|
2004
|
|
|
Edozer baiño sakonkiago hori da: " Hizkuntza bat tresna bat da; eta tresna
|
horren
funtsezko betekizuna mintzabide izatean datza" (Martinet, Cours de Ling. Gén., 13 gn. h.).
|
|
2008
|
|
|
Hala eta guztiz ere, nik ez nuke Yanguas navarristatzat joko. Navarrismoa zerbaiten alde dagoen neurri berean, zerbaiten kontra dago, eta kontra egote
|
hori
funtsezko osagaia izan da ideologia horren hasieratik bertatik. Etsaia, betidanik, euskal abertzaletasuna izan da; Yanguasen lanean, ordea, ez dago euskal kulturaren kontrako grinaren arrastorik(, euskal kultura?, diot, Yanguasen garaian ez baitzen euskal abertzaletasunik).
|
|
|
Eskuin abertzaleak ez bezala, honetan gehienak prest baitaude naziotasun politikoaren oinarrizko hainbat osagarri espainolekin eta frantsesekin partekatzeko?, ezker abertzaleak beti aurre egin izan dio asimilazio politikoaren estrategiari. Erresistentzia maila
|
horretan
funtsezko aldea dago ezkerretik eskuinera. Eskuin abertzalearen jarrera nagusia espainiar edo frantses nazionalismo totalitarioarekin elkarlanean jarduteko prest dagoen bitartean, paktismoaren usadioa aitzakia hartuta?, ezkerreko abertzaletasunak ez du amore eman etnozidioaren joko horretan.
|
|
2013
|
|
|
GALen izateko arrazoi nagusia ETAm ren ekintza terroristak izan ziren. Horrek ez du justifikatzen GAL, inondik inora ere, baina testuinguru
|
hori
funtsezkoa da ulertzeko. PSOEk ETAren su eten bat espero zuen 1982an irabazi ondoren, baina ETAk armadaren goi buruen aurkako atentatu kanpaina indartsu bati ekin zion.
|
|
2014
|
|
|
Espiritu nazionalaren kontzeptua lehenik antropologiko soziologiko historikoa da, eta haren luman bihurtu da politikoa. Ezaguna da kontzeptu
|
hori
funtsezkoa izango dela gero, Alemanian, Herderrengan (alderdi antropologikoan zentratua) 2158 eta Hegelengan (alderdi politikoaren garatzailea), honek Montesquieuren sintagma frantses (ar) en itzulpen/ kalko estrikto gisa sortu baitu Volksgeist neologismoa. Montesquieurekin eta haren ikasleokin esan liteke nazioaren kontzeptua, gogamendu mailan bederen, ez beti egunaren arratsean hegatzen den hontza?, beste fase batera altxatua dabilela (gertakari politikoen erritmoa beste bat izango da).
|
|
2015
|
|
|
Argi esateko, Warwickek buruan duen cyborg mota «garun makina» elkartze sistema bat da. Beharbada cyborgaren oso kontzeptu murritza da, existitzen diren aukera guztien artean behintzat?, baina uste dut ongi bideratuta dabilela, cyborg mota
|
hori
funtsezkoa delako.
|
|
|
Bilatzear eta saihestear egon daitezkeen arriskuen aukerak existitzen diren bitartean, teknologia horiek ongi era biliak izateko potentzial izugarria dakartela uste dute posthumanistek.
|
Horren
funtsezko baldintza honakoa litzateke: gu izate posthumano egitea.
|
|
|
1 Adibidez, orduz geroztik ezin da notetan 0 jarri; gutxienez 1
|
Hori
funtsezkoa omen da ikasleari bere buruaren irudia ez dakion arrakala.
|
|
|
Hemen, ikasten ez duen atletak ezin du nazioarteko lehiaketetan jardun.
