|
2006
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita
|
hizkuntza
kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. Hizkuntza merkatu hori eta bertan erabiltzen den hizkuntza, modu bat da eskola porrotari eta haustura sozialari aurre egiteko baita hizkuntza ez zilegia baieztatzeko.
|
|
|
Izan ere, argot ak ala frantses ez legitimoak hiru eginbehar ditu: 1) ludikoa, 2) kriptikoa, esan nahi baita
|
hizkuntza
kode bereziak sortzen direla beste pertsonek ez dezaten hizkuntza hori ulertu, eta 3) nortasun funtzioa, hots, hizkuntza, taldearen ezaugarria bilakatzen dela. razleetariko bat da, batez ere maila soziokultural apaleko jendeetan eta usadio legetimoekin itsututa dauden pertsonetan. Garbizaletasuna hizkuntzaren ikuspegi atzerakoi bati lotua dago non arauei toki garrantzitsuegia ematen zaien.
|
|
2011
|
|
|
aleman hizkerako Suitzan, urrutirago gabe, oso argi dago hori. Munduko gauzarik normalena da haientzat bertako herri hizkeraren eta aleman jasoaren arteko konpartimentazio soziofuntzionala. gauza batzuetarako switzertüüsch az baliatzen dira guztiak (baita bankuetako zuzendari jendea ere), eta besteetarako aleman batuaz. endo diglosia edo barne diglosia hori aspalditik dute indarrean, eta
|
hizkuntza
kode bakar batez baliatu ordez bi kodez jarduteak ez die aparteko eragozpenik sortu izan orain arte. diglosia giroko leku guztiak ez dira, ordea, Suitza germanofonoa. Are gehiago:
|
|
|
a) Non dago diglosiaren eta" dialekto plus hizkuntza formal estandar" aren arteko bana lerroa? posible al da mintzajardunaren gizarte moldaera bat(
|
hizkuntza
kode biz, ez bakarraz, diharduen moldaera bat) distantzia interlinguistikoaren (hobe, Fergusonen hitzetan, aldaera arteko distantziaren) irizpide linguistiko hutsez definitzea, posible al da gertakari soziologiko bat ezaugarri ez soziologikoetan (hizkuntzalariek beraiek zehatz determinatzen ez dakiten distantzia kontu hutsaz) finkatzea?
|
|
|
Alde batetik, diglosiaren eta elebitasunaren bereizkuntza zorrotzetik abiatu izana. Bestetik, aurrez aurreko
|
hizkuntza
kodeen egiturazko diferentzia aukerak nabarmenki zabaldu izana. goazen puntuz puntu. a) gertakari soziala da diglosia Fishman-entzat. gertakari indibidualtzat hartzen du, aldiz, elebitasuna. ez dira gauza bera. plano soziologiko kolektiboan mugitzen gara diglosia kontzeptuarekin, eta plano indibidual psikologikoan elebitasun kontzeptuarekin. ez dago hor, beretzat, inolako kontraesanik:... autonomoak dira kontzeptu biak.
|
|
|
Bai endoglosia eta bai, bereziki, exoglosia interes biziko formulazioak ditugu. gure arteko eztabaida eta desadostasun giroari dagokionez, halere, bistan da bigarrena (euskara erdaren arteko diglosia) dela askogatik interesgarriena. b) Ferguson-en baitako laugarren dimentsioari ere, jarrerekin eta, bereziki, prestigio kontuekin lotua dagoen dimentsioari alegia, leku mugatua aitortzen dio Fishman-ek: Ferguson-ek baino mugatuagoa. ez inolako garrantzirik gabea iruditzen zaiolako prestigio kontua, iluna eta erabakimen lausokoa iruditzen zaiolako baizik hainbatean83 hori dela-eta, zenbaiten esanean (Fasold, 1984)
|
hizkuntza
kode bien arteko bana lerroak ez du zergatik Fishman-en formulazioan justujustu h eta L artekoa izan beharrik, maizenik hala bada ere.
