|
2000
|
|
|
Hunen haur denbora erakusten dauku eta bide batez, laborarien bizi moldeari buruz ainitz xehetasun emaiten, hots, baserriko lanak, plazerrak eta ez beharrak. Etxekoak ere hor daude, Iñaki seme bakarraren inguruan, ordu heietan hemen gaindi aurkitzen ziren
|
hiru
belaunaldiak orotarat: aitatxi ta amatxi xaharrak, bat bertzearen ondotik denbora laburrez itzaliko direnak, gero Matin, aita, eta Maite, Iñakiren ama.
|
|
|
Familia nuklearreangertatzen da kementsuen bereizi gabeko ni kolektibo familiarra, zeinak osatzendute gizabanakoen selfaren zati handiagoa edo txikiagoa zurga baitezake. ...an eskura, hainbat eta zailagoa izango dabere funtzionamendu autonomoa, eta familiaren proiekzio prozesuek baldintzatzendute hori; prozesu horien bidez, gurasoek beren heldugabetasuna seme alababatengana edo gehiagorengana proiektatzen dute, prozesua belaunaldi batzuetanzehar errepika daitekeelarik (Hill-en ereduaren garapena, zeinaren araberagutxienez proiekzio eta heldugabetasunaren transmisioko
|
hiru
belaunaldi beharbaitira, familian eskizofreniko bat azaltzeko).
|
|
2001
|
|
|
Gaur egun, bi eta hiru mila euskaldun inguru bizi dira Bordelen, zaila omen da kopuru zehatz bat ematea.
|
Hiru
belaunaldi elkarganatzen dira eta jende hauetatik asko beren jatorria galduz joan da. Bordelen izan ezik Gironda eskualdean barreiatuak bizi dira.
|
|
|
Eskubide linguistikoen alorrean literatura asko dago. Eskubideen
|
hiru
belaunaldi, lau belaunaldi aipatzen dira. Lauga rrena litzateke hizkuntz eskubideei dagokiena.
|
|
|
|
Hiru
belaunalditan, egia da,
|
|
2002
|
|
|
2
|
Hiru
belaunaldiz, kristauek eta musulmanek otoitz-leku hauxe bera erabili zuten. Gaur egun, basilika kristau baten oinarrien gainean altxaturiko toki honetan, San Joan Bateatzailearen burua gordetzen dute.
|
|
2003
|
|
|
Gainera, normalean Europako hegoaldean dauden tximeleta motak ugaritzen ari dira Alemanian. “Normalean udan behin bakarrik ugaltzen diren tximeleta batzuek
|
hiru
belaunaldi ekoitzi dituzte aurten”, dio Theunissenek. Kontrakoa gertatzen da oilaskoekin eta arrainekin, Bretainiatik Bosniara jaitsiera handiak jasaten ari baitira.
|
|
|
Ni, amona, ama eta Ixabelekin.
|
Hiru
belaunaldi eta jilipitxi bat.
|
|
2004
|
|
|
Norbere familian biltzen diren
|
hiru
belaunaldietako familiartekoak elkarrekin bizitzeko plegu berriak ikas daitezke.
|
|
|
|
Hiru
belaunaldi aztertu zituen lan hark: aiton amonak, gurasoak eta seme alabak.
|
|
|
Bere ikasketak burututakoan noblezian sartzeko irrikitzen zegoen sendi aberatseko seme honek muzin egingo zion bere ahaideen nahi horri. Helburu horretara heltzeko legegintzan jardutea zen biderik zuzenena,
|
hiru
belaunaldiz gainera, baina ez zen bere asmoan sartzen hortik abiatzea. Bere idazkietan aitortuko zuen arren mundu guztiak bezala berak ere bazuela gogokoa goretsia izatea bere bide propioari lotuko zitzaion grina hori asetzeko, izan ere ohoreari dagokionez ez zitzaion irudituko noblezian sartzea zenik horretara heltzeko berarentzat biderik egokiena.
|
|
2005
|
|
|
Ramuntxo Etxeberrik Gazteluma lehiaketa irabazi zuen euskal pilotari batzuek, Markos diktadorearen garaian, Manilan (Filipinak) bizitutako afera zikinaren inguruan idatzitako beltz ukituko nobela kilikagarri honekin. Bide batez, Iparraldeko
|
hiru
belaunaldik Euskal Herriaz zein egungo bizimoduaz duten ikuspegia ezagutzeko parada ere eskaintzen du bertan.
|
|
|
Barre pixka bat egin nahi genuen.
|
Hiru
belaunaldik lanaren prozesua nola ikusten duten agertu dugu eta guk hirurei egiten diegu barre. Aitonaren mentalitateaz, Patriciorenaz eta semearenaz egiten dugu barre.
|
|
|
104 Era berean ez da kasualitatea Valentzian
|
hiru
belaunaldi desberdinetako egileak euskoiberismoaren alde egotea Beltran, Fletcher eta Roman del Cerro.
|
|
2006
|
|
|
1978 eta 1994 urteen artean aipatu espezieen murrizketa %87 eta %98 bitartekoa izan da. Arrain espezie baten populazioa
|
hiru
belaunalditan %80 jaisten denean, espezie hori desagertze arriskuan direnen artean katalogatzen dute zientzialariek.
|
|
|
Aztertutako espezieak 60 urtetik gora bizi daitezkeenez, goiz da
|
hiru
belaunalditan gertatuko dena asmatzeko: beren heldutasun sexualerako urte asko behar dutenez, ezin izan dira oraindik bigarren belaunaldiko datuak aztertu.
