|
2009
|
|
|
Nekazaritzan eta abeltzaintzan oinarrituriko gizartea izateari utzi, eta hiriburura jo zuen nagusiki Ultzamako jendeak, industriaren eta zerbitzuen sektoreetan lan egitera. Hiriburuaren gertutasuna eragile garrantzitsua izan da nolabait
|
hizkuntzaren
ordezkatze prozesuan. Gaztelaniak erraz lortu zuen berez euskararenak ziren erabilera eremuetan sartzea:
|
|
|
|
Hizkuntzaren
ordezkatze prozesua berehala gertatu zen Etxauribar bailaran XIX. mende hasieratik aurrera. Eskualdeko euskalduntzean Etxauri udalerria da aitzindaria.
|
|
|
Grosen arabera, XIX. mende hasiera arte, Iruñerria euskalduna izan zen, oro har. Handik aurrera etorri ziren aldaketak eskualdera, eta Etxauribar bailaran
|
hizkuntzaren
ordezkatze prozesua laster batean gertatu zela dio.
|
|
|
Frantziaren hizkuntz politikak, gure herrien hizkuntza eta kulturaren asimilazioa du helburu eta ondorio. Herrien
|
hizkuntzen
ordezkatze prozesua eragiten du. Hizkuntz politika honek, herrien hizkuntzak minorizatuak izatera eramaten du.
|
|
2010
|
|
|
5 euSKal HerriaK iñaKiren ildoa BeHar du iñaki larrañagak 1960ko hamarkadan egiten zuen errealitatearen irakurketa berretsia aurkitu zuen, nagusiki, ll. V. aracillen teorian eta irtenbidea txepetxek proposatu duen teoriaren ildotik garatu du. nire ustez, txanpon beraren aurria eta ifrentzua dira. aracillek, besteren artean,
|
hizkuntza
ordezkatze prozesuaren teoria jorratu zuen eta txepetxek euskara berreskuratzeko teoria planteatu du. iñakik teoria eta praktika uztartu ditu: euskalgintzako proiektu zehatzetan jardunez, soziolinguistika aplikatuaren arloan lan eskerga burutuz eta mendetasunezko eredu soziolinguistikoa gainditzeko alternatiba aldarrikatuz.
|
|
2012
|
|
|
Lan honetan
|
hizkuntza
ordezkatze prozesuan amilduta zegoen herri batean azken berrogei urteotan haurrak euskaldun haztearen aldera gertatutako aldaketa aztertuko dut. prozesu horren baldintzak arakatu eta hiztun belaunaldien segida berriz uztartzea ahalbidetu duten elementuak ezagutzea dut xede. horretarako, gurean erabili ez den hizkuntza sozializazioaren gaineko teoriaz baliatuko naiz. euskararen belaunez belauneko ...
|
|
|
130). Beraz, hizkuntzari eutsi eta
|
hizkuntza
ordezkatzeko prozesu horietan dago txertatuta mintzairaren ondorengoenganatzea, hiztunen hautu gisa.
|
|
|
5 OnDORiOaK. euSKaRaRen JaRRaiPenaRi HelTzeKO eKaRPen BaTzuK
|
hizkuntza
ordezkatze prozesuan amilduta zegoen Irurita herrian azken berrogei urteotan haurren euskarazko sozializazioa bermatzearen alde gertatutako aldaketa hizkuntza sozializazioaren paradigmatik aztertu dut eta marko teoriko baliagarria gertatu zait. Metodologia etnografikoa eta glotobiografia teknika ere egokiak eta emankorrak izan zaizkit. hizkuntza sozializazioaren paradigmak mintzairaren belaunez belauneko jarraipena gertakari holistiko eta osotzat hartzen du. hizkuntza sozializazioa prozesu dinamikoa eta baldintza soziohistorikoei lotua da, ez mekanikoa; elkarreragilea, ez norabide bakarrekoa; malgua eta denboran aldakorra, ez monolitikoa.
