|
2008
|
|
|
|
Hitz
ekoizpenari dagokionez, 4.6 irudian jaso dugu adinaren araberako batez bestekoa. Grafikoak argi adierazten du ekoitzitako hiztegia modu mailakatu eta etengabean hazten dela, batez ere 13 hilabetetik aurrera.
|
|
|
|
Hitz
ekoizpenaren estatistiko deskribatzaileak 4.14 taulan daude, adinaren arabera antolatuta. Bertan ikusten den legez, lehenengo hitzak 10 hilabete tartean agertzen dira.
|
|
|
Bertan ikusten den legez, lehenengo hitzak 10 hilabete tartean agertzen dira. Adinak aurrera egin ahala
|
hitzen
ekoizpena hazten doa, haurren arteko aldakortasuna areagotuz.
|
|
|
Hurrengo taulan (4.15) lexikoaren ekoizpenean ageri den aldakortasuna ikusten da. Taula horretan, adinaren arabera,
|
hitz
ekoizpen kopuruen tarte bakoitzean sartzen diren haurren ehunekoak ageri dira. Ikus daitekeenez, 8 hilabeteko haur gehienek (ia% 90ek) ez dute hitz bat bera ere ekoizten, 11 hilabeteko haurren erdiek hitzen bat ekoizten dute, baina 15 hilabeteko haurren artean hitzak ekoizten ez dituztenen ehunekoa% 10era murriztu da.
|
|
|
Euskarazko galdetegiko eskalaren barne tinkotasuna kalkulatzeko, Hitz zerrenda azpiataleko kategoria semantiko bakoitza item bat balitz bezala hartu da, MacArthur Bates testaren jatorrizko bertsioan jarraitutako prozedura erabiliz (Fenson eta beste, 1993). Modu horretara Lehen KGNZ osatzen duten 19 kategoria semantikoek 0,95eko alpha koefizientea eman dute hitzen ulermenari dagokionez, eta 0,93koa
|
hitzen
ekoizpenari dagokionez. Oso fidagarritasun handia, beraz.
|
|
|
|
Hitzen
ekoizpena
|
|
|
Haurrek
|
hitzen
ekoizpenean izandako puntuazioen batez bestekoak sexuaren eta adinaren arabera eratuta aurkezten dira 4.7 irudian. Bariantza analisiak adinaren eragina esanguratsua izan dela erakusten du [F (7, 425)= 10,3, p < 0,000]; aldiz, sexuaren eragina eta sexuaren eta adinaren arteko elkarreragina ez dira esanguratsuak gertatu [F (1, 425)= 1,0; F (7, 425)= 0,1, hurrenez hurren].
|
|
|
Bariantza analisiak adinaren eragina esanguratsua izan dela erakusten du [F (7, 425)= 10,3, p < 0,000]; aldiz, sexuaren eragina eta sexuaren eta adinaren arteko elkarreragina ez dira esanguratsuak gertatu [F (1, 425)= 1,0; F (7, 425)= 0,1, hurrenez hurren].
|
Hitz
ekoizpenaren aldakortasunaren% 13,5 azaltzen du adinak. Eragin ertaina du, beraz, eragile horrek.
|
|
|
Sail honetan hiztegiaren garapena neurtzeko hitz zerrenda zabal batean haurrek ekoizten dituzten hitz kopuruak jasotzen dira.
|
Hitzen
ekoizpenaren garapena etengabea da haurrengan, eta halaxe erakusten du 4.10 irudiak.
|
|
|
|
Hitzen
ekoizpenaren estatistiko deskribatzaileak 4.21 taulan jaso dira. Datu horiek haurren batez bestekoak islatzen dituzte.
|
|
|
|
Hitzen
ekoizpenaren aldakortasuna 4.22 taulan ikus daiteke. Haurrek adinean aurrera egin ahala, ekoizpenaren aldakortasuna handitu egiten da.
