|
2000
|
|
|
Oro har, pertsonaia ezberdinen berri eman ahal izateko narratzaile orojakilea aurki badezakegu ere, batzuetan, bere iraganeko pasarte batzuen berri ematerakoan, Pedro pertsonaiak hartuko du
|
hitza
lehen pertsonan. Honela, bi maila narratibo bereiz daitezke:
|
|
|
K. L. idazle gazteari ematen diote
|
hitza
lehenik. Aukera primerakoa duela eta, sekulako hitzaldia prestatu du liburu berria aurkezteko.
|
|
2001
|
|
|
Arrapostua ukanik, bat batean urde hazleak eta besteak, edangiari bizkarrez zutik, mikroaren aurretik pasatu ziren. Estatuaren ordezkariak urratu zuen
|
hitzen
lehen bidea.
|
|
2005
|
|
|
Hitz dirdiratsu horietakoa da feno meno hitza. Harluxet Entziklopedian begiratuta, fenomeno
|
hitzaren
lehen adiera honakoa da: " Naturan edo gizartean gertatzen den eta behatua izan daitekeen edozein gertaera, jarduera edo ekintza".
|
|
2006
|
|
|
Amak urtetan gordetako hitz eta pentsamenduak entzun ahal balitu bezala. Nola, eta haren eskuei begira, orain ospitale
|
hitzaren
lehen bi silabak estaltzen dituzten eskuei. Tale irakur dezake amaren atzamarren artean.
|
|
2007
|
|
|
Alde batetik, bi kontzeptu horien ulermenean, adinaren araberako ezberdintasunak daude. Izan ere, 6 urte inguru dituztenean haurrak dagoeneko gai izatendira gerra
|
hitzarekin
lehen hitz asoziazioak egiteko; ez, ordea, bakearen esanahiaadierazteko, gaitasun hori adin horretatik aurrera garatzen baita (besteak beste, Covell et. al, 1994; Hakvoort eta Oppenheimer, 1993 eta Hakvoort, 1993). Zenbaitautoreren iritziz, aurkikuntza horrek adierazten du gerraren ulermena bakearenabaino lehen garatzen dela.
|
|
|
Humboldt i414 Monosilabikoak ote ziren
|
hitzak
lehen hizkuntz (et) an (kontzeptu bat, silabat bat). Posiblea bai, ziurra ez da415?
|
|
|
Euskal hezkuntzaz jarduteak, lehenik eta behin," euskal" izenlagunari buruzko aurretiko zehaztapena egitea eskatzen du, zeinaren arabera izenlagun horrek —bere jatorrizko zentzuari jarraiki— errealitate linguistiko kultural jakin batekiko lotuta erakusten duen. Azken batean" euskal"
|
hitzaren
lehen erreferenteak —ahazteak ahazte— euskara eta euskaldunak edo euskal hizkuntza eta euskal hizkuntz komunitatea dira: horrela ezean ez luke zentzurik edukiko —edo ez bederen berdina—" euskal" zerbaitetaz hitz egiteak.
|
|
2008
|
|
|
Azentukera ereduez ari naizenean, azentua hitzaren zenbagarren silaban doan begiratuz egindako behin behineko sailkapenaz ari naiz; azentua txertatzeko norabidea eta silaba erabili ditut, beraz, irizpide modura10 Neure lan soziolinguistiko honetarako erabiliko dudan lehenengo ereduan, esate baterako, azentua hitzaren hirugarren([+ 3]) edo laugarren([+ 4]) silaban daramaten hitzak barneratu ditut. Bigarren ereduan, berriz, azentua
|
hitzaren
lehen silaban([+ 1]) daramaten hitzak agertu ditut. Eredu bakoitzean salbuespenak edota belaunaldiz belaunaldiko diferentziak agertzen eta kontrastatzen ahalegindu naiz, ahal denean hipotesi bat gauzatzera iritsiz11.
