|
2001
|
|
|
c) Esan bezala, arlo eta eduki tematikoak ikuspuntu eta interesgune pertsonalen arabera sortzeko eta formulatzeko ahalegin eta saioak atzeman ahal ditugu.Jakina, horrek berekin dakar, ezinbestean,
|
hitz
txandaren luzatzea eta hizkuntzbaliabideen presentzia.
|
|
|
a) Esana dugu,
|
hitz
txandak, oro har, nahiko motzak direla. Debateak elkarrizketa itxura du askotan.
|
|
|
d) askotan, dagoeneko
|
hitz
txandaren hasieran bertan aipatzen da arlotematikoa, edo azpiatala(= urrats tematikoa). Ez hori bakarrik, interbentzioanzehar ere gogorarazten da gaia modu esplizituan.
|
|
|
baliabiderik ia ez dugu aurkitzen M debatean.
|
Hitz
txanden hasiereigainbegiratu bat ematen badiegu, ez dugu gaiaren berresterik atzematen; hots, ezda zeresana biltzeko urratsik ematen. Horrez gainera, posizio horretan markatzaileinteraktibo ia bat ere ez dugu:
|
|
2005
|
|
|
Talde osoa arazo bat konpontzeko edo lan bat egiteko biltzen da. Arazoa aztertu ondoren batzarrakirtenbideak proposatzen ditu eta, azkenik, bozketa bidez erabakitzen dira.Prozesu hau aurrera eramateko, batzarraren presidentea (bilera gidatzeko), idazkaria (akta hartzeko) eta moderatzailea(
|
hitz
txandak errespetatzeko) izendatu behar dira.
|
|
2008
|
|
|
Bestalde, hitz honek Iparraldeko euskalkiekin elkar tzen ditu Nafarroako hizkerak Iparralde osoan ahalke> ge, batez ere lehenen goa, hain erabiliak baitira, Ip (GN) ren zenbait azpieuskalki izan ezik. Edonola ere, kontutan hartu behar da Ip (Gn) Baztan eta Ultzaman alke> eta lotsa> bi
|
hitzen
txanda keta dutela eta ez, aldiz, Iparraldekoetan, hemengo euskalkietan ezpaitute txandaketa hori,, lotsa? (, beldur?) adierazteko erabiltzen baitute.
|
|
2012
|
|
|
Epaileak Enmanuel Kant filosofoa aipatu du azken
|
hitzaren
txandan, gizonaren epaimahaia bere kontzientzia da esan du, eta frankismo garaiko hilketak ikertzeko arau prozesalak bete zituela azpimarratu du.
|
|
|
Erregulazioa: ez hitzezko komunikazioak komunikazio arina ahalbidetzen du, isilune gogaikarririk gabea; eta
|
hitz
txandak errespetatzen laguntzen du.
|
|
2013
|
|
|
|
Hitz
txandak eskatu dituztenen izenak banaka banaka hartu ditu, eta aipu zehatza egin: Maket, Ezkine eta Xan ezkerreko aldean; Xemeno, Kupine eta Hize eskuineko aldean; eta hemen, nire aurrean, erdiko multzoan, Izarne, Kemene, Xurlot eta Idoine.
|
|
|
Halere okerrena ez da izena; okerrena da, aitzitik, zoritxarreko apustu honek dirauen bitartean Kokoherriko gazteok erotzat eta zorotzat hartzen jarraituko dutela inguru herrietan eta hori jasateko ez gaude prest; gazteok ez gaude inolaz ere prest! eta
|
hitz
txanda Ezkineri igaro dio.
|
|
|
—Eta gure
|
hitz
txanda, zer, gogoratu dute Ixunkek, Tesai Atsoantzuak eta Aloliok.
|
|
2014
|
|
|
15 minutu izango duzue horretarako. Taldean lan egitean, solasaldietarako trebatuz joateko, errespetatu
|
hitz
txandak, eta norbaitek har dezala taldekideak gaira ekartzeko eta denbora kudeatzeko ardura.
|
|
|
16 Eskertuko nuke, ordenaren mesedetan,
|
hitz
txandak eskuak altxatuz eskatzea. Guztiok izango dugu hitz egiteko aukera, baina entzun galderaren formulazioan nori bideratutakoa den, mesedez.