|
|
|
Amaren hezkuntza mailaren eragina zein den ikusteko, Lehen KGNZn 2 x 3ko bariantza analisiak (2 adin tarte x 3 ikasketa maila) egin ziren zerrendako funtsezko 4 ataletan (esaldien ulermena, hiztegiaren ulermena,
|
hitz
ekoizpena eta keinuak eta ekintzak) eta beste 4 ataletan Bigarren KGNZn (hitz ekoizpena, esaldien luzera eta konplexutasun morfosintaktikoa). Batez bestekoen konparaketa adin tarteka egiteko t froga erabili da.
|
|
|
Amaren hezkuntza mailaren eragina zein den ikusteko, Lehen KGNZn 2 x 3ko bariantza analisiak (2 adin tarte x 3 ikasketa maila) egin ziren zerrendako funtsezko 4 ataletan (esaldien ulermena, hiztegiaren ulermena, hitz ekoizpena eta keinuak eta ekintzak) eta beste 4 ataletan Bigarren KGNZn(
|
hitz
ekoizpena, esaldien luzera eta konplexutasun morfosintaktikoa). Batez bestekoen konparaketa adin tarteka egiteko t froga erabili da.
|
|
|
Goiko grafikoak
|
hitz
ekoizpenaren emaitzak erakusten ditu haurraren adinaren (hiru adin multzotan bereizita) eta amaren hezkuntza mailaren arabera. Bariantzaanalisiaren arabera (3 x 3), haurraren adinaren eragina esanguratsua da aldagai honetan (F (2,927)= 203,57; p < 0,001), eta aldakortasunaren% 30,3 azaltzen du.
|
|
|
Senideen arteko zenbatgarrentasunaren balizko eragina aztertzeko bariantza analisiak egin dira: 8 hilabetekoen artean (Lehen KGNZ) esaldien ulermena, hitzen ulermena,
|
hitzen
ekoizpena eta keinu ekintzak; eta 16 hilabetekoen artean (Bigarren KGNZ) ekoizpen lexikoa, esaldien luzera eta konplexutasun morfosintaktikoa.
|
|
|
Haurrak entzuten duen euskara kantitatea edo inputa komunikazio garapenean eraginkorra den edo ez ikusteko, 2 x3 ko (adina x hizkuntza inputa) bariantza analisiak egin dira. Menpeko aldagai gisa Lehen KGNZko funtsezko lau atal aztertu dira (esaldien ulermena, hiztegiaren ulermena,
|
hitz
ekoizpena eta keinuak eta ekintzak) eta Bigarren KGNZko beste lau (hitz ekoizpena, esaldi luzeenak hitzetan neurtuta, esaldi luzeenak morfematan neurtuta eta konplexutasun morfosintaktikoa).
|
|
|
Haurrak entzuten duen euskara kantitatea edo inputa komunikazio garapenean eraginkorra den edo ez ikusteko, 2 x3 ko (adina x hizkuntza inputa) bariantza analisiak egin dira. Menpeko aldagai gisa Lehen KGNZko funtsezko lau atal aztertu dira (esaldien ulermena, hiztegiaren ulermena, hitz ekoizpena eta keinuak eta ekintzak) eta Bigarren KGNZko beste lau(
|
hitz
ekoizpena, esaldi luzeenak hitzetan neurtuta, esaldi luzeenak morfematan neurtuta eta konplexutasun morfosintaktikoa).
|
|
|
Bigarren KGNZko inputaren araberako batez bestekoak eta desbideratze tipikoak 4.38 taulan bildu dira, lau ataletako datuak bereizita(
|
hitz
ekoizpena, esaldi luzeenak hitzetan neurtuta, esaldi luzeenak morfematan neurtuta eta konplexutasun morfosintaktikoa).
|
|
|
Kasu honetan inputaren eragina esanguratsua gertatu da lau ataletan:
|
hitz
ekoizpenean [F (2, 941)= 9,71; p < 0,001], esaldi luzeenak morfematan neurtutakoan [F (2, 938)= 8,69; p < 0,001], esaldi luzeenak hitzetan neurtutakoan [F (2, 938)= 9,73; p < 0,001], eta konplexutasun morfosintaktikoan [F (2, 941)= 16,27; p < 0,001].