|
Hori
funtsezkoa da, ulertzeko kirolak nolako eraldatzea izan duen Iraultza nagusitu eta gero. Gure kasuan, adibidez, boxeolariek burugabeak, alfabetatugabeak eta ezjakinak izatearen fama dute.
|
|
|
Guk baditugu boxeolariak, lehiatzeaz gain, unibertsitate ikasketak bukatu dituztenak, horrek zailtasun handia duen arren?. Baina hezitzaileentzat eta prestatzaileentzat
|
hori
funtsezkoa da, eta horregatik eskatzen diete ikasten jarraitzeko: –Modu horretan asko handitu dugu kirolarien kultur prestakuntza.
|
|
|
komunitate horrentzat euskarak behar du izan lehen mailako kontu, baldin eta euskarak zein komunitateak berak iraungo badute. Hortaz, ez ausaz hedabide diglosikoei (haiek euren interesak dituztelako) baina bai euskal hiztunen komunitateari gogorarazi behar zaio nola euskarak hala komunitateak berak osasuntsu bizi gura badute baitezpadako dutela euskara hutsezko komunikazio esparrua, eta
|
horretarako
funtsezko direla bai euskarazko hedabideak bai hedabide horiek kontsumituko dituen masa kritikoa. Eta, bistan denez, hori ez da bermatzen hedabideetan (ohartuki zein oharkabean) erdaren aldeko diglosia potentziatuta.
|
|
|
Edozelan ere, elebitasun sozial (eta ez indibidual, bereizketa
|
hori
funtsezkoa baita, aurrerago ikusiko dugunez) orekatuaren kasuak salbuespen bakanak baino ez dira elebitasunari buruzko literaturan. Hortaz, argi ibili behar du hizkuntza gutxituko hiztunak, ezen Txepetxek berak dioenez (1991:
|
|
|
Baina badu nork izen sintagma
|
horrek
funtsezkoa eta oinarri oinarrizkoa den berezitasun
|
|
|
eta gorputzaren arteko elkarreragina da energia mota
|
horren
funtsezko zergatia. Maldaren definizioa
|
|
2016
|
|
|
ez dugu inolaz ere libroki pentsatzen, baina INKONTZIENTE (eta guretzako ezezagun) diren pentsabide, egitura eta moldura izkutu eta oharkabeen arabera baizik. Marx, Nietzsche eta Freud-en izenei beste laugarren bat erantsi behar balitzaio (Saussure-rena alegia) laukote
|
horrek
funtsezko mezu bat lekarke: mesfida zaitezte kontzientzia argitik at baldintzen eta gidatzen zaitueten sorkura izkutuez!
|
|
|
Esan behar da faktore
|
hori
funtsezkoa izan zela batzordearen arrakastarentzat. Alderdi politikorik ez egonda ere, batzordeko kideek jarrera politiko ezberdinak zituzten.
|
|
|
Bat dator Uxue Barkos. Lepondoan nabaritu zuten herritarren hats ikusezina, eta
|
hori
funtsezko akuilua izan zen. –Adimenez, eskuzabaltasunez, irmotasunez egin zen akordioa...
|
|
|
e) Euskal Herrian protestantismoaren errotze sendoago bat ziurtatzea ondo legoke, noski, ez bakarrik, sekta historiko nafarzalearen jarraitzaileek uste duten bezala, arrazoi politikoengatik, edo hori dela medio euskara hizkuntza ofiziala bihur zitekeelako, baizik eta, batez ere, protestantismoak alfabetzatze programa sakon bat ekarri ohi zuelako berarekin batera, ez zituena hartzen bere baitan gizonezkoak soilik, baizik eta baita emakumezkoak ere. Eta
|
hori
funtsezkoa da XVIII. edo XIX. menderako Jane Austen edo Brönte ahizpa euskaldun batzuk izan nahi baditugu, Bizenta Mogel baino ausartagoak, eta idazle hobeak, izango liratekeenak zentzu guztietan.
