|
2008
|
|
|
6 Taula: Euskaraz
|
hitz
egiten jakitea
|
|
|
2 Elkarrizketatutakoen ikasketa maila ere, altua mantentzen da: Gehiengoak (%41, 8ak), unibertsitatean burututako ikasketak ditu, gero, bigarren mailako ikasketak dituztenak (%41, 3ak) eta kopuru honekin bezala, euskararen ezagutzari buruzko portzentajeak ditugu, %55, 1ak
|
hitz
egiten dakielako eta %22ak, ikasten dabilelako.
|
|
2012
|
|
|
175 lagun, esan dugu, kultura eta hizkuntza komunitate bat elikatzen eta berregiten. horietatik %96k, euskaraz ulertzen du eta
|
hitz
egiten badaki; eta gehien gehienak idazten eta irakurtzen ere bai. euskaldun jendea da, bada, oro har, kultur taldeetan dabilena. debako batez bestekoa baino euskaldun gehiago dagoen arren, gehienek ez dute euren jardueran euskal/ erdal dimentsioa lantzen ari direnaren kontzientziarik.
|
|
|
Adibidez, gazteen %87a oso edo nahikoa ados dago baieztapen honekin: " gaur egun, Euskadin, euskara
|
hitz
egiten jakiteak aukera gehiago ematen dizkio pertsona bati". %8a baino ez dago baieztapen horren aurka edo oso aurka.
|
|
|
Bestalde, gazteen %45 oso edo nahikoa ados dago baieztapen honekin: " gaur egun, Euskadin, euskaraz
|
hitz
egiten jakiteak prestigio gehiago ematen dio pertsona bati". %35 dago baieztapen horren oso edo nahikoa aurka, eta %14 ez dago ez ados ez aurka.
|
|
|
Gazteen %87a oso edo nahikoa ados dago baieztapen honekin: " gaur egun, Euskadin, euskara
|
hitz
egiten jakiteak aukera gehiago ematen dizkio pertsona bati".
|
|
|
Gazteen %45 oso edo nahikoa ados dago baieztapen honekin: " gaur egun, Euskadin, euskaraz
|
hitz
egiten jakiteak prestigio gehiago ematen dio pertsona bati". %35 dago baieztapen horren oso edo nahikoa aurka, eta %14 ez dago ez ados ez aurka.
|
|
|
EAEko gazteen %71k ongi edo oso ongi ulertzen du euskara, eta %59 ongi edo nahikoa ongi mintzatzen da euskaraz, baina %18k baino gutxiagok erabiltzen du euskara gaztelania baino gehiago bere bizitzan. %45k uste du gaur egun, Euskadin, euskara
|
hitz
egiten jakiteak prestigio handiagoa ematen diola pertsona bati, %87k uste du gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak aukera gehiago ematen dizkiola pertsona bati. %85 ingururi arazo iruditzen zaio euskara galtzea, uste duelako hizkuntza guztiek garrantzia bera dutela eta biziiraun dezaten neurriak hartu behar direla.
|
|
|
EAEko gazteen %71k ongi edo oso ongi ulertzen du euskara, eta %59 ongi edo nahikoa ongi mintzatzen da euskaraz, baina %18k baino gutxiagok erabiltzen du euskara gaztelania baino gehiago bere bizitzan. %45k uste du gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak prestigio handiagoa ematen diola pertsona bati, %87k uste du gaur egun, Euskadin, euskara
|
hitz
egiten jakiteak aukera gehiago ematen dizkiola pertsona bati. %85 ingururi arazo iruditzen zaio euskara galtzea, uste duelako hizkuntza guztiek garrantzia bera dutela eta biziiraun dezaten neurriak hartu behar direla.