|
|
|
Bestetariko
|
hitzak
lehen hartu ditugu, eta ez dago beste biderik, aurrera ere. Hitz horien itxuraz, ordea, bi iritzi dabiltza gure artean:
|
|
|
Mahaiko zaharrena naizenez geroz orain hemen nik hartuko dut
|
hitza
lehenik, nahiz ez dudan gai horretaz gauza handirik erraiteko, Euskaltzaindian baditugularik hiztegilariak, ni ez bainaiz ofiziokoa.
|
|
|
– Hizkuntza silabikoetan, hobeto bereizten da KBK egiturako (Karta)
|
hitzen
lehen kontsonantea, KKB egiturako (Klabea) lehen kontsonantea baino.
|
|
|
Inato Irazoki, Ibardingo Merkatari Elkarteko presidenteak hartu du
|
hitza
lehenik, bertaratutakoei eskerrak eman eta egindako lanak azpimarratuz.
|
|
|
âEsan nizun moduan, Londresko kontu hori, momentuz behintzat, ez dago nire esku. Beraiek dute
|
hitza
lehenik, eta orain  dik gauza asko daude lotzeko. Badirudi aukera asko daudela hango lanpostua niri eskaintzeko, baina ez da erabakiko egun batetik bestera.
|
|
2009
|
|
|
hura zen, baina, aurrez aurre serio hitz egiten zutèn lehen aldia; Txarok, zaharragoa zelako, beharbada, eta esperientzia handiagokoa? hartu zuen
|
hitza
lehenik, eztarria leunduta gero, Adak eskuak igurzten zituen bitartean, mugimendu ezin urduriago batean:
|
|
|
ez baitzekien jada nola hasi nahi zuen, jakin ongi zekien arren zer esan behar zuen funtsean; huraxe zuen, ordea, auzia, funtsezkoa esateko funtsezko hitzak behar zituela: hitzik egokienak, alegia, bakoitza bere tokian, lehenengo
|
hitza
lehen eta atzetik besteak, hurrenez hurren; berehala etorri zitzaizkion bi lehenak, halako eran, non, mintzoaren aurreko arnasa hartzen zuela, esan baitzuen:
|
|
|
esperientzia poetikoaren prozesua beti garatzen baitzen bi fasetan, azken batean:
|
hitzen
lehen inpaktuan, adibidez
|
|
|
" Oso leku egokia da, gustatuko zaizu", plazako kafetegian adostu zuten hitzordua–, bere zain aurkitu zuen Adak laguna, zigarreta hatz artean, zer moduz eta zer moduz; gero, eseri ziren –Txarok kafe bat eskatu zion zerbitzariari, eta Adak txokolatea– eta hitz egin beharrekoaz hizketan hasi ziren; hura ez zen, jakina, hitz egiten zutèn lehen aldia, saioetan lehenagotik ere hitz eginak zirenez gero: hura zen, baina, aurrez aurre serio hitz egiten zutèn lehen aldia; Txarok –zaharragoa zelako, beharbada, eta esperientzia handiagokoa– hartu zuen
|
hitza
lehenik, eztarria leunduta gero, Adak eskuak igurzten zituen bitartean, mugimendu ezin urduriago batean:
|
|
|
Eta isildu egin zen... ez baitzekien jada nola hasi nahi zuen, jakin ongi zekien arren zer esan behar zuen funtsean; huraxe zuen, ordea, auzia, funtsezkoa esateko funtsezko hitzak behar zituela: hitzik egokienak, alegia, bakoitza bere tokian, lehenengo
|
hitza
lehen eta atzetik besteak, hurrenez hurren; berehala etorri zitzaizkion bi lehenak, halako eran, non, mintzoaren aurreko arnasa hartzen zuela, esan baitzuen:
|
|
|
