|
2003
|
|
|
Aldi berean ere, gutxieneko esku hartzearen printzipioa malgutasunez erabiltzen da.
|
Horrek
esan nahi du aintzakotzat hartzen direla prozedura ez irekitzeko aukerak edo prozedura horri uko egitekoak, aldez aurretiko konponketa edo araua hautsi duenaren eta biktimaren arteko adiskidetzea, eta ezarritako neurriaren baldintzapeko etetea edo neurri hori betearazpen bitartean ordeztea.
|
|
|
Erregimen erdi irekiko barneratzea ezartzen denean,
|
horrek
esan nahi du hezkuntza proiektu berezia badela; proiektu horren barruan, hasiera hasieratik, oinarrizko helburuak burutzen dira gizarteko gizabanako eta erakundeekin bat eginez. Adingabeak zentroan bertan du egoitza, eta zentro horretako programa eta barneko erregimena aplikatzen zaizkio.
|
|
2004
|
|
|
Hori guztia dela eta, kasazio interesa modu objektiboan hartu da lege honetan;
|
horrek
esan nahi du kasazioko errekurtsoa ebazteak prozesuko alderdientzat berebiziko garrantzia duela, baina badagoela haratagoko interesik ere. Interes hori modu objektiboan jasotzeko, batetik, munta handiari buruzko parametroa erabili da; eta, bestetik, gaiari dagokion parametroa.
|
|
2005
|
|
|
Erregistratzaileak publizitate formala modu profesionalean jorratzeko betebeharra du, eta
|
horrek
esan nahi du publizitate hori era argi eta errazean adierazi behar dela, eta 5 paragrafoaren lehenengo tartekaduran ezarritako datuak bakarrik jaso behar dituela publizitate horrek; hala ere, agintari judizialak nahiz administrazio agintariak edota interesdunetatik edozeinek hala eskatzen badu, erregistratzaileak hitzez hitzezko ziurtagiriak eman behar ditu, legeak zehaztutako kasuetan.... Publizitatea atal zehatz batzuetara zabaltzea ere eska daiteke.
|
|
|
Erregistratzaileak publizitate formala modu profesionalean jorratzeko betebeharra du, eta
|
horrek
esan nahi du publizitate hori era argi eta errazean adierazi behar dela; hala ere, agintari judizialak nahiz administrazio agintariak edota interesdunetatik edozeinek hala eskatzen badu, erregistratzaileak hitzez hitzezko ziurtagiriak luzatu behar ditu, legeak zehaztutako kasuetan.
|
|
|
5 Erregistratzailearen sinadura; sinadura
|
horrek
esan nahi du oharra zein eskrituratatik hartu, eta ohar hori bat datorrela eskritura horren kopiarekin.
|
|
|
Gai horretan, ez da ahaztu hirigintza arau desberdinak daudela autonomia erkidegoetan; horregatik, artikuluak taularrak dira huts hutsean, eta edukiari buruzko autuak, autonomia erkidegoetako arauen bitartez garatuko dira.
|
Horrek
esan nahi du, neurri handi batean, hipoteka irtenbideen, irtenbide bakar eta eraberekoen, aplikazioa egongo dela aurretiaz autonomia erkidegoetako arau sustantiboak aplikatzearen menpe, batik bat, lurzatiketa egiteko irizpideei dagokienez.
|
|
2007
|
|
|
Gai horren inguruan indarrean dauden arau orokorrak aplikatuta, betebeharrak betetzen ez badira, epaiketa bidez akzioa erabil daiteke, haiek betetzea eskatzeko. Betetzea zehatza izan daiteke;
|
horrek
esan nahi du derrigortze bidez ezarriko dela borondatez bete ez dena. Osterantzean, betetzea gauza daiteke kalte ordain egokia emanez.
|
|
|
Bestela esanda, epaileak errugabetasun presuntzioa suntsitu behar du kondenatu ahal izateko.
