|
2001
|
|
|
Garapen literario handiko
|
hizkuntzetako
idazleek ez bezalako arazo bat dueuskal idazle batek iragana lantzerakoan. Honelatsu formula daiteke auziarenmuina:
|
|
|
Tradizio laburra dugula eta kexuka? Utikan, utikan, beste
|
hizkuntzetako
idazle askok eta askok ez duten pagotxadaukagu eta: eremu zabal bat ikusten dut neure aurrean, giza oinak zapaldu gabeaagian, eta.
|
|
|
Norbaitek esango du, beharbada, trinkoegi eta bidenabar gogorregi aurkitzen duela han hemenka. Gogoan eduki behar luke, ordea, halako hark ezinezkoa dela
|
hizkuntza
idazle hizlariek lantzea, era berean lantzen ez  badituzte irakurleek beren buruak. Badakit, noski, nekez ikasiko dituela irakurleak" irakurletasunak" eskatzen dizkion zerak âletraduna baldin bada, euskaraz letradunentzat egiten direnak irakurtzeko behar dituenak, erdaraz  koak irakurtzen dituen eranâ, inork irakasten ez badizkio.
|
|
2008
|
|
|
Käsmu Estoniako herri txiki bat da, han Baltikoaren ertzean. Europako zazpi
|
hizkuntzatako
idazleak bildu ginen bertan.
|
|
2009
|
|
|
panoramika zabaldu delako. Bada beste
|
hizkuntzetako
idazle asko euskaradun egin dugulako ere.
|
|
2010
|
|
|
1993an international pen Club erakundeko itzulpen eta hizkuntzaeskubideen batzordeak Mallorcan egindako ez-ohiko bileran hasiera eman zitzaion deklarazioa prestatzeko prozesuari: Munduko edozein
|
hizkuntzatako
idazleak eta hiztunak babesteko beharrari erantzungo zion mundu mailako deklarazioa. herrialde katalanetako CieMen (Centre internacional escarrá per a les Minor� es etinques i les nacions) erakundearekin batera ekin zitzaion prestakuntzari. bi urteko eztabaida prozesu luze eta dinamikoaren ondorioz, 1996ko ekainaren 6an hizkuntza eskubideen Mundu mailako konferentzian 90 estatutako 220 lagu... uneSCok gomendioa egin ziezaiola nazio batuen erakundeko asanblada orokorrari hizkuntza eskubideen nazioarteko ituna bere egiteko edota giza eskubideen deklarazio unibertsalaren osagarri gisa onartzeko. lehen bi urteetan aurrerapauso interesgarriak izan ziren. horrela, hizkuntzen barrutia sortu zen, edota Mayor zaragozaren agintearen azken urtean hizkuntza aniztasunaren komite batzorde kontsultiboa eratu zen. hizkuntza eskubideen deklarazio unibertsalaren Jarraipen batzordea haiekin bildu eta deklarazioaren azterketa eta hizkuntza eskubideei buruzko testu berri baten prestakuntza helburutzat hartu zuen batzordeak. hala ere, koichiro Maatsura jaunak Mayor zaragozaren ardura hartu zuenean, gauzak zeharo aldatu ziren. batetik, hizkuntzen barrutia desagertu zen ustezko arrazoi ekonomikoengatik eta interlokuziorik ez da izan ordutik uneSCorekin. berriki, euskal herriko, kurdistango eta herrialde katalanetako ordezkariek hala eskaturik, international pen Club erakundeak hizkuntza eskubideen deklarazio unibertsalak bere bidea egin dezan estrategia berraztertzeari ekin dio. horren ondorioz, 2007ko maiatzean deklarazio unibertsaleko jarraipen batzordeko bi kide nazio batuetako giza eskubideen batzordeko presidentearekin bildu ziren, deklarazioa erakunde horretako eztabaidagai nola izan daitekeen hausnartzeko. hala ere, bidea luzea izango dela jakin dakigu. deklarazioaren edukiari dagokionez, eta akaso hor jarri genuke indarra, hainbat berrikuntza ekarri zuen; ordura arte ezelango itunetan jasotzen ez zirenak hain zuzen ere. lehenik eta behin, deklarazioak jaso zuen berdintasun printzipioa aipatu genuke; beste sailkapen batzuk alde batera utziz deklarazioak hizkuntza guztien berdintasunaren aldarrikapena egiten duelako. bigarrenik, azpimarragarria da deklarazioak eskubideen babeserako definitzen duen subjektua, izan ere, ordura arte erabili ez zen subjektu mota berri bat jaso zuen:
|
|
|
Azpi
|
hizkuntzako
idazle batzuek hiper hizkuntzako halako interlokutore mamua izaten dute, fantasma urrun, gor eta inposiblea. Aime Cesaire, Frantzian letretan lizentziatzen ari zenean, kulpabilitate arraro bat sentitzen zuen, Montesquieu edo Claudel buruz aipatu behar zituen, onartua izateko, belztasuna zuritzeko bezala.
