|
2006
|
|
|
Beste soziolinguista batzuek aldiz nahasketa gertaerak aztertu dituzte, batez ere kreoloen kasuan. Kreoloak, kolonizazioak sorturiko
|
hizkuntza
sistema autonomo bat adierazten du eta, frantziari dagokionez, kolonoek erabiltzen zuten frantsesa komunitate baten ama hizkuntza bilakatu da, batzuetan hizkuntza ofizialak baino askoz gehiago erabilia dena, besteak beste, eguneroko bizian.
|
|
2008
|
|
|
|
Hizkuntza
sisteman txertatua izan da Hegoaldean eta Nafarroako lurralde mistoan.
|
|
|
gizarteko hizkuntza funtzioak, hizkuntzaren gizarte funtzioak, eta atzeraelikadura (feedback) positiboa edo negatiboa. Erdian, gizartearen hizkuntza funtzioen eta hizkuntzaren gizarte funtzioen artean,
|
hizkuntza
sistemaren kaxa beltza dago; kaxa horretan, aurretiaz, hizkuntza politikari eta plangintzari dagozkien kontzeptuak eta ekintzak kokatzen dira:
|
|
|
" Batetik, hizkuntzaren" gizarte funtzio" famatuak izango ditugu(= hizkuntza sistemaren outputa); eta, bestetik, gizartearen hizkuntza funtzioak, itxuraz ilunak direnak, edo hizkuntzari dagozkion gizarte egiturak eta prozesuak(=
|
hizkuntza
sistemaren inputa). Gainera, hizkuntza funtzioetan, funtsezko bi mota bereizi dira:
|
|
|
Eta, aldiz, anplifikazioa(= positive feedback) gertatuko da, hasierako defizitak elkarrekiko funtzio defizita eragiten badu, hasierako defizita areagotuko duena, eta horrela etengabe. Lehenengo hipotesian, stressa(" gatazka" deritzot) gainditu egingo da, eta azkenean ezabatuko,
|
hizkuntza
sistema horretan eginiko egokitze aldaketen bitartez. Normalizazioa da erreakzio ideal" normal" horren adibiderik tipikoena (cf. infra).
|
|
|
Normalizazioa da erreakzio ideal" normal" horren adibiderik tipikoena (cf. infra). Bigarren kasuan, aldiz, prozesua askoz konplexuagoa, gogorragoa eta zailagoa izango da, ez baita lortuko gatazka desagerraraztea, baldin eta
|
hizkuntza
sistema ezabatzen ez bada; beraz, hizkuntza aldaketa egongo da —hau da; ordezkapena—". (Aracil [1965] 1982:
|
|
|
Eredu horren eskeman,
|
hizkuntzak
sistema global batean integratzen dira, zirkulu zentrokideetan antolatuta. Hizkuntza" hiperzentral" baten inguruan (ingelesa), hamar bat hizkuntza" superzentral" daude (esaterako, arabiera, gaztelania eta frantsesa), 100 hizkuntza zentral (estatu hizkuntza ofizialak) eta 5.000 hizkuntza periferikoak.
|
|
|
Eredu horren deskribapeneredua sorrarazi duten eskemekin konparatuz gero —adibidez, David Eaton ek (1965) politika sistemarako garaturikoa—, hiztunen gizartearen eta hizkuntza sistemaren arteko input gisa dabiltzan eskarien mailan agertzen dira gizartearen hizkuntzafuntzioak. Bestalde, hizkuntzaren gizarte funtzioak output gisa ageri dira, eskaintzaren mailan,
|
hizkuntza
sistemaren eta hiztunen gizarteingurunearen artean; hizkuntzaren gizarte funtzioak, hain zuzen, hizkuntza sisteman erabiltzen dira eta bertan eragiten dute. Hizkuntzaren gizarte funtzioak berregokitzeko hizkuntza sistemak gizarteko hizkuntza funtzioak berrantzolatzeak feedback negatiboko dinamika sortzeko aukera ematea dakar berekin, eta feedback horren eragina hizkuntzaeskariaren edukia zuzentzea ekar dezake.
