|
2001
|
|
|
Tarte horretan agertzen da ertzetako basoa, benetako galeria baso izatera pasatuz. Klima ozeaniko hezeaz baldintzaturiko eskualde eurosiberiarreko ibaiertzetan haltza da zuhaitzik ugariena eta
|
horregatik
baso horiek haltzadi izenez ezagunak dira. Uda elkor eta beroak dituen eskualde mediterraneoan, ordea, galeria basoak nagusiki zurzuria eta makalez osatuta daude eta horregatik makaldi izenez ezagutzen dira.
|
|
2002
|
|
|
Kataluniako Pirinioak etengabe hazten ari dira. Kataluniako zonaldeko baso masa piriniarra mozketa baino ia 10 aldiz handiagoa da, eta
|
horrek
basoen bilakaera geldiezina erakusten du, Baso Profesionalen Elkartearen arabera (Profor). Erakunde horretako presidente Francisco Canok, Prullans herrian (Lleida) ingurumen jardunaldi batzuetan atzo parte hartu zuen, eta 12.000 hektarea zuhaitz inguru aurreratu zituen.
|
|
2004
|
|
|
Ez!! Ezinezkoa da gerran egotea, nire aita eta herriko gizonak eraman nahi dituzte eta
|
horregatik
basoan ezkutaturik gaude. Baina nire ama etxean aurkitzen zelarik lehergailu bat bota dute eta bertan geratu da.
|
|
2005
|
|
|
CEVISAMA Azoka Valentzian egin zela eta, WWF/ Adena talde ekologistak eta WWF Grupo 2000ren Biotectura Sareak “etxe osasuntsua” deritzona aurkeztu dute. Eraikuntza iraunkorreko eredu
|
hori
Baso Administrazio Kontseiluak ziurtatutako zurez egin da (FSC siglengatik ingelesez). Modu sozial eta ingurumen aldetik arduratsuan kudeatutako basoetatik datorren zura da.
|
|
|
Zuraren eta oihan produktuen kontsumo eta merkataritza arduratsuarekin konprometitutako Espainiako enpresa eta entitateek osatutako taldea da. Gainera, erakunde
|
hori
Basoen eta Merkataritzaren Nazioarteko Sarearen parte da. Sare hori WWFk legez kanpoko mozketa kentzeko eta basoen kudeaketa hobetzeko mundu mailako ekimena da.
|
|
2006
|
|
|
Gogoratu behar da, erregeak lur huts eta abandonatuen jabeak izaten zirela, eta
|
horregatik
baso eta mendiena ere bai, eta haiek erabiltzen uzten die barruti gisa emandako lurretan hiribilduei.
|
|
2007
|
|
|
Aurkikuntza honen garrantzia ondoko ideia honetan datza: gizakia zerbaiten eboluzioa dela jakin badakigu eta zerbait
|
hori
basoetan bizi izan zela hasieran ere bai. Eta eboluzioaren poderioz, bizimodu erosoagoen bila, leizetara joan zela ere ezaguna denez, txinpantzeak antzeko bidean abiatu ote dira?
|
|
|
Baso horiek berezko espezieez osaturik daude, eta horietan ez da sumatzen gizakiaren eragin nabarmenik, eta prozesu ekologikoak ez daude kalteturik. Mota
|
horretako
baso hedapen handienak Hego Amerikan daude, Amazonian; eta Ipar Amerikan eta Erdialdeko Amerikan eta Errusian ere nahiko proportzio handian daude. Bestalde, basoen erdiak baino gehiago(% 53) eraldatutako baso naturalak dira, berezko espezieez naturalki birsortutako basoak, non gizakiaren eragina nabarmena den;% 7, baso erdinaturalak, bertako espezieak ereinez edo landatuz sortu direnak; eta% 4, baso landaketak, kanpoko espezieak eta, kasu batzuetan, berezkoak ereinez edo landatuz sortutakoak.