|
|
|
solasaldietan ahoz zein keinuz egoki komunikatzen: begirunea adieraziz, agurtuz eta eskerrak emanez,
|
hitz
txandak zainduz, gaia mantenduz
|
|
2015
|
|
|
binaka matematikako emaitzak alderatu eta adostu, ikasleen artean dinamizatzaile bat jarri hitz egingo dutela ziurtatzeko eta" nik berdina" erantzuten duenari erantzuna zehatz dezan eskatzeko, Unibertsitatea eta eskola elkarrekin ahozko hizkuntzaren didaktika lantzen: egunkarien erabilera etengabeko prestakuntzan – Karmele Perez, Agurtzane Azpeitia eta Idurre Alonso edo taldekideen arteko errespetuzko doinua eta
|
hitz
txandak kontrolatzeko... Bereziki agertzen dira lagungarri talde kooperatiboak dinamizatzeko estrategia zehatzak (1,2, 4 teknika, talde nominalak errezetak aukeratzeko, irakurketa partekatua...).
|
|
|
herriko festen inguruko aurrezagutzak ateratzeko, adibidez. Irizpide garrantzitsu moduan dakarte irakasleek ikasle guztiei ematea
|
hitz
txanda.
|
|
|
HHn honakoak agertzen dira: entzutea eta errespetua,
|
hitz
txanden kudeaketa, esaldien ulermena, autonomia, lagunen izenak, eskulanak egiteko hiztegia, mahai jolasen ohiko esaldi eta arauak, ohiko harremanetarako esaldiak (agurtzeko formulak, kortesiazko esamoldeak...), logika matematikoko adierazpenak, datak, lexikoa (asteko egunak, hilabeteak, koloreak, zenbakiak, emozioak...), esaldi osoak egitea... LHn objektu hauek aipatzen dira:
|
|
|
hizkuntzaz besteko alderdiak (intonazioa, keinuak, interpretazioa antzezpenean, ahoskera irratian, gorputz hizkuntza, abiadura, tonua, etenaldiak, ahoskera, jarrera eta eskuen kokapena, erritmoa...), errezeta (osagaiak, egitura eta antolatzaileak), elkarrizketa arauak (hitztxandak, entzutea, errespetua), lexikoa (zenbakiak, adjektiboak...), esaldien egitura... Eta DBHn agertzen dira
|
hitz
txanden kudeaketa, egoera komunikatiboaren ulermena, azalpena, posterra, debatearen edukia eta forma, debateetako adierazpideak (iritzia, azalpena edo desadostasuna, iritzi markak identifikatu, testu antolatzaileak identifikatu...), elezaharra, intonazioa, baliabide ez berbalak, jendaurreko aurkezpena...
|
|
|
* Taldekideen partaidetzari dagokionez,
|
hitz
txanden errespetuari, lanari eta gaiari lotzeari, taldekideen arteko harremanari?
|
|
2016
|
|
|
Amonari eta aitari ere ez zaizkie Albertoren hitzak gustatu. Nahi diote erantzun baina zain daude,
|
hitz
txanda errespetatu egin behar da eta.
|
|
|
* Taldekideen partaidetzari dagokionez,
|
hitz
txanden errespetuari, lanari eta gaiari lotzeari, taldekideen arteko harremanari
|
|
2020
|
|
|
Hitz txanden nolakoan sartu aurretik, definizioari begiratuko diogu, izan ere badira kontuan hartu beharreko zenbait alderdi garrantzitsu. Charaudeauk eta Maingueneauk (2005) aipatu bezala, solasaren momentu batean lokutoreak egindako ekarpenak dira
|
hitz
txandak; Brizek (2002), berriz, aurreko definizioa osatuz, hitz txandek alternantzia printzipioa jarraituz elkarrizketak egituratu eta garatzen dituztela dio.
|
|
|
Hitz txanden nolakoan sartu aurretik, definizioari begiratuko diogu, izan ere badira kontuan hartu beharreko zenbait alderdi garrantzitsu. Charaudeauk eta Maingueneauk (2005) aipatu bezala, solasaren momentu batean lokutoreak egindako ekarpenak dira hitz txandak; Brizek (2002), berriz, aurreko definizioa osatuz,
|
hitz
txandek alternantzia printzipioa jarraituz elkarrizketak egituratu eta garatzen dituztela dio.