|
|
|
Laburpena. Artikulu honek
|
hizkuntza
ordezkatze prozesuan amilduta zegoen Irurita (Baztan, Nafarroa) herrian azken berrogei urteotan haurrak euskaldun haztearen aldera gertatutako aldaketa aztertu du. horretarako, egilea hizkuntza sozializazioaren gaineko teoriaz baliatu da. Sozializazio kontzeptuak gizarte erreprodukzioaren eta transmisioaren ikusmolde ohikoek ikusezin utzitako hainbat alderdiri eta horien arteko elkarreraginari erreparatzeko bide ematen du.
|
|
|
...Kontuan izanik inbasioak, kolonizazioak eta okupazioak, bai eta menderatze politiko, ekonomiko edo sozialek ere, sarritan hizkuntza arrotza inposatzea dakartela, edota gutxienez hizkuntzen balioen pertzepzioa desitxuratzea eta hiztunen hizkuntza leialtasunari kalte egiten dioten hizkuntza jarrera hierarkizatzaileak; eta kontuan izanik arrazoi horiexengatik subiranotasunera heldu diren herri batzuk
|
hizkuntza
ordezkatze prozesuan murgildurik daudela, antzinako botere kolonizatzaile edo inperialaren hizkuntzaren alde egiten duen politikarengatik;
|
|
2014
|
|
|
Gerraondoko urte haietan, garaileen kultura inposatua da nagu si Bilbon, kultura eta
|
hizkuntza
ordezkatze prozesua indarrean da, eta ez da erraza gertatzen inorentzat gerra aurreko euskal pizkundearen haririk berraurkitzea.
|
|
|
Ikuspegi historiko gutieneko bat izateko, egin diezaiokegu begiratu txiki bat XX. mendeko egoerari. Mende horren erdi aldean euskara nabarmenki sartua zen
|
hizkuntza
ordezkatze prozesu batean: hizkuntza nagusien jakitea eta erabilera gero eta gehiago ari zen hedatzen, eta aldi berean euskararen hiztunak gero eta gutiago ziren eta murritz murritza zen euskaraz bidera zitekeen funtzio sozialen kopurua.
|
|
|
dago Kiev ingurua baino. Ondoriozta dezagun, bada, Trotskirentzat
|
hizkuntza
ordezkatze prozesuak ez zirela kontu arrotzak, haurtzaroan eta gaztaroan bere begiekin ikusitako gertakariak baizik. Duela urte asko irakurri eta nire memorian gorde nuen aipu zehazgabe baten arabera, gutun batean horrela erantzuten dio behin Ukrainatik idazten dion alderdikide bati:
|
|
2015
|
|
|
Siguanek ere, azkenik (2001: 255),
|
hizkuntza
ordezkatze prozesuek eragile askotarikoak dituztela dio, eta botere borrokak, arrazoi ekonomikoak eta kultura jakin batzuek, teknika eta aginte politikoa lagun, unibertsalizatzeko (hau da, besteen esparruak okupatzeko) daukaten joera aipatzen ditu faktore nagusi modura. Bestalde, globalizazioa dela-eta, gaur egun hizkuntza ukipen prozesuak eurak ere aldatzen ari direla uste du egile honek.
|
|
|
1.2
|
Hizkuntzen
ordezkatze prozesuak: argi ilunak
|
|
|
Koldo Mitxelenak (1974: 128) zera utzi zigun idatzia
|
hizkuntzen
ordezkatze prozesuei buruz:
|
|
|
Joxe Manuel Odriozolak ere (1998: 8) faktore bat baino gehiago aipatzen du
|
hizkuntzen
ordezkatze prozesuen balizko eragile moduan:
|
|
|
|
Hizkuntza
ordezkatze prozesuez berba egitean, language shift (hizkuntzen lekualdaketa) terminoa darabil Fishmanek (1988a: 135).
|
|
|
Eta hala ere,
|
hizkuntzen
ordezkatze prozesuei buruz argi ilunak oraindik nagusi direla dio Fishmanek (1988a: 167).
|
|
|
Sanchez Carrion ere fenomeno kolektibo ilun horretan arakatzen saiatu da, ordezkatze prozesua determinatzen duen faktorerik ba ote den ikertze aldera. Haren ustez (1981),
|
hizkuntzen
ordezkatze prozesuetan giltzarri den faktore bat dago: hizkuntzen esparru sinbolikoaren gaixotasun eta galera, hurrengo atalean ikusiko dugun moduan.
