|
2000
|
|
|
Euskal Herrian sortuak izan arren, beren lehengai nagusiaEspainiako produktuak dira (esaterako, Lo que faltaba saioa). Magazinen inguruanagertzen den alde hau ez da harritzekoa, kanal bakoitzaren
|
hizkuntza
kontuan hartuta: izan ere, filmak, erreportajeak eta beste zenbait produktu ez bezala, itzulpenak apenasduen lekurik magazinetan. Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat edo bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten edo beste baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe gertatzen da euskarazko eta gaztelaniazko magazinetan:
|
|
2004
|
|
|
Beste kontu bat da pribatuan nola baloratzen diren ETAren agerpen eta proposamen hauek eragile politikoekin pribatuan hitz egiten duen edonork baitaki ETAri benetako protagonismo eta garrantzi politikoa ematen zaiola. ETAren doinua eta
|
hizkuntza
kontuan hartu dute askok, eta Batasunak azaroaren 14an egingo omen duen proposamen entzutetsuaren atarian datorrela ere ezin da oharkabean iragan. Mugimendu hauek guztiak Eusko Legebiltzarrean abenduan izango den eztabaida erabakigarriaren atarian direla oharkabean pasatu ezin den bezala.
|
|
2005
|
|
|
zentzu honetan esanguratsua da jakitea, eta batez ere pedagogiaren perspektibatik, hark bere egitasmo antropologikoen baitan garatzen duela bere pentsamendu linguistikoa, alegia, hain zuzen hizkuntzari funtzio humanizatzailea aitortzen diolako hartzen duela hizkuntza aztergai bezala. Gizakiaren izaera linguistikoa eta hizkuntzaren izaera gizatiarra antzematen dituen unetik, ondorio guztiekin onartzen dituenetik, garbi ikusten du ezinbestekoa dela
|
hizkuntza
kontuan hartzea, baldin eta gizakiari bere formazio eta hezkuntza prozesuan lagundu nahi bazaio. Nahiz eta hain funtsezkoa den ideia hau, era batera edo bestera, beti presente egon izan den hezitzaileen artean, egia da ere Humboldti eta bere jarraitzaileei esker berau erabat indarberrituta agertzen zaigula egungo pedagogian.
|
|
|
Metodo hori erabiltzearen helburua, bestela esanda, hizkuntzaren atal guztien elkarren arteko erlazioa azaltzea da eta, ondoren, hizkuntza osoaren erlazioa —berau irudikapen bitarteko den heinean— irudikatua izan behar duen objektuarekiko argitzea (nahiz eta hau, egiaz, ezin den inoiz harengandik banandu). Bertan eta beti, alabaina, ahal bezain beste
|
hizkuntza
kontuan hartzeko ahalegina egingo dut, modu honetan, aukeratutako metodoari erabilgarritasun orokorragoa emateko eta saiakera jakin bat abian jartzeko. Berau, hain zuzen, hizkuntza guztien konparaketa orokorra burutzera zuzenduriko saiakera bat da, alegia, horiek guztiak, pausoz pauso eta antzeko zatitze analitikoen eskutik, hizkuntzen entziklopedia orokor handi batean biltzeko xedea duen bat.
|
|
|
Euskara bezalako hizkuntza bat ezagutzeak, ordura arte idazteko gutxi erabilia izan zen mintzaira batekin topo egiteak, hizkuntzaren berezko garrantzia beste nonbait ikustera eramaten du, alegia, honek giza-izakiarentzako duen funtsezko esanahian. Gizakiaren esentzia bera, azken finean, kontsideratu ere ezin da egin bere berezko linguistizitatetik at edo, bestela esanda,
|
hizkuntza
kontuan hartu gabe ezinezkoa da jakitea gizakia zer den eta zer izatera irits daitekeen. Honengatik, hain zuzen, beharrezkoa iruditzen zaio bere" gizakiaren teoria"" hizkuntzaren teoria" baten ildotik garatzea eta, honela, bere estudio antropologikoa estudio linguistiko bezala berregitea.
|
|
|
" Hizkuntza bat ezin da inolaz ere ikertu landare idortu bat bezala. Hizkuntza eta bizia kontzeptu bananezinak dira eta, esparru honetan, ikaskuntza birsortzea baino ez da" 145 Hemen aurkitzen dugu, berriz ere, gizatasunaren eta linguistizitatearen arteko sakoneko lotura, zeinen arabera ezinezkoa den gizakia aztertzea bere
|
hizkuntza
kontuan hartu gabe, ezta hizkuntza ikertzea ere berau erabiltzen duen gizakia kontsideratu gabe. Honek, jakina, badu eraginik ikas irakas estrategia ezberdinak diseinatzerakoan, ze" hizkuntza, nahiz eta lehen begiradan horrela dirudien, ez da egiaz irakasten uzten baizik eta bakarrik gogoan esnatzen", eta, zentzu honetan, irakasleak ikasleari" hizkuntza bere kabuz eta bere baitatik garatzen hasten deneko haria bakarrik eskain" diezaioke146 Hizkuntzak bere izateari uko egin nahi ez badio eta benetan hizkuntza izan nahi badu, gizakiarengandik pasiboki onartua izatearekin batera, ezinbestekoa du gainera honengandik berpiztua eta etenik gabe berraktibatua izatea.
