|
2004
|
|
|
Gutxiengoen hizkuntza era biltzeari uztea bultzatzen duten eragile soziologikoen artean menpekotasun politikoa, ekonomikoa eta kulturala izaten dira nagusi.
|
Hizkuntza
batek gizartean izan dezakeen estatusa eta beraren hedatzea hizkuntza horretaz mintzatzen den gizataldearen kopurua, boterea eta emankortasun politiko, ekonomiko eta kulturalaren araberakoa izaten da. Zalantzarik gabe, eragile hauen artean, gizataldearen estatusak hiztun kopuruak baino garrantzi handiagoa izaten du.
|
|
|
Hizkuntza taldeen arteko botere harremanak, ordea, talde horien gizarte eta nazio antolamenduaren esparru guztietan ari dira etengabe boterezko hizkuntza sareak egiten eta desegiten. Bateko,
|
hizkuntza
baten gizarte legitimitatea egiten; besteko, berriz, bigarren mintzairaren zilegitasuna desegiten. Eta erabilera esparruen arteko zatiketa hori dela-eta, demagun honako pare hau adibide gisa:
|
|
|
|
Hizkuntza
bat gizarte hesi bat dala hitz hauetxetaz ez esanagatik ere, hizkuntzazko hesia eten gabe ari izan da kondairan zehar. Era berean, legeetan eta agirietan gobernuek berariazko hitzez hizkuntzei buruzko beren asmoak edo xedeak agertu ez arren (maiz oharrezko xederik ez zutelako) asmo edo xede nabarmenik ezagutarazten ez bada ere, erresumek eta gobernuek ba zuten aspaldidanik, nere ustez, hizkuntzari buruzko politika eta helburu bat.
|
|
|
Saileko laugarrena.
|
Hizkuntza
bati gizarte balio praktikoa ukatzen baldin bazaio, hiztunen kaltetan egiten da. Baina hizkuntza ezin koka daiteke gizatasunaren gainetik, edo folklorekeria hutsalen jostailu.
|
|
2009
|
|
|
Eskolak ezin du berak bakarrik gizartea euskaldundu. Eskolak ez du inon lortu, berak bakarrik,
|
hizkuntza
bat gizartean normalizatzea. Euskara indarberritzekotan, eskolaz kanpo ere aurreratu beharra dago, eskolan bezainbeste edo gehiago:
|
|
2010
|
|
|
Ikusten genuelako iritsi behar genuela egoera natural bat, non arlo bat ingelesez irakatsiko zen. Baina, noski, gauza bat zen gizarte zientziak irakastea, eta bestea hirugarren
|
hizkuntza
batean gizarte zientziak irakastea eta aldi berean horren bidez ingelesa irakastea. Horretarako, estrategia bereziak behar dituzu?.
|
|
2011
|
|
|
talde soziolinguistikoak eta hizkuntz funtzioak?, Jazten, 1 zenbakia, 1989, 17 or. Hizkuntza baten estatus soziala begiz jotzeko ariketan honako faktoreok kontuan hartzea gomendatzen digu Agurtzane Elorduik: ?
|
Hizkuntza
batek gizartean izan dezakeen estatusa, hizkuntza horretan mintzatzen den gizataldearen kopurua, boterea eta emankortasun politiko, ekonomiko eta kulturalaren araberakoa izaten da?. –Mailalako hizkuntza desagertzea:
|
|
2012
|
|
|
Barakaldo bezalako hiriguneetan erdal gizarte sareak dira nagusi, nahiz eta bestelakoak ere existitu. horregatik, gizarte arauen aldetik, gaztelania da nagusi, hizkuntza horrek ezartzen ditu arauak, euskarak bereganatzen dituen guneak motibazio sinbolikoen bidez eratzen den militarismoan oinarrituta daudelarik. (Martinez de Luna et al. 1998, 109).
|
hizkuntza
batek gizartean duen indarra, gizarte horretan bertan duen kokapenaren eta betetzen dituen funtzioen arabera neurtuko da, horrela, hizkuntza bat botere edo menpeko une zein egoeratan kokatuko da. (Martinez de Luna et al. 1998, 129).
|
|
2016
|
|
|
|
Hizkuntza
baten gizarte baldintza objektiboak zein hauteman subjektiboak harremanetan daude hizkuntzek merkatuan duten balioekin. Horiek guztiek eragiten dute hiztunen hizkuntza portaeran.
|
|
|
|
Hizkuntza
baten gizarte baldintza objektiboak zein hauteman subjektiboak harremanetan daude hizkuntzek merkatuan duten balioekin. Horiek guztiek eragiten dute hiztunen hizkuntzaportaeran.
|
|
2022
|
|
|
Fishmanen arabera (1972), hizkuntza planifikazioan lau mota nagusi daude: hizkuntzaren estatusaren plangintza(
|
hizkuntza
batek gizartean duen kokapena), corpusaren plangintza (hizkuntza baten egiturari buruzkoa), hizkuntzaren plangintza hezkuntzan (ikaskuntza) eta prestigioaren plangintza (irudia). Hizkuntza politika eta plangintzak eragin handia du hizkuntza bizikidetzan eta, finean, norbanakoen eskubideetan.
|
|
2023
|
|
|
Gizateriaren aberastasunik handienetako bat bere hizkuntzak dira, eta horiek, era berean, planetan bizi diren kulturen ispilu dira.
|
Hizkuntza
bat gizarte eraikuntza bat da, komunikazio sistema bat den heinean, eta hainbat gizarte taldek landu eta praktikatu dute, kultura eta hizkuntza elementuz hornituta. Bestela esanda, hizkuntza gizakien arteko komunikazio tresna ez ezik, kosmobisioaren, ohituren, tradizioen eta herri kulturen esperientziaren transmisiorako tresna da, eta norbanakoei identitatea ematen die (Flores et al. 2020; Garabide 2015).
|