|
2012
|
|
|
euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik denbora joan ahala erabilera esparruak eta hiztunak galdu eta horregatik beren jarraipena arriskuan izatera iritsi diren hizkuntzek ez dute batere erraza izaten gizaldien arteko etena berriz estekatzea —hau da, belaunaldi berriak mintzaira horretan sozializatuko direla ziurtatzea—, hizkuntza horien aldeko politika, jarduerak eta baliabideak izanda ere.... Azken urteotako ikerketa batzuek (williamson 1991, Ó riágain 2001) hainbat hizkuntza gutxituren familia bidezko transmisioaren eta auzo komunitate hurbileko erabileraren ahulezia indartzeko zailtasunak agerian utzi dituzte.
|
|
|
Fasoldek (1995: 227) nabarmendu bezala, ikertzaileen interesa ez ohi da hizkuntza gutxituen atxikitzeko gertakarietara zuPaula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik zendu (migratutako taldeen kasuan izan ezik) eta hizkuntza horiei iraunarazteko ahalegin eta estrategia sozialak maiz ikusezinak izan dira gizarte zientzien literaturarako. Ikertzaileek tradizioaren irautea ikusi ohi dute, ez tradizioari eustea edo tradizioari iraunaraztea, Fishmanek (1997:
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik
|
|
|
Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Bertzalde,
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmak ekarpen funtsezkoa egin du norbanakoaren, taldearen eta gizarte antolaketaren arteko harremana aztertzeko, ikusmolde mekaniko, determinista edo tira-bira eta gatazkarik gabekoa gaindituz: " A significant contribution of the language socialization paradigm has been its problematization of the relationship among the individual, the group, and the social order" (Garrett & Baquedano López 2002:
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik arabera. Gurasoek hautatu egiten dute seme alabei zein hizkuntza transmititu baina aita amek hautu hori, behin —haurra sortzen delarik— ez ezik, gehiagotan ere egin dezakete seme alaben umezaro eta haurtzaroan (Chrisp 2005).
|
|
|
354). hala bada, hizkuntza sozializazioak subjektuen historiari begiratzen dio, sozializazio elkarreraginen azpian dauden ideologiak eta botere harremanak atzeman nahian. hizkuntza jokabidearen eta kultura ideologien arteko harremana aztertzeko, ikerketa arlo honek teknika etnografikoa izaten du oinarri eta behaketa eta elkarrekintzak batik bat etxe familia inguruan egiten badira ere, ez dira etxe barrenera, ez eta etxekoen arteko eguneroko elkarreraginetara ere mugatzen. Ikerlanak iraupen luzeko azterketak izaten dira eta kultura arteko konparazioa izaten dute xede.
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmak mintzairen belaunez belauneko jarraipena aztertzeko sakontasun handia ahalbidetzen badu ere, ez du europako hizkuntza gutxituen ikerketarako oihartzun handirik izan (Morris & k. Jones 2008: 127). europan bakan batzuk baizik ez dira arlo horretako ikerlanak, erraterako:
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik gehiagoren narrazio biografikoen josketa lana eginez aztertutako hamar familien hizkuntza historiak edo glotohistoriak osatu ditut, bai eta horien adierazpen grafikoa ere, glotohistoriogramak.
|
|
|
Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik hiztunak hizkuntzaren ezagutzaren continuum batean daude eta gaitasun eta jardun oso desberdinekoak izaten dira. ez hizkuntza gaitasuna ez eta erabilera ere ez da balio absolutuko irizpidea, maiz mailakatzen zaila gertatzen den gertaera baizik. horregatik, zenbait kasutan hiztun motak bereiztea ez da erraza izan.
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik edota amatxien kargu gehienetan (1, 2, 4, 5, 6, 9 eta 10 FGetan). Bi kasutan (3 eta 7 FGetan) amek lanaldi osoa baitute (maistrak dira) haurtzain euskaldunak kontratatu dituzte eta kasu bakar batean (8 FGn) haurrak haur eskolara10 eraman dituzte eta noizik behin amatxiz eta familiaz ere baliatu dira haurrak zaintzeko.
|
|
|
68). hizkuntzaren inguruko egungo giroak eta oraingo aita amen erabakiek eragin diote segur aski aitatxi amatxien hizkuntza portaera aldaketari. Izan ere, beren seme alabek umeekin euskaraz egiEuskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik guk badakigu euskaraz! (...) eta beti ni nabil horrela" (Antonio, 6 FG).
|
|
|
Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares edo joerak indarrean dirau: " Ikusten dutena da gurasoek euren artean eta dendetan erdaraz eta beraiei euskaraz" (M1).