Hala, bada, Gabinori, mundura irten gabe eta etxetik atera ere gabe, beste mundu bat zabaldu –agertu– zitzaion, bosdun txiki hura ate nagusitzat zuena; artean, baina, nekez izenda zezakeen Gabinok mundu berri inmaterial hura –zenbat pisatzen zuten, bada, tintaz idatzitako poemako laurogeita hamahiru letra haiek, gehi puntu batek, gehi koma batek, gehi puntu eta koma batek? – eta nekez identifikatu poesiaren munduarekin –sorgin bat ote zuen atezain mundu hark, zeren sorginkeriatik ere zerbait behar baitzuen? –, nahiz eta gauza ziurra zen poemaren irakurraldian Gabinok poesia bizi izan zuela –zer besterik zen, poemaren irakurketak eragin ziòn zirrara? –, poesiak Gabino bizi izan zuen bezala; Gabino, beraz, mundu hura izenda zezaketèn izen orotatik harat, sentipen batzuk izan zituela baieztatzeko moduan egon zitekeen, era nahasian agertu zitzaizkionak, hain ziren haiek antzemanezinak, itxura batean, eta hain atzemanezinak, aldi berean; edo, sentipen poetikoen definizio poetikoan, zera baiezta daiteke, beharbada, esperientzia poetikoak aroma bat utzi ziola Gabinori azkenean airean, zein lore misteriotsuri zegokion ezin esan bazezakeen ere; aroma bat, bere baitan beste bi aroma gutxienez biltzen zituena –udazkenak beti zuen leiho bat, udaberrira noiznahi jo zezakeena– eta esperientziaren beraren nondik norakoak laburbiltzen zituena... esperientzia poetikoaren prozesua beti garatzen baitzen bi fasetan, azken batean:
|
hitzen
lehen inpaktuan, adibidez
|
|
2010
|
|
|
Nahi bai, egin ez. Laguna horregatik egongo zen nirekin harrituta,
|
hitza
lehen aldiz entzuten ari zelako Jean Pierre-ren taberna berriztuan.
|
|
2011
|
|
|
%58 Errioxakoak eta %5 inguru Burgoskoak, hain zuzen ere.Lauburua eta mahatsakEkainaren 17an ospatuko den jaiaren leloarekin batera 2012ko Araba Euskaraz jaiaren logotipoa ere aurkeztu dute. Araba, euskara eta Bastida
|
hitzen
lehen letrak nahastuta lauburu bat irudikatzen duen ikur bat izango da festako irudia. Horrez gain, mahats mordo baten zati bat ere irudikatzen du logotipoak, Arabako Errioxako ezaugarri nagusietako bat irudikatuz.Leloarekin eta logotipoarekin batera Bastidako 2012ko jaiari soinua jarriko dion abestia ere aurkeztu dute.
|
|
|
Eskizofrenia
|
hitza
lehen aldiz 1911 urtean Eugen Bleuler psikiatra suitzarrak erabili zuen. Eskizofrenia hitzak adimen gaitasunen bereizketa edo banantzea du esanahia, eta greziarra den skhizein(, bereizi?,, banandu?)?
|
|
|
Ildo horretan, Lehen Hezkuntzako lehen urteetan hasten da trebakuntza, irakasleek alderdi hori sustatu baitezakete jolas eta jarduera errazak eginez ikasgelan, alfabetoa barneratu eta memorizatzeko eta hiztegietan hitzak nola kokatzen diren jakiteko lehen orientazioak lortzeko. Hiztegi bateko orrialdeetan hitz gidarien erabilgarritasuna ezagutu behar da Lehenik eta behin, ikasleek jakin behar dute
|
hitzak
lehen letratik abiatuta ordenatzen direla, eta, letra hori bigarrenarekin bat, bigarren letra kontuan hartzen dela, eta horrela hurrenez hurren. Hiztegiko orrialdeen goiko aldean dauden hitz gidarien erabilgarritasuna ere erakutsi behar zaie.
