|
2008
|
|
|
Haur Hezkuntzako irakasleak jarriko die izena haurraren lanei; gauzak idatziko ditu arbelean, haurrek gogora ditzaten; irakasleak arbelean idatzitako gauzak idatziko dituzte haurrek beren koadernoan; ikasketa jolasak egingo dituzte; kartulinetan idatzitako
|
hitzak
konbinatuz esaldiak osatuko dituzte; haurrek diktatutako testuak idatziko ditu irakasleak arbelean, eta, gero, kopiatu egingo dituzte testuak haurrek; eta idazketa kolektiboak egingo dituzte haurrek, irakasleak gidatuta.
|
|
2009
|
|
|
" Exergaming" Estatu Batuetan, osasuna eta forma fisikoa hobetzeko bideo-jokoak erabiltzeari" exergaming" deitzen zaio. " Exercise" (ariketa) eta" gaming" (jolas aditzaren gerundioa)
|
hitzak
konbinatu ondoren sortzen da terminoa. Ariketa eta jarduera fisikoak jolas digitalak erabiliz egitea da, entrenamenduaren zati gisa eta erabiltzailea zentzu jakin batean motibatzeko.
|
|
|
Ez da zaila, tertuliano eta zutabegileen ametsa? original itxura ematea
|
hitzak
konbinatuz. Esaten denaren inplikazioak ezagutzeak, baina, oreka gaiztoan jardutea dakar gehienetan, eta ez dut uste horri itzuri egiten diotenik liburu honetan doazen gogoetek.
|
|
2010
|
|
|
Bigarren galdetegiaren bidez (CDI) neurtzen zaie haurrei, 16 hilabete bitartean, zelako komunikazio garapena duten ondorengo alderdietan: zenbatean ekoizten dituzten hitzak, marka morfologikoak eta adizkiak, haurrek ekoitzitako hiru esaldi luzeenen hitzen eta morfemen batez bestekoa, ea
|
hitzak
konbinatzen dituzten ala ez, eta zenbatean sintaxia egiten duten konplexua. CDI egokitu da 40 hizkuntzatara baino gehiagotara (CDI Advisory Board, 2003), tartean euskarara (Barreña, et al., 2008).
|
|
|
Bigarren galdetegiaren bidez (KGNZ) neurtzen zaie haurrei, 16 hilabete bitartean, zelako komunikazio garapena duten ondorengo alderdietan: zenbatean ekoizten dituzten hitzak, marka morfologikoak eta adizkiak, ea
|
hitzak
konbinatzen dituzten ala ez, zer batez bestekoa dagoen haurrek ekoitzitako hiru esaldi luzeenetan (morfematan eta hitzetan neurtua), eta zenbatean sintaxia egiten duten konplexua. Guztira 746 item ditu.
|
|
|
KGNZren bertsio laburrak ere bi galdetegi ditu. Lehenengoak neurtzen ditu zenbatean ulertzen eta ekoizten dituzten hitzak, 8 hilabete bitartean, 90 itemen bidez. Bigarren galdetegiak neurtzen ditu, 16 hilabete bitartean, zenbatean ekoizten dituzten hitzak, ea
|
hitzak
konbinatzen dituzten ala ez, eta zenbateko batez bestekoa dagoen haurrek ekoitzitako hiru esaldi luzeenetan. Guztira 104 item ditu.
|
|
|
KGNZ galdetegiari dagokionez, aurretik azalduko dira bertsio laburrean eta luzean neurtzen diren aldagaien emaitzak, hau da, zenbatean ekoizten dituzten hitzak, ea
|
hitzak
konbinatzen dituzten ala ez, eta zenbateko batez bestekoa dagoen haurrek ekoitzitako hiru esaldi luzeenetan (morfematan eta hitzetan neurtuta); ostean, aldiz, bakarrik bertsio luzean neurtzen diren aldagaiak aztertuko dira: zenbatean ekoizten dituzten marka morfologikoak eta adizkiak.
|
|
2012
|
|
|
Hitzik gabeko komunikazioak leku handia du oraindik, baina
|
hitzekin
konbinatzen da, eta konbinazio horrek erritmo eta intentsitate ezberdinak izaten ditu, haurraren arabera. Bigarren urtean zehar hasten dira hitz esaldiak esaten beren ekintzak adierazteko, eta, aurrerago, bi termino edo gehiagoko esaldiak osatzen dituzte.
|
|
2014
|
|
|
Aldiz, teorialari batzuek adierazi dutenez, mundu guztiko haurrek antzeko lorpen linguistikoak eskuratzen dituzte, gutxi gorabehera, adin berean: guztiek egiten dute zezel 4 eta 6 hilabeteen artean, 12 hilabeteetan igortzen dute lehen hitz adierazgarria, bigarren urtearen amaieran hasten dira
|
hitzak
konbinatzen, eta, 4 eta 5 urteen artean, milaka hitzen esanahia ezagutzen dute, eta ohi ez bezalako perpaus gramatikalak eraikitzen dituzte. Natibisten arabera, hizkuntzarekin zerikusia duten ezaugarri unibertsal horiek adierazten dute hizkuntza eskuratzea biologikoki programatutako jarduera bat dela.
