|
2000
|
|
|
Hizkuntzaren erabilera kontuak besterentzat gelditu dira: psikologialari, soziologialari, dialektologialari, neurologialari, hizkuntzarenhistorialarientzat, eta abarrentzat. Hizkuntza egituratik eta hizketa
|
hizkuntzatik
ulertzea hautatu da. Erabilerak egituran izan dezakeen eragina aztertzeaez da mende honetako eskola handienen paradigmetan sartu.
|
|
2002
|
|
|
Hitz egin, idatzi, irakurritakoa eta entzundakoaNORK BERE
|
HIZKUNTZ
ulertu. Ondo, nahiko ondo, gaizki.GAITASUNAREN
|
|
|
Ile urdindun gizon altu bat iritsi zela jakinarazi zioten Jupiterri; nola halako mehatxu itxura zuela eta buruari etengabe eragiten ziola; eskuineko hanka dandarrez zekarrela. Zein herrialdetakoa zen galdetu omen zitzaion eta ez dakit zer erantzun omen zuen doinu aztoratuaz eta ahots nahasiaz; ez omen zitzaion
|
hizkuntza
ulertzen: ez omen zen ez grekoa, ez latina, ez eta inongo herri ezagunen hizkuntza ere.
|
|
2007
|
|
|
Hiztunaren ikuspegitik begiratuta gogo irudikapen osoa bada aurrena eta gero horren analisia, entzulearen aldetik begiratuta gauzak alderantziz dira. Entzuleak, iristen zaion hots seinale segidaren arabera, irudikapen bat eraiki behar du eta hori da
|
hizkuntza
ulertzea. Wundten hizkuntzaren ikuspegiari hertsia deritzote Nerlich eta Clarkek (1998), zeren harentzat hizkuntzaren funtzio bakarra pentsamenduaren adierazpen izatea baitzen eta, hala, haren hizkuntzaren psikologia ez zen Ausdruckspsychologie baizik, adierazpenaren psikologia alegia, eta ez zituen kontuan hartzen hizkuntzaren beste funtzio pragmatikoago batzuk1383.
|
|
2008
|
|
|
– Ezker hemisferioa menderatzailea da
|
hizkuntza
ulertu eta ekoizteko, pertsona eskuinen% 95ean eta pertsona ezkerren% 80an.
|
|
|
Eskuin hemisferioa kaltetuta duenak arazoak izaten ditu irudizko
|
hizkuntza
ulertzeko. Baina, Vellutino ren iritziz (1979), dislexikoen arazoa ez da orientazioarazoa; izan ere, orientazioa eta segida zuzenak izan arren, gaizki izendatzen dute hitza.
|
|
|
– Duela mende eta erdi baino gehiago,
|
hizkuntza
uler zezakeen baina hitzik egin ezin zuen pertsona bat aztertu zuen Brocak (1861). Mihian eta ahots kordetan arazorik ez zuenez, hitz solteak ahoska zitzakeen eta abestu ere bai, baina ezin zuen esaldirik josi.
|
|
|
Wernickeren (1876) afasia dutenengan, galdu egiten da ulermena. Hitz egiteko gaitasuna badute pertsona horiek, baina ezin izaten dute
|
hizkuntza
ulertu. Afasia jasotzailea edo afasia jariakorra dutela esaten da.
|
|
|
– Lobulu tenporala lobulu parietalarekin eta okzipitalarekin elkartzen den guneko Wernickeren eremua dute kaltetuta afasia hori dutenek, eta horren ondorioz, ezin dituzte soinuak elkartu eta ezin dute entzundako
|
hizkuntza
ulertu.
|
|
2011
|
|
|
ikasleen etxeko hizkuntza eskolan komunikaziorako baliagarria dela, nahiz eta ez izan eskolatze hizkuntza. «Ohiko» murgilketa ereduetan, euskal murgilketan adibidez, ikasleen etxeko
|
hizkuntza
ulertu egiten dute irakasleek, eta ikasleentzat gaztelania komunikaziorako tresna baliagarria da, eskolan bertan ere bai. Baina hau ez da gertatzen ikasle etorkin askoren kasuan, eta ondorioz, gerta liteke ikasleak, eskolako hizkuntza ikasi bitartean, eskolako jarduerak behar bezala jarraitu ezinda geratzea.