|
|
2012
|
|
|
Euskara esparru guztietan erabiltzeko pausoa ematen laguntzen du Solaskide programak.Aurten Euskararen Maratoia tarteko apur bat atzeratu du elkarteak kanpaina hasiera" nahiz eta solaskide taldeak dagoeneko lanean diren" arduradunek azaldu moduan. Erronka herriko elkartearentzat euskaldun berriak euren mintzapraktikan lagunduko dituzten bidelagunak topatzea da.Boris Nogales udaleko euskara batzordeburuak hartu zuen
|
hitza
lehenik. Honen esanetan 15 urte dira Ttakun elkartearekin eta herriko euskaltegiekin martxan jarri zela kanpaina hau euskaltegiko formakuntza osatzeko helburuarekin baina lortutakoa" askoz gehiago da, bidelariek harreman berriak sortzen dituzte, lagunak egiten dituzte eta esparru honetan euskaraz mintzatzen dira" eta udaletik prozesu honi garrantzia handia ematen zaio.
|
|
|
Gogorra, benetan. Baina, a ze abuztua, lagunok, gogoangarria, inoizkoa, superra, opor
|
hitzaren
lehen adiera estimatzeko modukoa, bigarrena, hilaren 26an?. Bai, nik ere izan dut abuztuko sugetzarren berri, Assange afera, Siriako odolustea, zezenak eta Donostia, Uribetxebarriarekin egin krudelkeria.
|
|
|
Gero pentsatu nuen amaren minaren arrazoiak gogorarazi behar nizkiola neskari, ulertarazi behar niola zer nolako tentsiopean bizi zen, baina berehala baztertu nuen bide hori, alabak amari erantzundakoa gogoratuz. Berak egin zuen
|
hitz
lehenik, amaren segurtasunaz kezkatuta. Aspalditik zekien ez zirela adiskideak beti amarekin zihoazen gizonak.
|
|
|
Horrela,, postmodernitate?
|
hitzaren
lehen azalpenetako bat eskaintzen digun Arnold Toynbee k, esaterako, lau alditan banatzen du gizateriaren historia: aro iluna (675), erdi aroa(), aro modernoa() eta aro postmodernoa (1875 gaur arte) (Toynbee 1954).
|
|
|
Kasu honetan, ordena
|
hitza
lehen abizena da; hortaz, ordenatzeko, izenak beste modu batean idazten dira (adibidez, Martin Aizpuru Larrañaga honela jarriko da: Aizpuru Larrañaga, Martin).
|
|
|
Hala, ELHUYARren Hiztegi Modernoan, hauxe da, ondare?
|
hitzaren
lehen adiera: gurasoengandik jasotzen den ondasun multzoa.
|
|
|
energiaeta elikagaiak. Bi
|
hitz
lehenari buruz. Krisi energetikoaz mintzatzean bat dator iamundu guztia, baina denek ez dute gauza bera adierazten.
|
|
2013
|
|
|
10:01 Maneirok (UPyD) hartu du
|
hitza
lehenik, lehendakariaren ostean, eta EAJren Jaurlaritza bakarrik dagoela, eta Aurrekontuetan babes bat bera ere ez duela lortu salatu du.
|
|
|
Non entzun zenuen ‘telebista’
|
hitza
lehen aldiz?
|
|
2014
|
|
|
Urola Kostako
|
Hitzaren
lehen urteurreneko ospakizuna Zarautzen (Gorka Rubio)
|
|
|
Eskizofrenia
|
hitza
lehen aldiz 1911 urtean erabili zuen Eugen Bleuler psikiatra suitzarrak, eta haren esanahia adimen gaitasunen bereizketa edo banantzea da: skhizein (bereizi, banandu)?
|
|
|
Hizkuntza zapalkuntzaren memoria’ liburuaren aurkezpenarekin eman zaie hasiera Euskal Memoriak antolatutako jardunaldiei. Atzoko saioan, sarrera gisa Kontseiluko idazkari nagusia den Paul Bilbaok hartu zuen
|
hitza
lehenik eta liburuaren egileak Dabid Anautek ondoren.