|
|
|
Ikuspegi soziolinguistikoari esker, gure gazteek ikusiko lukete gutxitutako hizkuntza batean irakaskuntzaeta ikasketa prozesuak zailtasunekin topo egiten duela oinarrizko hiru faktoretan: (1)
|
hizkuntza
kodeaz jabetzea, (2) hizkuntza erabiltzeko eremuak egotea (edo ez egotea), eta (3) hizkuntza ikasteko jarrera lagungarriak izatea. hain zuzen ere, Diccionari de sociolinguistica lanak azpimarratzen dituen kontzeptuen artean daude motibazioaren garrantzia, hizkuntzaren erabilgarritasunaren pertzepzioa, hizkuntza kontzientzia eta hizkuntza erabilera. hasiera batean, eta egoera soziolinguistiko norm... gaitasuna handiagoa denez, ikasketa prozesua hobetu egiten da eta jarrerak positiboagoak dira, etab. hala eta guztiz ere, nerabezaroko jarrerak hiru esperientziatatik abiatuta bakarrik hobetu daitezke:
|
|
|
Laburbilduz, ez errotzea (eta, alde horretatik, hizkuntza da punturik garrantzitsuena) faktore arriskutsua da eskola porroterako. hizkuntzen ikasketan funtsezko hiru oinarriak hauek direla dio egileak:
|
hizkuntza
kodeez jabetzea; alor akademikoan ikasi dena burutzeko zenbait eremu egotea; eta hizkuntzak ikasteko jarrera lagungarriak egotea. katalanarena bezalako gutxitze prozesuetan, gazteek zailtasunak topatuko dituzte lehenengo bi oinarrietan, ez baitituzte katalana erabiltzeko nahikoa erabilera eremu izango eta gutxitutako hizkuntza aurreiritziez eta jarrera negatiboez inguratuta biziko baitira.... Joanek dioenez, irakasleek ez dute informatzaile hutsak izan behar, eta ideia hori Bigarren hezkuntzan hizkuntza jarrerak jorratzeko moduari buruzko lan batean garatzen du.
|
|
|
Beraz, hizkuntza bat salbatzeko, ez da hizkuntza bera salbatu behar, baizik eta haren habitata; hau da, haren garapen eremua, existentziaren testuingurua. hori dela eta, gutxieneko ekosistema egokiak eraiki behar ditugu, hizkuntza gordetzeko eta garatzeko. hauxe da erronka: ekosistema soziopolitikoak eta kulturalak eraikitzea gizakiok
|
hizkuntza
kodea erabiltzen jarrai dezagun. hortaz, hizkuntzak berak baino garrantzi handiago du testuinguruak, hots, hizkuntzaren habitatak. zer egiTen dugu BiodiBerTSiTaTearen arloan?
|
|
|
zein da beste hizkuntzekiko loturaren oinarrizko kontzeptua? hizkuntza bat ez da galtzen hiztunek bat batean hitz egiteari uzten diotelako edo mututu egiten direlako, baizik eta hiztunek beste hizkuntza bat hitz egitea erabakitzen dutelako, hau da, hizkuntza ordezten dutelako. hizkuntza bat hiltzen denean, giza komunikazioa ez da bertan behera gelditzen;
|
hizkuntza
kodea ordezten da.
|
|
2016
|
|
|
Halaber, hizkuntza bakoitza zer pertsonak zer pertsonarekin eta zein testuingurutan erabiltzen duen: zenbat, nork eta zertan egiten den euskaraz edo erdaraz, eta zenbat egiten den
|
hizkuntzen arteko
kode aldaketa.
|
|
|
82 Teorikoki, era zabalenean, A
|
hizkuntza
kodetik B hizkuntza kodera: hizkuntza kodearen barnean kasuan kasuko hizkuntza, aldaera (soziolektoa, dialektoa, teknolektoa,..), agerbidea (ahozkoa, irakur idatzizkoa), estiloa edo errejistroa sar liteke.
