|
2009
|
|
|
Bistan dago, halaber, eskolaren ahalegina behar beharrezkoa bai, baina aski eza dela hizkuntzaren bizi indarra areagotzeko, hartarako ezinbestekoa baita eskolatik haratago ere Unescok bere atlasean kontuan hartzen dituen esparru ugarietan ere indartsu izatea, edo batez ere esparru horietan izatea indartsu. Horrek guztiorrek agerian uzten du herri aginteen jarduera guztiz erabakigarria dela eremu urriko
|
hizkuntzen
egoera soziala hobetu ahal izateko, eta Iparraldean, Nafarroan eta Euskal Autonomia Erkidegoan tokian tokiko herri aginteek garatu dituzten hizkuntza politikak lurralde bakoitzeko bilakaeraren giltzarri nagusi izan direla. Zenbat eta handiagoa izan euskarari emandako babes ofizial eta legezkoa, zenbat eta sustatzaileagoa izan herri aginteen hizkuntza politika, orduan eta nabarmenago egin du hobera euskarak, alde handiarekin egin ere.
|
|
|
Eta hortik zera ondorioztatzen da: euskaldunek ez dutela zalantzarik euskara dutela zazpi lurraldeetako hizkuntza komuna, eta gure herrialde gehienetan, aldiz,
|
hizkuntzaren
egoera sozialak lehengoratzen zaila dirudien atzerakada eta diglosia prozesua bizi duela.
|
|
2010
|
|
|
Baina aztertu dugun errealitateak garbi erakusten du euskararen gizarte egoera ezin dela irizpide geografiko hutsez azaldu. Hau da, zatikatze geografikoak ez dio
|
hizkuntzaren
egoera sozialari erantzuten. gazteen euskararekiko bizipenak hizkuntza eremu geografikoen arabera baino, ingurune soziolinguistikoen eta harreman sareen arabera azal daitezke. eta sare harremanetan euskaraz gehiagotan egiteko. baina haien adierazpenak irakurrita, ondoko galdera honek asaldatzen nau: non dago hizkuntzaren gozamena?
|
|
|
familia euskaldun ez osoak (guraso bat bakarra euskalduna dutenak, kasu) eta familia euskaldunberrituak (kide euskaldunak azken belaunaldian baizik ez dituztenak). eremu erdaldun (du) etako gazte euskaldun gehienek aurreko familia heterogeneo tipologia bietariko bat izan dute. hori horrela, euskara nekez izan da familiakoen arteko erabilera hizkuntza nagusia, hainbatetan ohikoa izan bada ere. gainera, ingurune erdaldunetan bizi dira eta horrek eraginda, adin berekoen artean erdara izan da komunikaziorako gizarte araua. hala bada, familiak eta auzo edo gizarte ingurune hurbilak (eskola barne) batera jokatzen dute haurren hizkuntza sozializazioan. batera, baina ez indar beraz. haurtzaroaz geroztik ingurunea gailentzen zaio etxekoari, gazteak egiten dituen hautuak direla medio. euskararen erabilera soziala handia denean, ingurune euskaldunaren eragina familia bidezko transmisioaren hutsunea berdintzera iritsi daiteke eta, eskola lagun, haurren euskarazko sozializazioa ahalbidetu. inguru erdaldunetan aldiz, haurren euskararekiko bizipenak eskolari lotuta egon dira eta etxeko erabilerak ―euskarak etxeko harremanetan lekua izan duen kasuetan― ezin izan ohi du haur gaztetxoen adinkideekiko erabilera, erdaraz ezarria, euskarara erakarri. hori gertatu ezean, gazteen ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen arroilak urratzen segituko du. ondorioa garbi dago: ...rrandakoaren haritik, bada alderdi bat egoera makroaren azalpena kuestionatzen duena. legez ezarritako hizkuntza eremuak egoteak eremu horien barneko homogeneotasun irudia sortu du, eremuen berezko koherentzia sendotu nahi duen ideologia. baina aztertu dugun errealitateak garbi erakusten du euskararen gizarte egoera ezin dela irizpide geografiko hutsez azaldu. hau da, zatikatze geografikoak ez dio
|
hizkuntzaren
egoera sozialari erantzuten. gazteen euskararekiko bizipenak hizkuntza eremu geografikoen arabera baino, ingurune soziolinguistikoen eta harreman sareen arabera azal daitezke. adibidez, tafallan, legez eremu ez euskaldunean, euskara (ere) lehen hizkuntza duten gazteak badira. inguru soziolinguistiko hurbilak eta harreman sozialak dira erabakigarriak eta egun nafarroan horiek ez zaizkio ezein zati...