|
|
2015
|
|
|
Zailtasunak, nahi beste: bederatzi errima berdin ingelesez topatzea ez da ahuntzaren gauerdiko eztula; speech, stop eta steak
|
hitzen
lehen “s” soinu hori silaba oso ez bihurtzeko ezina; pentsatua airean idatzi eta 80 letra zortzi silabatan ahoskatzeko komeriak… Saio osteko aldartea bi erantzunen batura zen: gure ohiko jarduna publiko euskaldun batentzat eginda izan genezakeen arrakasta eta ingeles hiztun bikainak bagina bertsotan txaloaldi latzagoak lortuko genituzkeen ustea.
|
|
|
zuten bertatik. Radio izenetik abiatuta, erradioaktibitate
|
hitza
lehen aldiz
|
|
|
Niri,
|
hitzok
lehen aldiz irakurri nituenean, gorago aipatu dugun Consuelo Bergesen itzulpen filosofia gogorarazi zidaten. Uste dut itzulpen erabat idiosinkratikoa egin digula Juan Garziak.
|
|
2016
|
|
|
Richarden bigarren irakaskuntzak berriro zalantza bizian sartuko zituen, batez ere mesolitiko
|
hitza
lehen aldikoz erabili zuenean. Batere ez zekiten hura zer zen, eta zehazki adierazi egin behar izan zien.
|
|
|
Pecblenda urteetan lantzen jarraitu zuten, eta azkenik, radio elementua isolatu zuten bertatik. Radio izenetik abiatuta, erradioaktibitate
|
hitza
lehen aldiz erabili zuten, uranioa bezalako substantzien portaera deskribatzeko.
|
|
|
Katar
|
hitza
lehen aldikoz Alemanian agertzen da 12 mende erdian eta gatua erran nahi omen du germaniarrez, baita latinez. Ahalegin bat da sinesle horiek katu malefikoarekin uztartzeko.
|
|
2018
|
|
|
Dagoberto frankoen erregeak ez zuen sekula lortu euskaldunak mendean hartzea; hura hil ondoan, frankoen eragina Garonatik iparraldera mugatzen zen. Menperatzeko ezintasun horren isla zen" Zuberoa"
|
hitzaren
lehen agerraldia. Zuberoako ibarraren izena agertu zen 636an, valle Subola82 gisa (euskara zaharrean, gune oihantsua erran nahi du), 83 frankoen erasoetatik ihesi, baskoiek han egin baitzuten kontraerasoa.
|
|
2019
|
|
|
Itxiera ekitaldian oholtza gainetik entzundakoek hunkitu gintuzten. Katalunia eta Guatemalako bi kidek hartu zuten
|
hitzak
lehenik, Rojavako YPJ Emakumeen Autodefentsa Unitateetako kide batek ostean, eta mugimendu feministako hainbatek azkenik. Hitz eta mezu askotarikoekin, denek ere eman ziguten txalo egin, malkoren bat edo beste askatu, oihukatu… eta hurrengo egunean berriz altxatu eta borrokan jarraitzeko hamaika motibo.
|
|
|
Dictionnaire etymologique de la langue latine. Histoire des mots (1932) izenburuak aditzera ematen duen bezala, hiztegian sarrerek bi zati dituzte, bata filologikoa, non
|
hitzaren
lehen agerpena, hedadura, erabilera eta pareko esanahiko hitzekin duen erlazioa azaltzen diren, besteak beste, eta zati etimologikoa, askoz ere zehatz eta laburragoa. Gainera, idazkera bateratua izan arren zati historikoaren arduraduna A. Ernout izan zen, eta etimologikoarena A. Meillet.