|
|
2011
|
|
|
Galegoz egindako 153 lan euskarara itzuli direla azpimarratu zuen, eta hori guztia Pako Aristi eta Karmelo Landari esker izan dela gogoratu zuen.Oreka gabeko elebitasunaHizkuntza gutxituetan lan egiten duten idazleak batu beharraz hitz egin zuen Dario Xohanek. «Gure literaturak ezberdinak dira, kasu nazional bakoitzari berezko zaiona, baina estaturik gabeko idazleok indarrak batu beharrean gaude arriskuan diren
|
hizkuntzen
idazleak garelako. Barrikadaren alde berean gaude».Euskal Herrian dugun elebitasun desorekatuaren gainean jardun zuen Pako Aristik.
|
|
|
Nobela, ipuin, poesia eta antzerkigintzari buruzko eztabaidak ingelesezko lanen pasarteetan oinarritzen ziren eta, ondorioz, swahili, zulu, yoruba, arabiera, amharic eta Afrikako beste hizkuntzetan idatzitako lanen multzoa kanpoan geratzen zen. Hala ere, Afrikako
|
hizkuntzetako
idazleak eta literatura baztertuta ere, Ingeles Adierazpideko Afrikar Idazleen Biltzarrak, sarrerako kontuekin amaitu orduko, agendako lehenengo puntuari ekin zion: «Zer da afrikar literatura?».
|
|
|
1994an Erein argitaletxeak sortu zuen Milabidai bilduma. Bi urteko iraupena izan zuen(), eta neurri txikian beste
|
hizkuntzetako
idazle ezagunak gureganatu zituen. Edgar Allan Poe, Gustave Flaubert edota William Conrad besteak beste.
|
|
2012
|
|
|
Baina beren urrian, badugu saiakeragile ugari arlo frankotan. Bada, deigarri suertatzen zait bertze pentsalari edo idazleen mintzoak nork bere harira ekartzerakoan, erruz agertzen direla bertze
|
hizkuntzetako
idazleen aipuak, zenduenak ala aktiboenak, eta nekez, aldiz, euskaraz zerbait idatzi dutenenak dagokion gai edo hariari buruz. Eta, gutxi horietan, edo zenduen aipuak dira, edo gure artean halako ikono bihurtu diren bizpahirurenak, edo saiakeragile bakoitzaren inguru estuko lagunen batena.
|
|
|
liburu horretan aurkitzen dira, Sarrionandiak ematen duen swahili poemaren jatorrizko bertsioa eta alemanezko itzulpena ez ezik, baita liburu berean jaso dituen beste poema batzuen alemanezko bertsioak ere: haussa poemenak eta Samuel Edward Krune Mqhayi xhosa
|
hizkuntzako
idazlearen poema batena.138 Kasu gehienetan, ordea, Sarrionandiak ez du zubi testuei buruzko inolako pistarik ematen, eta jatorrizkoaren hizkuntza aipatzera mugatzen da. Amerindiarren hizkuntzetan idatzitako poemen kasuan, adibidez, ez du aipatzen zein testu baliatu dituen itzulpenak egiteko.
|
|
|
besteak beste, Espainiako Kultur Ministerioan liburugintzaren arduraduna den Lassalle jaunarekin elkarrizketa burutzea. Izan ere, aurreko legealdiko espainiar legebiltzarreko Kultur Batzordean aho batez onartu zen aipatu Ministerioak idazle guztiei luzatuko zizkiela laguntzak, nahiz eta, praktikan, laguntza horiek ACEko (Asociacion Colegiada de Escritores de España) bazkide direnek bakarrik —hau da, gaztelaniaz idazten dutenek— eskuratzen dituzten, gainerako
|
hizkuntzotako
idazleok baztertuz.
