|
2006
|
|
|
Mario Onaindia, bera ere zerbait paseatua eta PSOEko liberala ordurako, Espainia berri horren imajinariorako historian figura gailen baten bila irten, eta ez da kasualitatez Pi i Margall eta Errepublikaren batekin topatu, ezpada monarka batekin eta absolutista bera: Karlos III.a despota ilustratua, Inperioko zoko guztietan
|
hizkuntza
bakarra inposatzen inoiz egon den tematuena. Etc., etc. Berriro irakurleari utziko diogu aukera emigrante edo transfuga intelektualen adibide gehiago berak gomutatzeko:
|
|
2008
|
|
|
Dudarik gabe foru abolizioari egiten zion Azkuek erreferentzia: 1876 arte euskaldunak Espainia baitako «nazionalitate» berezi bat izan baziren, une hartan Espainiak bere izate historikoa aldatu eta eredu zentralista ezarri zuen, lege eta
|
hizkuntza
bakarra inposatuz. Hola Espainiak guraso izateari utzi zion Azkueren begietan, gurasoorde bihurtzeko.
|
|
2009
|
|
|
Hizkuntza pluraltasunaren testuinguruetan, elebitasunak bakarrik berma diezaieke herritarrei hizkuntza aukeratzeko askatasunaz egiazki baliatu ahal izatea. Izan ere, elebakartasunaren eta hizkuntza hautatzeko askatasunaren artean contradictio in terminis gertatzen baita, elebakartasunak hizkuntza bakarra aukerarazten baitu ezinbestez, edo, nahiago bada,
|
hizkuntza
bakarra inposatzen baitu. Aitzitik, elebitasunak hizkuntza hautapena ahalbidetzen du, eta horrexegatik da hizkuntz hautapen askatasunerako baldintza nahitaezkoa.
|
|
2010
|
|
|
XiX. mende erditik aurrera, jada ohartu ziren horretaz gizon emakumeak. horrenbestez, galdera hori erroldan sartzen lehenak izan ziren oinarri demokratiko sendoak zituzten herrialdeak —hala nola erresuma batua— eta beren mugen barruan hizkuntzaaniztasunaren ehuneko handia zutenak —hala nola belgika, Suitza eta austria hungariako inperioa— hau da, eta ezin zen bestela izan, hizkuntza horiei legezko aitortza edo, gutxienez, kultura mailako aitortza handiena eman zieten estatuak izan ziren lehenak, erroldetan bertako hizkuntzen ezagutza mailaz herritarrei galdera egiten. harritzekoa da, ordea, espainiak, hizkuntza aniztasun hain handia izanik, inoiz ez txertatzea erroldan inolako galdera demolinguistikorik. ...ra sorta tekniko batera mugatuta. horrez gain, gehiengoaren hizkuntza zein den galdetzen ez duen bakarra da, aipatutako zortzi estatuen artean. zalantzarik gabe, gauzak egiteko modu historiko oso bat eratortzen da datu soil horretatik, eta ondorioak izaten jarraitzen du oraindik, gaur egun ere. espainiak bere baitako hizkuntza aniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta
|
hizkuntza
bakarra inposatzea. baina azkenik, sistema guztiz demokratikoa lortu dela dirudienean ere, demolinguistika ofizialak ziurtzat jotzen du gaztelania dela biztanle guztien hizkuntza komuna. horregatik, ez du hizkuntza horretaz galdetzen: biztanleen ahozko nahiz idatzizko mailaz, familiaren bidezko transmisioEspainiak bere baitako hizkuntzaaniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta hizkuntza bakarra inposatzea.