|
|
|
Aldiz behin, isildu egiten da, bere alaba Muelinminek berak esandakoa itzultzen digun bitartean. Hiru emakume,
|
hiru
belaunaldi. Baina atzean, istorio latz berbera:
|
|
|
Gizartearen esentziari dagozkion aldaketak baretasunez gauzatzen dira eta, bestelako hezkuntza sistema bat lortzeko
|
hiru
belaunaldi oso osorik pasatu behar dira.
|
|
|
|
Hiru
belaunaldi anaerobio, hortaz. Hiru belaunaldi gaixo, ezin hel daitekeena, ezin koka daitekeena gizartean.
|
|
|
Hiru belaunaldi anaerobio, hortaz.
|
Hiru
belaunaldi gaixo, ezin hel daitekeena, ezin koka daitekeena gizartean. Hiru belaunaldi frustrazioaren eskolan heziak.
|
|
|
Hiru belaunaldi gaixo, ezin hel daitekeena, ezin koka daitekeena gizartean.
|
Hiru
belaunaldi frustrazioaren eskolan heziak. Etaparanoia luze baten gainbeherak, gogoratu, umezurtzak uzten ditu bidean.
|
|
2007
|
|
|
Bertako elkarteek hornitutako janariak elkargune. Mugarik gabe,
|
hiru
belaunaldi batera. Karrantzatik hasita, Karlos Santestebanen ama eta alabaren arrastotik.
|
|
|
Biziki eragin handia. elkarte bakoitzak badu 40 edo 50 urteko historia luzea. Gertatzen da familia bereko bi edo
|
hiru
belaunaldi ibili direla dantza edo kantu talde berean. Gazteak elkartean sartzen dira musika, kantuz, antzerkian edo bertsolaritzan ikasteko. ohore zaie nortasun berri batez jabetzeaz. elkartea federazio batean bada lehiaketak eta txapelgoak antolatzen dira. publiko zabala hurbiltzen da. herrietako bestetan elkarteek parte hartzen dute giro alaian.
|
|
|
Gurasoek eta haurrek antolatzen dituzte lehen ariketak, kiroletan ala kulturgintzan. Transmisio hau familiako
|
hiru
belaunaldietan egiten da, maizenik plazer eta amodio giro batean. eskolan ikasten dira, molde gogorrago batean, gizarte bizitzarako arauak, elkarrekin nola joka eta denek onartu beharreko arrazoibideak. erreferentzia kulturalak denentzat berdinak dira, baina ekoizpen kulturalak molde lehiakorrean neurtzen dira, neurria ikasgaien errepika zuzena delarik. definizio honek balio du eskola orokorraren...
|
|
|
Lantegi berrian,
|
hiru
belaunalditan zehar pilatutako esperientzia altxorturik dago: kalitatearekin eta lan onarekin konpromisoa hartu duen sendi baten esperientzia.
|
|
|
Gorrotxategi familiak
|
hiru
belaunaldien kate begia da, gozotegia mila seiehun eta larogei urtean sortu baitzen. Jose Mari, dagoeneko erretiroa hartuta, aditu handia da txokolateari eta gozogintzari dagokien guztian.
|
|
|
Bestalde, Primate Handien Munduko Atlasa eta haren Kontserbazioa NBEk argitaratu zuen 2005ean, eta, haren arabera, giza kokalekuek, basoen mozketak eta meatzaritzak Indonesiako parteetan orangutanak beren habitataren erdia galtzea eragin lezakete hurrengo bost urteetan. Txostenean adierazten zen tximino handi guztiak arrisku kritikoan zeudela, eta, beraz, kopurua erori egin dela edo %80 eroriko dela
|
hiru
belaunalditan. Klaus Toepfer Nazio Batuen Ingurumen Programako (NBIP) zuzendari exekutiboak 2006 arte esan du hurrengo hamarkadan tximino handiak desager daitezkeela.
|
|
2008
|
|
|
Ikusi zuten familia horretako
|
hiru
belaunalditan gaitza amaren aldetik pasatu zela batik bat, eta Mendelen ohiko herentzia ereduari jarraitzen ziola. Orduan ohartu ziren gaitzak nolabaiteko oinarri genetikoa zuela.
|
|
|
Ideia bilakatuz joan zela, eta azkenean Bilbo eta New York arteko hegaldi batean kokatuko nuela dena. Nola hitz egin bestela familia bateko
|
hiru
belaunaldiri buruz, XIX. mendeko nobelara itzuli gabe. Nobelaren idazketa prozesua kontatuko nuen, eta zatika, oso zatika, hiru belaunaldien kontakizunak.
|
|
|
Nola hitz egin bestela familia bateko hiru belaunaldiri buruz, XIX. mendeko nobelara itzuli gabe. Nobelaren idazketa prozesua kontatuko nuen, eta zatika, oso zatika,
|
hiru
belaunaldien kontakizunak.
|
|
|
Euskara Batuaren aurreko egoera naturala da bilatu nahi dena, eta egoera edo garai hartan aldakortasunaren funtzionamendu soziolinguistikoa zein zen aztertu. Konparazioko terminoak, beraz, bi eta are
|
hiru
belaunaldietan ageri diren hizkuntza aldaerak izan dute lan honen etorkizuneko ataletan.
|
|
|
Azken hilabeteetan jaso dituzten kritikek ez dute horretara bultzatzen… Espainiako enpresa nazional handi batek asko inbertitu du iragarki eta txostenetan bioerregaien ekoizpenak, 2020an Europako erregaien %20ren oso maila apalean, elikagaien prezioetan %3 eta %6 bitarteko eragina izango lukeela defendatzeko. Eta zer gertatuko da erregai fosilen %100 ordezkatu behar denean, bi edo
|
hiru
belaunalditan eta mundu osoan. Nor dago eboluzio horren atzean bioerregaien aurrean?