|
Horrek
esan nahi du akusatuak ez duela bere errugabetasuna frogatu behar; akusatzaileak frogatu behar du akusatua erruduna dela. Egia esan, beti ez dago behin betiko froga, «egozketa froga», epaileari akusatuaren erruduntasunari buruzko erabakia zalantzarik gabe hartzen laguntzeko.
|
|
|
«Guztiek dute askatasunez sindikatu kide egiteko eskubidea».
|
Horrek
esan nahi du langile guztiei aitortu behar zaiela, espainiarrak zein atzerrikoak izan (hala ere, azken horien kasuan, ALOren 11.1 artikuluan ezarri da eskubide hori izango dutela Espainian egoteko edo bizitzeko baimena lortzen duten atzerritarrek). Ondore horietarako, langile gisa hartuko dira lan loturaren mende daudenak zein administrazio publikoen zerbitzura administrazio edo estatutu izaerako loturaren mende daudenak (azken kasu horretan, azken horiek sindikatu kide egiteko duten eskubidearen berezitasunak hartu behar dira kontuan, EKren 28.1 eta 103.3 artikuluetan ezarrita daudenak).
|
|
|
|
Horrek
esan nahi du erregistroak ezin duela kontrolatu eta erabaki elkarteen legezkotasunari edo aitorpenari buruz, horren eginkizun bakarra legean ezarritako betekizun formalak bete diren egiaztatzea baita (ekainaren 25eko 85/ 1986 KAE). Horregatik, elkarteak inskribatu egin behar dira, eta Administrazioaren jarduera bakarra izango da sortze aktak eta estatutuek bete behar dituzten betekizunak egiaztatzea (EOLOren 30 art.). Formazko akatsak atzematen direnean, inskripzioa egiteko epea eten egingo da, eta atzemandako akatsak ongitzeko epea irekiko da.
|
|
|
Eskubide horren interpretazioa egiteko, Auzitegiak joera antiformalista izan du argi eta garbi; izan ere, auzitegiaren ustez, prozesuko arauak eta prozeduraren moduak eskubidea osorik gozatzeko bitartekoak dira, eta ez xedeak (otsailaren 6ko 15/ 1984 KAE, maiatzaren 9ko 142/ 1994 KAE); arauak oinarrizko eskubidearen eragingarritasunari mesede egiteko moduan interpretatzea eskatu du, proportzionaltasun printzipioa aplikatuz (hau da, prozesuko betekizun bat betetzen ez bada, eragindako ondorea ez da proportzioz gaindikoa izango, egindako akatsaren benetako garrantziaren proportziozkoa baino), eta ebazpen judizialetatik nahikeria mota guztiak ezabatu ditu.
|
Horrek
esan nahi du ebazpen judizialak ziodunak izatea eta behar den beste frogatuta egotea eskatuko dela, bereziki zigor esparruan, errugabetasun presuntzioa ezabatzea ahalbidetuko du eta? (maiatzaren 13ko 55/ 1987 KAE eta ekainaren 10eko 97/ 1996 KAE).
|
|
|
Hain zuzen ere, Konstituzioak I. tituluaren garapen lege guztiei aipamen egiten diela ulertzen du, garapen lege orokorrak barne hartuta, eta ez eskubideak garatzen dituztenak soilik.
|
Horrek
esan nahi du garapen lege orokor horien xedea balio eta interes kolektiboen babesa izan daitekeela konstituzio eskubide jakin baten garapena baino. Arazoaren giltzarria legegileak bide horretatik zein muga ezar ditzakeen jakitea da.
|
|
|
Legearen 2 artikuluan ezarritakoaren arabera, eskubide horien babes zibila legeek, gizarte usadioek eta pertsonen jardunak mugatuko dute, eta horiek zehaztuko dute zein esparru dagoen erreserbatuta norberarentzat edo familiarentzat.