|
|
|
1857 urtean egin zen espainiako biztanleriaren lehen errolda, eta estatuan bata bestearen atzetik etorri ziren erregimenetako batean ere ez zitzaien inoiz hiritarrei erroldan galdetu zer hizkuntzatan mintzatzen ziren. begi bistakoa da ahazte hori ez zela kasualitatea izan; izan ere, hizkuntzari buruzko galdera egitean, erroldek ez soilik naziotasun bat, baizik eta hizkuntza naziotasun bat hautatzera behartu zuten jende guztia, lehenengoz4 talde bati zer hizkuntza kidetze zuten galdetze hutsa aski zen talde hori kanpora begira ikusgarri egiteko, eta berezko komunitate berezitua osatzearen kontzientzia hartzeko. zalantzarik gabe, ondorio hori zuelako, ez zuen espainiak ofizialki egiaztatu nahi izan zer hedapen geografiko eta demografiko zuten bere berezko hizkuntzek. ez da zaila imajinatzea euskarari buruzko zer datu emango zituen XiX. mende erdialdean egindako hizkuntza erroldak, hegoaldean. ladislao Velascoren lanen arabera5 (1867 urte ingurukoak), 780.000 pertsona inguru zeuden lau lurraldeetan, eta horien %50 baino gehixeago ziren euskaldunak; eta badirudi euskaldun gehienak elebakarrak izango zirela. edonola ere, kaltea eginda dago, eta 125 urtean zehar bildu ahal izango liratekeen datu demolinguistikoak betirako galdu dira. bada beste datu bat, espainiako demolinguistika oraindik gaztearen adierazgarriago dena. europako berrogeita hamar estatu ingururen artean, badira zortzi beste guztiengandik bereizten direnak, hizkuntzari dagokionez bestelakoa den biztanleria %25etik gorakoa izateagatik. estatuaren hizkuntza aniztasunari dagokionez, zortzi estatu horiek gure kontinentean lehen mailan daudela esan dezakegu. espainiak ez zuen soilik datu demolinguistikoak jasotzeko lana mende bateko atzerapenez hasi, gainerako zazpiekin alderatuta, eta hizkuntzaren lurralde batera eta galdera sorta tekniko batera mugatuta. horrez gain, gehiengoaren hizkuntza zein den galdetzen ez duen bakarra da, aipatutako zortzi estatuen artean. zalantzarik gabe, gauzak egiteko modu historiko oso bat eratortzen da datu soil horretatik, eta ondorioak izaten jarraitzen du oraindik, gaur egun ere. espainiak bere baitako hizkuntza aniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta hizkuntza bakarra inposatzea. baina azkenik, sistema guztiz demokratikoa lortu dela dirudienean ere, demolinguistika ofizialak ziurtzat jotzen du gaztelania dela biztanle guztien hizkuntza komuna. horregatik, ez du hizkuntza horretaz galdetzen: biztanleen ahozko nahiz idatzizko mailaz, familiaren bidezko transmisioEspainiak bere baitako hizkuntzaaniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta
|
hizkuntza
bakarra inposatzea. Baina azkenik, sistema guztiz demokratikoa lortu dela dirudienean ere, demolinguistika ofizialak ziurtzat jotzen du gaztelania dela biztanle guztien hizkuntza komuna.
|
|
2011
|
|
|
Are gehiago: estatu
|
hizkuntza
bakarra inposatzea eta besteak larrutzea aurrerakoia izatea omen: –M. Ereñok Estatuen hizkuntza politikaz ez du halako susmo txarrik (historiaren filosofia marxista etapistaren barruan Estatuaren bategintza eta hizkuntza nazional bakarraren inposizioa progresistatzat jo ohi zen munduaren batasun definitiboranzko martxan), eta konkretukiago Iraultzaren zentralismo linguistikoak justifikazio osoa merezi du?.
|
|
2017
|
|
|
Frantziar ertainarentzat," berdin" eta" identiko" sinonimoak dira. Ikuspegi horrekin, gobernu guziek
|
hizkuntza
bakarra inposatu nahi izan dute Errepublikaren eremu osoan, beste guzien ezabatzeko xede zinarekin. Puntu hori zehazkiago aipatuko dut hizkuntzari dagokion kapituluan, hots honen ondotikoan (III).
|
|
|
parlamentuak bere baitan itzulpen zerbitzu bat eratu zuen, legedia itzuliz, bereziki euskaraz. Gero iraultza gogorra frantsesa
|
hizkuntza
bakartzat inposatzera saiatu zen, beste hizkuntzak osoki ezabatu nahiz. Horretan ere oso nazionalista izan zen, haatik ez zuen erdietsi.