|
|
|
Hizkuntzaren gizarte funtzioak berregokitzeko hizkuntza sistemak gizarteko hizkuntza funtzioak berrantzolatzeak feedback negatiboko dinamika sortzeko aukera ematea dakar berekin, eta feedback horren eragina hizkuntzaeskariaren edukia zuzentzea ekar dezake. Eredu horren arabera, gizarte jakin horrek ikusiko du erakundeek edo
|
hizkuntza
sistemako arduradunek eskaintza egiten diola, hizkuntza berreskuratzeko prozesu bat sustatzeko itxurazko ospe adierazpenen eta leialtasun aktiboko jarreren bitartez. Horrenbestez, ereduak egoera eta prozesu errealak deskribatzen ditu, hizkuntza plangintzako prozedurak aztertzeko; esaterako, Amerikan frantsesaren alde egiteko nahiz Europan eskualde hizkuntzen eta eremu urriko hizkuntzen alde egiteko.
|
|
|
HIZKUNTZA BEHARRA ETA
|
HIZKUNTZA
SISTEMA
|
|
|
kultura aitorpena izateko itxaropena edota hizkuntza beharraren adierazpenaren aurreko etapa12 Hala ere, Aracilen ereduan, maila horretan eragiten du hizkuntza normalizazioaren kontzeptuak ere: batzuentzat,
|
hizkuntza
sistemak gizartearen hizkuntza funtzio berriei emandako erantzuna izango da hizkuntza normalizazioa; L. J. Calvetentzat (1993, 2000), berriz, ereduaren bilakaeraren adierazlea izango da, deskribapenetik edo azalpenetik inplikazio operatiborako, are militanterako, bilakaera13.
|
|
|
25)," grabitazio" eredua deiturikoa. Eredu horren eskeman,
|
hizkuntzak
sistema global batean integratzen dira, zirkulu zentrokideetan antolatuta. Hizkuntza" hiperzentral" baten inguruan (ingelesa), hamar bat hizkuntza" superzentral" daude (esaterako, arabiera, gaztelania eta frantsesa), 100 hizkuntza zentral (estatuhizkuntza ofizialak) eta 5.000 hizkuntza periferikoak.
|
|
|
" Batetik, hizkuntzaren" gizarte funtzio" famatuak izango ditugu(=
|
hizkuntza
sistemaren outputa); eta, bestetik, gizartearen hizkuntza funtzioak, itxuraz ilunak direnak, edo hizkuntzari dagozkion gizarte egiturak eta prozesuak(= hizkuntza sistemaren inputa). Gainera, hizkuntza funtzioetan, funtsezko bi mota bereizi dira:
|
|
|
Eredu horren deskribapeneredua sorrarazi duten eskemekin konparatuz gero —adibidez, David Eaton ek (1965) politika sistemarako garaturikoa—, hiztunen gizartearen eta
|
hizkuntza
sistemaren arteko input gisa dabiltzan eskarien mailan agertzen dira gizartearen hizkuntzafuntzioak. Bestalde, hizkuntzaren gizarte funtzioak output gisa ageri dira, eskaintzaren mailan, hizkuntza sistemaren eta hiztunen gizarteingurunearen artean; hizkuntzaren gizarte funtzioak, hain zuzen, hizkuntza sisteman erabiltzen dira eta bertan eragiten dute.
|
|
|
Eredu horren deskribapeneredua sorrarazi duten eskemekin konparatuz gero —adibidez, David Eaton ek (1965) politika sistemarako garaturikoa—, hiztunen gizartearen eta hizkuntza sistemaren arteko input gisa dabiltzan eskarien mailan agertzen dira gizartearen hizkuntzafuntzioak. Bestalde, hizkuntzaren gizarte funtzioak output gisa ageri dira, eskaintzaren mailan, hizkuntza sistemaren eta hiztunen gizarteingurunearen artean; hizkuntzaren gizarte funtzioak, hain zuzen,
|
hizkuntza
sisteman erabiltzen dira eta bertan eragiten dute. Hizkuntzaren gizarte funtzioak berregokitzeko hizkuntza sistemak gizarteko hizkuntza funtzioak berrantzolatzeak feedback negatiboko dinamika sortzeko aukera ematea dakar berekin, eta feedback horren eragina hizkuntzaeskariaren edukia zuzentzea ekar dezake.