|
|
|
ondorioztatu eta enuntziatu zuen. Hain zuzen, aurkikuntza
|
hori
funtsezkoa
|
|
|
da energia mota
|
horren
funtsezko arrazoia.
|
|
|
Herrialdeen arteko desberdintasunak handitzen ari dira, baita herrialde barrukoak ere.
|
Horrek
funtsezko
|
|
2017
|
|
|
(2001, 2012). Habermasek proposatzen du gorputz konstituzional batekin eta horren balioekin bat egitea, identitate nazionalak eta bereizketa sozialak gainditze aldera; edonola ere, ikuspegi
|
horretan
funtsezkoa da nazionalismo zibikoaren ideia liberala, zeina, Habermasen arabera, nazionalismo erromantikoaren eta primitiboaren aurkakoa baita (ikus V. kapitulua). Habermasek premiazkoa du identitate nazional hori, nahiz eta ez duen defendatzen; identitate horren oinarria, hala ere, ez dira hainbatek konpartitzen duten ondare kultural kontingente bat, baizik eta balio multzo liberal ilustratu, arrazional eta unibertsalista bat.
|
|
|
demos horri sarritan, nazio? esan zaio, eta hori ziurtzat eman dute, bai demokrazia liberalari buruzko teorian adituek (Habermas, 2001; Kymlicka, 1995; Rawls, 1999; Sartori 1997), bai nazionalismoan adituek (Breuilly, 1994; Gellner, 1983; Hobsbawm, 1990; Kedourie, 1985; Miller, 1995; Hutchinson eta Smith, 1994; Taylor, 1997), alde batera utzita haren birsortzea denboran eta espazioan, nahiz eta
|
hori
funtsezkoa izan. Eta hain zuzen ere, demosa nor den eta haren erreprodukzioan nork hartu behar duen parte erabakitzeko botere sinbolikoari eta politikoari buruzko borroka izan litzateke pentsamendu politikoaren mintzagai nagusia, borroka horretan azaleratzen baita eta irauten baitu bereizketa politikoak, eta horrela sortzen baitira gerora demos, nazio eta estatu desberdinak.
|
|
|
ez zekitenei eta erabiltzen ez zutenei ezinbestekotzat ezarri eta inposatu zitzaien garaitik datozela.
|
Horretan
funtsezko aldaketa bat, alfabetatze, masiboa izan zen,, hezkuntza nazionalaren?
|
|
|
Zergatik da
|
horren
funtsezkoa eta erabakigarria kultura idatziaren faktorea nazioaren eraikuntzan. Jatorrizko herri edo komunitate etnikoen historia ahozko komunikazioak ehundu izan du, ahoz eraiki dira herriaren alderdi materialak eta espiritualak, baina une historiko batetik aurrera, nazioen eraikuntza abian jarri ahala, jadanik ez da nahikoa ahozko jarduera, eta beste hizkuntza batean idatzitako testuak (erlijiosoak, legezkoak, dokumentu publikoak?) ulertu beharrean aurkitzen du bere burua dena delako komunitateak.
|
|
|
Euskararen eta euskaldunon etorkizunerako ezinbestekoa al da gure euskalduntasuna nazio identitatearen baitan ardaztea? Zergatik da
|
horren
funtsezkoa identitate eredu hori nazio minorizazioak jotako mintzaira erkin batentzat. Garrantzi handiko kontua da hau, inondik ere, zeren euskaldun askok ez baitute euskararen politizaziorik begi onez ikusten.
|
|
|
–Mundu modernoan zergatik dira, dio Anthony D. Smith-ek?
|
horren
funtsezkoak nazio identitatea eta nazionalismoa. Lehenik eta behin, identitate mota hori non nahikoa delako:
|
|
|
transmititzea.