|
|
2007
|
|
|
1 herria da lurralde antolaketaren eremu naturala (pays Pays Basque), baina ez da baitezpada administratiboki mugatua. Bizitza eremua da, jendeek harremanak dituzten gune bat lanaren, aisialdiaren, azErramun Baxok – Kultura transmisioa euskararen ikuspegitik Iparraldean piegituren eta zerbitzu publikoen aldetik. herriak batasun edo elkargo bat badauka, historia, kultura eta nortasun kolektiboaren aldetik, tokiko
|
hizkuntza
kontuan hartuz.
|
|
|
Idazlan honi bukaera emateko egokia iruditu zaigu Bollnow() pentsalari alemaniarraren testu bat eranstea, non autoreak —elkarrizketaren perspektibatik— gure aztergai ere izan diren" hezkuntza" eta" hizkuntza" kontsideratzen dituen. Filosofo eta pedagogo ospetsu horrek, bada, ezinbestekoa ikusten du ere
|
hizkuntza
kontuan hartzea, baldin eta egiaz gizakiaren izaera ezagutu eta berorren garapena bultzatu nahi bada; eta, horregatik, objektu horrek aparteko lekua betetzen du bere obraren sakon zabalean. " Erziehung zum Gesprach" da guk geuk —ahal bezain txukun—" Elkarrizketarako hezkuntza" izenez itzuli dugun testuaren jatorrizko izenburua, eta, atzeman daitekeen bezala, berorrek lotura zuzena du gure idazlan honetan" hizkuntzaren pedagogiaz" esandakoarekin.
|
|
2010
|
|
|
4) Immigrazioa dela-eta, etorkinen integrazioa nola egin daitekeen aztertzen da, bai hezkuntzan, eta baita euskal gizartean ere, ghettizazioa saihestu nahian, baita euskararen aldeko jarrerak eta aukerak bultzatzeko ere. Immigrazioko
|
hizkuntzak
kontuan hartzeko irizpideak ikusteko, jadanik zenbait egitasmo abian jarri direla erakusten da honako hizkuntzak erabiliz: euskara, espainiera, ingelesa, frantsesa, portugesa, errusiera, errumanieran, arabieran eta txinera.
|
|
2011
|
|
|
–Salbatzeko bidean aurrera egin duten
|
hizkuntzak
kontuan hartuta, bakan batzuk besterik ez dira aitzina egin dutenak. Gainera, kasu bakan horietan dauden hizkuntzak ere ez daude salbu luzarora begira.
|
|
|
Aitzitik, Skutnabb Kangasen (2000) kalkuluen arabera, ahozko hizkuntza bat garatu duten komunitate askotan eta askotan oso litekeena da keinuzko hizkuntza bat ere garatu izana. Hortaz, 6.000 hizkuntza inguru ez, baizik eta 11.000 hizkuntza inguru leudeke munduan, keinu
|
hizkuntzak
kontuan hartuz gero2.
|
|
2013
|
|
|
Atal honetan oinarri hartu dugun ikerketa ez dute berriro egingo, eta, beraz, azken urteetan Federación de Gremios de Editores de España (Conecta, 2012; 2013) izenekoak argitaratzen duen erreferentzia bakarrik daukagu, 2011 eta 2012 urtekoak azkenak, baina, funtsean, ikerketaren lagina txikiagoa den arren, eta informazio askoz gutxiago eskaintzen badu ere, ez dirudi emaitza orokorrak hainbeste aldatu direnik: EAEko ohiko irakurleak% 59,5 lirateke 2011n eta% 60,6 2012an,
|
hizkuntza
kontuan hartu gabe, 2009 urtekoan baino 5,9 eta 7 puntu gehiago, hurrenez hurren (ez da alde txikia, baina, ikerketa beste era batera egina dagoela ikusita, zaila da alde horri garrantzi handia ematea). Bestalde, euskaraz irakurtzen dutenen datuak ematerakoan, batera jartzen dituzte tartekako eta ohiko irakurleak (EAEn% 35,4, eta NFEn% 8,3 2011an, eta EAEn% 35,0 eta NFEn% 13,2 2012an), eta, ondorioz, ez dago jakiterik.
|
|
|
Esate baterako, ohiko irakurlea urtean 5 eta 12 liburu artean kontsumitzen duela erantzuten duena (gakoa erantzutea da, ez egitea) dela esaten badugu, populazioaren% 30,4 litzateke ohiko irakurlea (dei diezaiogun ohiko irakurle moderatua). Hortaz, 597.442 ohiko irakurle moderatu leudeke,
|
hizkuntza
kontuan hartu gabe. Aldiz, 12 liburutik gorakoa hartzen badugu aintzat, populazioaren% 8,0 litzateke ohiko irakurlea (dei diezaiogun ohiko irakurle sutsua).