|
|
|
Antonio Okendo da
|
hiru
belaunaldiz Espainiako armadaren alde borroka egin zuen Donostiako itsasgizon familiako ezagunena. Aita eta semea ere aritu ziren itsasoan.
|
|
|
Okendotarrena,
|
hiru
belaunaldiz Espainiako armadarekin hainbat gerratan parte hartu zuen itsasgizonen familia donostiarra da. XVI. eta XVII. mendeetan, Espainiako hainbat armadak, batez ere, Ingalaterrako armadarekin izan zituzten itsas batailetan nabarmendu ziren Okendo sendiko aitona, aita eta semea.
|
|
|
|
Hiru
belaunaldiren oinazea
|
|
|
Eguzki izpiak nekez argitzen duen esparruan, biztanleek behinolako itxaropena galdu dute.
|
Hiru
belaunaldik jasan dute oinaze bera.
|
|
|
Azken
|
hiru
belaunaldien joanean, pixkanaka pixkanaka ikusi dugu, gure herri eta hirietara orain arte ezagutzen ez genituen beste kontinente, estatu eta herrietako pertsonak eta kolektiboak iristen direla, kolore eta azentu desberdina zutenak. Kolektibo horiek eta Euskal Herrira orain arte etorritakoek eta etortzen jarraitzen dutenek badituzte elementu komunak; baina, hala ere, badituzte zenbait berezitasun eta gure herrialdean bizikidetzarako beste erronka bat izatea eragin dute, baita gehienek eskatzen duten autodeterminaziorako eta" normalizazio" politiko eta kulturalerako ere.
|
|
2009
|
|
|
Lan behartuetan eta bizitzeko adinako irabazirik gabe. Familia hori
|
hiru
belaunaldiz harri txikitzen aritu da. Harkaitza atera eta xehatu.
|
|
|
Adina ahots tasun prosodikoen produkzioan zelan islatzen den aztertzeko esperimentu baten emaitzetan oinarrituko gara. Esperimentuan familia bereko
|
hiru
belaunaldiren lekukoen testuen azterketa egin dugu. Lekukoak andrazkoak izan dira, euren jaiotze urteak 1990, 1958 eta 1914 izan dira.
|
|
|
Unescoren txostenak ohartarazi du azken
|
hiru
belaunaldietan 200 hizkuntza baino gehiago desagertu direla. Gainera, munduan dauden 6.000 hizkuntzen artean, 538 egoera oso larrian daude, 502 arrisku handian, 632 arriskuan eta 607 ahul.
|
|
|
Nekazari baten argibideei jarraituz mariskatzaileen kofradiako patroiaren segizioak pasa behar zuen zubian utziko du bere kamioia. Hortik aurrera,
|
hiru
belaunalditako hiru bikoteren istorioak nahastuko dira.
|
|
|
Bertsolaritzako
|
hiru
belaunaldi batu ziren atzo arratsaldean Azpeitian, Joxe Lizaso handiari azken agurra emateko. Lehendabiziko omenaldia Korrikaren eskutik jaso zuen, hileta elizkizunen ondotik.
|
|
|
Kontakizunak egiaren zati bat bakarrik azaleratzen duela esaten zaigu (57 or), eta egia horiek antzemateko, literaturak ñabardunak jaso behar dituela. Horregatik dute hainbesteko pisua eleberri honetan autofikzioak eta metaliteraturak (155 or.), eleberria nola idazten duen etengabe aipatuz, familia bateko
|
hiru
belaunaldiei buruz idazten baitu narratzaileak. Artisten, autofikzionalizatutako egilearen?
|
|
|
Borondate politikoa behar da lehenago egindako akatsak zuzentzeko etabehin betikoz ixteko zauriak,
|
hiru
belaunalditan itxi gabe ditugunak. Lehen urratsada autokritikarena.
|
|
|
Garaileen
|
hiru
belaunaldi, batera
|
|
|
Bost txirrindulari horiek badakite zer den Italiako Giroa irabaztea, eta aurtengo ekitaldian elkarren kontra lehiatuko dira. Garaileen
|
hiru
belaunaldi, hortaz, batera.
|
|
|
Beraz, nire aitaren aurrean dantzatu nuen, nire bost urteko alabaren ondoan.
|
Hiru
belaunaldi, beraz. Aitaren aurrean, berak ez zielako gurasoei galdetu, eta alabaren aurrean, oraindik ezin zaiolako azaldu, baina ezin diogulako ez kontatu.
|
|
|
Catherine Deneuve, Marina Hands. 105 min.
|
Hiru
belaunalditako hiru emakumeren istorioa. 50eko hamarkadan, etxetik alde egin zuen Louisek seme alabak gazteak zirela; ez zen gehiago azaldu.
|
|
|
Cravan vs Cravan (2002) eta La leyenda del tiempo (2006), baina iritziei aurpegia jartzea erabaki zuen gero.
|
Hiru
belaunaldiren atzera begiratua da, baina ez da memoria historikoaren inguruko filma, eta horregatik narrazio guztia orainaldian garatzen da, atzera jauzirik gabe. Iragana euren aurpegi, gorpu eta hitzen arteko isiltasunean islatu nahi nuen.
|
|
|
Ez al da bidegabea garai honetan familia bateko aita lanik gabe uztea? Argi dago lanean emandako urteak ez direla aintzat hartzen, ez bakoitzaren egoera pertsonala, ez gure familiako
|
hiru
belaunaldi Nubiola familiarentzat lanean aritu izana...