|
|
|
Bestalde, hizkuntzaren gizarte funtzioak output gisa ageri dira, eskaintzaren mailan, hizkuntza sistemaren eta hiztunen gizarteingurunearen artean; hizkuntzaren gizarte funtzioak, hain zuzen, hizkuntza sisteman erabiltzen dira eta bertan eragiten dute. Hizkuntzaren gizarte funtzioak berregokitzeko
|
hizkuntza
sistemak gizarteko hizkuntza funtzioak berrantzolatzeak feedback negatiboko dinamika sortzeko aukera ematea dakar berekin, eta feedback horren eragina hizkuntzaeskariaren edukia zuzentzea ekar dezake. Eredu horren arabera, gizarte jakin horrek ikusiko du erakundeek edo hizkuntza sistemako arduradunek eskaintza egiten diola, hizkuntza berreskuratzeko prozesu bat sustatzeko itxurazko ospe adierazpenen eta leialtasun aktiboko jarreren bitartez.
|
|
|
Gizarte ingurune baten eta hizkuntzaren gizarte funtzioak eskaintzean hizkuntza bat bestearen gainetik sustatzen duen
|
hizkuntza
sistema baten artean sinbiosi bilakaera badago, beti dago galdetzerik zein den joera hori izateko arrazoia; bai gizarte ingurunean eta haren bilakaera ez arautuan, edo gizartearen ildoetan, politika, ideologiaeta ekonomiaaldaketak eragin ditzaketen pertsona horien zuzenbidezko edo egitezko hautaketetan. Hala ere, hemen konstatazio gisa balio duenak ez du azalpen eta justifikazio baliorik.
|
|
|
Azken hori, eskariaren edo inputen mailan kokatuko litzateke zirkulu funtzionalean, eta, ondorioz, gizarteko hizkuntza funtzioen mailan. Horri dagokionez, L. J. Calveten iritziz, Frantziako eskualde hizkuntzak,
|
hizkuntza
sistemaren ibaian behean," eskaririk gabeko eskaintza osatzen dute" (Calvet 1993: 196).
|
|
|
196). Baina baieztapen hori zehaztu beharraz gain, inkesta emaitzak kritikagarriak eta urriak direla bistakoa izanik,
|
hizkuntza
sistemak eskaintza horren alde egingo lukeela iradoki dezake horrek (Frantzian, eskualde hizkuntzen irakaskuntzarekin lotutako neurrien bidez?). Egiaztapen horretatik harago, hizkuntza kontzientzia edo autokontzientzia (hizkuntza funtzioa> eskaria) L. V. Aracilek (cf. supra) aipaturiko hizkuntza kontrolarekin batera doa.
|
|
|
Egiaztapen horretatik harago, hizkuntza kontzientzia edo autokontzientzia (hizkuntza funtzioa> eskaria) L. V. Aracilek (cf. supra) aipaturiko hizkuntza kontrolarekin batera doa. Hizkuntza kontrolaren kontzeptu horrek kodetzearekin edo arautzearekin —eta beraz, estandarizazioarekin— lotutako kontzeptu operatiboak hartzen ditu, printzipiuoz
|
hizkuntza
sistemako berezko jarduerekin zerikusia dutenak. Ikuspegi horren arabera, hizkuntza sistemak, haren balizko boluntarismoaren baitan, kontuan hartzen du" hizkuntza kontzientziako" (eskaria) gutxieneko dosi bat, edota hizkuntza sistemak nagusi bakarra balitz modura jokatzen du, hizkuntza merkatuko berehalako joerak kontuan izan gabe, bai eskariari uko eginez, bai eskaria egon gabe egon balitz bezala jokatuz.
|
|
|
Hizkuntza kontrolaren kontzeptu horrek kodetzearekin edo arautzearekin —eta beraz, estandarizazioarekin— lotutako kontzeptu operatiboak hartzen ditu, printzipiuoz hizkuntza sistemako berezko jarduerekin zerikusia dutenak. Ikuspegi horren arabera,
|
hizkuntza
sistemak, haren balizko boluntarismoaren baitan, kontuan hartzen du" hizkuntza kontzientziako" (eskaria) gutxieneko dosi bat, edota hizkuntza sistemak nagusi bakarra balitz modura jokatzen du, hizkuntza merkatuko berehalako joerak kontuan izan gabe, bai eskariari uko eginez, bai eskaria egon gabe egon balitz bezala jokatuz.
