|
2009
|
|
|
Indarrean dagoen legediarekin bat, Euskal Herriko hiru errealitate juridikoetan, euskara ofiziala da Euskal Autonomia Erkidego osoan (EHAE 6.1 art.) baita Nafarroako" euskal hiztunen eramuetan" ere (NFBHLO 9.2 art.). Ipar Euskal Herrian ordea, soilik frantsesa da ofiziala1 Berez esan dezakegu
|
hizkuntza
bat ofiziala dela, botere publikoek hizkuntza hori beraien arteko eta subjektu pribatuekiko komunikaziorako ohiko bitarteko gisa onartu dutenean, erabateko balio eta eragin juridikoekin. Agerikoa da, Euskal Herriko lurralde bakoitzean euskara ofizialtzat aitortzearen ondorio juridikoak, biztanleen hizkuntza eskubideen estatus ezberdina dakarrela euskararen erabileran eta derrigorrezko hezkuntza esparruan, euskararen irakaskuntza bermatu litzatekeelako eraginkorki ofiziala deklaratzen den eremuetan.
|
|
|
Jakina, legeek erabakitzen dute beti
|
hizkuntza
bat ofiziala den ala ez. Nolanahi ere, nabarmena da, hizkuntza gutxitu baterako eskubideak (oraindaino euskara den bezala Euskal Herriaren zati gehienetan) bere erabilera eragozten duela toki, harreman eta egoera askotan, ofiziala izan arren lurraldearen zati batean.
|
|
|
Bigarrenik,
|
hizkuntza
bat ofizial deklaratzetik eratorritako ondorioen artean, juridikoki, aho batez onartuta dago, botere publikoek euren hezkuntza sisteman hizkuntza ofiziala edo ofizialak txertatzeko betebeharra hartzen dutela; izan ere, horrela, derrigorrezko hezkuntza bukatu ondoren, hizkuntza hori ikasleek jakingo dutela ziurtatzen da [honetara, gaur egun, oinarrizko legedian, 2/ 2006 Lege Organikoaren 2.1.j) et...
|
|
|
Azkenik,
|
hizkuntza
bat ofizial deklaratzearen azken ondorio gisa zentzuzkoa dirudi ondorioztatzea —Kataluniako Consell Consultiuk 35/ 1982 Txostenean egin zuen moduan— ezin dela Administrazioak darabilen hizkuntza ofiziala ez jakitea alegatu, hark, dagokion betebehar konstituzionala betez, ikastetxeetan hizkuntza ofizialaren edo ofizialen irakaskuntza eraginkortasunez bermatzen duenean.... Gaztelaniari dagokionez, jakina, ondorio hori ziurtatuta dago, irakaskuntzak —Espainia osoan betebehar gisa orokortu zenetik— Estatu guztiko hizkuntza ofiziala ikastea bermatu baitu.
|
|
|
Espainiar Estatuari dagokionez, kontuan hartzekoa da Auzitegi Konstituzionalak, 1986an, Euskararen Legearen aurka tarteratutako errekurtsoaren gainean eman zuen epaia, epai hartan finkatzen baita juridikoki zer dakarren euskararen ofizialtasun aitortzak. Auzitegi Konstituzionalaren arabera,"
|
hizkuntza
bat ofiziala da, gizartean duen indarra eta pisua gorabehera, herri aginteetan eta herri aginteen artean eta haiek subjektu pribatuekin dituzten harremanetan balio osoz eta ondorio juridiko guztiekin ohikotasunez komunikatzeko tresnatzat aitortzen denean" [41]. Hortaz, eta epai horretan bertan Euskararen Legeko 6 eta 14 artikuluak [42] espresuki eta bete betean konstituzionaltzat jotzerakoan ematen diren arrazoibideen arabera, bidezkoa eta legezkoa da administrazioen arteko harremanetan euskara erabiltzea, baita administrazioen eta herritarren arteko harremanetan ere, eta bidezkoa eta legezkoa da Euskadin kokatzen diren administrazioetan, bertakoetan bezala Estatuaren mendekoetan?
|
|
|
Besterik da ofizialtasunaren ondorioak, ezberdinak izan litezkeenez, finkatu eta arautu egin behar direla, finkatu eta arautu hizkuntza guztiei dagokienez, baita gaur egun hegemonikoak direnei eta Estatu hizkuntzak direnei dagokienez ere, jakina. Nolanahi ere, europar erakundeetan
|
hizkuntza
bat ofizialtzat onartzeko orain arte erabili den eta gaur egun erabiltzen den irizpidea ez da hizkuntza pluraltasunaren ikuspegitik egokia, ez eta bidezkoa ere.
|
|
2010
|
|
|
•
|
hizkuntza
bat ofiziala da lurralde osoan, eta eskualde edo eremu autonomoetan koofizialak diren beste hizkuntza batzuk daude. adibidez: espainia, erresuma batua...
|
|
|
Horrela eratu zen ofizial kontzeptua orain dela mende laurden inguru, eta horrelaxe tratatua dago egungo egunean. Non dago ordea esplizituki definitua,
|
hizkuntza
bat ofizial izateak zer esan nahi duen. Hiritarren eskubideei eta herri aginteen eginbeharrei dagokienez nola bereizten dira, praktikan, hizkuntza ofizialak eta ez ofizialak?
|
|
|
Dauden definizioak aski inplizituak eta jenerikoak dira oro har, eta administrazio esparruko jardunari begira emanak daude gehienetan309 Ezer gutxi dago esplizituki zehaztua, aldiz, eskola munduko ofizialtasunaren izaeraz eta irispideaz. Zer ondorio praktiko ditu, eskola munduaren eguneroko praktikan,
|
hizkuntza
bat ofizial izateak. Gaztelania eta euskara hizkuntza ofizialak dira EAEn; italiera eta ingelesa, aldiz, ez.