|
|
|
Eta, egun, funtzio hori duen azalera% 11koa da. Baso antolamenduaren helburuetako bat da funtzio
|
hori
basoen% 25ek izatea.
|
|
2008
|
|
|
Cebolo sator baldar eta erdi itsua izango da, hain zuzen ere, S' Abondo Andereari aurre egingo dion animalietako bat. Emakume
|
horrek
basoarekin amaitu nahi du baina galera hori eragozteko Furi eta Linda satorren laguntza (Maria Adanezek jarri dio azken horri ahotsa) izango du, baita Hu hu eta Ho ho euliena ere. Horiei El hormigero telebista saioko Trancas (Juan Ibañez) eta Barrancas (Damian Molla) pertsonaiek jarri diete ahotsa.
|
|
|
VAZ zikloa ikertzeaz gainera, orain arte ezagutzen ez zen ziklo bat aurkitu du Txema Becerrilen taldeak (luteina epoxidoaren zikloa). Ziklo
|
hori
baso espezie askotan dago hala nola pagoan, ereinotzean, artean, haritzean, eta ziklo horren babes funtzioa ikertzen dihardute orain.
|
|
|
Hala, suzko bola handi bat eratu eta ehunka kilometroan zabaldu zen.
|
Horrek
basoak erretzea, klima berotzea edo kedarrak eguzki sua estaltzea eragin bide zuen.
|
|
|
Zura iraupen luzeko produktuetan erabiltzen denean, hala nola etxebizitzetan eta altzarietan, negutegi efektuko gasen murrizketa nabarmena da karbonoarekiko eta energiarekiko mendekotasun handiagoa duten beste ordezkoekin alderatuta; esaterako, hormigoia, altzairua, aluminioa eta plastikoak. Zenbateraino lortzen duten
|
hori
basoen kudeaketaren eta tokiko, estatuko eta munduko politiken eraginkortasunaren mende dago.
|
|
|
Osalanen arabera, 15:00 inguruan gertatu zen ezbeharra. Momentu
|
horretan
basoko bidearen konponketa lanak egiten ari zen behargina, baina gehiegi hurbildu zen eskuineko arroilera, eta horrek hormigoia erortzea eragin zuen. Hondeamakina irauli egin zen, eta 50 metroko amildegitik barrena jausi zen.
|
|
|
Zuhaitzak gazte gaztetatik kimatuz, egurra lortzen hasi ziren, zuhaitzak bizirik mantenduz.
|
Horrek
basoak irautea ahalbidetu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Erdi Aroan, ontziolen gorakada itzelaren ondorioz, egurra ustiatzeko erabili ziren baso autoktonoak, eta baita ongarritarako orbela eta gizaki zein animalien elikadurarako ezkurrak eta gaztainak lortzeko ere. Hasiera batean basoaren jatorrizko egiturari bere hartan eutsi bazitzaion ere, poliki poliki, gizakiak bere erara moldatu zituen zuhaiztiak, eta
|
horrek
basoen homogeneizazioa eta txirotzea eragin zituen. XX. mendean, gainera, baso autoktonoak baztertu egin dira kanpotik ekarritako intsinis pinuaren (Pinus radiata) eta eukaliptoaren (Eucaliptus globulus) mesedetan, batez ere.
|
|
|
Sisargas eremua eta Muro itsasadarra ez lirateke hitzarmen horrek eskatzen duen itsas azaleraren% 0,5 okupatuko; beraz, lehen urratsa izango litzateke Nazio Batuen gomendioetara hurbiltzeko. Bestalde, Aguilarrek azaldu zuen zona horiek babesteak beste espezie batzuk hobetzea ekarriko lukeela, hala nola legatza, gaur egun gehiegizko ustiapena jasaten baitu, alga laminarioak edo koral
|
horizko
basoak. Gainera, hondo hareatsuek beste espezie batzuk garatzen lagunduko lukete, hala nola, fanecak, jurelak eta lantzoiak.