|
|
|
Jendea zain, Azcarreta loteria administraziora sartzeko, eta dagoeneko ia ehun urtez. 1914an sortu zenetik
|
hiru
belaunaldi daramatzagu hemen lanean, eta lehen sari ugari emanez gainera, azkena 2007an, azaldu du harro Asun Azkarreta saltokiko arduradunak.
|
|
|
Baina Yesteren eta Gurpegiren ekarpenak ez luke askorako balioko euren atzetik ailegatu diren futbolari gazteek eskainitakoa barik.
|
Hiru
belaunaldik bat egin dutela esan daiteke. Batetik, euren kirol ibilbideko azken pausoak ematen ari direnak daude (Orbaiz eta Yeste, esanguratsuenak).
|
|
|
" ahuldutzat edo zaurgarritzat" jotako seiehun eta zazpi hizkuntzetariko bat da euskara, sailkapen horren arabera. " Azken
|
hiru
belaunalditan desagerturikoak" dira (200 hizkuntza) beste muturrean ageri direnak, bosgarren kategorian alegia. Tartean dira, laugarren kategorian zehatz esanda," egoera kritikoan" daudenak (538); hirugarren kategorian, berriz," arrisku larrian" daudenak (502), eta bigarrenean" arriskuan" daudenak (632).
|
|
|
LluÃs Llach.
|
Hiru
belaunaldirentzat, erreferente bat: bai musikala eta bai intelektuala.
|
|
2010
|
|
|
" ahuldutzat edo zaurgarritzat" jotako seiehun eta zazpi hizkuntzetariko bat da euskara. " azken
|
hiru
belaunalditan desagerturikoak" dira (200 hizkuntza) beste muturrean ageri direnak, bosgarren kategorian alegia. tartean dira, laugarren kategorian zehatz esanda," egoera kritikoan" daudenak (538); hirugarren kategorian, berriz," arrisku larrian" daudenak (502), eta bigarrenean" arriskuan" daudenak (632). aitzitik, 2001eko atlasean, espainiako partean" arris... hobera egin du euskarak. gainera, aurreko atlasean ez bezala, unescok euskararen hiru lurraldeetako balorazio bakar eta bateratua egin zuen 2009koan, lurraldekako desberdintasunik egin gabe. horrela, bada, bistan da euskal autonomia erkidegoko hobekuntzari esker pasatu dela 2001ean" arriskuan" edo" arrisku larrian" egotetik 2009an" ahulezian" egotera oro har. euskal autonomia erkidegoko hobekuntza jarraituak konpentsatu ditu iparraldeko atzerakada etengabea eta nafarroako aurrerakada motela, eta, zentzu berean, nafarroako moteltasunak eta iparraldeko atzerakadak utzi dute eaeko euskararen egoera oraindik ere unescoren atlas horretan presente. euskararen egoera, bada, batzuk aitortzen dutena baino hobea eta askok nahiko luketena baino ahulagoa da. hazkunde baten kronika izan arren euskararena, eta galtzeko arrisku bizian dauden milaka hizkuntzen talde kide ez izan arren, euskarak atzera egiteko arrisku nabarmen eta ukaezinak ditu. euskara urrun dago berarentzat nahiko genukeen neurriko bizi indarra izatetik. horretara hurreratzen joateko, bidea etengabe eta gogotik urratzen saiatu beste erremediorik ez dago, etenaldirik gabeko hobekuntza iraunkorrak baino ez baitu areagotuko pixkanaka gure hizkuntzaren indar eta presentzia soziala.
|
|
|
Familia anitzetan euskararen transmisioaren eten jarraipen istorioak ditugu: belaunez belauneko hizkuntza galera eta berreskurapena
|
hiru
belaunalditan. gure gazteak sortu zirenerako (1990erako) euskarazko irakaskuntza erabat zabalduta zegoen herri erdaldundu horietan, bai ikastolen bai sistema publikoaren bidez, eta horri esker kalekume erdaldunak euskaldundu ziren. oraingo haurgazteak anitzez euskaldunagoak dira duela 20 urtekoak baino.
|
|
|
Kolore gehiegi egoteak adierazten du gaixorik dagoela hizkuntza. Duela soilik bi edo
|
hiru
belaunaldira arteko egoera hizkuntzacontinuum bat bazen, azken aldian ordezkapena indartsu sartu da.
