|
2000
|
|
|
Hizkuntzak baino nahiago izan dut mintzairak hitza izenburu jarri. Azpimarratunahi dut
|
hizkuntzaren
sisteman ideia, kontzeptu, balioen sare bat dugula, gurehausnarketei bizitzan ibiltzeko ahalmena ematen diena. Mintzairak kultura bateskatzen du gai bati buruz hitz egiteko orduan, hizkuntza horri dagokion kultura, alegia.
|
|
|
Esango nuke, orain amaitzen arizaigun mende honetako hizkuntzalaritza teorikoa deitu duten horretan etahorretarantz bideratu ziren bide estrukturalista funtsezkoenek, hizkuntzarenbeste alderdi batzuk izan dituztela oinarri: egitura,
|
hizkuntzaren
sistema formala. Hori izan da hizkuntza zientifikoki aztertu ahal izateko egin den hautua.Saussure ren langue eta parole bikotetik lehena hartu zuten estrukturalistek.Chomsky ren competence eta performance paretik ere, halaber, lehena hartudute generatibistek.
|
|
2001
|
|
|
Bi alderdiditugu hemen. Batetik, irakurleak zer dakien (ezagutza kontzeptualak); hau da, zerdakien testuaren gaiaz, baina baita testualitate ezaugarriez zein
|
hizkuntzaren
sistema lexikoaz eta sintaktikoaz ere. Bestaldetik, zertan dakien (prozedurazko ezagutzak); hau da, nolako ezagutza estrategikoa duen.
|
|
|
Oso gogoan izatekoak dira Steven Pinker irakasleak, buru hizkuntzaz, egindako ekarpenak, alegia, giza hiztunak halako mekanismo biologikoen sorta batduela eta horrelakoei esker txikitan hizkuntzak erraz samar ikasten direla. Zenbateta adinean aurrerago, beste hizkuntza bat ikasterakoan, hainbat eta gehiago kalkatubeharra izaten da hasierako edo jatorrizko
|
hizkuntz
sistemaren gainean. Azkenikerketen arabera, adina faktore erabakigarria da hizkuntza ikasteko ahalmenarenfosilizazioan.
|
|
|
–
|
Hizkuntzaren
sistema formalaren erabilera lantzeko jardueretan, bide induktiboari emango zaio lehentasuna. Jardueraren hasieran testuinguru esanguratsuasortuko dugu eta horren laguntzaz ikasleek beren aurre ezagutzak aktibatu etahipotesiak egingo dituzte.
|
|
|
Zaila izango da gaur egun klasean testuekin lan egiten ez duen irakaslerik aurkitzea. Ondo ikasi dugu, bai, diskurtsoa dela
|
hizkuntza
sistemaren unitate komunikatiboa, eta, hartara, testuak dira gure eskoletan erabiltzen ditugun tresna komunikatiboak. Baina, esaldi maila gainditzen duen guztia egokia al da klasera eramateko. Komunikazio honen helburua, galdera horri ezetz erantzun behar diogula argitzensaiatzea da.
|
|
2002
|
|
|
Adibidez, hizkuntza baten sistema fonologikoaren ikaskuntza oso baliagarriizan dakioke estandarretik gorako gaitasun maila eskuratu nahi duen ikaslearentzat, baina, beharbada, ez zaio oso lagungarri helburu xumeagoak dituen ikasleari; modu berean, ikasten ari garen
|
hizkuntzaren
sistema fonetikoa gureaz oso bestelakoaden kasuetan ere lagungarri gerta dakiguke, fonetikaren, oinarri teorikoakezagutzen baditugu...
|
|
|
Are gutxiago irakasleari edo ikasleari.
|
Hizkuntza
sistema, hala ere, denok uste baino bereziagoa da, den naturala izanda ere.
|
|
|
Galdera nagusia hauxe litzateke:
|
hizkuntza
sistema kaotiko hori, zelan jarri ikaslearen esku, erraz samar edo eskuratzeko moduan. Segur askiinternet izango da erantzuna.
|
|
|
Programa eta ezagutza linguistikoa nahasten zituzten sistema primitiboak ohikoak ziren duela gutxi arte. Azken urteetan, aldiz, arlo honetan egindako lanak ugaritu egin dira, beste
|
hizkuntzetarako
sistema automatikoen garapenak indarra hartu baitu eta, horrez gain, corpusetan oinarritutako analisiek erraztasun handiak ekarri baitituzte.
|
|
|
Azken urteetan, aldiz, arlo honetan egindako lanak ugaritu egin dira hainbat arrazoi direla medio: beste
|
hizkuntzetarako
sistema automatikoen garapena, corpusetan oinarritutako analisi linguistikorako morfologiak eskaintzen duen abantaila, Interneteko informazioa indexatzeko eta hobeto bilatzeko eskaintzen duten aukera,...