|
|
2015
|
|
|
Ikus dezagun adibide bat.
|
Hizkuntzen
egoera sozial normala elebakartasunarena dela oinarri harturik, euskaltzaleak euskararen lurraldetasuna erreibindikatzen ari dira azkeneko urteotan, gaur egun mintzatua den gunean lehentasun maila eskura dezan.20 Euskal Herriko egoera soziolinguistikoa oinarri harturik, aldiz, indar politikoek arazo handiagoak lituzkete halako proposamenak onartzeko. Hizkuntza nazionalismo baten aukera izan liteke gehienez, baina ez bestela, ezen ilun geratzen da, azalbide horri jarraikiz, zer jazoko litzatekeen gainerako Euskal Herrian.
|
|
2016
|
|
|
Hasi aurretik esan dezadan hemen aurkeztuko dudan gogoeta eta garatzen ari naizen ikerketa enpirikoa Iñaki Martinez de Lunaren eta Patxi Juaristiren zuzendaritzapean egiten ari naizen Doktorego Tesirako lantzen ari naizen aurrelan esploratorioetako bat dela. Esan dezadan, bestalde, txosten honetan aurkeztuko ditudan ikuspegi batzuen jatorria Soziolinguistika Klusterrarekin azken urteotan landutako bi ikerketaproiektutan dagoela,
|
Hizkuntzen
egoera soziala Euskal Herrian proiektuan batetik eta Euskararen Adierazle Sistemaren proiektuaren barnean Iñaki Martinez de Lunaren beraren zuzendaritzapean hizkuntza gaitasunari buruz egindako adierazleen aurre lanketan bestetik.
|
|
2017
|
|
|
|
Hizkuntzen
egoera soziala ikertzen denean zeharka edo zuzen maiz ikertu da zein diren hiztunen iritziak, jarrerak, balioak, diskurtsoak, eta halako disposizio psikosozialak.
|
|
|
Merkatu haietan ideologien, zientzien eta irudikapen sozialen produktuak hibridaturik aurkituko ditugu. ...runtek zientziaren ikerketa teknikoen bermea bilatzen dutelako eta ikerlari adituek hiztunen praktika errealetan bermatu nahi dutelako euren jakintza. interesgarriena, beraz, ez da zein den egiazkoagoa edo objektiboagoa eztabaidatzea; erreala nahikara sortzeko, eraldatzeko edota iraunarazteko, ditugun objektibatze, esku hartze eta ebaluatze bideek zein ondorio dituzten jakitea baizik. bestaldetik,
|
hizkuntzen
egoera soziala ikertzen denean zeharka edo zuzen maiz ikertu da zein diren hiztunen iritziak, jarrerak, balioak, diskurtsoak, eta halako disposizio psikosozialak. gutxiagotan, berriz, zein den hiztun haiek euren testuinguru (sozio) linguistikoei buruz dituzten pertzepzioak eta nola eragiten dieten euren hizkuntza praktikei. baina, hizkuntza orotako kideek badute testuinguru linguistikoaren berri,... eguneroko berriketan eta solasaldietan sortu eta landu egiten den" egoerako definizo diagnostiko ebaluazioa" 3 bistan da erabilerarekin batera beti doala ekintzan bertan inplikaturik, arauzko erabilerari buruzko gogoeta edo diskurtsoa. hori dena areagotu eta handitu egiten da hizkuntza gutxitu eta bazterturen bat legitimatzeko prozesuetan. baina dialektologian edo hizkeren eta erregistroen balio eta estatus sozialaren ikerketan kontuan hartu bada ere, hiztunen ezagutza soziolinguistikoa ez da aski landu.
|
|
|
Hizkuntzaren estatus eta funtzioen zer nolakoak zure ongizate sozial, kultural eta psikologikoa baldintzatuko du. Hizkuntzak bizi gaitu133, izan ere; hizkuntzarik gabe ez dagoelako gizarte bizitzarik, eta
|
hizkuntzaren
egoera sozialak eta politikoak gure egoera soziala eta nortasuna modu onuragarrian edo kaltegarrian era dezake. Lorea Agirre eta Idurre Eskisabelekin batera esateko,, hizkuntza batek edo besteak gizartean leku batean edo bestean kokatzen zaitu hiztun gisa, bazterretan edo erdiguneanjartzen zaitu.