|
Hori
funtsezkoa da historia askotariko ikuspegitik
|
|
2019
|
|
|
Hau da, emakumeak ez ditu singulartasunean oinarritu behar aukeratutako senar batekiko harremanak, baizik eta orokortasunean justifikatu behar du bere funtzio femeninoetan jardutea; molde espezifiko batean baino ez du ezagutu behar plazera, inola ere ez molde indibidualizatuan;
|
horrek
funtsezko bi ondorio ditu emakumearen destino erotikoari dagokionez: hasteko, ez du eskubiderik ezkontzatik kanpo inolako sexu jarduerarik izateko; bi ezkontideentzat, haragia ematea instituzio bihurtzen denez, desiraz eta plazeraz harago jotzen da, interes sozialerantz; gizonak, ordea, goza dezake plazer kontingenteez ezkondu aurretik eta ezkonbizitzatik kanpo ere, langile eta herritar den aldetik unibertsalerantz jotzen duenez gero bere buruaren gainetik:
|
|
|
Artikuluan, berriki errepikatu dudan ideia bat ere aipatzen nuen, alegia, bide
|
horretan
funtsezkotzat eta lehentasunezkotzat jotzen nuela Topagunea Euskal Herri osoan artikulatzea eta, horretarako, herri edo auzokako Euskara Elkarteen ohiko egitura eredutik aparteko antolaketa moduak pentsatu genituzkeela, batez ere Iparraldera, baina baita Nafarroa edo Arabako hainbat zonaldetara begira ere. Hortxe dugu hutsune hori betetzeke, oraindik ere.
|
|
|
Urte hauetan, bestalde, hausnarketa ugari egin da euskalgintzan egoeraren inguruan, eta esango nuke, bai eragile sozialak eta baita erakunde publikoak ere bat datozela oinarrizko diagnostikoan: fase aldaketa batean gaude, bidegurutze batera iritsi gara, aldeko baldintzak ditugu aurrerapauso sendoak emateko, baina
|
horretarako
funtsezko aldaketak behar dira orain arteko egin moldeetan eta bultzada berria behar dute euskararen aldeko langintzak eta hizkuntza politikek. Bidegurutzetik irteteko, bide, estrategia eta proposamen berriak, berrituak eta indartuak behar ditugu, elkarlanerako urratsak eman eta gizartea aktibatu.
|
|
|
Baina herri gogorik ez den lekuan, beste guztia sobran da. Eta gogo
|
hori
funtsezkoa izango da hurrengo belaunaldietan, non jada ez den guraso elebakarrik izango eta, egokituko zaizkien era guztietako baldintzen arabera, belaunaldi eta hiztun bakoitzak erabakiko duen euskara transmititu ala ez, hizkuntza erabili ala ez, eta zenbat, nola eta norekin erabili. Euskal Herrian, eta mundu zabaleko hizkuntza komunitate gutxitu guztietan.
|
|
2020
|
|
|
Zu hilaren amaierara erresistentzia kutxari esker irits zaitezkeenean, enpresariari eta politikariei aurpegira begiratu eta eutsi egingo diozula esateko gaitasuna daukazu. Elementu
|
hori
funtsezkoa izan da. Gero zigorrak jaso ditugu alde guztietatik, mehatxuak jaso ditugu bidean, bi lankide kaleratu zituzten greba betean (gero epaiketa atera zen eta irabazi egin genuen kaleratze deusez moduan), %80ko zerbitzu minimoekin abiatu ginen egunez, eta %100ekoak gauez (patronalak berak ere aitortu zuen esanez, nola izango da zerbitzu minimorik gauean bi baldin badaude 130 lagunentzat?
