|
2007
|
|
|
Baina, aldi berean, familia mistoen kasuetan ere transmisiorako ardura altua da eta, hortaz, euskalduna den amak edo aitak seme alabei euskaraz egingo die kasu gehienetan. Aldiz, umeekin
|
hitz
egiteko gaitasun nahikoa izan dezakete guraso batek edo biek, baina ez hizkuntza erregistro edota egoera guztietan hizkuntza hori baliatzeko bezainbeste; halakoetan ere, etxeetako erabileraren joera kontrajarria (etxekoan beherantz eta seme alabekin gorantz) ez litzateke motibazio faltagatik gertatuko.
|
|
2008
|
|
|
Orain arte euskararen hizkuntza gaitasuna zentzu hertsian hartu dugu aintzat, baina hizkuntzaren transmisio prozesuari begira garrantzitsua da hizkuntza gaitasun erlatiboa ere kontuan hartzea. Kontzeptu horrek, euskaraz
|
hitz
egiteko gaitasunaz edo gaitasun ezaz gain, gaztelania baino hobeto edo errazago hitz egiteko trebezia ere adierazten du. Horrek berekin dakar, praktikan, etxean normalean hitz egiten den hizkuntza bata ala bestea (edo biak) izatea eta, ondorioz, seme alabek ikasiko duten hizkuntza ere horixe bera izatea.
|
|
2010
|
|
|
%5, 14 Coruñan edo %6, 29 Vigon. baina, adin tarte berean, ahozko ulermenari dagozkion ehunekoak oso altuak dira: %97, 94 Coruñan eta %98, 27 Vigon. gizarte mailan eta hirieremuetan gora egiten dugun heinean,
|
hitz
egiteko gaitasunak behera egiten duela diote estatistika guztiek; eta, alderantziz, irakurtzeko gaitasunak eta are gehiago idazteko gaitasunak, behera egiten dute gizartemailan eta landa eremuetan behera goazen heinean.
|
|
|
Gizarte mailan eta hirieremuetan gora egiten dugun heinean,
|
hitz
egiteko gaitasunak behera egiten duela diote estatistika guztiek; eta, alderantziz, irakurtzeko gaitasunak eta are gehiago idazteko gaitasunak, behera egiten dute gizarte mailan eta landa eremuetan behera goazen heinean.
|
|
2013
|
|
|
Hala ere, euskara oso urrun dago egoera normalizatu batetik, eta oraindik ahula da oso, maila askotan. Esate baterako, populazioaren %50, 6k ez du euskaraz hitz egiten EAEn, eta %32 elebidun pasiboak dira, hau da, euskara ulertzen duten arren, ez dute
|
hitz
egiteko gaitasunik (Eusko Jaurlaritza 2012). Euskararen ahulezia erakusten duen beste datu bat da euskararen kaleko erabilera ez igotzea ezagutzaren mailaren proportzioan (Soziolinguistika Klusterra 2012).
|
|
2015
|
|
|
Esate baterako: lehen ez bezala, bilera batzuk euskaraz egiten dira, ulermena bermatuta, nahiz eta baten batek
|
hitz
egiteko gaitasun nahikoa ez izan; langile batzuk lekuz aldatu dituzte; langile berriek euskararen presentzia areagotu dute; Jauregiko sarrerako zinpekoek euskaraz egiten dute. Irudi orokorra ona da, dena den, departamentu batzuetan, zenbat eta harreman handiagoa izan orduan eta nabariagoak dira hutsuneak.
|
|
2016
|
|
|
• Euskaraz
|
hitz
egiteko gaitasuna (ongi, nahiko ongi, zertxobait, hitz batzuk, ezer ez).
|
|
|
• Gaztelaniaz/ frantsesez
|
hitz
egiteko gaitasuna (ongi, nahiko ongi, zertxobait, hitz batzuk, ezer ez).
|
|
2017
|
|
|
Nire arbasoak irlanderaz mintzo ziren/ Irlanderaz hitz egiten zuen nik uste maparen bat begiratu nuen eta pentsatu nuen bertako biztanleen erdiak edo[...] irlanderaz zekiela uste dut 1901 edo 1911n argitaratutako inkesta batean eta tartean ere baziren irlanderaz
|
hitz
egiteko gaitasunari buruzko galderak eta uste dut 1911n idatzi zela eh[...] nire aitonak irlanderaz zekien/ hogei bat urte izango zituen urte hartan eta[...] [inkesta] horretan idatzi zen nire birraitonak eta haren emazteak irlanderaz zekitela beraz[...] ingelesez eta irlanderaz zekiten[...] nire aitak errespetu handia izan du beti irlanderarekiko eta hezkuntzarekiko eta esan ohi zidan irakasle i...