|
Horrek
esan nahi du pertsonaren jokabidea dela-eta, litekeena dela bere bizitzako egintza batzuei buruzko publizitatea bere edo bere familiaren intimitatearen edo bere irudiaren aurkakoa ez izatea (adibidez, bizitza pribatuko alderdi batzuk argitara ateratzen dituztenek edo jarduera publiko jakin batzuetan parte hartzen dutenek ezin dute pentsatu euren intimitatearen edo irudiaren babesa jarduera horiek... Legearen 7 artikuluan, 2 artikuluko babes esparruan aipatutako «bidegabeko esku sartzeak» deskribatu dira:
|
|
|
...stituzioak adierazitako gai jakin batzuk Parlamentuak onetsitako legeen bidez arautu behar dira, bai lege arrunten bidez (gogoan izan, adibidez, Konstituzioaren I. tituluko II. kapituluaren bigarren ataleko eskubide eta askatasunak), bai lege organikoen bidez (adibidez, Konstituzioaren I. tituluko II. kapituluaren lehenengo ataleko oinarrizko eskubide eta askatasunak, autonomia estatutuak, etab.).
|
Horrek
esan nahi du erregelamendu bat Konstituzioak lege arruntari edo lege organikoari erreserbatutako esparruan sartzen bada, deuseza dela lege erreserbaren printzipioa urratzeagatik, azken batean, legezkotasun printzipioa urratzeagatik.
|
|
|
|
Horrek
esan nahi du, teorian, konstituzio sisteman biziarteko katea debekatuta dagoela, hori ez baitator bat neurriek eta segurtasun neurriek berrezteko eta gizarteratzeko duten helburuarekin. Ekainaren 30eko 7/ 2003 Lege Organikotik aurrera, espetxe onura asko suntsitu dira eta Espainiako zigor eta espetxe sisteman zigorrak osorik eta eragingarritasunez betetzea sartu da.
|
|
|
Hori dela eta, lege erreserba zigor arloan absolutua den arren, oso erlatiboa da arau hauste eta zehapen administratiboen kasuan (apirilaren 7ko 42/ 1987 KAE).
|
Horrek
esan nahi du arau hauste eta zehapen guztiek nahitaez ez dutela xehetasun guztiekin jasota egon behar lege lerruneko arau batean, baina administrazioaren zehapen jarduerak lege lerruna izatea eskatzen da. Hau da, ez da eragozten erregelamenduetara igortzea, baina lege lerruneko arauan zuzenbidearen aurkako jokabidearen funtsezko osagaiak eta ezarri beharreko zehapenen izaera eta mugak behar den beste mugatuta egotea eskatzen da (urtarrilaren 21eko 3/ 1988 KAE).
|
|
|
|
Horrek
esan nahi du kazetariak salbuetsita daudela administrazioan edo organo judizialetan euren informazio iturria zein izan den argitzeko betebeharretik, eta modu esklusiboan, isilpean lortutako informazioei buruz ari da. Esparru horretan, lanbide sekretura egitezko inguruabarrak ez argitzeko eskubidea ere biltzen dela ulertu behar da, horrela iturria agertzeko arriskua badago.
|
|
|
Legea bat bera da herritar guztientzat (ezin da estamentu pribilegiodunik egon gizarte demokratiko batean) eta, beraz, Legeak guztiak berdin hartu behar ditu. Printzipioz,
|
horrek
esan nahi du Legeak unibertsala izan behar duela (horren baliozkotasunak herritar guztiak ukitzen ditu), orokorra eta abstraktua (guztientzat egin behar da, ez herritarren talde batentzat) eta iraunkorra (edo horren bokazioa izatea, hau da, etorkizunera proiektatu behar du, ez da egoera zehatzetarako eman behar, horietatik kanpo agortuta gera dadin). Funtsean, horrek guztiak lege partikularrak edo bereziak baztertuko lituzke (kasu bakarrean aplikatzeko modukoak).
|
|
|
Horregatik, EKren 9.2 artikuluaren arabera, botere publikoei dagokie inguruabar zehatzak sustatzea, gizabanakoaren eta berak osatzen dituen taldeen askatasuna eta berdintasuna benetakoak eta eragingarriak izan daitezen, eta horrek argi esan nahi du konstituziogileak berak aitortzen duela errealitatean ez dela horrelakorik gertatzen, hala izango balitz, ez bailuke beharrizan hori ezarriko.