|
|
|
Mendebaldean, patriarkatu modernoa patriarkatu liberala da, aro kapitalistarekin garatuko dena, aro feudaletik irten eta egungo aro globalera bidean. Subjektu burgesaren lidergoarekin eraikitzen hasiko da, eta egitura sozio-ekonomiko eta produktibo berriei moldatutako patriarkatu
|
horren
funtsezko kontzeptuak arlo sozio-politiko eta ekonomikoan espazio publikoa eta espazio pribatua izango dira (espazio publiko eta pribatu ezberdinen garapena), gizon modernoa eraikitzeko oinarrizko zatiketa espaziala bilakatuz (ikus Descartes, Hobbes, Rousseau, Locke, Kant, Burke, Freud, Spencer, Darwin, Sartre, Giddens, Habermas, Held, Rawls). Espazioaren eta beraz funtzioen zatiketa horrek, hau da, lurraldetze berri horiek ahalbidetuko dute gizon modernoaren, hots, gizon ez feudalaren eta, beraz, gizon publiko politikoaren osaera, edo bestela esanda, haien artean berdinak diren gizonen (liberté, égalité, fraternité) eraketa, aro feudaleko gizarte estamentala atzean utzi eta berdinen arteko gizarte modernoa (liberala eta kapitalista) eraikitze bidean.
|
|
|
Horrela, gero eta komunikazio produktu gehiago mugitzen dira haren sareetatik.
|
Horregatik
funtsezkoa da haren kontrola. Honen garrantzia ikusteko, honakoa gogoratu:
|
|
2022
|
|
|
Generoa patroi sozialtzat aitortzeko, ezinbesteko baldintza dugu hari historiaren ekoizpen gisa erreparatzea, baita historiaren ekoizle gisa ere. Bigarren kapituluan definitu dudanez, genero praktika ontoformatiboa da, hau da, errealitatea eratzen du; eta ideia
|
horri
funtsezkoa zaio errealitate soziala denboran zehar dinamikoa dela onartzea. Pentsatu ohi dugu soziala ez dela biologikoa bezain erreala; aldatzen dena ez dela egonkor dirauena bezain erreala.
|
|
|
Maskulinitatearen eta boterearen arteko lotura da gizonen mugimenduaren adar antifeministak etengabe ukatzen duen argudioa, eta pop psikologiak eta maskulinitatearen neojungiar teoriek indartu egiten dute ukazio hori (9 atalean xeheago ikusiko dugunez). Baina ikuspegi
|
horrek
funtsezko garrantzia du. Ikerketa psikoanalitiko eta soziologikoarekin duen lotura arakatuko dut liburu honetan zehar.
|
|
|
Generoarekiko ikuspuntu zeharo erlazionaletik erreparatuta, konexio
|
hori
funtsezkoa da. Aurretik zerrendatutako desabantailak dira, orokorrean esanda, abantailak edukitzeko baldintzak.
|
|
|
Hau da, oso erabilgarria izan daiteke orduko eztabaida eta planteamendu teorikoetara itzultzea, baldin eta gure praktika ez hegemonikoekin aldatzea lortu dugunarekin kontrastatzen badira.
|
Hori
funtsezkoa da, bestela badirudi ez duela ezertarako balio nola lortu dugun emakume askoren bizitza eraldatzea" 8.
|
|
|
–Euskarritzat jotzen ditugun gertakari bakan batzuen gainean eraikitzen dugu gure bizitza. Tiroketa
|
hori
funtsezkoa izan zen nire ibilbidean, erabat baldintzatu zuen nire geroa. Zama hori gabe libreago sentitu nukeela pentsa dezake edonork, baina ez dakit horrela den.
|
|
2023
|
|
|
Horri buruz aitortu behar dut berehala atzeman nituela bi logika erabat bestelakoak egileen aldetik –bere burua goresteko aukera ez zuen galdu epaileak–; beraz, ikerketa lerroak bereiztea erabaki nuen. Planteamendu
|
hori
funtsezkoa izan da auziaren konponbidea erdiesteko.
|
|
|
Zerbaiten alde egiteak berez dakar zenbait pertsonak kausa horrekin ez bat egitea.
|
Hori
funtsezkoa da mugimendu bat eratzeko, eta ez da inolaz ere desegokitasunaren adierazle.
|