|
|
|
Hogei urte ez da denbora luzea, aldakortasun soziolinguistikoaren ikuspegitik. Gaiaz zerbait ikasi duen orok badaki hizkuntzaren gizarteerabileran gertatzen diren zenbait ohitura aldaketa finkatzeko, ezarpen aldi luzeak, behartzeko hainbat neurri eta hedabide andana behar izaten direla, biztanleriaren lekualdaketa garrantzitsuekin batera. kolore gehiegi egoteak adierazten du gaixorik dagoela hizkuntza. duela soilik bi edo
|
hiru
belaunaldira arteko egoera hizkuntza continuum bat bazen, azken aldian ordezkapena indartsu sartu da. Jada ez da atzerakada geografiko bat, ezta bizkortua ere; orain, batetik etorkin erdal hiztunak toki guztietan egotearen ondorioz, eta bestetik bertako biztanleriak neurri batean beren hizkuntza utzi zuelako, printzatu egin da lurralde euskalduna. nafarroaren ipar mendebaldean eta gipuzkoaren barnealdean, gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara. esan beharrik ere ez dago une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak. euskararen ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltzeko, ez zen inolako berreskurapen zantzurik antzematen jada azken belaunaldietan erdaldundutako eskualdeetan, eta are gutxiago euskara berrezartzeko zantzurik, bertako euskara duela zenbait mende galdu zutenetan. hauek lirateke hegoaldeko guztizko kopuruak, urte hartan (nafarroako datu fidagarririk ez dagoen arren):
|
|
|
XX. mendearen bigarren erdian, haugen, soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain breton eta Fishmanen lanek1 aurreratu ziguten nondik zetozen iraganeko inposaketak eta, batez ere, zer ondorio ari ziren sorrarazten hizkuntza gutxituetan. irakaspen mugimendu horren arabera, une honetan bertan abiarazitako jarduera sendo batek soilik geraraz eta itzularaz zitzakeen hizkuntzen galera prozesu horiek. gero eta gehiago, norabide horretako gizarte mugimenduak sortzen joan ziren, indartsu, hizkuntza gutxituko hainbat herritan. dakigunez, euskararen berreskurapen mugimendua izan zen aitzindarietako bat, eta mugimendu guztietan arrakastatsuena izan zen, gainera, zalantzarik gabe, erabileraren ehunekoen bilakaerari dagokionez behinik behin, jarraian ikusiko dugun bezala. euSKararen aTzeraKada HiSToriKoa azterlan honen xedea ez da euskararen galera prozesuak zer etapa izan dituen aztertzea. ezta galera horren zergatiak argitzea ere, hizkuntzaordezkapen gehienetan berdinak izaten direnak, esan dezagun bidenabar. nolanahi ere, gogoratu beharra dago zenbateko arriskuan zegoen euskara joan den mendearen bigarren erdian, prozesu hark izan zuen joeraaldaketa sakonaren ondorioz. hamaika belaunalditan, estatuaren hizkuntzaren inposaketaren eragina birtuala zen, erreala baino gehiago, gizartegeruzarik esklusiboenei soilik eragiten baitzien, eta gizarte geruza horiek ez baitzuten pisu handirik ehunekotan. gaztelaniak euskara ordezkatzeko (egiturazko ordezkapena), zenbait belaunaldi ziren. argi zegoen atzerakada hori mugimendu geldoa zela, eta betiere gaztelaniarekin mugakide zen geografia eremutik abiatuta gertatzen zela. paradigma hori, ordea, goitik behera aldatu zen XiX. mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran: estatuek beren eskola sistemak hobetu zituzten, soldaduska hedatu zuten, eskala handiko hedabideak garatu zituzten eta barneko lan mugikortasuna bultzatu zuten. bat batean,
|
hiru
belaunaldi eskasetan, atzerakada historiko horizontaletik atzerakada moderno bertikalera igaro zen. egoera horrek geolinguistikak proposatzen zituen mapa zaharrak hankaz gora jartzea ekarri zuen, besteak beste. euskaradun herriak, atzerakada geldi baina etengabean zegoenak, bere baitan eutsi zion euskararen transmisioari eta gizarte erabilera erabatekoari. amaitu zen hizkuntza muga poliki poliki,... XX. mendearekin, amaitu zen euskal herria, eta beharbada betirako; bai behintzat etimologikoki duen adieran. hizkuntzaren atzerakada motak izandako bilakaera horrek arrisku larrian utzi zuen euskara. horrez gain, hegoaldeari dagokionez —artikulu honetan eremu horretara mugatuko gara—, gutxitze prozesua azkartzea hogeita hamar urtetik gorako diktadura militarraren pean gertatu zen, eta erregimen hori bereziki oldarkorra zen edozein hizkuntza elementu bereizgarrirekiko. hirurogeita hamarreko hamarkadan, erregiHizkuntzek bizirauteko aukera bakarra idatzizko araudi bateratu bat sortzea izango da eta, horren ondorioz, dagokion lurralde historikoan normalizatzea, betiere lurralde hori barne hartzen duen/ duten estatuaren/ estatuen babes irmoarekin.
|
|
|
Baina era berean ezin ahaztu, Iker bera seme ez ezik, aita ere badela.
|
Hiru
belaunaldi elkartuko ditugu beraz, Elene txikiaren bila joandakoan.
|
|
|
Horrez gain, Reala Lehen Mailara jauzi egitear dagoen honetan
|
hiru
belaunalditako jokalarien testigantzak jasoko dituzte: Aitor Lopez Rekarte, Juanan Larrañaga eta Jesus Aranbarrirenak.
|
|
|
Bestalde, Bolo Bolo tartean, Reala Lehen Mailarako txartela eskuratzearen atarian dagoen honetan, txuri urdinen ibilbidea izango dute hizpide nagusia. Lierni Agirrezabala erreportaria
|
hiru
belaunalditako jokalariekin izan da Realaren Museoan: Aitor Lopez Rekarte, Juanan Larrañaga eta Jesus Aranbarrirekin, hain zuzen ere.
|
|
|
The Century trilogiaren lehen atala dugu, eta bost familiaren nondik norakoak ditu oinarri. Erdi Aroan girotutako idazlearen aurreko lanetan bezala, familia horien
|
hiru
belaunaldi ezagutzeko aukera izango dugu trilogia berri honetan.
|
|
|
Back Country Blues, Parchman Farm, Western Man, eta" Ever Since the World Ended?. Grabazio batzuk estudiokoak dira, beste batzuk zuzenekoak eta lasai esan dezakegu antologia osatzen duten 45 abestiek eragin handia izan dutela
|
hiru
belaunalditako musikarien artean
|
|
|
Laginak hautatzeko, irizpide zorrotzak ezarri dituzte. Esaterako, norbanako bakoitzaren aurreko
|
hiru
belaunaldiak jaioterri berekoak behar zuten izan.