|
|
|
Mekanismoak gramatika unibertsala du berekin, hau da, hizkuntza guztietarako erregela komunak jakitea. Beraz, ume batek entzun duena kontuan hartu gabe, hiztegi nahikoa ikastea, erregelei lotuta
|
hitzak
konbinatzea eta entzuten duenaren parte handi bat ulertzea dakar hizkuntzaren mekanismoak. Teoria natibistaren aldekoek honako puntu hauek azpimarratzen dituzte.
|
|
|
Esaldi edo perpausak osatzeko
|
hitzak
konbinatzeko forma.
|
|
2015
|
|
|
Ondorioz, esaterako umea ABS hitzaren kategoria vp/ vp da gramatika kategorialean. Kategoriahonek ezkerretik aditz bat datorrela eta
|
hitzarekin
konbinatzean beste aditz bat (zehazkiago, aditzproiekzioa dator vp+ umea vp/ vp= dator umea vp) sortzen dela adierazten du.
|
|
|
Kotxea eta daramakio
|
hitzak
konbinatu baino lehen, daramakio aditzak honako balioak ditu:
|
|
|
Bi
|
hitzak
konbinatzean, VAL.OBJ asetu (sat (urated)) egiten da, kotxea objektua delako. Beraz, atributu honen bidez, aditz mota ezberdinak erraz adieraz daitezke:
|
|
2017
|
|
|
1
|
Hitzak
konbinatuz, saia zaitez ahalik eta hitz elkartu gehien sortzen. Zenbat hitz elkartu sortu dituzu?
|
|
|
4 Bete testuko hutsuneak txikitu eta handitu
|
hitzak
konbinatuz.
|
|
|
Lokuzioetan, konbinazio osoaren esanahiaez da barruko hitzen esanahien batura izaten, opakoagoak edo gardenagoak izan daitezkeen arren; multzohorretakoak dira, adibidez, adarra jo eta burua hautsi. Kolokazioak, berriz, gardenak izaten dira, bainaesanahiaren pisurik handiena bi hitzetako batek izan ohi du Melc, uk en arabera (1995), oinarriak, etahitz horrek aukeratzen du zein beste
|
hitzekin
konbinatu daitekeen beste esanahi jakin bat adierazteko zein kolokaturekin, alegia; hori gertatzen da, esate baterako, honako hauetan: izerdia bota, pozez zoratu, interesa piztu.
|
|
|
Haurrek keinuak hitzak baino lehen erabiltzen dituztekomunikatzeko (Goldin Meadow eta Wagner, 2013; Iverson eta Goldin Meadow, 2005) etahasieran keinu deiktikoak erabiltzen dituzte, keinu mota horien esanahia testuinguruakosotasunean ematen baitu eta ez keinuaren formak (Goldin Meadow eta Wagner, 2013). Autorehauek gehitzen dute, haurrek orokorrean hitzak
|
hitzekin
konbinatu baino lehen, keinuak hitzekinkonbinatzen dituztela, izan ere, keinuek eta hizkerak transmititzen diote esanahi desberdinamezuari, hots,, speakers convey meaning not only through words, but also through gestures? (Dick, Goldin Meadow, Solodkin eta Small, 2012: 165). Keinuek transmititu dezakete informaziogarrantzitsua, hitzekin askotan azaltzen ez dena (Goldin Meadow, 2011), ondorioz, keinuekhaurrei aukera ematen diete mintzamenaren bidez ezin dituzten ideiak adierazteko (GoldinMeadow eta Wagner, 2013; Iverson eta Goldin Meadow, 2005).
|
|
|
Gainera, hitzak EBtan kodetuta izateak ematen dizkigun abantailakaipatu ditugu. Izan ere, EBekin marko matematiko batean lan egin dezakegu, eta, era honetan, adimenartifizialeko teknikak erabili
|
hitzak
konbinatzeko eta esaldi mailara salto egiteko. Esaldi mailara saltoegitean, beste mota bateko atazak ere burutu ditzakegula ikusi dugu, hala nola:
|
|
|
1
|
Hitzak
konbinatuz, saia zaitez ahalik eta hitz elkartu gehien sortzen. Zenbat hitz elkartu sortu dituzu?
|
|
|
4 Presioa informazio testua irakurri ondoren, saia zaitez behar beste aldiz honako testu honetako hutsuneak egoki betetzen, txikitu eta handitu
|
hitzak
konbinatuz.
|
|
2020
|
|
|
Noski. Pentsa, gure zeinu hizkuntzan" gurasoak" esateko, adibidez," aita" eta" ama"
|
hitzak
konbinatzen dira, bata bestearen atzetik. Lehenengo" aita" esaten da eta gero" ama".
|
|
2021
|
|
|
Hortaz, hitzak dituzten ezaugarrien arabera (beste
|
hitzekin
konbinatzeko aukeren arabera, edo erakuts dezaketen morfologiaren arabera), klaseka bana daitezke, kategoriaka (§ 11.1). Gramatika tradizioan hala banatu izan dira.
|
|
|
«Idazlea, ez baldin badago boterearen kontra, ez da idazlea. Idaztea ez da
|
hitzak
konbinatzea edozer esateko; bizitzari bere mozorroa kentzea da idaztea, eta mozorroa, gehienetan, gezurrek eratzen dute».
|