|
|
|
Hizkuntza kontrolaren kontzeptu horrek kodetzearekin edo arautzearekin —eta beraz, estandarizazioarekin— lotutako kontzeptu operatiboak hartzen ditu, printzipiuoz hizkuntza sistemako berezko jarduerekin zerikusia dutenak. Ikuspegi horren arabera, hizkuntza sistemak, haren balizko boluntarismoaren baitan, kontuan hartzen du" hizkuntza kontzientziako" (eskaria) gutxieneko dosi bat, edota
|
hizkuntza
sistemak nagusi bakarra balitz modura jokatzen du, hizkuntza merkatuko berehalako joerak kontuan izan gabe, bai eskariari uko eginez, bai eskaria egon gabe egon balitz bezala jokatuz.
|
|
|
Eredu horren arabera, gizarte jakin horrek ikusiko du erakundeek edo
|
hizkuntza
sistemako arduradunek eskaintza egiten diola, hizkuntza berreskuratzeko prozesu bat sustatzeko itxurazko ospe adierazpenen eta leialtasun aktiboko jarreren bitartez.
|
|
|
Ereduak nolabaiteko egonkortasunez funtzionatuko lukeela pentsatzearen ideia artifiziala eta ametsezkoa dirudi, ideia horri hizkuntza ukipenezko egoerak normalean orokorrak, gutxienez diglosikoak eta gehienetan bilakaerazkoak izaten direla gehitzen badiogu. L. V. Aracilen aurkezpenean — aurkezpen laburra, haren esanetan—,
|
hizkuntza
sistema edukiedo funtzionamendu ezaugarririk gabe azaltzen da. Baina hizkuntza sistemaren atzeraelikadurak eta joerek orekatzearen alde egin dezakete —borondatez ere bai—, bai hizkuntza ukipeneko egoeran, bai elebakartasunekoan ere —elebakartasun hori eusten diona edo eragindakoa izan—, eta horretarako, alde guztietatik, politikaedo ideologia aukeraketak behar dira, bai eta hizkuntza plangintzako prozedura egokiak ere.
|
|
|
L. V. Aracilen aurkezpenean — aurkezpen laburra, haren esanetan—, hizkuntza sistema edukiedo funtzionamendu ezaugarririk gabe azaltzen da. Baina
|
hizkuntza
sistemaren atzeraelikadurak eta joerek orekatzearen alde egin dezakete —borondatez ere bai—, bai hizkuntza ukipeneko egoeran, bai elebakartasunekoan ere —elebakartasun hori eusten diona edo eragindakoa izan—, eta horretarako, alde guztietatik, politikaedo ideologia aukeraketak behar dira, bai eta hizkuntza plangintzako prozedura egokiak ere.
|
|
|
L. J. Calvetek eginkizun hori onartzen dio ereduari. Baina, uste du, tamalez, eredua ez dela azalpenak egiteko sortu zentzu hertsian, nahiz eta eskema zibernetiko batean oinarrituta egon —eskema zibernetiko oso oso oinarrizkoa, egilearen esanetan11—, eta funtzionamendu zibernetikoa, eta
|
hizkuntza
sistema homeostatiko eta autoerregulatzailearen artekoa izan (Calvet 1993: 179).
|
|
|
Eredu mota horrek, sistemikatik eratorria, berekin dakar homeostasia kontuan hartzea(
|
hizkuntza
sistemaren oreka) aplikatzean hizkuntza bakar batekin funtzionatzeko dela, edo nagusitasun handiko egoeran dagoen hizkuntza batekin, edo ukipen egoera nolabait orekatuan eta onartuan dauden hizkuntza batzuekin. Kasu horietan guztietan, feedback negatiboak multzoaren funtzionamendu zibernetikoa erregulatzeko balio du, ahalik ongien zuzentzen eta doitzen baititu outputak, inputetan eragiten dituzten sintometara.