|
|
|
82 Teorikoki, era zabalenean, A hizkuntza kodetik B
|
hizkuntza
kodera: hizkuntza kodearen barnean kasuan kasuko hizkuntza, aldaera (soziolektoa, dialektoa, teknolektoa,..), agerbidea (ahozkoa, irakur idatzizkoa), estiloa edo errejistroa sar liteke.
|
|
|
82 Teorikoki, era zabalenean, A hizkuntza kodetik B hizkuntza kodera:
|
hizkuntza
kodearen barnean kasuan kasuko hizkuntza, aldaera (soziolektoa, dialektoa, teknolektoa,..), agerbidea (ahozkoa, irakur idatzizkoa), estiloa edo errejistroa sar liteke. Baita Bernsteinen aldaera murritz/ landuak ere, hartaraz gero.
|
|
2018
|
|
|
solaskideen ezaugarriak eta haien arteko harremanak, komunikazioaren gaiak eta xedeak, ahozko edo idatzizko komunikazio egoerak diren, komunikazioak aurrez aurrekoak ala telematikok diren, eta sinkronoak ala asinkronoak diren. Ezin ahantz daiteke, bestalde, komunikazio egoera horietan
|
hizkuntza
kode bera edo hizkuntza kode desberdinak (hizkuntza desberdinak edo hizkera desberdinak) erabil ditzaketela solaskideek. Solaskideak hizkuntza plangintzaren erdigunean jarri behar
|
|
|
solaskideen ezaugarriak eta haien arteko harremanak, komunikazioaren gaiak eta xedeak, ahozko edo idatzizko komunikazio egoerak diren, komunikazioak aurrez aurrekoak ala telematikok diren, eta sinkronoak ala asinkronoak diren. Ezin ahantz daiteke, bestalde, komunikazio egoera horietan hizkuntza kode bera edo
|
hizkuntza
kode desberdinak (hizkuntza desberdinak edo hizkera desberdinak) erabil ditzaketela solaskideek. Solaskideak hizkuntza plangintzaren erdigunean jarri behar
|
|
2019
|
|
|
Wikipedia bat martxan edukitzeko eta sailkapenean igotzeko helburua hain da indartsua, ze hainbatetan trikimailuak erabiltzen diren gora egiteko, artikulu kopurua baino ez baita erabiltzen sailkapenean. munduko hizkuntzen inguruan bildutako lehen datua ISo 639 estandarrari dagokio,
|
hizkuntzaren
kode normalizatuaren kudeaketa jasotzen duena. ethnologue datu basearen azken bertsioa kontsultatu da (2012/02/28) (http://www.ethnologue.com) eta bertan 7.776 hizkuntza topatu dira, haien artean 376 dagoeneko hilak direnak 1950 urtetik gaur arte, garai hartatik kudeatzen baitu zerrenda SILek. Beste hainbat datuiturburu kontsultatu ziren eta gure datu basea %10 handiago da3, 7.879 ISo kode bilduz guztira. erabilitako guneen artean hauek azpimarra daitezke:
|
|
2022
|
|
|
Hizkuntza politika eta plangintza (Language Policy and Planning LPP) dira ikerketa soziolinguistikoen oinarri bereizgarrienetako bat. Hizkuntza plangintzak, pertsona batek
|
hizkuntza
kodeen eskuratze, erabilera edo kalifikazioaren inguruan dituen portaeretan eragina izateko ahaleginari egiten dio erreferentzia (Cooper, 1989). Hizkuntza politika eta plangintza modu globalean ulertu behar dugu:
|
|
2023
|
|
|
Corpus plangintzan
|
hizkuntzaren
kodearekin lotutako ekintzak aipatzen ditu, hala nola, hitz berriak asmatzea edo mailegatzea, idazketa sistema arautzea edo aldatzea eta termino zaharrak moldatzea. Estatus plangintzaren ardatza hizkuntza bakoitzari edo aldaera bakoitzari dagozkion erabilera esparruak eta funtzioak dira.
|