|
Horrek
esan nahi du botere publikoei eskatu ahal zaiela EKren 14 artikuluko berdintasun formala errespetatzeaz gain, EKren 9.2 artikuluak aipatutako berdintasun material edo benetakoa sustatu behar dutela (uztailaren 20ko 27/ 1981 KAE) eta, beraz, horri jarritako oztopoak gainditzeko jardun zehatzak egin behar dituztela. Azken buruan, botere publikoek askatasuna eta berdintasuna eragingarriak izateko eta gizarte gatazkak konpontzeko baldintzak eta bide instituzionalak sustatzea lortu nahi da (martxoaren 16ko 6/ 1981 KAE eta apirilaren 8ko 11/ 1981 KAE).
|
|
|
tratu desberdina bereizkuntza onargarria edo bereizkeria debekatua den zehazteko lehenengo betekizuna da bi kasuetan tratu desberdintasuna ezartzeko konparatutako egitezko egoerak desberdinak diren edo ez, eta, beraz, tratu desberdina behar duten zehaztea; izan ere, egoera desberdinetan daudenen artean ezin da berdintasun printzipioa urratu (otsailaren 27ko 26/ 1987 KAE).
|
Horrek
esan nahi du berdintasun printzipioa urratu dela alegatzen duenak, egoera berean daudenekin alderatuta tratu desberdina izan duela esanez, konparazio osagai bat gehitu behar duela bereizkeriaz hartu dutela ondorioztatu ahal izateko (otsailaren 1eko 14/ 1985 KAE; urtarrilaren 13ko 2/ 1997 KAE). Hona hemen tratu desberdin bat onargarria izateko abiapuntu moduan erabil daitekeen egitezko kasuen bereizkuntzaren adibidea:
|
|
|
Konstituzio Tratatua Espainiako antolamenduaren atal bihurtuko balitz, Espainiak berretsitako eskubideei buruzko hitzarmena den neurrian, ezin izango litzateke eragotzi horren interpretazio eragingarritasunak EKren 10.2 artikuluan ezarritako irismen orokorra izatea EKn aldarrikatutako eskubide eta askatasunei dagokienez. Azken buruan,
|
horrek
esan nahi du Konstituzio Tratatuan Europar Batasunerako soilik ezarritako oinarrizko eskubideei buruzko irizpide horiek azkenean Espainiako agintari publikoei ezarri ahal izango litzaizkiekeela, ez Europako Erkidegoko zuzenbidea aplikatzen dutenean soilik, baita Europako Erkidegoko zuzenbidearen barruan ez dauden beste esparru batzuetan aritzean ere.
|
|
|
Horretarako legitimatutako subjektuei dagokienez, 166 art.ak EKren 87 art.ra igortzen du.
|
Horrek
esan nahi du hurrengo erakunde hauek konstituzio eraldaketa proposatu dezaketela: Gobernua (Ministroen Kontseiluak konstituzio eraldaketaren proiektua Kongresura bidaltzen du bi ganberek izapideak egin ditzaten), Diputatuen Kongresua (KOAren 146 art.aren arabera, konstituzio eraldaketaren proposamena Parlamentuko bi taldek edo diputatu guztien bostenak sinatu behar du, lege proposamen arruntak ez bezala, horiek parlamentu talde batek edo diputatu guztien hamarrenak soilik sinatu behar dituztelako) eta Senatua (SAren 152 art.aren arabera, konstituzio eraldaketaren proposamena parlamentu talde berekoak ez diren berrogeita hamar senatarik aurkeztu behar dute; lege proposamen arrunten kasuan, ordea, hogeita bost senatariren edo parlamentu talde baten sinadura soilik behar da).
