|
2009
|
|
|
Euskal gizartearen ezaugarri nagusietariko bat da hizkuntza aniztasuna.
|
Hizkuntza
aniztasun horren islarik behinena eta bizikidetzan bete betean eragiten duena da bertakoak diren bi hizkuntzen, euskara eta gaztelaniaren, arteko bizikidetza:
|
|
|
Euskal gizartearen ezaugarri nagusietariko bat da hizkuntza aniztasuna, eta ez daukagu saltzeko.
|
Hizkuntza
aniztasun horren islarik behinena da gureak ditugun bi hizkuntzen, euskararen eta gaztelaniaren, euskararen eta frantsesaren, arteko elebitasuna eta bizikidetza (horren ondoan, gure gizarte txiki honetan ere luzatu dira eleaniztasunaren adarrak:
|
|
|
Geurea dugu aniztasuna, hainbat esparrutan dugu hori geure geurea, baita hizkuntza arloan ere. Kontua da
|
hizkuntza
aniztasun hori proiektu komunitario legez garatu eta kudeatzen asmatzea, eta ez gure erkidego anizkoitz honetako zati baten, edo, okerrago oraindik, aukera politiko jakin baten, proiektu esklusibo gisa.
|
|
2011
|
|
|
Eta hori sustatzeko pausoak eman dira. Orain arte ezezaguna zen
|
hizkuntza
aniztasun hori eskolara iritsi da, eta hori aberasgarria eta, aldi berean, erronka handia da euskal eskolarentzat. Hurrengo orrialdeetan erronka hauei aurre egiteko lagungarri izan daitezkeen hainbat gogoeta, aholku eta proposamen aurkeztuko dira.
|
|
|
Liburu honetan Skutnabb Kangasi (2000) jarraituz hamaika milara heltzen da kopuru hori, keinu hizkuntzak ere hizkuntzak baitira. Nolanahi ere,
|
hizkuntza
aniztasun hori arrisku bizian dago, hizkuntza gehienak(% 95) gutxituak direlako, alegia, beren komunitatean ere beste hizkuntza handiagoen menpe edo itzalean, ukipen egoera ezegonkorrean bizi direlako. Ezagutza orokor hau zehaztasunez aurkezten da liburuan, bere aberastasun eta arriskuak agerian jarriz.
|
|
2012
|
|
|
"
|
Hizkuntza
aniztasuna hori euskararen, hizkuntza gutxituaren, aliatu gisa ulerturik, aldeko faktore bihurtzen saiatuko gara". 6
|
|
2013
|
|
|
Eta gizartea kohesionatzeko lan horretan funtsezkoa izan da hizkuntza katalana, integrazio tresna ezinbestekoa. Gure herri eta plazetan 200dik gora hizkuntza hitz egiten diren garai honetan, bai gizarte eragileek eta bai erakundeek garbi ikusi dute katalana dela
|
hizkuntz
aniztasun hori kohesionatzeko tresnarik onena.
|
|
2014
|
|
|
Hortaz, 6.000 hizkuntza inguru ez, baizik eta 11.000 hizkuntza inguru leudeke munduan, keinu hizkuntzak kontuan hartuz gero. Nolanahi ere,
|
hizkuntza
aniztasun hori arrisku bizian dago, hizkuntza gehienak (%95) gutxituak direlako, alegia, beren komunitatean ere beste hizkuntza handiagoen menpe edo itzalean, ukipen egoera ezegonkorrean, bizi direlako. Skutnabb Kangas (2000) ordea, hizkuntzen desagertzeaz baino, hizkuntzen erailtzeaz ari da.
|
|
2017
|
|
|
Munduan sei mila bat hizkuntza (hamaika mila, keinu hizkuntzak barne) hitz egiten direla kontuan hartuz, beraz, esanguratsua da
|
hizkuntza
aniztasun horren galtzeko arriskua, sei mila hizkuntzetatik %95 hizkuntza gutxituak baitira, eta ondorioz, hizkuntza handiagoen mende eta ukipen egoeran bizi dira (Manterola & Berasategi, 2011).
|
|
2019
|
|
|
algonkinoak, athapaskan familia, irokesak, siouen familia, haida hizkuntza isolatua, salishan taldeko hizkuntzak, wakashan, inuktitut (eskimo aleutiar hizkuntzen taldekoa), tsimhian taldea, tinglit eta kutenai edo ktunaxa. 2011ko National household inkestaren arabera natiboak 1,4 milioi ziren, biztanleria osoaren% 4,3 kultura eta
|
hizkuntza
aniztasun horri etorkinak gehitzen zaizkio. 2000 eta 2016 urte bitartean 4,2 miloi etorkin jaso ditu kanadak, gehienak(% 75) afrika, asia eta ekialde hurbiletik. azken hamarkadan urtero 250.000 etorkin jaso ditu, gehienak hiri handietan kokatu direlarik, ia erdia(% 44) toronton. gaur egun biztanleriaren% 20 kanadatik at jaiotakoa da, eta 2031rako% 28 izatea espero da, herrialde garatuetan handiena.
|
|
2021
|
|
|
Euskaltegian ere nabarmena da ikasleen jatorri eta hizkuntza aniztasunaren areagotzea. Azken bi ikasturteotako datu batzuk3 ekarri ditugu hona, jatorri eta
|
hizkuntza
aniztasun hori agerian paratzen dutenak. Geroxeago aipatuko dugun doakotasun programak horretan eragin baikorra izan duelakoan gaude.
|
|
2022
|
|
|
Ahaztu egiten dugu baita ere etorkintzat hartutako asko bertan jaioak direla eta bere kideak bezala bi urte egin aurretik hasi zirela eskolan euskaraz. Ahaztu egiten dugu, eta
|
hizkuntza
aniztasun horren barruan kokatzen ditugu bere beste hizkuntza, familiakoa, ez delako gaztelania, edo hala izanda ere bere itxura ez delako jatorrizko europarra eta aniztasun linguistikoa itxura edo azalaren kolorearen aniztasunarekin nahasten dugulako. Horrela jokatzen dugu sarritan, eta pentsatu gabe egiten ditugu geure kalkuluak eta moldatzen ditugu geure iritziak.
|
|
2023
|
|
|
Taldeka aztertuta egon daitezkeen ñabardurak, ikusten dugu haurrek eta irakasleek oso modu garbian hizkuntza jarrera onak dituztela hizkuntza guztiekiko, eta gurasoen artean dago aldea. Orokortze errazegirik egin nahi gabe, argi ikusten da badagoela guraso multzo bat hizkuntza aniztasunaren alde egiten duena eta
|
hizkuntza
aniztasun horretan euskarak zubi lana egiten duela; multzo hori bloke garrantzitsu bat da, asko eta asko etxean euskaraz egiten duten gurasoak, badaude atzerritar jatorriko guraso batzuk ere, eta badaude, baina gutxiago, etxean gaztelaniaz egiten duten arabar jatorriko familia batzuk.
|
|
|
Maila praktikora eraman litzateke: erraztasunak emanez, topaketak ahalbidetuz, eta batik bat
|
hizkuntza
aniztasun horri garrantzia eta espazioa emanez. Eta lortu litzake hori gizarte talde guztietan; orokortu euskararekiko jarrera on horiek eta hizkuntza aniztasunarekiko jarrera on horiek, eta praktikara eraman.
|