|
|
2007
|
|
|
Kultura da sistema, ez hizkuntza:
|
hizkuntza
sistema horretan dagoen elementuosagarri bat besterik ez da. Eta, bistan denez, sistema eraiki behar genuke, euskalsistema nazionala, gero barruko elementuen arazoak sistema horren arabera konpontzeko.
|
|
|
Gure ustez, kultura sistema lokalaren baitan erraz txertatzen ditu merkatu globalak bere esanahi balioak. Aldiz,
|
hizkuntzaren
sistema eta nortasuna ezin da urtueta itxuraldatu nolanahi, hizkuntza hibridazioaren fenomenoa tartean egonda ere.
|
|
2011
|
|
|
lehena, hizkuntza komunikatzeko tresna den ikuspegiari lotuta, ahozko zein idatzizko testuen ekoizpen eta ulermenaren irakaskuntza eta ikaskuntza. Bigarrena, komunikazioaren,
|
hizkuntzaren
sistemaren eta hizkuntzaren erabileraren funtzionamenduarekiko hausnarketa eta jakintza. Eta hirugarrena, literaturaren edo, oro har, kultura ondarearen irakaskuntza eta ikaskuntza (Dolz et al., 2009).
|
|
2014
|
|
|
Tillie Olsen en hitzak bere eginez,
|
hizkuntza
sistema sinbolikoari erabatlotutako giza egitura patriarkala dela dio Annette Kolodny k: «Langauge as asymbolic system closely tied to a patriarchal social structure.
|
|
|
Egoera honetan eta soziologiatik jasotako SEIC modeloari jarraikiz sistema ezberdin bakoitzak erabiltzen dituenmoduak aztertzetik, sistema ezberdinek beraien artean dituzten hartu emanak ulertzera gerturatzeko bideakzabaltzen zaizkigu (Tabara, 2011). Sistema hauek aspektu askoren arabera sailkatu daitezke baina hemenaurkeztuko den hausnarketan
|
hizkuntza
sistema ezberdinek lurraldea ulertzeko, beraz bertan eragiteko, dituztenmodu ezberdinak aurreikustera gerturatzen gaituen ikuspuntu bat aurkeztu nahi da. Lurralde antolaketankontutan izan beharreko aspektu anitzez gain hizkuntza sistema ezberdinek lurraldearekiko duten hartu emanezberdina, ondorioz jakintza eta ezagutza ezberdinak jokoan jarriz.
|
|
|
Sistema hauek aspektu askoren arabera sailkatu daitezke baina hemenaurkeztuko den hausnarketan hizkuntza sistema ezberdinek lurraldea ulertzeko, beraz bertan eragiteko, dituztenmodu ezberdinak aurreikustera gerturatzen gaituen ikuspuntu bat aurkeztu nahi da. Lurralde antolaketankontutan izan beharreko aspektu anitzez gain
|
hizkuntza
sistema ezberdinek lurraldearekiko duten hartu emanezberdina, ondorioz jakintza eta ezagutza ezberdinak jokoan jarriz.
|
|
2015
|
|
|
Ezagutza inplizitu baten formulazioak aldatu egiten ditu hura erabiltzeko, ikasteko eta ulertzeko aukerak. Azken batez, subjektu batek ezagutza berrerabili behar du eta gai izan behar du
|
hizkuntzaren
sistemaren barnean hura ezagutzeko, identifikatzeko, deskonposatzeko eta berrosatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Demetras et al., (1986) ek aipatzen dutenez feedback negatiboa transmititzeko estrategiez baliatuz, haurra egin duen akatsaz konturatu, eta etorkizuneko ekoizpenean akats hori zuzentzeko gai izangoda. Hala ere, haurrak akatsen bat egiten duenean, ez du beti akatsa identifikatu, aldatu edo zuzentzen; zuzenketa gerta dadin, haurrak ekoiztu duen akastun estruktura hori bere
|
hizkuntza
sisteman (edogramatika mentalean) izan du; bestela, feedback negatiboak ez du inolako eraginik izangohaurraren etorkizuneko ekoizpenean. Saxtonen (2000) aburuz feedback negatiboak haurrari egin duenakatsa identifikatzen eta kasuak kasu, hau zuzentzen lagunduko dio, hori dela eta Saxtonek feedbacknegatiboaren garrantzia, eta batez ere argibide eskarien (clarification request) estrategiaazpimarratzen du.
|
|
|
Marko hau baliatuz, MacSwanek azaltzen du KAn hizkuntza diferentetako elementu lexikoak konputazio sistemanbarneratzen direla elebakarretan hizkuntza bakarreko lexikoak egiten duen bezalaxe. Alabaina, SpellOut ean deribazioa banatzen denean, ezaugarri egokiek forma fonetikoa hartzen dute PF interfazean, eta elementu lexiko bakoitza dagokion
|
hizkuntzako
sistema fonologikora bideratzen da.
|