|
|
|
Batetik, hizkuntzaren aldaera aintzat hartuta, ikerketa honen arabera, euskarak orotara 109.927 ohiko irakurle lituzkeela esan dugu. Baina, bestetik,
|
hizkuntza
kontuan hartu gabe kopurua doitzeko erabili ditugun irizpide zorrotzagoak(% 30,4 ohiko irakurle moderatuentzat,% 8,0 ohiko irakurle sutsuenentzat) elebidunen kopuruekin (714.136 elebidun, HPSren azken inkestaren arabera) gurutzatuko bagenitu, ondorioztatuko genuke 217.097 ohiko irakurle moderatu edo 57.131 ohiko irakurle sutsu daudela. Baina kopuru hauek ezin ditugu bere horretan onartu, ezin baitugu ahaztu, arestian kultur ohiturei buruzko datuek erakusten dutenari jarraiki, elebidunek erdaraz baino gutxiago kontsumitzen dutela euskaraz:
|
|
|
Liburuak euskaraz irakurri ohi dituztenen kopurua kalkulatzeko euskal hedabideak kontsumitzen dituztenen datuak erabiliko ditut orain, eta horretarako CIESen (2007a; 2007b) bi ikerketetan oinarrituko naiz. Lehenengoaren arabera (CIES, 2007a), EAEn 946.000 lagunek kontsumitzen dute eguneroko prentsa, biztanleriaren% 50,2k hain zuzen,
|
hizkuntza
kontuan hartu gabe. Irakurtzeko ohiturei buruzko ikerketan ezarri ditugun irizpideak berreskuratuz (aztertutako biztanleriaren% 30,4 da ohiko irakurle moderatua,% 8,0 da ohiko irakurle sutsua), ondorioztatuko genuke eguneroko prentsa irakurtzen dutenak baino 1,6 aldiz ohiko irakurle moderatu gutxiago daudela, eta 6,2 aldiz ohiko irakurle sutsu gutxiago.
|
|
2014
|
|
|
Bigarren arriskua horixe da:
|
hizkuntza
kontuan hartu gabeko garapenak arnasguneak ahul ditzake.
|
|
|
Skutnabb Kangasen (2000) kalkuluen arabera, ahozko hizkuntza bat garatu duten komunitate askotan eta askotan, oso litekeena da keinuko hizkuntza bat ere garatu izana. Hortaz, 6.000 hizkuntza inguru ez, baizik eta 11.000 hizkuntza inguru leudeke munduan, keinu
|
hizkuntzak
kontuan hartuz gero. Nolanahi ere, hizkuntza aniztasun hori arrisku bizian dago, hizkuntza gehienak (%95) gutxituak direlako, alegia, beren komunitatean ere beste hizkuntza handiagoen menpe edo itzalean, ukipen egoera ezegonkorrean, bizi direlako.
|
|
2016
|
|
|
Ikerketa prozesuetan ere
|
hizkuntza
kontuan hartzearen garrantzia nabarmendu da, hainbat arrazoiengatik. Eremu elebidunetan hizkuntza baztertzeak alborapena ekar dezake, eta proposatu da hizkuntza jarrera egokia txertatzea.
|
|
|
Eskaintza aktiboa pazienteei osasun laguntza euren hizkuntzan eskaintzea litzateke, eta ez eskatzera behartu. Harago, osasun zerbitzuen antolakuntzan eta plangintzan
|
hizkuntza
kontuan hartzea lehenesten da, eta, aldi berean, erabiltzaileak eta komunitate osoa sentiberatzea eta aktibatzea. Eskaintza aktiboaren ereduan, osasun langile ororen eginbeharrak hauek lirateke, besteak beste:
|
|
2018
|
|
|
Izan ere, bisitarien kopuruak nabarmen egin du gora azken urteetan. Gai honek hausnarketa merezi du, sustatuko den turismoak herriko balioak eta
|
hizkuntza
kontuan hartu behar dituelako.
|
|
|
Euren ereduan, hizkuntza kontzientziak pazientean zentraturiko arretaren ereduarekin bat egiten du, eskaintza aktiboaren bitartez. Harago, osasun zerbitzuen antolakuntzan
|
hizkuntza
kontuan hartzea inplikatzen du, eta aldi berean erabiltzaileak zein komunitate osoa sentiberatzea eta aktibatzea. Hiztun komunitatearen aurrekariak eta bere hizkuntzan arretarik jaso ez izanak eragindako kaltea kontuan hartu luke, ikuspegi etiko batekin.
|
|
2019
|
|
|
Adibide horretan hizkuntza ez da ezaugarria, baina kontuan hartzen da komunitate baten premiei erantzuteko komunitate bereko profesionalak behar direla. Gurera ekarrita, Galesera eta Euskal Herrira, horrek esan nahi du
|
hizkuntza
kontuan hartu behar dela.
|
|
2022
|
|
|
Horrek guztiak, osasun zerbitzuen antolakuntza eta plangintzan
|
hizkuntza
kontuan hartzea inplikatzen du, erabiltzaileak zein komunitate osoa sentiberatzea eta aktibatzea, hain zuzen ere. (Lortie eta Lalonde, 2012).
|