|
|
|
1.3
|
Hizkuntzen
ordezkatze prozesuen giltzarria: esparru sinbolikoa suntsitzea
|
|
|
Ezen Txepetxen ustez, elebitasuna ez baita egoera estatiko bat, ez da egoera egonkor bat, mementoko orekaren ondorioa baizik.
|
Hizkuntzen
ordezkatze prozesua, berriz, hizkuntza bat bestearen funtzio eta esparruak betetzen hasten denean abiatuko da. Zelan eta noiz amaitzen da prozesua ordea?
|
|
|
Hortaz, ordezkatze prozesua guztiz baldintzatzen duen faktorea hizkuntza bakoitzaren esparru sinbolikoaren osasuna da. Edozelan ere, komenigarria da
|
hizkuntzen
ordezkatze prozesuari astiroago erreparatzea. Prozesu hori abiarazteko modu bat hizkuntza bat beste baten esparru huts batean sartzea da; hots, hizkuntza batek hutsik zeukan esparru bat beste batek betetzea.
|
|
|
Hortaz, hedabideotako albiste gehienak erdaraz idatzita egonik, situaciones efectivas de uso horietan hizkuntza gutxitua (ustez) ezgauza izanik, hizkuntza gutxitua ama hizkuntza dutenek ere (oso sektore kontzientziadunek salbu) euren hizkuntza hizkuntza iletratu modura ikusiko dute apurka apurka, idatzizko gauzak, kontu garrantzitsuak, erdaraz esaten dira-eta. Hortaz, erabilera esparruen defiziten ondorioz, ez dute euren hizkuntzan alfabetatzeko ez gogorik ez beharrik sentituko, eta faktoreon baturak motibazio hutsunea (vacío motivacional delakoa) eragingo du,
|
hizkuntzaren
ordezkatze prozesua bizkortuta (1991: 39). 20
|
|
|
1.2
|
Hizkuntzen
ordezkatze prozesuak: argi ilunak
|
|
|
1.3
|
Hizkuntzen
ordezkatze prozesuen giltzarria: esparru sinbolikoa suntsitzea
|
|
|
Horrenbestez, elebitasuna nahitaezko baldintza da
|
hizkuntza
ordezkatze prozesurako. Hasierako fasean, baina, elebitasun hori diglosiaren bidez gauzatzen da:
|
|
|
Baina bi hizkuntza ezberdinez ari garenean? Horrez gain, Fishmanek ez zuen zehaztu zer faktorek desagerrarazten duten diglosia (nola eta zergatik pasatzen den ‘elebitasunik gabeko diglosiatik’ ‘diglosiarik gabeko elebitasunera’), ez zeintzuk diren
|
hizkuntza
ordezkatze prozesuen eragileak, ezta zein den prozesu horien dinamika ere.
|
|
|
Zalbidek bere txosten luzea argitaratu aurretik, zera ohartarazi zuen Koldo Izagirrek: " Diglosiaren defentsa patriotikoak erro luzeak ditu gurean, hala ukamen ahalkegarrietan nola estilo kategorikoetan". 87
|
Hizkuntza
ordezkatze prozesuei buelta emateko, aldiz, hiru baldintza bete behar dira, Wolfgang Dresslerren iritziz: gutxiagotutako hizkuntzaren aldaera estandarra sortzea, komunikazio arlo guztiak okupatu ahal izateko; hizkuntza komunitateak bere buruaz kontzientzia bateratua izatea, lurralde aldaeren gainetik; eta lurraldetasunaren printzipioan oinarritutako lege markoa.88 Lehendabiziko bi baldintzak bete egiten ditu euskaldungoak, baina lekutan gaude hirugarrenetik.
|
|
2017
|
|
|
Bide hauxe da Europako mintzaira batzuek (Ingelesa, Frantsesa, Portugesa eta Espainola) erabili zutena beren kanpoko hedapenerako Europan bertan, Ameriketan, Afrikan eta Ozeanian. Oraindik gaur egun ere hauen zabalketa tokian tokiko
|
hizkuntzen
ordezkatze prozesuan datza.
|