|
|
2015
|
|
|
Horrela, euskaldun gisa definitzeko joera dute gorengo legitimotasun maila atxiki ohi zaien euskaldun zaharrengandik gertu sentitzen diren euskal hiztun berriak; besteak beste, euskarazko gaitasun eta jariotasun handia dutelako, sarri euskalkian mintzo direlako, euskaraz bizi eta pentsatzen dutelako, eta euskararekiko atxikimendu sendoa dutelako. Ostera, euskaldun berri moduan definitzeko joera handiagoa dute zerbait faltan nabaritzen duten euskal hiztunak, legitimotasunik sentitzen ez dutenak euren gaitasuna mugatua dela uste dutelako, egunerokoan euskara gutxi darabiltelako, etab. Areago, bada bere burua euskalduntzat jotzen ez duen euskal hiztun berririk ere; euskaraz
|
hitz
egiten jakitea eta euskalduna izatea gauza bera ez direla iritzita, euskara jakiteak ez dakarrelako nahita nahiez euskalduna izatea, sentitzea.
|
|
|
Ba al dugu boterea eta interakzio ereduak birpentsatzeko aukerarik/ beharrik?" Hizkuntzarekiko motibazioa eta honen ezagutza ez dute zertan nahikoak izan hiztunek hura erabil dezaten. Euskaraz
|
hitz
egiten jakiteaz eta euskaraz hitz egin nahi izateaz gainera, benetan erabili ahal izateko inguruneko gutxieneko baldintzak (Martinez de Luna et al., 1998) bete behar dira, eta azken hauek hiztunari hizkuntza praktikatzea ahalbidetuko dioten espazio eta pertsona kopuru minimo baten bitartez gorpuztuko lirateke.
|
|
|
Euskaraz
|
hitz
egiten jakiteaz eta euskaraz hitz egin nahi izateaz gainera, benetan erabili ahal izateko inguruneko gutxieneko baldintzak bete behar dira, eta azken hauek hiztunari hizkuntza praktikatzea ahalbidetuko dioten espazio eta pertsona kopuru minimo baten bitartez gorpuztuko lirateke.
|
|
|
Zenbait giro, inguru edo pertsona gaztelerarekin lotzen baditugu ere, uste baino sorpresa gehiago izaten ditugu, eta halakoetan sentitzen dugun satisfazioa benetan izaten da itzela. Euskara ez baita inguru hurbilarekin edo ziur
|
hitz
egiten dakitela dakigun horiekin bakarrik hitz egiteko hizkuntza, ulertzen duten horiekin ere euskaraz mintzatu ahal gara. Askotan natural natural, pentsatu gabe egiten ditugun gauzak izaten dira ondoriorik onenak edo gehien asebetetzen gaituztenak, bada, euskararekin ere berdin gertatzen dela esan daiteke.
|
|
2016
|
|
|
Iñaki Martinez de Lunak idatzi du" Diskurtso multzo koherentea XXI. mendeko giltzarri (bizikidetzarena, identitatearena, berdintasunarena, aniztasunarena, erantzukizunarena, justiziarena eta errespetuarena)" artikulua, gaur egungo euskal hiztunen aniztasuna kontuan hartuta, diskurtso berrituak lagungarriak izan daitezkeelakoan. Izan ere, hainbat eta hainbat hiztun berri ez dira hiztun komunitatearen kide sentitzen, nahiz eta euskaraz
|
hitz
egiten jakin. Egilearen iritziz, ingurune euskaldunik ez dute beren egunerokoan, eta" gabezia horien iturburua euskaldun horiek izandako hizkuntza sozializazioa da".
|
|
|
• Alde batean, multzo horretako mutur erdaldunenean," erdaldun hartzaileen" multzotik gertu aurkituko ditugu erdararen aldeko desoreka oso handia duten hiztunak, erdaraz edozer adierazteko oso ondo eta euskaraz aritzeko justu samar moldatuko direnak, euskaraz" nahiko ongi"
|
hitz
egiten jakin arren.