|
|
2009
|
|
|
Urbanizazioak gogor astindu ohi ditu dislokatutako herriaren ohiturak, elikadura, janzkera, munduikuskera, eguneroko hizkera. Horrela, dislokazio soziokultural handia sortzen du. rekin batera datozen balore, lengoaia, kontzeptu, diskurtso eta harremanmota berriak, euskararen
|
hizkuntza
sistema hondatzen ari dira, alegia, hiztunen sareak eta hizkuntzaren egitura nahiz errepertorioa. Hizkuntza menderatzaileak, frantsesa eta gaztelania, hizkuntzaren barru barruko eremuetan sartzen ari dira, eta hizkuntza transmititzeko nahiz belaunaldi arteko jarraipenerako funtsezkoak diren funtzioak eta eremuak bereganatzen.
|
|
|
Horregatik, prozesua ez da hizkuntza desplazamendu soila, ez da soilik hizkuntza baten ordez bestea aukeratzea. Aitzitik, hiztun herria mendeko eta ahula bada, kultura berriekin sartzen diren kontzeptu berriek tokiko
|
hizkuntza
sistema arian arian desegiten dute. Transformazio prozesu hau konplexua da; gizabanakoen erlazionatzeko moduak ere aldatzen dira, argudioak eta arrazoiak eratu eta emateko moduak, diskurtsoaren estiloa eta abar aldatzen dira.
|
|
|
Hemen, hezkuntza eta euskararen arteko harremana ezinbesteko jotzen genuen hezkuntza sarean eragiteko prestatzen ari ziren ikasleentzat. Garbi genuen konpetentziaren teoria
|
hizkuntza
sistemaren aspektu formalez gain, ikuspegi pragmatikoak eta soziolinguistikoak osatzen dutela; hizkuntzaren ikaskuntza prozesuaz arduratzeak hizkuntzak prozesu sozialekin harremanetan lantzea dakarrela. Prozesu horretan, hizkuntza izaera soziala duen bitarteko gisa ulertzen genuen, eta, beraz, gertaera soziolinguistikoek, kulturalek, eta politikoek eragiten diotela.
|
|
2011
|
|
|
konfliktugatazkaz, bereziki. diskurtso horretan hizkuntza gatazkaz esaten dena aski urrun dabil, hasteko, kontzeptu horrek iturburuetan zuen adieratik: Llu� s V. Aracil en 1965eko Conflit linguistique gauza bat da, eta (lotura zuzenez edo zeharkakoz) bere aurretik datorren Albert Memmi ren 1957ko conflit linguistique bestea116
|
hizkuntza
sistemaren eta bere ingurumen soziokulturalaren arteko harreman bide bikoitzen eredu zibernetikoa du Aracil ek abiaburu. Aldiz le drame linguistique qui habite le colonisé da Memmi ren aztergai.
|
|
|
okerra da gizakiok geure buruaz dugun errepresentazioa: landare eta animalia espezieak babesteko politikak onesten ditugu, baina guk geuk sortutako espezie soziokulturalen eta
|
hizkuntza
sistemen galerak ez digu kezka handirik eragiten.
|
|
2013
|
|
|
Paradigma teoriko eta metodologiko bateratu bat eskaintzea oso zaila dirudien arren, hizkuntza gizartean ikertzen duten diziplina guztien zenbait ezaugarri identifikatu ditu:
|
hizkuntzaren
sistemaz gain haren erabilera, ideologiak eta gaitasunak ere kontuan hartzen dituztenak.
|
|
|
Nolanahi ere, hemen interesatzen zaiguna da, hain justu, zer terminotan azaldu behar den hebreeraren (modernoaren) paradoxa: hebreeraren sistema milaka urtez gorde zen, hain zuzen ere inork ez zuelako erabiltzen, baina berriz ere lehen hizkuntza bihurtu zenean eta hiztun komunitate batek erabilerahizkuntzatzat hartu zuenean,
|
hizkuntza
sistema hura asko aldatu zen, hizkuntza berbera dela pentsatzen jarraitu ote genukeen zalantzan jartzeraino. Beste modu batera esanda:
|
|
|
F. Xavier Vila i Moreno – Ikuspegi zabaleko ikerkuntza soziolinguistikoaren hainbat oinarri lanarekin bat etorriz, segur aski uste horiek aldatu egiten dira denborarekin, eta Sorollak dioen moduan, eragina dute esparru makrosoziolinguistikoan. Azkenik, argi dago aipatutako faktoreen bateratzeak — nork erabiltzen du hizkuntza eta zer egoeretan, nork ikasten du eta zer mailaraino, eta zer balorazio egiten dira—, azkenean, eragin handia izango duela
|
hizkuntzaren
sisteman.