|
|
|
Gure sistema juridikoan, Konstituzioaren azpitik, legea subiranoa da: edozein gai arautu dezake, garrantzitsua izan zein ez (eta, beraz, nahi badu, normalean erregelamenduek arautu ohi dituzten gaiak arautu ditzake;
|
horrek
esan nahi du gaiok aurrerantzean lege lerruneko arauek arautuko dituztela, horien «lerruna» «izoztuta» geratu delako). Alderantzizkoa ezin da inoiz egin:
|
|
2008
|
|
|
«Estatuaren Administrazio zibil edo militarraren egintza, agiri nahiz espedienteek eskubide eta betebehar ekonomikoak eratortzen dituztenean, haien gaineko kontu hartzailetza egin behar da, Lege honetan eta beraren xedapen osagarrietan ezarritakoaren arabera». Kontu hartze
|
horrek
esan nahi du administrazio jardueraren legezkotasuna kontrolatu behar dela, alegia, Herri Ogasunaren ekintza kasuan kasuan aplikatu beharreko xedapenekin bat datorrela.
|
|
|
Berdintasun printzipioaren aplikazioak ezin ekar dezake tratamendu bera ematea egoera desberdinetan dauden edo ekonomi ahalbide desberdina duten pertsonentzat. Haatik, berdintasun formal horren ordez, berdintasun materiala hartu behar da abiapuntutzat;
|
horrek
esan nahi du tributuen alorrean norbanakoen errentak eta egoera ekonomikoa aintzat hartu behar direla, baita bestelako arrazoiak ere (egokitasuna, gizarte justizia, guztion onura).
|
|
|
prestazioa ordaintzea; osterantzean, ezin dezake herri jabaria erabili.
|
Horrek
esan nahi du prestazio hori izaera publikodun prestazio bat dela (Konstituzioaren 31.3 artikuluak arautzen duena), eta lege erreserbapean dagoela.
|
|
|
Zerga egitateak beti du izaera juridikoa, ez ekonomikoa. Zerga egitatea arauaren emaitza baino ez da;
|
horrek
esan nahi du egitate zehatz bat zerga egitate bihurtzen dela arau juridiko tributarioaren egitezko kasua denean, hots, tipifikatzen denean. Bestelako gauza da legegileak zerga egitate bihurtzen duen egitezko kasua errealitate ekonomikoa izatea (adib., diru sarrera bat), edo aurretiaz juridikoa den egitatea izatea (esaterako, egintza edo negozio juridikoa).
|
|
|
Gainera, zergaduna beti izan behar da de iure zergaduna, eta ez de facto zergaduna.
|
Horrek
esan nahi du, legeak bakarrik zehaztu ahal duela zergaduna nor den. Horretara, zerga egitateak eratorritako tributu zama benetan ordaintzen duen pertsona ez da zergaduna izango, baldin eta zerga egitatea gauzatzea ez den beste bideren batek (zerga aldaketak edo jasanarazpenak) eratorritako zama bada, nahiz eta arauek aldaketa edo jasanarazpen hori arautu.
|
|
|
Kutxa Bakarraren erregelak ez dakar aurrekontuetako fondo guztiak kutxa batean modu fisikoan sartzerik, arean bere, hori gauzaezina da, egungo finantza jardueretan gero eta gutxiago erabiltzen baita diru fisikoa?; aitzitik, printzipio
|
horrek
esan nahi du funtsa publikoen kudeaketa bateratua izan behar dela, hau da, zerga bilketa eta Estatuaren obligazioen ordainketa kutxa bakarraren bidez egingo dela.
|
|
|
Adostasun akta erabili behar da betebeharpekoak horren edukia oso osorik onartzen duenean;
|
horrek
esan nahi du bere gain hartzen dituela aktan jasotako egitateak eta likidazio proposamena. Halakoetan, betebeharpekoak akta sinatu behar du, eta une horretan aktaren edukia jakinarazitzat jotzen da.
|
|
|
b) Sistema itundua edo hitzartua da.
|
Horrek
esan nahi du Ituna ezin dela alde bakarrez aldarazi, hau da, Estatuak ezin duela bere kabuz Ekonomi Ituna aldatu; horretarako, Foru Aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren adostasuna behar du. Gainera, Ekonomi Itunaren jatorrizko testua edota geroko aldarazpenen testua artikulu bakarreko legearen bidez onetsi behar da.
|