|
|
|
dislokazio edo eten urratze demografikoa handia izan dute arnasguneek, eta lehen baino gutxiago dira euskaraz (garbi: ingurukoen pare edo ingurukoek erraz ulertzeko moduan)
|
hitz
egiten dakitenak. b) Eguneroko mintzajardun arruntari dagozkionetan euskararen alMikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera. Aurrera begirako erronkak deko nagusitasun moldaera tradizionala ahultzen ari da, etxetik bertatik hasita:
|
|
|
Oro har, euskarak aurrera egin duela esaten dugunean ondoko elementuotan fijatu ohi gara euskaldunok, gutxi asko: a) Hizkuntza bera landu, bateratu eta eginbehar berrietarako egokitu, moldatu eta aberastu egin dugu. b) Hiztunen artean asko dira, lehen baino askoz gehiago,
|
hitz
egiten jakiteaz gainera euskaraz irakurtzen eta idazten dakitenak. c) Euskaldunen (euskaraz dakitela diotenen) kopuru absolutuak bilakaera positiboa izan du oro har (ez herrialde guztietan), eta oso igoera deigarria herrialde eta adin tarte jakinetan. d) Euskarak orain gutxira arte debeku izan dituen hainbat jardungunetan euskaraz egiten da gero eta neurri zabalagoan:... eskolan, unibertsitatean, administrazioan, idatzizko prentsan eta ikus entzunezko komunikabideetan.
|
|
2017
|
|
|
Lehenengo eremuari begira, Irlanda iparraldean eta mendebaldean kokatzen dira hiztun komunitate gehienak: Cork, Donegal, Galway, Kerry, Meath, Mayo eta Waterford konderriak dira, 96.628 biztanle guztira, eta bertako biztanleen %68ak irlanderaz
|
hitz
egiten daki (zifra altua ghaeltacht osatzen ez duten beste eremuekin alderatuz).
|
|
|
ez zuten aukeratu behar. Hitz egiten zuten euskara
|
hitz
egiten zekiten hizkuntza bakarra zen. Elebakarrak ziren.
|
|
|
Euskal hiztunen artean euskalkian hitz egitean edo
|
hitz
egiten jakiteak legitimitate gehiago ematen duela hiztun bezala.
|
|
|
Ikerketak aipatzen du euskara batuak daukan anonimatoa ongi ikusirik dagoela gizartean, praktikoa delako, baina benetan legitimatzen duena botere eta onarpen gehiago daukanabenekotasuna da eta hau euskalkiek ematen dute soilik. Honek erakusten du euskal hiztunen artean euskalkian hitz egitean edo
|
hitz
egiten jakiteak legitimitate gehiago ematen duela hiztun bezala. Hemen identitatearen kontua ere sartu ahal izango zen euskalkiek identitatea ematen diotelako hiztunaribaina hau beste gai bat da.
|
|
2018
|
|
|
Horrela bada, esan daiteke euskararen presentziari dagokionean HUHEZI ez dela gizartearen isla. HUHEZI osatzen duten guztiak euskaraz
|
hitz
egiten dakite, eta bertan ikasle zein langile izateko euskara jakin behar da. Horrek, jakina, gizartearekiko diferentzia nabarmena markatzen du.
|
|
2019
|
|
|
Badira orain, lehen ez bezala, arnasgune kontzeptuaren lanketa teorikoan zentratu ez arren hartarako oinarri edo erreferentziaelementu sendo direnak[...] besteak beste, Language Maintenance and Language Shift errotulupean zein transmissió lingü� stica familiar intergeneracional izenburupean egindako hainbat lan jakingarri. arnasguneen kontua argitzeko teorizazio lana ez da, gainera, azken 60 urte ingurukoa bakarrik: ...gelditzen bada ere, zenbait ezaugarritan duen antz handiagatik ezin baztertuzkoa da, alde horretatik, mundu germanikoak luzaro landutako Sprachinsel kontzeptua eta, horren harira, Sprachinseltheorie, Sprachinselforschung eta Sprachinselkunde12 aztergaiaren forBadakigu gurea bezalako hiztunherrien osasuna ez duela ahuldutako hizkuntza ezagutzen (ulertzen, irakurtzen) dutenen kopuruak ematen, ez eta
|
hitz
egiten dakitenen kopuruak ere.
|
|
|
Mikel Zalbide – Arnasguneak. Etorkizuneko erronkak ezagutzen (ulertzen, irakurtzen) dutenen kopuruak ematen, ez eta
|
hitz
egiten dakitenen kopuruak ere. eguneroko jardun arruntean beren artean erabat edo nagusiki euskaraz egiten duten hiztunen kopurua19 da funtsezko elementua. hiztun aktiboek, ez potentzialek, ematen diote ahuldutako hizkuntzari20 belaunez belauneko iraupen indarra. hizkuntza bat ulertzen, irakurtzen edo idazten dakitenen kopurua garrantzizko elementua da beti, baina ez da oinarri nagusia. aitzitik:... elisabeth knipf komlósi k (2011:
|
|
2021
|
|
|
EAEko jatorri atzerritarreko biztanleriaren% 14,6 osatzen dute arabiera edo amazigera hitz egin dezaketen lagun horiek. Dena den, jatorri horietako biztanleek frantsesa ere
|
hitz
egiten jakitea oso ohikoa da, hizkuntza horrek estatu horietan duen presentzia sozial eta administratiboagatik.