|
|
|
“Metodologia horri esker, oso ondo bereiz daiteke errekuntza landakoen antzeko baldintzetan; horregatik proposatzen dugu baso sailkapenak hobetzeko”, esan du Javier Madigral ikerketaren egileetako batek. Ikertzaileak dio tresna
|
horri esker
baso kudeatzaileek prebentzio jarduerak lehenetsiko dituztela, lurralde jakin batean dauden baso espezieen arabera. Aurrerapen nabarmena izan daitekeela dio; izan ere, orain arte, basogintza arriskuaren indizeak eta sukoitasun mapak laborategietan egindako saiakuntzetan oinarritzen ziren, metodo berriak baino gutxiago doitzen baitziren errealitatera.
|
|
|
Amak zurituko du, patata zuritzeko labanarekin, parte gorrixka bakarrik ateratzeko. Azal mehe mehe
|
hori
baso bat uretan egosiko dugu, poliki poliki, koilarakada bat eztirekin. Bi jogurt natural laranjadun prestatzeko saltsa egin dugu.
|
|
2010
|
|
|
Borneo uhartean ikusitako aleak “Nepenthes ampullaria” landarean aurkitu ziren. Landare
|
hori
baso heze eta ez oso eguzkitsuetan hazten da. Ikertzaileek diotenez, ugaltze zikloan, igelak landare intsektiboaren ondoan uzten ditu arrautzak, eta zapaburuak, berriz, landareak barruan metatzen duen likidoaren barruan hazten dira.
|
|
2011
|
|
|
Eta, egoera horretan, Gatikak hartu luke indarra, ez Gueñes Itsaso bideak», dio Alex Etxeberria legebiltzarkide jeltzaleak.Beste korridore bat egitearen kontra dago EAJ, Etxeberriak dioenez «jasangarritasunaren ikuspegitik» ez lukeelako justifikaziorik: «Gueñes eta Itsaso artean linea berri bat egiteko, 30 metroko zabalerako korridore bat egin litzateke, eta
|
horrek
basoetan eragingo luke».Oraingoz, Red Electricak ez du iritzirik eman. «Baina, udalerriek kontrako jarrera agertu ondoren, beste aukera batzuk aztertu ditu.
|
|
|
Baso bat modu arduratsuan kudeatzen duten edo ez jakiteko, munduan badira zenbait ziurtagiri, eta horiek egiaztatzen dute produktu bat (zura, papera, perretxikoak, fruituak...) era
|
horretako
baso batetik datorrela.
|
|
|
modu naturalean, zukuan, mazedonian edo beste fruta batzuekin nahasitako txitxi burruntzian… Kazkabarra egiteko, garbitu ondoren, marrubiak azukre pixka batekin izozten dira eta irabiagailu batekin txikitzen dira zerbitzatzen direnean. Izotz edari
|
horri
baso bat esne eta jogurt bat gehitzen bazaizkio, irabiaki natural zaporetsua lortzen da. Fresa aromatizatuen mendazko sorbetea ere freskagarria da postre gisa edo ordu artean hartzeko.
|
|
|
Tarte
|
horretan
Basokoen herria ezagutzeko aukera eduki nuen. Eskola zen gehien harritu ninduena.
|
|
|
Ezintasun
|
hori
basoko haizeek eta txori hotsek laguntzen dute hasieran, baita urrutiko gizaseme baten txistu melodiak ere. Ondoren, Mikelen kanta nekatua dator:
|
|
2012
|
|
|
Gainera, Nuu Chah Nulth nazioko indigenak bizi dira. Zuraren mozketaren defentsa izan zen eskualde
|
horretako
basoak babesteko lehen kanpaina. 2001ean sinatutako «Great Bear Forest» akordioa eredu izan zen ingurumen arazoak eta arazo sozioekonomikoak konpontzeko inplikatu guztien artean.