|
|
|
Etimologiak egin baino lehen, idatzizko eta ahozko ondarea jaso eta aztertu behar zen. Meilleten ereduari jarraituz,
|
hitzen
lehen agerraldia, aldaera dialektalen forma, hedadura eta erabilera jakin nahi bazen, Orotarikoak zuen lehentasuna; latindar hiztegigintzan filologo klasikoek urteetan zehar bildutako Thesaurus linguae Latinae ren funtzioa betetzera zetorren gure kasuan Orotarikoa. Eta Orotarikoa daukagunez gero, egin ahal da gaur itxurazko hiztegi historiko bat.
|
|
|
Testu honetan ondorengo gaiak eztabaidatuko ditut: sarrera gisa, zenbait
|
hitzen
lehen agerraldia aurreratzeko egin dudan ekarpena aipatu ondoren (§ 2), etimologiagintzaren ezberdintasuna euskal eta indoeuropar alorretan (§ 3). Gero neogramatikarien ekarpena (§ 4) tratatuko dut Ernout Meillet en hiztegi eredugarria (§ 5) aztertu baino lehen.
|
|
|
Dena den, hitzaren oina bata edo bestea dela,
|
hitzaren
lehen eratorpena zeltazko icoatzizkiaren bidez egindakoa da, gure hitzean ahostundu egin dena. Luze eramango gintuzke zehazteak bokal arteko herskarien ahostuntzearen hedadura eta kronologia zein izan zen mendebaldeko latin arruntean; azkenengo urteetan, bestalde, antzeko ahostuntzea galieran ere gertatu zelako frogak agertu dira, eta ezin jakin gure kasuan galierari edo latin arruntari egotzi behar diogun bilakabidearen erantzukizuna.
|
|
|
Kontua da ikustea testu horrek nola kantatzen duen, hori pixka bat argitzea, komunikazio unitateak nola bildu... Bestela,
|
hitzak
lehen ere baten batek aipatu du, Lourdesek uste dutbakarka, banan banan hartzen ditugu, batez ere ezagutzen ez ditugun hizkuntzetan.
|
|
2020
|
|
|
Egitasmoaren aurkezpenean Asensiok hartu du
|
hitza
lehenik, eta hark azaldu duenez," beharrezkoa" da energiaren inguruko" gizarte ikuspegia" izatea klima aldaketa, energia pobrezia zein energia zaurgarritasuna murrizteko. Diputatuak adierazi du Urola Erdiaz gain, Gipuzkoako beste zazpi eskualde ere ari direla parte hartzen programan:
|
|
|
Eitzagan egin dute bat hiru zutabeek. Eta auzokideei eman diete
|
hitza
lehenik. Autopistako zubi, zabortegi...
|
|
|
Ez zaio, ez, arrazoirik falta. Poesia
|
hitzek
lehenik eta behin sortzaileari egiten die on, baina publikoa hunkitzea dute xede. 2009an Irulegi Irratian egindako elkarrizketa batean esan zuen oiartzuarrak:
|
|
|
Beraz, hori horrela izan dadin, ikerketa honetan irakasle bakoitzari zenbaki bat ezarri zaio. Kodifikazioan I hizkia(" irakaslea"
|
hitzaren
lehen hizkia) zenbaki baten aurrean (1etik 11ra) agertuko da elkarrizketatu bakoitza identifikatu ahal izateko, baina horren anonimotasuna mantenduz (ikus 1 taula). I hizkiaren ondoan dagoen zenbakiak ez du elkarrizketatuaren ezaugarririk adierazten, erabat zoriz ezarri zaio, anonimotasuna guztiz berma dadin (Blaxter, Hughes eta Tight, 2008).
|
|
2021
|
|
|
Txurrukak hartu du
|
hitza
lehenik, eta azaldu du azpiegitura berriak" berebiziko garrantzia" izango duela bere ustez" Errotaberrik martxa hartzen duenean". Bi noranzoetan dago zabalduta bide berria eta, hirigunearen barruan kokatzen denez, 30 kilometro orduko zirkulazio muga ezarri dute.