|
|
|
Puntu honetan,
|
hitz
txanda eta interbentzio kontzeptuak bereiztea beharrezkoa da. Hidalgok eta Padillak (2006), Brizen (2002) bereizketarekin bat eginez, hitz txandak elkarrizketaren dimentsio sozialaren baitan kokatzen dituzte; hizlariaren eta entzulearen harremanen menpekoak dira.
|
|
|
Puntu honetan, hitz txanda eta interbentzio kontzeptuak bereiztea beharrezkoa da. Hidalgok eta Padillak (2006), Brizen (2002) bereizketarekin bat eginez,
|
hitz
txandak elkarrizketaren dimentsio sozialaren baitan kokatzen dituzte; hizlariaren eta entzulearen harremanen menpekoak dira. Interbentzioak aldiz, solasaren unitate zentrala diren aldetik, elkarrizketaren dimentsio estrukturalari erantzuten diote.
|
|
|
Beraz,
|
hitz
txanda guztiak interbentzio dira, baina aintzat hartu gabeko interbentzioak ez dira hitz txandatzat hartzen (Briz, 2002).
|
|
|
Beraz, hitz txanda guztiak interbentzio dira, baina aintzat hartu gabeko interbentzioak ez dira
|
hitz
txandatzat hartzen (Briz, 2002).
|
|
|
Solasaren azterketan jardun duten hainbat autorek
|
hitz
txanden arteko hiru trantsizio modu nagusi aipatzen dituzte: etenaldia, gainjartzea eta mozketa (Charaudeau, 2004; Gallardo, 1993; Larrazabal & Larringan, 2007).
|
|
|
Etenaldi bidezko hitz hartzeak, Charaudeauren definizioaren arabera, behin aurreko
|
hitz
txanda bukatu ostean gertatzen dira eta orokorrean intonazio marken bidez dira identifikagarriak. Autorearen esanetan, etenaldia hizlariak aurreko hizlariaren hitz txanda errespetatu izanaren adierazle dela zehazten du eta honez gain, Sacks, Schegloff eta Jeffersonek (1974) solasaren trantsizio modu ohikoenetakotzat dute etenaldia.
|
|
|
Etenaldi bidezko hitz hartzeak, Charaudeauren definizioaren arabera, behin aurreko hitz txanda bukatu ostean gertatzen dira eta orokorrean intonazio marken bidez dira identifikagarriak. Autorearen esanetan, etenaldia hizlariak aurreko hizlariaren
|
hitz
txanda errespetatu izanaren adierazle dela zehazten du eta honez gain, Sacks, Schegloff eta Jeffersonek (1974) solasaren trantsizio modu ohikoenetakotzat dute etenaldia. Adibidean etenaldi bidezko hiru hitz hartze ditugu:
|
|
|
Solasaren azterketan jardun duten hainbat autorek
|
hitz
txanden arteko hiru trantsizio modu nagusi aipatzen dituzte: etenaldia, gainjartzea eta mozketa.
|
|
|
Gainjartzeari dagokionez, hitz hartzea aldi berean beste
|
hitz
txanda bat abiatuta dagoela gertatzen da. Hau aurreko hitz txandaren hasieran izan daiteke, hurrengo adibidean ikus daitekeen moduan, edota bitartean ere, beheragoko bigarren adibidean ikus daitekeen moduan (Charaudeau, 2004).
|
|
|
Gainjartzeari dagokionez, hitz hartzea aldi berean beste hitz txanda bat abiatuta dagoela gertatzen da. Hau aurreko
|
hitz
txandaren hasieran izan daiteke, hurrengo adibidean ikus daitekeen moduan, edota bitartean ere, beheragoko bigarren adibidean ikus daitekeen moduan (Charaudeau, 2004). Letra lodiz adierazi ditugu hiztunen arteko gainjartzeak, adibidea ageriago jartzeko:
|
|
|
Amaitzeko,
|
hitz
txanden hirugarren trantsizio modua mozketa bidezkoak ditugu. Hitzak berak dioenez, aurreko hitz txanda amaitu aurretik gertatzen dira, amaitu gabeko hitz txanda moztuz.