|
|
2019
|
|
|
askotan gertatu ohi den legez, liburuok kaleratu berritan irakurleek preziatu ez. Bi obrak xx. mendean hasi ziren ospea hartzen, bai ingelesez idazten zutenen artean (Faulknerrek aitortzen zuen Moby Dick berak ez idatzi izana zuela amorrazio), baita beste hainbat
|
hizkuntzatako
idazleen artean ere, bereziki Borgesen eskutik: Bartleby narrazioa gaztelaniara itzultzeaz gainera, Borgesek hiru hitzaurre idatzi zizkion kontakizunari, bat ingelesez eta beste biak gaztelaniaz, eginbehar ñimiñoenaren aurrean ere" aukeran, nahiago ez!" erantzuten zuen eskribatzaile estoikoari buruz:
|
|
|
Ispiluen joko literarioan, itzulpen onen existentzia bultzada estimagarria da idazkuntzaren bidea menturez betea eta ezagutzez asea izan dadin. Edozein
|
hizkuntzatako
idazle belaunaldi bat, baita hizkuntzarik hegemonikoenean ere, ezin da erregistro, gai eta giro guztietara heldu. Are gutxiago euskaraz.
|
|
|
egiten ari naizenak badu itzulpenetik. Zer nahiago nuke, amets hutsa da, txango egitea, baina nire hizkuntzatik nire hizkuntzara, beste
|
hizkuntzetako
idazle asko euskaldun egin dugulako (euskalduna, bilbotarra bezala, edonon jaio baitaiteke; adibidez Dublinen).
|
|
2020
|
|
|
Horretarako, Baionan talde bat biltzea erabaki zen. Bildu zen taldean frantses errepublikako beste
|
hizkuntzetako
idazleekin urteetan harremanetan ibilitako idazleak zeuden, eta haiei esker helbide zerrenda osatua zegoen mahai gainean.
|
|
|
Bi urte geroago, eta Eduardo Pondal poeta galegoaren jaiotzatik ehungarren urteurrenaren karira, Lauaxetak aipatu hiru
|
hizkuntzetako
idazleon arteko elkarlanerako deia zabaldu zuen.
|
|
|
Berezkoa da eta kulturaren beste eremuetan, idazleen artean esaterako, hura bezalakoa ezartzeak ez luke batere lagunduko, baina gure kulturgintzaren elementu definitzailea euskara dela ez dut dudarik. Arestian adierazi moduan, nire bizipenetatik ateratako ondorioa baita, ni ez bainaiz idazlea euskal idazlea baizik eta, askotan frogatzerik izan dudanez nire eginbehar horretan, ezaugarriak, baldintzak, indarrak eta makaluneak ezin dira gutxitze prozesuetatik at dauden beste
|
hizkuntzetako
idazleenekin alderatu.
|
|
|
Paper garrantzitsu honekin, maia
|
hizkuntzako
idazleak, maia hizkuntzaren sustatzaile iraunkor bihurtzen dira, hori maia herriaren eta gizateriaren Kultura Ondare Ukiezinaren zatitzat hartu litzateke, euren literaturak barne hartzen dituelako maia herriaren ezagutza, sentimendua, ikuspegia eta kosmobisioaren zati bat, eta maia hizkuntzaren kontakizun berri bat eraiki ahal izatea.
|
|
|
Maia
|
hizkuntzako
idazleok maya t' aan en idazten dugu, gure sentimenduak, gaitzak, atsekabeak, indarrez kendutakoak, pozak adierazteko, mundu aldakor batean. Idazten dugunok hezkuntzaren oztopoak deszifratzea eta desafiatzea lortu dugu, eta gure hizkuntzari jarraipena emateko tresna gisa erabiltzea, askoren harridurarako ezagutzen ez duten mundu bat adierazteko aukera ematen duten hitzetan adieraztea.
|
|
2021
|
|
|
Orain, ordea, askoz ere sarriago egiten dut txango neure hizkuntzatik neure hizkuntzara, eta ez da soilik euskal idazleen –eta obren– panoramika zabaldu delako. Bada beste
|
hizkuntzetako
idazle asko euskaradun egin dugulako ere.
|
|
2022
|
|
|
Zilo beltz bat Febo handiaren bizitzan. Bes talde gaskoi
|
hizkuntzan
idazlea izan zen, poeta bereziki. Ihizketaz liburu bat utzi du, beste bat deboziozkoa, seme galdua gogoan.
|
|
|
Perurenaren hitzetan, euskal idazleari moderatuki apolitikoa izatea dagokio kultura orokorraren eremuan onartua izateko. Ez euskaldun idazleari soilik, noski; edozein
|
hizkuntzatako
idazleari ere bai: " Edozein hizkuntzatan imajina dezaket nire poz eta min bertsuak bizi dituena".
|
|
|
Pierre Narbaitz Azkarateko baxenabartar apaiza, bi
|
hizkuntzetan
idazle bikaina genuen(). Guduka horren azterketa sakon bat egin digu 1978an agerturiko liburu batean:
|