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, Jaurlaritzaren argudio bakarra Blanca Urgell Kultura sailburuaren hitz hauek laburbiltzen dute: «Herrialde batean
|
hizkuntza
bat ofiziala bada, ez da normala herritarrei hizkuntza ofizial horren ziurtagiria eskatzea administrazio publikoko lanpostu bat eskuratzeko». Gauza bera esan zezakeen Nafarroako Gobernuko kide batek, Nafarroan ere hasiak baitira ikasketak euskara ziurtagiriekin parekatzen.
|
|
2014
|
|
|
Bourdieu ren hitzetan ikusi bezala, eskolak, administrazio publikoak nahiz gainontzeko instituzio politikoek pisu berezia hartzen dute hizkuntza baten boteretzean. Eta ezinbesteko dira
|
hizkuntza
bat ofiziala bilakatzeko, hori ezin dugu ukatu.
|
|
2015
|
|
|
|
Hizkuntza
bat ofiziala da botere publikoek beraien barnean, beraien artean eta subjektupribatuekin harremantzeko komunikazio bide ohiko jotzen badute, baliozkotasun eta efektujuridiko guztiekin (Konstituzio Auzitegia, 82/ 1986 Sententzia). Euskara botere publikoenkomunikazio hizkuntza bilakatzeko bidea egiteke dago.
|
|
2017
|
|
|
1982 urtean eusko legebiltzarrak euskararen erabilera normalizatzeko azaroaren 24ko oinarrizko 10/ 1982 legea onartu zuen, eta lege horren aurka, estatuko abokatuak auzitegi konstituzionalean helegitea jarri zuen 1983 urtean. aztergaiari loturiko hiru ondorio nagusi utzi zituen epai honek, besteak beste. lehenik eta behin, hizkuntzaren ofizialtasunaren gaineko honako definizioa jaso zen:
|
hizkuntza
bat ofiziala da gizarte mailan duen errealitate edo pisua gorabehera, botere publikoek aitortzen dutenean komunikaziorako ohikoa den bitarteko bezala euren artean eta herritarrekin, eta balio eta ondorio juridiko guztiak dituenean. (2 oinarri Juridikoa) bigarrenik, epaiak jaso zuen herri administrazioek eskubidea dutela koofizialak diren bi hizkuntzetatik bat erabiltzeko, hori arautuz gero eta interesdunen eskubideak urratzen ez diren heinean. espresuki jaso zen prozedura oso bat euskaraz egitea koofizialtasunaren ondorio dela eta eraginkortasunaren printzipioan oinarritzen dela.
|
|
|
2006ko kataluniako estatutuaren 6 artikuluaren lehenengo atalean esaten da, besteak beste, katalana dela kataluniaren berezko hizkuntza eta, horren ondorioz, kataluniako herri administrazioen erabilera normaleko hizkuntza eta lehentasunezko erabilerahizkuntza dela. auzitegiak, lehenik eta behin, erabilera normaleko hizkuntza eta lehentasunezko erabilera hizkuntza kontzeptuak bereiztu egiten ditu. (14 oinarri Juridikoa) gogoratzen du gaztelania ere hizkuntza ofiziala dela katalunian, eta horren ondorioz, kataluniako herri administrazioetako erabilera normaleko hizkuntza dela. horregatik, ofiziala den
|
hizkuntza
bati ofiziala den beste hizkuntzaren gaineko lehentasunik ezin zaiola eman ebazten du. hortaz, katalanari lehentasunezko erabilera hizkuntzaren izaera aitortzea konstituzioaren aurkakotzat ebazten du. (14 oinarri Juridikoa)
|
|
|
Ofiziala den
|
hizkuntza
bati ofiziala den beste hizkuntzaren gaineko lehentasunik ezin zaiola eman ebazten du.
|
|
|
Geuri egokitu zaigu elebidunak izatea gehienetan. Bestalde,
|
hizkuntza
bat ofizial bihurtzen denean lurralde jakin batean, eta administrazioan, eskolan eta hedabideetan erabiltzen hasten denean, terminologia berria sortzen da kopuru handitan, eta lexiko zaharreko sinonimo eta aldaeren artean bat nagusitzen da askotan, besteak galduz, eta guzti honek aldaketa sakonak eragiten dizkio hizkuntzari. Geurean oraintxe ari da antzeko zerbait gertatzen, nahiz eta gurea intentsitate txikiko ofizialtasuna izan.
|