|
|
|
Material asko deskubritu berri dugu, beraz, diskoa osorik dastatzearekin. Abesti guztiek Tash Sultanaren soinua daukate, bere bereak dira, baina esan daiteke
|
hitzak
lehen baino sakonagoak direla. Coma k ikuspegi zabala erakusten du; Greed ek, soul funk doinuen bidez, famaren eta aberastasunaren eragin txarraren analisi bat egiten du; Let The Light In maitasun kantuan gertuko eta maitekor azaltzen zaigu; Sweet & Dandy n aro digital honetan daukagun gehiegizko informazioari kritika egiten dio; eta Vanilla Honey, berriz, maitasunari oda moduko bat da, dakarren kaosaz gaindi, nola oreka zaitzakeen azaltzen duena.
|
|
|
Halakoetan lehen hitza defentsako abokatuek hartu ohi badute ere, kasu honetan fiskaltzak hartu zuen
|
hitza
lehenik, baina ez zituen akusazio guztiak irakurri; aldiz, laburpen bat egitera mugatu zen. «Hori ere prozedurak urratzea izan da, baina epaileari ez dio axola izan.
|
|
|
Ez da zerrenda laburra, baina traketsen erabiltzen ditugun
|
hitzen
lehen postua" bota" aditzari dagokiola uste dut. Badira larritasun handirik gabeko erabilerak.
|
|
|
2018 amaieratik itxita egon da Errotaberri eta Aritzbatalde auzoa lotzen dituen bidea obretan aritu direlako, eta gaur goizean inauguratu dute pasabide berritua. Prentsaurrekoa eskaini dute Frantseskua zubian bertan azpiegituraren berri emateko Xabier Txurruka Zarauzko alkateak, Javier Zarraonaindia Eusko Jaurlaritzako Industria sailburuordeak eta Aintzane Oiarbide Gipuzkoako Foru Aldundiko Bide Azpiegituretako diputatuak. Txurrukak hartu du
|
hitza
lehenik, eta azaldu du azpiegitura berriak «berebiziko garrantzia» izango duela bere ustez «Errotaberrik martxa hartzen duenean». Bi noranzoetan dago zabalduta bide berria eta, hirigunearen barruan kokatzen denez, 30 kilometro orduko zirkulazio muga ezarri dute.
|
|
|
Esadazu zein den
|
hitzaren
lehen letra.
|
|
2022
|
|
|
" Nik diot egun dala Aratixte". Haragi
|
hitza
lehenean izan duen erabileraren arrasto gardena. Aratoste eta basa (ra) toste esaten da sartaldeko hainbat lekutan:
|
|
|
Lehena TT bustiarena. Hots,
|
hitzaren
lehen silaba tta, tti, tto edo ttu izan ohi da; nekez ageri da tte, ordea. Hala ehoak dira, bokal bereko diren hauek:
|
|
|
Hizkuntza ekologia terminoari dagokionez, aldiz, ez dago horrenbesteko zailtasunik definizioa ematerakoan.
|
Hitza
lehen aldiz Einar Haugen hizkuntzalariak erabili zuen 1971n eta hizkuntza baten eta bere ingurunearen arteko elkarrekintzaren azterketa gisa definitu zuen (UEMA, d.g.), hots, hizkuntzalaritza eta ekologia uztartzen dituen ikuspegia da. Izan ere, Kutxa Ekoguneko hizkuntza ekologia eta hezkuntza arduradun den Itsaso Olaizolak (2014) dioen moduan, hizkuntzen biziraupenerako faktoreek lotura dute bioaniztasunaren biziraupenerako faktoreekin, eta beraz, natura eta espeziak babesteko hartzen diren neurriak, balioak eta printzipioak baliagarriak dira ere hizkuntzak babesteko.
|
|
|
Zergatik pi? Uste dute William Jones matematikari galestarrak hura aukeratu zuela XVIII. mendean, periphereia
|
hitzaren
lehen hizkia delako. Periphereia hitzak zirkuluaren perimetroa esan nahi du grezieraz.