|
|
|
bereziki baliatu zen flandrieraren, katalanaren eta occitanieraren aurka (Aixen Provenceko auzitegian, Tolosako Lore Jokoen Akademian)... Ikus ere hegoaldean Louis XlVaren ondoko Bourbon erregeek XVIII. mendean egin zuten hizkuntza politika zapaltzailea, gaztelera
|
hizkuntza
bakartzat inposatuz inperio guzian, eskolan ere Frantziako erresuman oraino egiten ez zena. Hemen 1833an, monarkia" liberalaren" garaian, Guizot hezkuntzako ministroa izango zen" eskualdeetako hizkuntzak" irakaskuntzatik haizatuko zituena luzarako.
|
|
|
1833an, Louis Philippe erregearen denboran, Guizot hezkuntzako ministroak lehen mailako eskolaren moldatzeko lege bat bozkarazten du. Lege horrek frantsesa eskolako
|
hizkuntza
bakartzat inposatzen du, eta errejimen desberdinen zehar iraungo du. Haatik astean ordubetez eskualdeko hizkuntzaren erabilera onartzen du, frantsesaren aprendizgorako.
|
|
|
Bukatzeko, Frantziak errejimen ezberdinen zehar,
|
hizkuntza
bakarra inposatu digu.
|
|
|
Iraganean armadak halaber
|
hizkuntza
bakarra inposatu digu mutil eta gizon frankori gure bizitzako urte zenbaitez, ideologia nazionalistarekin batera.
|
|
2018
|
|
|
Mario Onaindia, bera ere zerbait paseatua eta PSOEko liberala ordurako, Espainia berri horren imajinariorako historian figura gailen baten bila irten, eta ez da kasualitatez Pi i Margall eta Errepublikaren batekin topatu, ezpada monarka batekin eta absolutista bera: Karlos III.a despota ilustratua, Inperioko zoko guztietan
|
hizkuntza
bakarra inposatzen inoiz egon den tematuena. Etc., etc. Berriro irakurleari utziko diogu aukera emigrante edo transfuga intelektualen adibide gehiago berak gomutatzeko:
|
|
|
Mario Onaindia, bera ere zerbait paseatua eta PSOEko liberala ordurako, Espainia berri horren imajinariorako historian figura gailen baten bila irten, eta ez da kasualitatez Pi i Margall eta Errepublikaren batekin topatu, ezpada monarkia batekin eta absolutista bera: Karlos III.a despota ilustratua, Inperioko zoko guztietan
|
hizkuntza
bakarra inposatzen inoiz egon den tematuena. Etc., etc. Berriro irakurleari utziko diogu aukera emigrante edo transfuga intelektualen adibide gehiago berak gomutatzeko:
|
|
2020
|
|
|
Mario Onaindia, bera ere zerbait paseatua eta PSOEko liberala ordurako, Espainia berri horren imajinariorako historian figura gailen baten bila irten, eta ez da kasualitatez Pi i Margall eta Errepublikaren batekin topatu, ezpada monarka batekin eta absolutista bera: Karlos III.a despota ilustratua, Inperioko zoko guztietan
|
hizkuntza
bakarra inposatzen inoiz egon den tematuena8(...). Dena onartzen da liberaltzat (razionala, etab.), salbu espainola zaren ala ez lipartxo bat dudatzea (EA, 16).
|
|
2022
|
|
|
parlamentuak bere baitan itzulpen zerbitzu bat eratu zuen, legedia itzuliz, bereziki euskaraz. Gero iraultza gogorra frantsesa
|
hizkuntza
bakartzat inposatzera saiatu zen, beste hizkuntzak osoki ezabatu nahiz. Horretan ere oso nazionalista izan zen, haatik ez zuen erdietsi.
|
|
|
bereziki baliatu zen flandrieraren, katalanaren eta occitanieraren aurka (Aix en Provenceko auzitegian, Tolosako Lore Jokoen Akademian)... Ikus ere Hegoaldean Louis XIV.aren ondoko Bourbon erregeek XVIII. mendean egin zuten hizkuntza politika zapaltzailea, gaztelera
|
hizkuntza
bakartzat inposatuz inperio guzian, eskolan ere Frantziako erresuman oraino egiten ez zena. Hemen 1833an, monarkia" liberalaren" garaian, Guizot hezkuntzako ministroa izango zen" eskualdeetako hizkuntzak" irakaskuntzatik haizatuko zituena luzarako.
|