|
|
|
Dena den, input aldagaiaren eraginen tamaina oso txikia izan da; izan ere,
|
hitz
ekoizpenaren bariantzaren% 2 baino ez du azaltzen, esaldi luzeenak morfematan neurtzearen bariantzaren% 1,8 bakarrik, esaldi luzeenak hitzetan neurtzearen bariantzaren% 2 eta konplexutasun morfosintaktikoarenaren% 2.
|
|
|
Inputaren eta adinaren arteko elkarrekintza ere esanguratsua gertatu da atal guztietan. Horrela,
|
hitzen
ekoizpenean bi aldagaien arteko elkarreraginak bariantzaren% 1,1 azaltzen du [F (4, 941)= 2,66; p < 0,05], hitzetan neurtutako esaldi luzeenen bariantzaren% 2 [F (4, 938)= 4,68; p < 0,01], morfematan neurtutako esaldi luzeenen% 1,7 [F (4, 938)= 3,94; p < 0,01], eta konplexutasun morfosintaktikoaren bariantzaren% 2,6 [F (4, 941)= 6,19; p < 0,001].
|
|
|
Talde horien azterketak eginik (32, 33, 34 eta 35 irudiak), adinaren aldagaia oso garrantzitsua dela ikusi da. Alde batetik 16 hilabete bitartekoen taldean ez da alde esanguratsurik aurkitu; bestalde, 21 hilabete bitartekoen taldean konplexutasun morfosintaktikoan bakarrik aurkitu da alde esanguratsua [F (2,316)= 3,77; p < 0,05], eta amaitzeko, 26 hilabete bitarteko taldean ezberdintasun esanguratsuak aurkitu dira neurtutako lau ataletan(
|
hitzen
ekoizpenean [F (2,392)= 12,80; p < 0,001], morfematan neurtutako esaldi luzeenetan [F (2,391)= 12,01; p < 0,001], hitzetan neurtutako esaldi luzeenetan [F (2,391)= 11,05; p < 0,001], eta konplexutasun morfosintaktikoan [F (2,392)= 19,93; p < 0,001]).
|
|
|
4.32 irudia.
|
Hitz
ekoizpena ataleko batez besteko puntuazioak, hizkuntza inputaren eta adinaren arabera (16 hilabete).
|
|
|
Ikerketa honetan, euskararen inputa% 60 baino txikiagoa duten haurrek puntuazio apalagoak izan dituzte adin tarte horretan neurtutako hizkuntzaren garapeneko lau ataletan:
|
hitz
ekoizpenean, hitzetan zein morfematan neurtutako esaldien ekoizpenean eta konplexutasun morfosintaktikoan. Konplexutasun morfosintaktikoaren esparruan alde hori lehenago ere antzeman da, 21 tartean ere agertzen baita.
|
|
|
Lehen KGNZri dagokionez, korrelaziorik altuenak dira esaldien ulermenaren eta hitzen ulermenaren artekoa (0,79), esaldien ulermenaren eta keinuen artekoa (0,74) eta hitzen ulermenaren eta keinuen artekoa (0,69).
|
Hitz
ekoizpena eta Lehen KGNZko gainerako azpiatalen arteko korrelazioak baxuagoak izan dira (0,40 tartean), baina emaitza horren arrazoia 15 hilabete bitarteko haur euskaldunen ekoizpen baxua izan liteke.
|
|
|
4.32 irudia.
|
Hitz
ekoizpena ataleko batez besteko puntuazioak, hizkuntza inputaren eta adinaren arabera (16 hilabete) 84
|
|
2010
|
|
|
Antzeko emaitzak aurkitu dira 16 hilabete tartean, non neskatoen eta mutikoen arteko ezberdintasunak oso txikiak diren ondorengo aldagaietan:
|
hitzen
ekoizpenean, morfemen eta hitzen kopuruaren batez bestekoa ekoitzitako esaldietan, marka morfologikoen eta adizkien ekoizpenean.