|
|
|
Amaitzeko, hitz txanden hirugarren trantsizio modua mozketa bidezkoak ditugu. Hitzak berak dioenez, aurreko
|
hitz
txanda amaitu aurretik gertatzen dira, amaitu gabeko hitz txanda moztuz. Kasu honetan ere, nolakoari eta funtzioari erreparatuta hainbat motatako mozketak bereiz daitezke, besteak beste, jarraipena edo ulermena adieraztekoak, gaiz aldatzekoak, ideia berriak txertatzekoak...
|
|
|
Amaitzeko, hitz txanden hirugarren trantsizio modua mozketa bidezkoak ditugu. Hitzak berak dioenez, aurreko hitz txanda amaitu aurretik gertatzen dira, amaitu gabeko
|
hitz
txanda moztuz. Kasu honetan ere, nolakoari eta funtzioari erreparatuta hainbat motatako mozketak bereiz daitezke, besteak beste, jarraipena edo ulermena adieraztekoak, gaiz aldatzekoak, ideia berriak txertatzekoak...
|
|
|
• Zein hitz hartze mota agertzen dira saio bakoitzeko
|
hitz
txanden trantsizioetan?
|
|
|
3.3.2
|
Hitz
txanden trantsizioak solasean: hitz hartze motak
|
|
|
Bigarren azpi atalean ahozko solasaren azterketan sakonduko dugu. Behin solasaren funtzionamendua deskribatuta,
|
hitz
txanda eta hitz hartze moduak landuko ditugu, testuinguruaren garrantzia azpimarratu eta baldintza komunikatiboak azaltzen bukatzeko.
|
|
|
2.2.2 Solasaren egitura:
|
hitz
txandak
|
|
|
Elkarrizketaren egiturari erreparatuta, solasa definitzeko unean hitztxanden egitekoa azpimarratzen da (Tusón, 2002) solasaren egituraketa elementu bereizgarri moduan. Hain zuzen,
|
hitz
txanden azterketa elkarrizketen egitura eta antolaketa ulertzeko aztergai zuzenetako bat dela aipatzen dute Calsamigliak eta Tusónek (2001), solasaren unitate oinarrizkoak diren aldetik beti agertzen baitira honetan.
|
|
|
|
Hitz
txanden nolakoan sartu aurretik, definizioari begiratuko diogu, izan ere badira kontuan hartu beharreko zenbait alderdi garrantzitsu. Charaudeauk eta Maingueneauk (2005) aipatu bezala, solasaren momentu batean lokutoreak egindako ekarpenak dira hitz txandak; Brizek (2002), berriz, aurreko definizioa osatuz, hitz txandek alternantzia printzipioa jarraituz elkarrizketak egituratu eta garatzen dituztela dio.
|
|
|
Gabirondo, M. (2020):
|
Hitz
txanden alternantzia euskarazko komunikabideetako hiru saiotan: Herri people, Azpimarra eta saioen azterketa, (Argitaratzeko dagoen Gradu Amaierako Lana), Euskal Ikasketak, EHU.
|
|
2021
|
|
|
Parte hartzeko arauak finkatu;
|
hitz
txanden garrantziaz ohartarazi ikasleei; ikasle guztiak ikastaroan zehar ahoz adierazteko aukera izango dutela ziurtatu; isilik dagoena entzute aktiboa egiten duela ziurtatu; galderak egiteko orduan saihestu bakarrik BAI edo EZ erantzuteko aukera ematen dutenak; ikasleei ideiak lotzea eta arrazoitzea eskatuko dieten jarduerak eta galderak egin; zailtasunak dituztenean parafrasi edo birformulazio ...
|
|
|
Orain bai, talde handira zabalduko dugu parte hartzea, eta edonork hartu du
|
hitza
txandak errespetatuz, eta aurreko ikaskideak amaitu arte itxaronez. Diskurtsoaren kohesioa indartzeko, mintzakideen adierazpenei heltzeko zenbait egitura gogora ekarriko ditugu, behar izanez gero, baina gutxi eta zehatzak (EL):
|
|
|
Kontatzailerik ezean, hitanoa da (eta hitanorik eza ere bai, beraz) hiztuna" norentzat" edo" nori begira" ari den erakusteko bide bat. Ondorioetako bat da
|
hitz
txanda berean eta are esaldi berean ere zati bat hika egon daitekeela (bakarrari ariz bat), eta beste zati bat ez, zeren hiztuna" birentzat" edo" biri begira" ari denean ez baitu hitanoak izugarri ondo ematen.
|