|
|
|
Ni hemen egon nintzen, amarekin eta alabarekin.
|
Hiru
belaunaldi elkarrekin... hementxe. Alabak hiru urte zeuzkan, eta ordukoa ez zaio ahaztu.
|
|
|
Arriskuan/ imgs/ 2008/ 02/ tigrebengala001.jpg UICNren Zerrenda Gorriak arriskuan dauden espezieen hiru kategoria ezartzen ditu, basa egoeran desagertutzat jo aurretik. Izaki bizidun bat" arrisku kritikoan" dago bere populazioa %80 eta %90 bitartean erori denean azken hamarkadan edo
|
hiru
belaunalditan, eta/ edo 250 ale heldu baino gutxiago dituenean. Egoera horretan dagoen espezie batek oso arrisku handia du epe laburrean edo ertainean desagertzeko.
|
|
|
Familia bakarreko baserria da Altzaga, eta halaxe ezagutu izan du Joxek. Gaur egun
|
hiru
belaunaldi bizi dira bertan. " Ama, emaztea, gure hiru seme alabak eta seiok bizi gara orain", dio Joxek.
|
|
2011
|
|
|
Gazteei kontatu behar diegu zer pasatu zen, zer ikusi genuen gure etxean, gure inguruan».
|
Hiru
belaunalditako bizkaitarrek bat egingo dute dokumentalean: gerra ikusi zutenek, gertatutakoa ezkutatu zitzaienek, eta jakin minez historian atzera egingo duten gazteek.
|
|
|
Jakina, aukera bakar moduan azaldu dugun lehenengo kasuak bi atal ditu. zeharo diferentea da tarta osoa Ak bereganatzea, edota tarta osoa Bk bereganatzea. Berriro ere hiru ondoriotako perspektibara garamatza horrek. hel diezaiogun formula hirukoitz horri. hizkuntza kontaktuaren ondorio sozialak
|
hiru
belaunalditik gorako perspektibaz analizatzen badira179, hiru emaitza hauek dira posible hizkuntza soziologiaren azalpen klasikoan180: emaitza:
|
|
|
K→B= B Lehenengo emaitza bide honek zera esan nahi du: kanpotarrak bertara etorri direlarik beren k hizkuntza galdu egin dutela azkenean (normalean, bizpahiru belaunaldiren epe barruan).
|
hiru
belaunalditik gorako perspektiban bertako B hizkuntzara mintzaldatu da, erabat, kanpotik etorritako hiztun taldea. Language shift edo mintzaldaketa gertatu da beraien artean (ez bertakoen artean) eta, horren ondorioz, etorkinen relinguification (eta askotan horren eskuz esku, baina ez ezinbestean neurri eta abiadura berean, transetnization) fenomenoa dugu begien aurrean181 etorkin askoren kasuan gertatu izan da, lehen, erabateko mintzaldatze hori. orain ere halaxe gertatzen da kasu askotan.
|
|
|
ez etxean, ez lagunartean eta ez bestelako jardun gune eta harremansareetan. gehienek ez dakite, jakin, euskaraz: gaztelaniara (estatu Batuetan ingelesera) mintzaldatu ziren guztiak
|
hiru
belaunaldiko epearen barruan, eta beren ondokoek ez dute normalean aurrekoek galdutako euskara (ez, behintzat, bete betean) berreskuratu, etxekotu eta hurrengo belaunaldira L1 moduan transmititu. kasu bata zein bestea (k→B= B) modukoa dugu.
|
|
|
K→B= K Bigarren emaitza bide honek zera esan nahi du: kanpotik etorritako hiztun taldea gailendu egin dela hizkuntzaz185 Bertako hiztun taldeak atzera egin du nabarmen,
|
hiru
belaunalditik gorako perspektiban: bere B hizkuntza galdu egin du eta kanpotarren k hizkuntzara mintzaldatu da. oso fenomeno ezaguna da bigarren hau ere:
|
|
|
K→B= K+ B hirugarren emaitzak, azkenik, zera esan nahi du:
|
hiru
belaunalditik gorako perspektiban bizirik jarraitzen dutela, hiztun elkarte berreginean, bai lehengo bertako B hizkuntzak eta bai kanpotik etorritako k hizkuntzak. elkarren artean banatu dute hiztun elkarte berreginaren" tarta" demolinguistikoa eta soziofuntzionala, hizkuntza bien arteko konpartimentazio molderen bat bilatuz eta adostuz. Batzuetan konpartimentazio territoriala eratu izan da horretarako:
|
|
|
konpartimentazio territoriala eta soziofuntzionala hartu da, aldi berean, elkarbizitzaren oinarri arau. konpartimentzaio molde bat hartu oinarri ala beste, gauza bat dago argi: hirugarren emaitza bide honetan, k+ B formularen pean, diglosiaz ari gara bete betean. diglosia hori nagusitu ondoan gizarteak ontzat ematen du, aparteko bortxarik eta berebiziko konflikturik gabe, leku batzuetan edota funtzio batzuetan B hizkuntza dela egokia (arauzkoa, naturala, normala), eta besteetan k hizkuntza.
|
hiru
belaunalditik gorako epealdia burutu delarik k hizkuntza ez da dagoeneko, ezinbestean ez behintzat, kanpotartzat hartzen. Bata (B hizkuntza) bereagoa sentitzea aski gauza ezaguna da horrelakoetan.