|
|
|
Nabarmentzekoa da pertsona helduek euren iritzia modalizatzen dutela seme alabei erreferentzia eginez gero. Kasu horretan, ia salbuespenik gabe adierazten dute etorkizunean lan munduan aukera hobeak eskainiko dietela seme alabei euskaraz
|
hitz
egiten jakiteak. Beraz, kasu horretan, motibazioa sendotzen da helburu pragmatikoa eta barne gaitasunak elkartzen direnean.
|
|
|
Gaztelaniari dagokionean, etorkinek salbuespenik gabe adierazten dute ezinbestekoa dela
|
hitz
egiten jakitea (beharrezkoa); inork ez du adierazten, alegia, interesgarria edo beharrezkoa ez denik.
|
|
|
Gaztelaniari dagokionean, etorkinek salbuespenik gabe adierazten dute ezinbestekoa dela hizkuntza hori
|
hitz
egiten jakitea (beharrezkoa); inork ez du adierazten, alegia, interesgarria edo beharrezkoa ez denik. Askok uste dute, gainera, ondo menderatzea oso inportantea dela horren baitan dagoelako bertan izan dezaketen sozializazioa.
|
|
|
Ikerketan parte hartu duten talde honetako informatzaileek jatorriko herrialdeetako hizkuntza zabalduetan
|
hitz
egiten badakite, salbuespenik gabe: arabiera, errumaniera, urdua, portugesa, wolofera edota mandarin txinera hizkuntza ofizialetan, edota ofiziala izan gabe dariya arabieraren ahozko aldaera geografikoan, aurreikusita zegoen bezala.
|
|
|
Motibazio instrumentalari loturiko aldeko jarrerak ere badira, izan ere, pertsona asko ohartu da testuinguru euskaldunetan lanerako ere inportantea dela oso, euskaraz
|
hitz
egiten jakitea.
|
|
|
Jakina, gaztelania jakitea ere funtsezkoa da; esango nuke bizitzeko nahikoa dela gaztelaniaz
|
hitz
egiten jakitea. [HON]
|
|
|
Presio hori ikusten dudanean, propio hasten naiz gaztelaniaz hitz egiten, Eta nik horrela bizi badut, euskaraz
|
hitz
egiten badakidanez, zer bizipen izango ditu ez dakienak? [MEX]
|
|
|
Azkenik, aipagarria da gaztelaniari aitortzen zaion nazioarteko balioa nabarmentzen dutela batzuek, Euskal Herritik irtetean ere garrantzia handia izan dezakeelako gaztelaniaz ondo
|
hitz
egiten jakiteak.
|
|
|
Euskal Herriko hizkuntzei buruz dituzten iritzien inguruko ideia nagusiak azpimarratzeko gogora ekarri behar da, hasteko, harrera gizartean bi hizkuntzaren presentziaren aurrean jartzen direla, eta integraziorako baldintzak, beraz, desberdinak direla abiapuntuan horietako bat
|
hitz
egiten jakinez gero. Eta, hala, espero izatekoa da jarrera horiek desberdinak izatea kasu batean eta bestean.
|
|
|
Euskal Herriko hizkuntzei buruz dituzten iritzien inguruko ideia nagusiak azpimarratzeko gogora ekarri behar da, harrera gizartean bi hizkuntzaren presentziaren aurrean jartzen direla, eta integraziorako baldintzak desberdinak direla abiapuntuan horietako bat
|
hitz
egiten jakinez gero.
|
|
|
Pertsona helduek euren iritzia modalizatzen dute seme alabei erreferentzia eginez gero; ia salbuespenik gabe adierazten dute etorkizunean lan munduan aukera hobeak eskainiko dietela seme alabei euskaraz
|
hitz
egiten jakiteak.