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila edo brocaren mapak, esaterako). eta zientziaren eskutik, euskalgintzak berak ekin zion euskaldunak eta euskararen erabilera zenbatzeari. hasierako lanek berdintzen zuten euskaraz
|
hitz
egiteko gaitasuna, hitz egitea eta euskalduna izatea. hirurak nahasten zituzten, hau da, herrikategoriak bere egin zituzten, gehienetan" euskaldun" etiketaz laburturik7 geroago, 70 hamarkadan, ezagutza gaitasunari gehitu zioten bai erabilera, bai jarrera ere (Juaristi, 2013: 51). horrenbestez, estatu administrazioek egin ez zuten lana, herri ekimenez eginda zegoelarik hasi ziren ikerketa soziolinguistikoak. kategoriak definituta zituzten hiztunek beraiek:
|
|
|
Hasierako lanek berdintzen zuten euskaraz
|
hitz
egiteko gaitasuna, hitz egitea eta euskalduna izatea.
|
|
2018
|
|
|
Bilakaera hori euskaldunen hazkundeari esker gertatu da nagusiki. Hau da, erabilerak gora egin du euskaraz ondo
|
hitz
egiteko gaitasuna dutenak gero eta gehiago direlako. Kontua da bata eta bestea ez direla neurri berean hazten ari.
|
|
|
euskaldun berrien multzoa. Euskaldun berriek euskaraz ondo
|
hitz
egiteko gaitasuna dute eta euskara ez den edo ez diren hizkuntzak dituzte lehen hizkuntza. Gaur egun, euskaldun berrien artean nagusi dira eremu erdaldunetan bizi direnak eta erdaraz erraztasun handiagoa dutenak.
|
|
|
Izan ere, harreman hizkuntza gaztelaniaz abiatuz gero, ondoren aldatzea ez da erraza izaten. 3 Euskaraz
|
hitz
egiteko gaitasun mailak zeresan handia du hiztunak euskaraz hitz egin dezan. Ez da soilik gaitasun formala behar dena; hiztunak behar dituen erregistro guztietan erabiltzeko egokia izan behar du ikasi duen hizkuntzak, esate baterako, hurbileko elkarrizketetarako.
|
|
|
Beraz, oso era nabarmenean bete da" hizkuntza simetriarako" printzipioa. Eta hori horrela gertatu da belarripresten %91, 6k euskaraz" ongi" edo" nahiko ongi"
|
hitz
egiteko gaitasuna zuelako, eta hortaz, ez zuen gaitasun arazo handirik ahobizien hizkuntzara moldatzeko. Bestela esanda:
|
|
|
" nahiko ongi"
|
hitz
egiteko gaitasuna zuelako. kanpotik etorri behar izaten du norberarentzat beharrezkoa den bultzadak, indarrak, ekimenak eta babesak.
|
|
2019
|
|
|
Bi eratako bilatu dira. Batetik, euskaraz jakin eta
|
hitz
egiteko gaitasuna zeukatenak; bestetik, euskaraz ulertu bai, baina hitz egiteko zailtasunak zituzten herritarrak. helburua bat bera denentzat: beren eguneroko hizkuntza ohitura bat, gutxienez, aldatzea.
|
|
2022
|
|
|
Hain zuzen ere, autore hauen esanetan, erregimen frankistaren azken hamarkadan zehar, hizkuntza ordezkapenaren prozesuari aurre egiteko, euskara hezkuntzan irakaskuntza hizkuntza bezala sartu zelako eta helduen euskararen irakaskuntza martxan jarri zelako, euskarak hiztun asko irabazi ditu. Hain zuzen ere, autore hauen esanetan, 1980 urte inguruan Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleen% 22ak bakarrik zeukan euskaraz
|
hitz
egiteko gaitasuna, hiru hamarkadatan% 37ra igo da eta aurreikusten da 2036.urtean% 50era igotzea (Amorrortu eta beste, 2019). Gaur egungo hiztun hauetatik% 42a hiztun berriak dira eta, 16 eta 24 urte bitarteko gazteen kasuan% 67 (Goirigolzarri eta beste, 2019).
|
|
|
Euskaldun (ia) guztiek dute gaztelaniaz edo frantsesez
|
hitz
egiteko gaitasuna. Hau da, euskaldunen elkarrizketa guztiak(% 100) izan zitezkeen erdaraz.
|
|
2023
|
|
|
5.2.1.2 Euskaraz
|
hitz
egiteko gaitasun erlatiboa eta lagunarteko erabilera kalean, LH4 – LH6
|
|
|
Era berean, arretaz begiratu behar da etxeko erabilera elebiduna eta, haurrek duten euskaraz
|
hitz
egiteko gaitasun erlatiboa, aldagai horiek erabakigarriak baitira euren euskararen erabileran bai esparru formalean eskolan, eta, baita, lagun arteko aisialdiko sozializazioan.
|
|
|
Horien artean daude ikerketan parte hartu duten LH4ko haurren euskararen erabileran antzeman den erabilera nabarmen baxuagoa, edota aisialdiko zenbait eremutako euskararen erabilera apala. Era berean, arretaz begiratu behar da etxeko erabilera elebiduna eta, haurrek duten euskaraz
|
hitz
egiteko gaitasun erlatiboa, aldagai horiek erabakigarriak baitira euren euskararen erabileran bai esparru formalean eskolan, eta, baita, lagun arteko aisialdiko sozializazioan.
|