|
|
|
Izenburu horren atzean Iruñerrian homosexualek 1980ko hamarkadan erabilitako kode baten historia dago. Kepa Yekora EHGAMeko kideak (Iruñea, 1964) egin zuen kantaren
|
hitzen
lehen zirriborroa. Hitz horren esanahia kontatu du.
|
|
|
Justiziaren adarra ukitu zuten ondoren hiru emakumeek; printzipio horretan sakondu zuten gehien. Zabalak hartu zuen
|
hitza
lehenik: " Guk justizia penala izan dugu, baina hori justizia iraunkor bihurtu da; izan ere, inpunitatearen jarraipena da zigortuei emandako tratua".
|
|
|
Eugenia, esaten du orduan kaskagorriak eta zaharra
|
hitza
lehen aldiz entzun izan balu bezala gelditzen zaio begira. Ordurako semea aitaren aldamenean jarri da eta esku bat hartu nahi dio, baina zaharrak eskaintzari uko egin eta emakumearen eskua bilatzen du, baita topatu ere.
|
|
2023
|
|
|
Hasteko, Mikel Azurmendiren teoria banalizatu egin da, hitza asmakuntza dela esaten da, baina hori ez da egia,
|
hitza
lehen ere existitzen zelako, kontzeptua dokumentatuta dago, bai euskaraz aker larre bezala, bai okzitanieraz, bai katalanez... Pirinio osoan agertzen da; sorginen batzarren lekuarekin lotutako toponimoa.
|
|
|
BBC da Mendebaldean politika horri uko egiten dion hedabide nagusia inpartzialtasun etiketa bilatzen du, nahiz eta, objektibotasuna bezala, hori ezinezkoa den, galdetu bestela Eskoziako independentistei eta orain egun gutxi polemika iturri izan da Israelgo Gobernuak zuzenean kritikatu duelako ez diela Hamaseko kideei" terrorista" deitzen. BBCk bere erabakia defendatu du eta nazioarteko kazetari beterano John Simpsonen
|
hitzak
lehen lerrora ekarri ditu: " Norbaiti terrorista deitzea bando bat aukeratzea da".
|
|
|
Espektatibak altuak ziren, bai, Palestinako lurretan eratu zuten estatu berri hark halako juizio bat ganoraz egitea nahi zutelako, eta arrakastaz gauzatze horrek Israelen existentzia justifikatzeko bidea emango zuelako. Arendten
|
hitzetan
lehen ministroa bera izan zen juizioko" eszena zuzendari ikusezina", saio bakar batera azaldu gabe, Gideon Hausner fiskal nagusiaren ahotsean mintzatu zelako. Epaile nagusiak, ordea, ahaleginak eta bi egin zituen horretatik ihes egiteko.
|
|
|
Hain zuzen, euskoaren 10 urtemugaren omenezko hitzaldia egin zuten. Jean Rene Etxegarai Euskal Hirigune Elkargoko lehendakariak hartu zuen
|
hitza
lehenik. Gaiari buruz «luzaz» hitz egiten litzatekeela erran zuen, eta proiektua «gizarte zibilari» esker garatu zela ukan zuen gogoan, «aberastasuna sortzeko eta, beraz, independentzia hartzeko».
|
|
|
Inguruak eta etxeak berebiziko garrantzia dute euskararen osasunean. Haurrak euskara hutsezko eredu batera eraman ditzakezu, baina gelatik kanpo erdara besterik entzuten ez badute, haien artean erdara nagusitzen bada… Getxoko lagun batek azaldu zidan zer min hartu zuen semearen ahotik mamá
|
hitza
lehen aldiz entzun zuenean. Noiz eta umea ikastolatik etxera joan zenean.
|
|
|
Beraz,' eta ama' interpretatzen genuen –ama
|
hitzaren
lehen aipamen historikoa! – Baina, gaizki, –a+ a– sekuentzia osatzen baikenuen. Eta lerroko mezuak segitzen zuen zentzurik izan gabe.
|