|
|
|
ez dira haiek bakarrik bizitzeko gai, eta organismo bizidun batean sartzen direnean bakarrik aktibatzen dira. soziokulturalarekin erlazionatzea. Eta esan beharrik ez dago
|
hizkuntzaren
sistema modu konplexuan (baina ukaezinean) hizkuntza hori erabiltzen duen gizarteko sistema soziokulturalarekin eta semiotikoarekin inbrikatzen dela: nahikoa da pentsatzea zenbateraino bereiz daitezkeen (ala ez) hizkuntza baten ohorezko tratamenduak eta hizkuntza hori hitz egiten duen gizarteko egitura soziala eta etiketa.
|
|
|
Soziolinguistikaren adar guztien abiapuntua hizkuntzaren heterogeneotasun egituratua da, eta ez dute
|
hizkuntza
sistema homogeneotzat hartzen, baizik eta bariazio sozialaren —eta hartatik eratorritako estratu soziala, etnikoa, generikoa eta geografikoa—, funtzionalaren eta historikoaren arabera egituratutako errealitate heterogeneotzat (Chambers 1995, Coulmas 2005, Labov 1994). Heterogeneotasun horren kontzientzia diziplina soziolinguistiko gehienek barne hartzen dituzten hiru nozio osagarriren oinarrian dago:
|
|
|
1 kap.). Hizkuntzalaritza modernoaren lan programa izango zena diseinatzeko garaian, Ferdinand de Saussurek hainbat aukera hartu zituen, hizkuntzaren azterketa eta hizkuntzaren hiztunak bereizi zituztenak: hizkuntzalaritzak beste giza eta gizarte zientziekiko autonomoa izan behar zuen;
|
hizkuntzaren
sistema abstraktuan arreta jarri behar zuen, eta ez hizkuntzaren erabileran; eta sinkronian interesa izan behar zuen, eta ez diakronian. Lan programa horrek ondorio garrantzitsuak izan zituen, eta gainera, hemen axola zaizkigun ezaugarri orokorrei dagokienez, xx. mendeko ikerkuntza linguistikoan hegemonikoa izandako beste korronte batek bere egin zuen:
|
|
|
Komunitate baten barruan hizkuntza erabiltzea, praktika linguistikoa, nahitaezko baldintza da benetan hizkuntza bat edukitzeko hizketan egiten dute hiztunek hizkuntza. ere bultzatu du
|
hizkuntza
sistema gisa bakarrik ulertzera. Edonola ere, eskoletako eta unibertsitateetako hainbat ikasle belaunaldi hizkuntza ideiaren eta sistema nozioaren arteko sakoneko baliokidetasuna onartuz hazi dira, eta hizkuntza bizi propioa duen eta funtsean hiztunengandik independentea den egitura dela barneratu dute.
|
|
|
Arazoa beste kontu batek eragiten du:
|
hizkuntza
sistema batera soilik mugatu nahi izateak, beste edozein dimentsio kenduta; izan ere, azkenean, identifikazio horren ondorioz, ezin zaio heldu errealitate linguistikoari bere osotasunean eta konplexutasunean, eta zailagoa da (beste) gizarte zientziak hizkuntza gertakariarekin lotzea.
|
|
|
Zehatz mehatz esanda, honako ezaugarriak agertzen dira ikerketa soziolinguistikoetan:
|
hizkuntzaren
sistema ez ezik erabilera, ideologiak eta gaitasunak ere kontuan hartzea; arreta handia jartzea ekintza eta aldaketa ulertzeko, eta, errealitate linguistikoa banakoaren eta komunitatearen arteko dialektikatik abiatuta aztertzea. • Hitz gakoak:
|
|
|
hizkuntzalaritza ikuspegi ez sozialak hartzen tematzen bada —hau da, azterketetan dimentsio sozialak barne hartzen ez baditu—, zailtasun gaindiezinak topatuko ditu hizkuntza bat zer den eta zer ez den definitzeko. Dilemaren konponbidea ez da pentsatzea hizkuntzalaritzak ez duela zeresanik, baizik eta onartzea hizkuntzaren zientziak,
|
hizkuntzaren
sistemaz gain, beste gauza asko aztertzen dituela.