|
|
|
Euskarari dagokionean, informatzaile gehienek iritzi diote euskaraz
|
hitz
egiten jakitea ez dela beharrezkoa. Arrazoi ugari ematen dituzte baieztapen horri eusteko.
|
|
|
Ikerketa honek aintzat hartu ditu atzerritarreko biztanleen inguruan bertako biztanleek dituzten jarrerei buruz egin diren ikerketen zenbait emaitza. aldaera horietako bat
|
hitz
egiten dakiten, eta 4) etorkinek harrera lurraldeko hizkuntza errepertorioari hizkuntza bat edo gehiagoko ekarpena egiten dioten (Moreno Fernández 2009, 141).
|
|
|
Adineko jendea da dialektodunena. 2012an, 60 urtetik gorako alsaziarren% 70 ziren dialektodunak; 45 urtetik 59 urtera,% 54 besterik ez ziren; 30 urtetik 44ra,% 24 ziren eta 18 urtetik 29ra% 12k alsazieraz
|
hitz
egiten zakiten. Alsazieraz mintzatzen den biztanleen kopurua handiagoa da iparraldean hegoaldean baino eta landa ingurunean hiri ingurunean baino handiagoa da.
|
|
2022
|
|
|
Goian aipatutako bi aldagai horiek –gaitasuna eta lehen hizkuntza– herritarren ezaugarri indibidualei egiten die erreferentzia. Hizkuntza batean
|
hitz
egiten jakitea norberaren ezaugarri kognitiboa da, errealitate psikologiko batutzailea, hizkuntza berriak eskura baitaitezke lehendik ikasitako beste hizkuntza batzuen ezagutza kaltetu gabe. Erabilera, aldiz, ezaugarri kolektiboa, familiakoa edota soziala da (Vila i Moreno, F. Xavier, 2021), ez dago norbanakoaren esku, soilik.
|
|
|
Baina, Erkidegoan garatu den ereduak euskal lurralde guztirako balio du. Eta euskaraz
|
hitz
egiten dakitenen arteko kontaktuaren probabilitatea, azken finean, euskararen presentziaren edo dentsitatearen mende dago. Euskarak presentzia apala badu, orduan, hizkuntza kontaktua ere oso apala izango da.
|
|
|
Euskara dakitenen posizio sozial gero eta dominanteagoa izanik, zergatik ez da euskararen erabileran nabarmentzen maila sozial edo ekonomikoan? Agian, euskaraz
|
hitz
egiten jakin arren erabiltzen ez dutelako. Euskarari dagokionean, esanguratsuak dira honako gizarte posizio hauek:
|
|
|
Eragiketa sinple horren bitartez ikus daiteke lurralde historikoaren euskararen ezagutza zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa dela euskara erabileraren ratioa. Horrela, ratio horiei begiratuta, esan daiteke euskaraz
|
hitz
egiten dakiten gipuzkoarren% 50 inguruk erabiltzen dutela (Gipuzkoan euskararen ezagutza% 57,5), euskaraz dakiten bizkaitarren% 25ek (Bizkaian euskararen ezagutza% 39,4) eta euskaraz dakitenen arabarren% 17k (Araban euskararen ezagutza% 31,1).
|
|
2023
|
|
|
Euskararen aldeko mugimendu sozialen eta hizkuntza politikaren eraginez (1982tik aurrera) etorkinek ikusi zuten euren seme alabek euskaraz
|
hitz
egiten jakitea gizartean aurrera egiteko giltza izango zela.
|
|
|
Etorkinen begietara euskararen neurri bateko balioa trantsizio garaian agertzen da (aipatu dugu, lehenagotik euskara erabat bazterreko hizkuntza zela). Euskararen aldeko mugimendu sozialen eta hizkuntza politikaren eraginez (1982tik aurrera) etorkinek ikusi zuten euren seme alabek euskaraz
|
hitz
egiten jakitea gizartean aurrera egiteko giltza izango zela. Eta horrela, lehen belaunaldi hartako kide batzuen seme alabak euskarazko ereduetako ikastetxeetan eskolatu ziren.
|