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik
|
|
|
Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik kontzientzia hori badute eta eskatzen dute. hori aldatu da, aldatu da. Batzuk bederen"," lehenago berdin zitzaien. erdaraz da, ba!" (Lk,).
|
|
|
5 OnDORiOaK. euSKaRaRen JaRRaiPenaRi HelTzeKO eKaRPen BaTzuK hizkuntza ordezkatze prozesuan amilduta zegoen Irurita herrian azken berrogei urteotan haurren euskarazko sozializazioa bermatzearen alde gertatutako aldaketa
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik aztertu dut eta marko teoriko baliagarria gertatu zait. Metodologia etnografikoa eta glotobiografia teknika ere egokiak eta emankorrak izan zaizkit. hizkuntza sozializazioaren paradigmak mintzairaren belaunez belauneko jarraipena gertakari holistiko eta osotzat hartzen du. hizkuntza sozializazioa prozesu dinamikoa eta baldintza soziohistorikoei lotua da, ez mekanikoa; elkarreragilea, ez norabide bakarrekoa; malgua eta denboran aldakorra, ez monolitikoa.
|
|
|
5 OnDORiOaK. euSKaRaRen JaRRaiPenaRi HelTzeKO eKaRPen BaTzuK hizkuntza ordezkatze prozesuan amilduta zegoen Irurita herrian azken berrogei urteotan haurren euskarazko sozializazioa bermatzearen alde gertatutako aldaketa hizkuntza sozializazioaren paradigmatik aztertu dut eta marko teoriko baliagarria gertatu zait. Metodologia etnografikoa eta glotobiografia teknika ere egokiak eta emankorrak izan zaizkit.
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmak mintzairaren belaunez belauneko jarraipena gertakari holistiko eta osotzat hartzen du. hizkuntza sozializazioa prozesu dinamikoa eta baldintza soziohistorikoei lotua da, ez mekanikoa; elkarreragilea, ez norabide bakarrekoa; malgua eta denboran aldakorra, ez monolitikoa. Sozializazio kontzeptuak gizarte erreprodukzioaren eta transmisioaren ikusmolde ohikoek ikusezin utzitako hainbertze alderdi konplexu bezain sakon azaleratu eta horien arteko elkarreraginari erreparatzea ahalbidetzen du.
|
|
|
Iruritan egun hamabi urte bitarteko haurrak dituzten gurasoen artean hiztun batzuk izan dira euskara lehen hizkuntza izan ez baina beren seme alabak mintzaira horretan haztea deliberatu dutenak. haiek euskarazko sozializazio berant eta jakinaren gainekoa izan dute eta hortik etorri zaie, umeak izan dituztelarik seme alabak euskaraz hazteko erabakia. euskararen galera bizi izan dute beren familietan, herrietan eta mintzairari eutsi nahi izan diote. Gurasoek beren lehen edo jatorrizko hizkuntzaren arabera baino areago, jokoan dauden mintzairei lotu dizkieten balioen arabera jokatu dute haurren hizkuntza sozializazioaren gaineko hauEuskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Iruritako landa ikerketan euskararen belaunez belauneko jarraipena eta etena batera agertzen zaizkigu. hausturak eta loturak daude espaPaula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik zioan nahiz denboran. espazioari dagokionez, euskararako hutsarteak agertzen dira: baserri euskaldunaren aldean herrigune erdaldundua. denborari dagokionez, belaunaldietan hizkuntza etendurak azaltzen dira.
|
|
|
...baino gazteagoak ziren ahizpak aldiz, euskaraz eskolatu ziren eta lagunekin euskaraz aritu izan dira beti. hala bada, erdarazko eskolak haurrak erdalduntzen zituen eta beren adinkideekiko sozializazioan barneratutako erdara azkenean etxera ere eraman zuten. orduan, gurasoek horren aitzinean jarrera desberdinak hartu zituzten. zenbait guPaula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik rasok haurrek eskolaz kanpo erdaraz egitea ez zuten ontzat hartzen eta etxean erdararen aldeko hizkuntza aldaketa gerta ez zedin eragin zieten seme alabei. Txikitako euskara atxiki duten oraingo aita ama batzuek oroitzen dute mintzairari eusteko nolabaiteko giroa izan zutela familian.
|
|
|
Familiaren mintzairari dagokionez, gurasoen jarrerak funtsezkoa dirudi etxe barneko harremanetan euskara atxikitzeko. ego belaunaldiaren haurtzaroan herriguneko hainbat familiatan euskararen transmisioa etena zen, erdara hutsezko eskola zegoen eta plazako sozializazioan gaztelania zen araua. XX. mendearen hasierako hamarkadetan indarra hartzen hasia zen erdarak 1970 bereberea zituen karrika eta plaza, herritarren solasaldiak eta haurren josEuskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik horrek plaza, giroa... bai eta gurasoak ere ukitu ditu eta euskara galbidera zeraman joerari irauli zaio. eskola euskaraz izatea onartu eta normalizatua da egun: "... gaur egun inork ez du planteatzen A eredua(...) nik uste aitzinamendu handia izan dela" (ibid.). euskarazko eskolaren eta etxeko hizkuntza erabileraren arteko elkarreragina hainbat lekukotasunetan agertu zaigu.