|
|
|
|
Hizkuntzaren
sistema bakarrik aztertzearen kasuan bezalaxe, erabilera bakarrik ikertuz ere ezin dira ulertu hizkuntza eta soziolinguistika osotasunean. Oso bestelako kontua da adieraztea hizkuntzaren kontzepzio soziolinguistikoak berekin dakarrela ekintza soziala hizkuntzatik ezin askatu izatea, eta beraz, hizkuntza gertakariari buruzko edozein ikerketak kontuan hartu behar duela hizkuntzaren (eta ondorioz, edozein sistemaren) dinamikotasuna.
|
|
|
— Hizkuntza gertakaria dimentsio anitzeko errealitatetzat hartzen da, eta horretan,
|
hizkuntzaren
sistema ez ezik, erabilera, ideologiak eta gaitasunak ere kontuan hartzen dira.
|
|
|
1 Hizkuntza egitura: bere barne osaera(
|
hizkuntzaren
sistema)
|
|
|
Kasu horretan beste hiru dimentsioek osatuko lukete oinarria:
|
hizkuntzaren
sistemak edo barneosaerak (1), hizkuntza erabilerek (2) eta hizkuntza ezagutzek edo jabekuntzak (4). Gure ikerketaren gai nagusia edozein delarik ere, interesgarri eta beharrezko deritzogu gainerako dimentsioez eta euren arteko harremanaz kontziente izateari, hala eskatzen baitu gure ustez hizkuntza gertaeraren ulermen orokorrak.
|
|
|
(eskola giroko) hizkuntza erabilerak edo praktika linguistikoak (2). Gainerako hiru dimentsioei dagokienean, lehenengoa(
|
hizkuntzaren
sistema, bere barne osaera edo corpus a) azterketatik kanpora utzi izan dugu gehienbat: ikasleek darabiltzaten hizkuntzen ezaugarri linguistikoak ez ditugu, oro har, aztertu.
|
|
2014
|
|
|
Oso hasierako azterketa aurkezten da artikulu honetan, baina lurraldea ulertzeko hainbat balore sistema antzeman daiteke hizkuntzari lotuak. Bizimodu eta lurraldearekiko harremana ezberdinduak antzematen dira, eta etorkizuneko lurraldea konplexutasunetik aztertu eta antolatu nahi bada, kontutan izan beharreko beste aspektuez gain,
|
hizkuntza
sistemek lurraldearekiko duten harreman mota aztertu da. Honela, jakintza eta ezagutza ezberdinak kontuan hartu dira, eta etorkizuneko antolaketetan sozio ekosistema ezberdinek dituzten perzepzioak kontutan izan dira.
|
|
2017
|
|
|
Maximiljana Barancˇic´ – Zadarreko arbanasiera mintzaira, kontaktuan dauden hizkuntzen isla errealitate berri bati egin behar izan zioten aurre, izan ere, kokatzeko aukeratu zuten lurraldeak bazuen jada bere
|
hizkuntza
sistema propioa, eta heldu berriek sistema horretara egokitu behar izan zuten.
|
|
2018
|
|
|
Aldi ezegonkor samarrak izaten dira. Hizkuntza arau berria mamitzerakoan, ordea, berriz eskuratzen du oreka
|
hizkuntza
sistema batek, oraingoan bestelako logika baten barruan bada ere.
|
|
2021
|
|
|
Eskola batek ezin du hizkuntza baten bizi iraupen osoa bere gain hartu. Eta gehituko nuke, euskarako irakasleek ezin dutela
|
hizkuntz
sistema, kultura, soziolinguistika, hizkuntzaren historia edota herriaren historia beren gain hartu. Baina errealitatea hori da, euskarako irakasleek zaindu behar dute ikasleek Nor Nori Nork menperatzen dutela, maskaraden edo libertimenduen zentzua historia zergatia eta mezua, baita Gernikako bonbardaketa, ahantzi gabe mitologia, bertsolaritza eta Ignacio Zuloaga edo Julie Adrienne Karrikaburu nor diren.
|