|
|
|
Lehenak ez du geroa segurtatzen, baina lehenik gabeko geroa zail da, gurea bezalako hiztun herri txiki ahulduetan, eraikitzen. emaitza bide horiek dira beraz hiru aukera teorikoak: horiek dira hizkuntza soziologiak,
|
hiru
belaunalditik gorako perspektiban, hizkuntza kontaktuaren output gisa formulatu dituen emaitza bide posibleak. Teorian posibleak eta praktikan erraz identifika litezkeenak han hemen.
|
|
|
Ferguson hartu iturburu, Fishman hautatu edo (aurrerago ikusiko dugun) hudson aukeratu, berdin du: diglosiaren antipodetan gaude py ren etorkin horien kasuan. etorkinen familietako elebitasun instable ezegonkor hori ez da diglosia, mintzaldaketa edo language shift baizik. hots, immigranteen etorrera uneko (lehen belaunaldiko edo belaunaldi biko) k+ B trantsizio aldia119 egoera familiar ezegonkor horrek,
|
hiru
belaunalditik gorako perspektiban proiektatzen denean, k→B= B emaitza ezagun ezaguna ekarri ohi du berekin. Diglosiarik eza da prozesu horren ezaugarri agirienetako bat. hartara daraman epea, trantsizio aldia, Fishman-en hitzetan esanik diglosiarik gabeko elebitasun egoera da:
|
|
|
gizartemoldaera gotor eta iraunkor samarrak gerta litezkeenak eta, gotortasun/ iraunkortasun horri eskerrak, hizkuntza edo aldaera biren arteko banaketa soziala ekarri edota mantendu dezaketenak. b) Diglosia giroa aski egonkorra da. hots, ez da urtetik urtera (ez eta hamarkadatik hamarkadara edo belaunaldi batetik hurrengora) nabarmenki aldatzen. Fishman-en arabera,
|
hiru
belaunalditik gora (lau belaunaldi edo gehiago) irauten duen moldaera soziolinguistikoa da diglosikoa. Funtsezko elementua da egonkortasun kontu hori, Fishman-en baitan ere, diglosiaz hitz egin nahi bada.
|
|
|
Bereizkuntza hori ezinbestekoa da, aurrerago ikusiko dugunez, diglosiaren gaineko eztabaidak eta kontzeptu lanketak bere berea duen helburu praktiko nagusirako: lehenengo bi kasuak( (a) eta (b) kasuak) egonkorrak dira, ezinbestean. hirugarren kasua, aldiz, ez da egonkorra. diglosiarik gabeko elebitasun egoera horietan botere indar eta gizartebilakaera osoarekiko babes lotura handiena duen hizkuntza ateratzen da beti, lehenxeago edo beranduxeago (askotan
|
hiru
belaunaldiren epe laburrean), garaile. honela esana digu hori Fishman-ek: " These (arrangements) are characterized not only by language spread but also by language shift.
|
|
|
2 Diglosiak, ele barnekoak zein (orain eta hemen dakigunez) ele artekoak hiru osagai ditu funtsezko, ezer argirik aterako badugu: talde izaera (ez norbanakoa), iraupen luzea (hots, gutxienez
|
hiru
belaunalditara iristen den egonkortasuna) eta, nola ez, espazio soziofuntzionalaren konpartimentazioa. Horiek gabe ez da diglosiarik.
|
|
|
Bakea euskal herritarren
|
hiru
belaunaldik izandako beharrizana eta amets handia dela adierazi du hautagai jeltzaleak. Erantsi duenez, demokraziak indarkeria garaitu du.
|
|
|
Eta hori guztia berrogei urtean. Ez dira bi edo
|
hiru
belaunaldi pasa.
|
|
|
4.3 jardueraGenogramaAzalpenaJarduera honetan, bakoitzak bere genograma egin behar du, eta gelakide batek interpretatu egin behar du.GarapenaZuetako bakoitzak, orri batean, bere genograma marraztu du, ahalik eta osatuena,
|
hiru
belaunaldirekin (baldin eta ez bada oso familia zabala). Ondoren, zuen irakaslearen mahai gainean utzi behar dituzue orri guztiak, eta, hark, ausaz banatu behar ditu. Baten bati bere orria egokitzen bazaio, itzuli eta beste bat hartu du.Bakoitzak interpretatu eta idatziz deskribatu behar du egokitu zaion genograma, orri berean edo erantsitako beste orri batean, eta bere izena idatzi behar du.Azkenik, bakoitzak bere genograma berreskuratu behar du, eta gelakideak egindako deskribapena zuzendu.Ariketa bera egin dezakezue genograma marraztu ordez mapa familiarra edo ekomapa marraztuz.IraupenaGelako saio bat.
|
|
|
Familiako
|
hiru
belaunaldien arteko ahozko jardun informaletako hizkuntza bihurtu da mehatxupeko hizkuntza. Hizkuntza handia, berriz, familiaren esparrutik kanporako beste erabilera landu edo teknikoagoetarako erabiltzen da.
|
|
|
Gaur egun, aldiz, parte hartzaileen adina nabarmenki zabaldu da, batez ere, larunbat eta igandearen arteko gauetan, baita azken egunean ere, neska eta mutil asko joaten direlako. Aldiro Marijes izandakoak ere gonbidatzen dituzte eurekin abesteko; beraz, gau batzuetan
|
hiru
belaunaldi ezberdinetako pertsonak topa ditzakegu errituan parte hartzen.