|
|
2013
|
|
|
Sasikoipetsu be eskualde diferenteetan esaten jako (Gernika, Derio, Lekeitio), eta Basokoipetsu be bai egun
|
horretako
baso jatordu horri. Ez dago zertan gogoratu,, sasikoipetsu eta era horretakoak behesu edo kanpo su baten inguruan eginiko beste janaldi batzuk izentetako be bardin erabilten dirala.
|
|
2014
|
|
|
Zeren eta, zenbatzen hasita, zenbat arbola behar baitira doi doi multzo
|
hori
basoa dela izendatzeko?
|
|
2015
|
|
|
Duela bi mila urte Erromaren hiru legio suntsitu zituzten erromatarrek" Germania" deitutako tribuek elkarturik Teutoburgeko oihanetan. Hainbeste urteren buruan eskualde
|
horretako
basoak leku baketsuak dira, argazkietan ageri denez.
|
|
|
Alde batetik, basoen eta zuraren eraldaketaren sektoreen merkatua zabaltzeko bidea dela azaldu du, eta, bestetik, tokiko galdaragileentzat ere aukera bat dela. Halaber, energia iturri
|
horrek
basoetako sute arriskua murrizteko balioko duela gaineratu du sailburuak.Biomasa sustatzearen aldeko proiektuak gogoraraztearekin batera, Tapiak Neiker zentro teknologikoko biomasa galdara ikusi zuen atzo bertatik bertara. Hain zuzen ere, galdara horrek berotzen ditu Arkautiko eremu horretan dauden eraikin guztiak.
|
|
|
MAISUA: (patxadatsu, zutitu egiten da) Seme, ikusten duzu xenda
|
hori
basoan barneratzen dena. Jarrai iezaiozu, eta bidea aurkituko duzu.
|
|
|
Une
|
horretan
basotik JOSE RAMON iristen da ermita aldera. Ermitara hurbiltzen hasten da, baina bertan dagoen festa eta jendea ikustean?
|
|
|
Hala ere, ikerketaren egileek adierazi dute teknika horiek ez dutela landu zuhaitzei, dentsitateari edo zur kantitateari buruzko kopurua, prozesu biologikoak eta ekosistemaren egitura ulertzeko garrantzitsuak baitira. Zientzialariek 400.000 zenbatespen baino gehiago erabili zituzten munduko mapa bat sortzeko (irudian), eta
|
horrek
baso masen dentsitatearen irudi espezifikoa eskaintzen du. Azterketak patroiak erakusten ditu zuhaitz dentsitatean eskala handian, eta ekosistema batean aldagai hori kontrola dezaketen faktoreei buruzko informazio zehatza ematen du.
|
|
|
Arrano txikia (Hieraaetus pennatus) espezie migratzaile transahariarra dugu hau. Behin kabia non kokatu behar duten jakinda, arra hegaldiak egiten hasten da eta emea kabia. Orain ulertzen dut belearekin izan duen liskarra; oso lurralkdekoiak dira. Kabiak zuhaitzetan egiten dituzte eta
|
horregatik
baso masak behar dituzte, baina argiguneak ere ehiztatu ahal izateko.
|
|
2016
|
|
|
Baina beroa, garraioa eta hezetasuna dira haren etsairik handienetako batzuk, erraz hondatzen baita hauskortasunagatik, samurra eta sendotasun gutxikoa delako. Kolore gorri bereizgarria du, antozianina kantitate handiak dituelako; pigmentu
|
horrek
basoko beste fruta batzuen (masustak, esaterako) tonalitate tipiko hori ematen du. Kontserbatzeko baldintza berezirik behar ez duten arren (leku freskoak, lehorrak eta eguzki argitik babestuak), hozkailuaren alderik hotzenean gorde daitezke, beste elikagai batzuetatik isolatuta, haien bizitza erabilgarria luzatzeko.