|
|
|
Adinak, berriz, eragin ertain altua izan du komunikazio garapenaren aztertutako alderdi guzti guztietan. Modu horretan, 8 hilabete tartean adinak azaltzen du neurtutako aldagaien aldakortasunaren zati garrantzitsua; salbuespena da hiztegiaren ekoizpena, non adinak azaltzen duen bariantzaren zatia askoz txikiagoa den, dena den gogoratu behar da adin hauetan
|
hitz
ekoizpena oso urria dela eta hori izan daiteke emaitza honen arrazoia. KGNZ 2n aurkitutako emaitzak ildo beretik doaz, eta horrela 16 hilabete tartean, adinak ere azaltzen du neurtutako aldagaien aldakortasunaren zati garrantzitsua.
|
|
|
Adinak esanguratsuki eragin zuen bertsio bietan, nahiz eta eraginaren tamaina txikia izan; alegia, adinak azaltzen du
|
hitz
ekoizpenean aldakortasunaren% 14,1 bertsio luzean (F (2,436)= 35,64; p< 0,001,? 2= 0,141) eta% 11,3 bertsio laburrean (F (2,462)= 29,49; p< 0.001,? 2= 0,113).
|
|
|
|
Hitz
ekoizpenean, generoak esanguratsuki eragin zuen, bai bertsio luzean (F (1,965)= 6,20; p< 0,05,? 2= 0,006), baita laburrean ere (F (1,916)= 7,71; p< 0,01,? 2= 0,008), eta kasu bietan generoak azaltzen du hiztegiaren ekoizpenean aldakortasunaren% 1 baino gutxiago. Eraginaren norabideari dagokionez, aurkitu zirenjoera ezberdinak:
|
|
|
7 taula.
|
Hitzen
ekoizpena generoaren eta adinaren arabera.
|
|
2011
|
|
|
Ostera, hiztegiaren ekoizpena neurtzen duen eskalarako erdietsitako korrelazioak zertxobait apalagoak izan dira (0,49 eta 0,97 balioen artekoak). Halere, kontuan izan behar da lehen adin tartean (8 eta 10 hilabete bitartekoena) hiztegiaren ekoizpena huskeria dela (M= 0,6 hitz, S= 16), eta horrek korrelazioen kalkulua ezina egin du; ildo beretik, bigarren adin tartean (11 eta 13 hilabete bitartekoena)
|
hitzen
ekoizpena oso murritza izan da (M= 3,4 hitz, S= 6,8). Alabaina, lagin osorako eskalen korrelazioa oso handia izan da hiztegiaren ulermenean, 0,97 (0,96 adinaren eragina kontuan izanik), zein hiztegiaren ekoizpenean, 0,97 (0,95 adinaren eragina kontuan izanik), ingelesezko jatorrizko bertsioan bezalaxe (Fenson et al., 2000).
|
|
2014
|
|
|
Ez da harritzekoa hizkuntzaren garapena hitz batetik bi hitzera joatea eta, ondoren, bi hitz baino gehiagora. Ikusten denez ez dago hiru hitzeko etaparik bi hitzen etaparen ondoren, baizik eta hitz batzuez osatutako etapa, non
|
hitz
ekoizpena bi hitzetik bost hitzera edo gehiagora aldatzen den.
|
|
2019
|
|
|
Melissa Barkat Defradaseta kideek (4) erraten dute, ADan, hizkuntza arazoak oso heterogeneoak direla. Baina, esplikatzen dutearazoak lehenik
|
hitz
ekoizpenean agertzen direla eta ulermena eta idatzia berantago kaltetzen direla.Zehazten dute ere bai, hizkuntza arazoak, ez direla arazo kognitiboak bezala aldatzen.
|
|
2020
|
|
|
Dena ematen. Estatu espainiarreko irrati makinak ez dira geratu,
|
hitzaren
ekoizpenak ez du etenik izan itxialdia deklaratu zutenetik. Esatariek mikrofonoetara itsatsita jarraitu dute ezkutuko automatismo batek hauspotuta bezala, irrati estudioetatik nahiz etxeetatik jardunez.
|