|
|
|
Irakasle horiek jatorriz gaztelaniadunak diren haurrak poliki poliki ingeleserantz bultzatzen dituzte. Azpiratze eredua baino «leunagoa» dirudi trantsizio ereduak, eskolaldiaren zati batean irakasleak haurraren etxeko
|
hizkuntza
ulertu eta kontuan hartzen duelako. Baina helburuak berberak dira bi ereduetan:
|
|
|
Eskolari dagokionez, 2003 urtera arte, ez zuzendari, ez irakasle, ez bestelako langilek, inork ez zekien otomieraz, ez hitz egiten eta ezta idazten ere. Eta ulertu ere inork ez zuen
|
hizkuntza
ulertzen. Baina haur gehienak otomiera gaztelania elebidunak ziren.
|
|
2014
|
|
|
|
Hizkuntza
ulertzeko eta produzitzeko ahalmena umearen erantzun motetan islatzen da. Horrek esan nahi du posible dela proba bat ebazten jakitea eta, hala ere, ez jakitea hura ahoz azaltzen.
|
|
|
Hizkuntzaren, portaeraren eta ezagutzaren aldaketa bateratua da, edo sindrome «afaso apraxo agnostikoa» agertzen du.
|
Hizkuntza
ulertzeko eta hizkuntza bidez ideiak adierazteko gaitasuna galdua du. Eldarnio psikotikoak (jazarpen eldarnioak), ideia paranoideak eta portaera erasokorrak agertzen ditu.
|
|
2015
|
|
|
HPren helburu zein erronka nagusia
|
hizkuntza
ulertzeko gai izango diren sistema konplexuak eraikitzea da. Aitzitik, zeregin hau hasiera batean pentsa daitekeena baino askoz ere neketsuagoa da, makinekinguratzen gaituen munduaren noziorik ez dutelako.
|
|
2017
|
|
|
Entzumen eta ikusmen urritasunen bat duten pertsonei eduki audiobisualetara sarbidea ekarri die irisgarritasunak. Ikus entzunezko itzulpengintzak, aldiz, edukien
|
hizkuntza
ulertzea ahalbidetzen du. Audiobisualaz gozatzeko modua aldatzen ari den aro digitalean, telebistan hizkuntza bat baino gehiago entzuteko aukera dago, eta erraztu egin da jatorrizko hizkuntzen kontsumo modua.
|
|
|
158)?. Era berean, azpidatziek, hizkuntza transferentzia metodo gisa, jatorrizko
|
hizkuntza
ulertzeko arazoak dituztenen ulergarritasuna bermatzeko balio dute.
|
|
|
124). Galeseko S4C telebista kanala digitalizazioaz baliatzen da
|
hizkuntza
ulertzen ez dutenengana iristeko: programazioaren %80 ingelesez azpidazten du eta %8, galeseraz (Amezaga, 2013).
|
|
|
Adibide batzuk aipatzearren, hurrengo ataza hauek guztiak HPan ikertzen dira: hitzen analisi lexikoa, morfologikoa eta sintaktikoa, hitzen adiera desanbiguazioa, itzulpen automatikoa, diskurtsoaren analisia, hitzen analisi semantikoa, hizkuntza sorkuntza, etab. Oro har, HPa hizkuntzen eta makinen arteko interakzioarekin lotzen da, eta, ondorioz, HPko adituen helburu nagusia
|
hizkuntza
ulertzeko eta hizkuntza sortzeko gai diren sistemaadimendunak garatzea da.
|
|
|
Artikulu honetan
|
hizkuntza
ulertzeko metodo automatikoak aztertuko ditugu, hau da, makinek hizkuntzak interpretatzeko egiten duten prozesamendu automatikoaz arituko gara. Artikuluan ikusiko dugunmoduan, makinei hizkuntza ulertzen edo interpretatzen irakatsi behar zaie, eta, helburu hau lortzeko, hitzak zenbakien bitartez adierazi ditugu.
|
|
|
Artikulu honetan hizkuntza ulertzeko metodo automatikoak aztertuko ditugu, hau da, makinek hizkuntzak interpretatzeko egiten duten prozesamendu automatikoaz arituko gara. Artikuluan ikusiko dugunmoduan, makinei
|
hizkuntza
ulertzen edo interpretatzen irakatsi behar zaie, eta, helburu hau lortzeko, hitzak zenbakien bitartez adierazi ditugu. Hala, hitzak zenbakien bitartez adierazita egongo dira (2.1 atalean azalduko diren metodoei esker), eta, era berean, zenbakiak makinak ulertzeko gai diren seinale elektrikoen bitartez (sistema bitarrari esker).
|