|
|
2019
|
|
|
Soziolinguistika Klusterra teknologia digitalen orokortzearekin batera, aurreikusi gabeko aldaketak gertatu dira hizkuntza komunitateetako komunikazio moduetan; ondorioz,
|
hizkuntzen
egoera soziala aztertzeko teorietan eta kudeaketaren proposamenetan ere taxuzko egokitzapenei bide eman behar izan zaie, halabeharrez. h. giles, r.Y. Bourhis eta d.m. taylor ek Bizindar etnolinguistikoaren inguruan euren artikulu ospetsua argitaratu zutenetik(" towards a theory of Language in ethnic group relations", Language, Ethnicity and Intergroup Relations, 1977) munduko hizkuntzen egoera soziala aztertzeko bizindar etnolinguistikoarena erabiltzen den kontzeptu ohikoena da.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterra teknologia digitalen orokortzearekin batera, aurreikusi gabeko aldaketak gertatu dira hizkuntza komunitateetako komunikazio moduetan; ondorioz, hizkuntzen egoera soziala aztertzeko teorietan eta kudeaketaren proposamenetan ere taxuzko egokitzapenei bide eman behar izan zaie, halabeharrez. h. giles, r.Y. Bourhis eta d.m. taylor ek Bizindar etnolinguistikoaren inguruan euren artikulu ospetsua argitaratu zutenetik(" towards a theory of Language in ethnic group relations", Language, Ethnicity and Intergroup Relations, 1977) munduko
|
hizkuntzen
egoera soziala aztertzeko bizindar etnolinguistikoarena erabiltzen den kontzeptu ohikoena da. Ibilbide luze eta egokitzapen asko dituen adiera horretan oinarritu ditu bere iragarpenak, esate baterako, uNeSCok, arriskupeko hizkuntzak identifikatzeko eta" galtzeko arriskuaren" araberako sailkapena egiteko. horren arabera, eta egileen artean iritziek ñabardurak izan ohi dituzten arren, munduko hizkuntzen erdia inguru galtzeko arriskuan dagoela onartu ohi da, nahiz eta, arrisku hori ez den kasu guztietan maila berekoa. aktibitate digitala aztertzen dutenek, ordea, ingurune hori hizkuntza gutxituetako hiztunengan bereziki eragiten ari den aldaketekin kezkaturik, iragarpen ezkorragoak egin dituzte:
|
|
2021
|
|
|
Alonsoren (2002) hitzetan, Pierre Bourdieu soziologo frantziarrak dio, hizkuntzamerkatuen teoriaren arabera, hiztunen arteko elkarreragina ez dela gertatzen garrantzi berdina duten hizkuntza balio eta burujabetza berdinarekin;
|
hizkuntzak
egoera sozial desberdinean aurkitzeaz gain, diskurtsoen artean menderakuntza prozesuak eta egiturazko zentsura gertatzen dira. Beraz, hizkuntza produktu bakoitzak balio sozial bat jasotzen du —prezio bat—, elkarreraginean dauden aktoreen botere soziala agerian uzten duena.
|
|
2022
|
|
|
Adituen ustean, soziolinguistika" hizkuntzen medikuntza [da].
|
Hizkuntzen
egoera sozialaren diagnosirako eta tratamendurako oinarri teorikoak eta metodologia proposatzen duen zientzia".
|
|
|
Rodriguezek (2013), adibidez," interbentzio eta eraldatze zientzia gisa" definitzen du; Solé i Camardonsek (1991) soziolinguistika datu multzo soila ez dela aldarrikatzen du, eskarmentua lortzeko tresna da berarentzat soziolinguistika, eta eskarmentu horrek pentsatzen eta ulertzen erakusten digula dio, horrela ekintza eraginkorrak burutu ahal izateko; Arizmendi Ikastolako (2010: 25) adituen ustean, soziolinguistika" hizkuntzen medikuntza [da].
|
Hizkuntzen
egoera sozialaren diagnosirako eta tratamendurako oinarri teorikoak eta metodologia proposatzen duen zientzia".
|