|
|
|
Irudia: Elisabeth D’Orcy 3 Arrisku eremuetan are zuhurragoak izatea Aurreko aholkuari arreta handiagoa jartzen zaio ohizkoak diren edo une
|
horretan
baso suteak izateko arriskua duten pertsonentzat. Horretarako, komeni da beren etxebizitzetan ez jartzea erraz erretzen diren espezie heskaiak (arizonikoak, altzifreak, etab.).), ez egin barbakoarik mugetan, ez erabili haizerik gabeko egunetan, utzi hondakinak utzitako edukiontzietan edo zabortegietan, mantendu hondbakorik ez dadin eraiki mugetan; utzi hondakinak utzitako edukiontzietara edo zabortegietara, mantendu hondakinak garbi dauden lekuetan, aparkatu sasiak, motozerrak edo txinpartak edo bero biziak eragin ditzakeen edozein gailu mekaniko, etab. 4 Edozein zantzuren aurrean, deitu adituei Sute bati berehala eraso egitea funtsezkoa da neurri handiak har ez ditzan eta ingurumen hondamendi bihur dadin.
|
|
|
|
Hori
baso bat da.
|
|
2017
|
|
|
Etxaldeko lan, kabalez arduratzeaz gain, arrunt mahastiko gizona zen, hurbiletik jarraikitzen eta segitzen zuen mahastiaren lana: sotoraino, plazer zuen arno on
|
hortarik
baso baten eskaintzea.
|
|
2018
|
|
|
haizeak edo elurrak edo bestelako faktoreek erauzitako zuhaitzak aprobetxa daitezke, baita urdindurak jotakoak ere. Zuhaitz hauek ez dute zerrarako balio handirik izaten eta modu honetan aprobetxatuz gero, zenbait gaixotasun eta intsektu xilofagoren erasoak murriztea lortu daiteke, egur
|
hori
basotik erretiratuta.
|
|
|
Ekainaren 3an San Balerioko berdegunera ibilaldia ere antolatu dute. Lehen pinudia zen inguru
|
hori
baso bihurtu dute, eta bertan egindako lanak azalduko dituzte.
|
|
|
" 2015ean bi auzolan egin genituen inguru
|
horretako
basoa berreskuratzeko. Otsailean, 400 zuhaitz baino landatu genituen, era askotarikoak.
|
|
2019
|
|
|
Eta hona nola azkendu den kontua: emakume xahar histeriko
|
hori
basoaren gau blaituan etzanda, erdi biluzik, eta gizon xahar jazarri hori ihesari emana, bizi guztiko, batzea, arbuiatuz azkenean.
|
|
|
Horrek, baina, arriskua ere badakar. Basoaren azpian dagoen ur masa kanporatu liteke, eta
|
horrek
basoa hiltzea eragin dezake gerora.
|
|
2020
|
|
|
Urte bereko uztailean erabaki zuten Arabako Foru Aldundiak eta Entziako Partzoneriak EHUko ikertzaileei Legaireko basoaren lau hektareako eremua 25 urtez uztea. Helburua pagadiak bere egitura eta funtzioa berreskuratzeko duen gaitasuna neurtzea da, eta zehazki gaitasun
|
horretan
basoaren kudeaketak duen eragina aztertzea. Aurten, Legaireko basoko lau hektarea ikertzetik zortzi ikertzera pasatzeko baimena jaso du EHUko taldeak.
|
|
2021
|
|
|
Baso bat ur eskatu zuen. Adibide
|
horretan
baso bat osoa da ur izenaren kuantifikatzailea, eta, nolabait esateko, ur neurriaren berri ematen du (§ 12.3). Noski, ez da hori bat zenbatzailearekin bakarrik gertatzen:
|
|
|
Arte horretan Baionako hiru apezpikuk beretzat begiztatu dute, bere sekretariotzat harturik lehenak eta eliz barruko bikario orokor beste biek (Larre); Arte horretan itzuli zaie Joanes semea, Herriko Etxerat joana baitzen mobilizazioari buruzko argibide eske (M. Peruarena); Etxearen aldamenean errementeria eta arotzeria atondu zituen. Tarte
|
horretan
Basokoen herria ezagutzeko aukera eduki nuen (Zuazo).