|
|
|
|
Hiru
belaunaldi geroago ere, Muxika Butroiko Gomez Gonzalezek temati jarraitzen zuen Ibarguen etxearen aurkako gorrotoan, eta beti zebilen moduren bat asmatu nahian etxe hartako jauna akabatzeko. Oraingo honetan beste amarru bat asmatu zuen:
|
|
|
Fishmanen ereduaren arabera, eta bere deskribapen praktikoen arabera, egoera diglosikoak egonkorrak izan daitezke. Berez, kontzeptu horren definizioaren ezaugarria iraupena da (gutxienez
|
hiru
belaunaldiz iraun behar du egoera batek, diglosikoa izateko) eta Reversing Language Shift ereduan hizkuntzen arteko banaketa sozio funtzionalean oinarritzen da. Alegia, eredu horren arabera, hizkuntza bat baino gehiago dagoen testuinguru batean, bi hizkuntzen iraupena ziurtatzeko banaketa sozio funtzionala derrigorrezkoa da.
|
|
|
Tabernaren historiari zegoen lotua gure historia, mintzaleku demokratikoak uste genituen zoko erakargarri haiek historiaurreko leize bihurtzen genituen seigarren txoperan mutilok, konfiantzan, aldamenean neskarik ez geneukanetan. Bi,
|
hiru
belaunaldi egiten genuen atzera ardoaren epelean narrasturik.
|
|
2012
|
|
|
Zelan bizi dute Martxoaren 8a
|
hiru
belaunalditako emakumeok?
|
|
|
|
Hiru
belaunaldiren ordezkari legez hartu ditugu 72 urteko Mari Carmen Abasolo, 1964an jaiotako Goiuri Sarobe eta 1989an jaiotako Geaxi Gomez biloba eta alaba iurretarrak. Martxoak 8a eta emakumeen askapena zelan bizi zuten eta duten galdetu diegu amama, ama eta bilobari
|
|
|
|
Hiru
belaunaldiren ordezkari legez hartu ditugu 72 urteko Mari Carmen Abasolo, 1964an jaiotako Goiuri Sarobe eta 1989an jaiotako Geaxi Gomez biloba eta alaba iurretarrak. Martxoak 8a eta emakumeen askapena zelan bizi zuten eta duten galdetu diegu amama, ama eta bilobari.
|
|
|
Nire kalterako saiakera eta haur zein gazte literatura landu izan dituen egilearen ez ezagutza. Istorio bizi eta sendoa idatzi du bi pertsonaiari jarraituz, eta beren bitartez
|
hiru
belaunaldiren koadroa eskaini. Hasiera puntu bat 1936ko gerra da, Galo Mendizabal protagonista duela.
|
|
|
Ez aurrera ez atzera, jada 37 urte daramate linbo egoeran.
|
Hiru
belaunaldi hazi eta hezi dira kanpaleku horietan, giza laguntzarako taldeek elikatuta eta telazko dendetan bata bestearen ondoan pilatuta. Pedro Perez Rosado zinemagileak (1953, Valentzia, Herrialde Katalanak) belaunaldi gazteen inguruko istorio bat landu du Wilaya filmean.
|
|
|
Txepetxek dioenez,
|
hiru
belaunalditan galtzen da hizkuntza, eta hiru belaunalditan berreskuratzen da. Azkeneko hiztun belaunaldia gaituzu, eta gure ardura da galera prozesua iraultzea.
|
|
|
Txepetxek dioenez, hiru belaunalditan galtzen da hizkuntza, eta
|
hiru
belaunalditan berreskuratzen da. Azkeneko hiztun belaunaldia gaituzu, eta gure ardura da galera prozesua iraultzea.
|
|
|
Julen Larrea (15 urte), Amando Larrea (53 urte) eta Julian Larreak (83 urte) elkarrekin egin baitzuten erakustaldia.
|
Hiru
belaunaldi elkarren alboan hiru ebakitzen. Lan horretan, gaztetasuna esperientziari gailendu zitzaion, seme eta ilobak, aita eta aitonari irabaziz.
|
|
|
"... a biographical account in which the narrator makes the language, or rather languages, the topic of his or her narrative —in particular the issue of how language was acquired and how it was used" (Nekvapil 2003: 63). elkarrizketa egituragabea izaten da eta, kontaketa biografikoa den aldetik, metodo egokia zaigu ikerketa diakronikoa egiteko, azken
|
hiru
belaunaldiak (ego edo berriemailea bera, haren seme alabak eta gurasoak) hartu eta haien bizi esperientziak biltzea ahalbidetzen baitu. Nekvapilek hizkuntza biografiek komunitatearen historia irudikatzeko duten balioa defendatzen du. hala bada, norbanakoen hizkuntza biografietatik komunitatearen hizkuntza biografia tipoa osa liteke.
|
|
|
Aztertutako hamar familietatik zortzi dira euskaldun ez osoak, guztiak herrigunekoak. Familia horietan
|
hiru
belaunalditan euskararen transmisio etendura eta lotura historiak agertu zaizkit.
|
|
|
Aitatxi amatxien hizkuntza portaera aldaketa hori esanguratsua da hizkuntzak belaunaldiak lotzen baititu. zenbait ikerketak ere (Behling 1996, Morris 2005) belaunaldi berriek hizkuntza gutxitua atxiki dezaten aitatxi amatxien garrantzia bereziki nabarmendu dute. Fishmanek hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena familiaren baitan zurkaizten du, mintzaira
|
hiru
belaunaldien arteko ahozko elkarreragin informaletan adierazpide ohikoa delarik: "...
|
|
|
92). Soziolinguista iparramerikarrak belaunik belauneko hizkuntza jarraipena mintzaira familiaren
|
hiru
belaunaldien arteko uztardura edo jostaria izatean funtsatzen du.
|