|
|
|
Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik harremana garatu dute gazte heldutan. euskara gutxi asko beren bizitzan sartu eta bere egin dute. honela dio Itsasok: senargaiak euskaraz egiten zuenez"... ni segitu nuen euskara, euskara, euskara. eta orduan ia nire hizkuntza bezala gelditu zen" (Itsaso, 5 FG). euskarazko sozializazio berant eta jakinaren gainekoa izan dute.
|
|
|
Aipatu bi kasuetan modu oso desberdinetan kudeatu da familiaren hizkuntza heterogeneotasuna. Bi hiztun horiek, biak erdaldunak familia euskaldunbeteetan, oso desberdin jokatu dute eta horrek bere ondorioak ekarri dizkie familiaren hizkuntza elkarbizitzari eta haurren hizkuntza sozialiPaula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik zazioari. Gabrielek emaztearen familia euskaldunbetean erdara sartu du; Antoniok aldiz, bere familia euskaldun ez osoa euskaraz bete eta familiaren barneko harremana euskaraz izaten jarraitzea bultzatu du.
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik egun, aldiz, ego belaunaldiak txikitan bizitutako bereizketa hori gainditutzat ematen du: " orain ez, orain ia [haurrak] etortzen dira herrira eskolara eta ia diferentea da" (Axun, 1 FG.).
|
|
|
Euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares ego belaunaldiaren haurtzaroa etxean, eskolan eta plazan oraingo haurren aita amak hamarkadetan hazi ziren erabat erdalduna zen Iruritako herrigunean: "... ez zela euskaraz solasten, ez eta etxean, ez eta kanpoan, ez eta eskoletan, ez eta inon" (Itsaso, 5 FG). ego belaunaldiko iruritarrek herriko eskoletan ikasi zuten, herrigunekoek errebote plazakoan eta baserrietakoek auzokoan, guztiek erdaraz.
|
|
2018
|
|
|
|
Hizkuntza
sozializazioaren paradigma honetatik, ikertzaileek haurrek beraien eguneroko bizitzan egoki parte hartzeko, zer nolako hizkuntza portaerak dituzten ikertu izan dituzte. Hizkuntza sozializazio honen ikuspegitik, eta Kasaresen hitzetan (2012:
|
|
2019
|
|
|
Lujanbio & A. Zarraga (ko.), Soziolinguistika eskuliburua, 185223 Gasteiz: eusko Jaurlaritza eta Soziolinguistika klusterra. kasares, p. (2012). euskararen belaunez belauneko jarraipena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik. BAT Soziolinguistika aldizkaria, 82, 15 kasares, p. (2015). euskararen belaunez belauneko jarraipena aztergai eta jomuga.
|
|
2020
|
|
|
" Euskararen transmisioa: berrikuspena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik", in Jone Goirigolzarri, Xabier Landabidea eta Ibon Manterola (ed.), Euskararen biziberritzea: marko, diskurtso eta praktika berriak birpentsatzen, UEU, Bilbo, 27
|
|
2022
|
|
|
|
Hizkuntza
sozializazio paradigma (Schieffelin eta Ochs, 1986) berriz, Paula Kasaresek (2015) ekarri zuen euskal testuingurura. Paradigma honen oinarria sozializazioan datza:
|
|
|
Artikuluan zehar planteatzen ari garen ereduari dagokiola berriz, uste dugu kontzeptu hauek hizkuntzaren marko ez diskurtsiboaren garrantzia aitortzen dutela: izan ere, ikusi da praktika komunitate kontzeptuak artikuluan zehar aldarrikatu den hizkuntzaren testuingurua kokatzen eta inguruko praktikekin harremanetan jartzen laguntzen duela;
|
hizkuntza
sozializazio paradigmak berriz, testuinguru hauetan euskararen sozializazioa transmisioa nola ematen den ulertzen lagunduko luke; eta azkenik, testuinguru hauek egokiak suertatzen badira, hizkuntza mudantzak emateko aukerak areagotu egingo direla suposatu daiteke. Hain zuzen, hiztun berrien mudak ikertzerakoan hiztunaren testuingurua faktore garrantzitsua dela diote:
|
|
|
Euskararen transmisioa: berrikuspena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik. In Jone Goirigolzarri, Xabier Landabidea & Ibon Manterola (arg.).
|
|
2023
|
|
|
|
Hizkuntza
sozializazioaren paradigma: Paula Kasaresen eredua
|
|
|
" Euskararen transmisioa: berrikuspena
|
hizkuntza
sozializazioaren paradigmatik". In Euskararen biziberritzea.
|