|
|
|
Basoaren ezaugarri nagusienetako bat biodibertsitatea da, eta, hain justu ere, hori da eukalipto eta pinu basoetan ez dagoena. Ikuspuntu ekologikotik begiratuta, akats bat da era
|
horretako
basoak landatzea. Nekazaritza mundua industrializatzen ari dira, eta, horren ondorioz, lurrak lehortzen ari dira.
|
|
|
" Autoerretratuak eta basoko elementuak" uztartuta eratu zuen Basoa nire baitan argazki erakusketa Otxotorenak. Bularreko minbizia diagnostikatu zioten, eta haren" ibilbide emozionala eta fisikoa" islatzen ditu bildumak, hemeretzi irudiren bidez." Bizitzari, gaixotasunari, emozioei, zauriei, denboraren joanari, sentsualitateari, feminitateari eta prozesu
|
horretan
basoak eman didan ekarpenari buruz gogoeta eginarazten diguten irudiak dira", dio egileak. Urtebete eman du bilduma osatzen," minbizia tratatzearekin batera".
|
|
2022
|
|
|
Tenperaturetan eta prezipitazioetan aldaketak gertatzen ari direla diote adituek: «Aurten, ez du ia euririk egin, eta
|
horrek
basoko landareriaren estresa eragiten du». Ondorioz, sua oso azkar hedatzen da zenbait eremutan, eta hektarea asko kiskaltzen ditu laster batean.
|
|
|
Mohammad Sadiq Kaboudvand kazetariak Kurdistaneko Giza Eskubideen Erakundea sortu zuen 2005ean, eskubideon urraketen berri emateko. Era berean, erabat baztertutako eta militarizatutako eskualde
|
horretako
baso eta oihanetan egiten zituzten txikizioak salatu zituzten talde ekologistak ere sortu ziren; nolabait, naturaren zaintza eta abertzaletasun kurdua uztartzen zituzten. 2007an, atxilotu egin zuten Kaboudvand, eta 10 urteko espetxealdira zigortu.
|
|
|
Musikaren gainetik eragiten zuen zaratak eta motozerrarekin airean marrazten zituen joan etorri ikusgarriek (tresnak eskuetatik ihes egingo ziola ematen omen zuen) ikara eragin zieten batez ere emakumeei, askoren ustez horixe baitzen ekintzaren helburu nagusia, dantzan ari ziren neskei, une batzuk lehenago berari erdeinuz begiratu ziotenei, susto on bat ematea. Berak, ordea, broma txiki bat izan zela errepikatzen zuen, broma inuzente eta apal bat, tresna
|
horrekin
basoan zituen abilezien erakustaldi bat egin nahi izan zuela alegia. Segurtasunekoek, auzia epaileen esku utzi edo ez ibili ondoren, mutilaren ondradutasuna eta sanidadea ikusita, kontua bertan behera uztea erabaki zuten.
|
|
|
Esaten dizut ez dakidala beste gauza batzuen berri, baina badakit bide
|
horretatik
basoa besterik ez dagoela. Gizonak erantzuten dit:
|
|
2023
|
|
|
«Krokodiloen aztarnak baditugu, esan nahi du tenperatura beroa zela; Afrikako sabanaren antzekoa izango zen klima. Kastoreak egoteak esan nahi du laku
|
horren inguruan
baso ugari egongo zirela. Beraz, laku erraldoien inguruan baso eraztun bat egongo zen, eta, hortik kanpo, Afrikako sabanaren moduko zerbait».
|