|
2000
|
|
|
Grafiko honen arabera, bi egunkari mota bereiz ditzakegu, Hego Euskal Herrian argitaratzen direnen artean. Batzuek izaera nazionala dute, hots Euskal
|
Herri
osora hedatzen dira, eta beren erreferentzia eremu nagusia Euskal Herria da:
|
|
|
Iparralderako deskonexiorik egiten ez denez, Iparraldeko lagunek Gipuzkoako albistegia ikusten dute deskonexioen orduan. Era berean, Iparraldearen berri Euskal
|
Herri
osora hedatzen daIparraldearen Orena saioaren bitartez. Hala ere, begi bistakoa da bere herrialdeko izaera, Hegoal dean gertatzen den ezer ez baita aipatzen albistegi horretan.
|
|
|
Eta arrazoin zuen, beharbada. Eta hargatik ez zion behar bezala buru egin, maleruski, bere bi olen gainbeherari, zeina baitzegoen loturik, bertzalde, aspalditik zetorrèn eta Euskal
|
Herri
osorat hedatu zèn burdinaren gainbeherarekin... Ordea, noiz eta baitzirudien ezen negozioa galdugordean zegoela eta hondoa jotzerat zihoala, Urbiainerat heldu zen jigant hura, falkoina baino begi zoliagoa zena eta harririk arruntenaren azpian urrezko moneda bat ikusteko gai zena, eta jigant hura gure aita izan zen.
|
|
2001
|
|
|
Xi rrixti Mirrixti taldeak Pantzoa Irigarai antzerkigile etaakto reak idatzitako Lamintegiko laminakestreinatu zuen. Egokia litzateke Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailak horrelako muntaiak ere diruz lagunduko balitu, eta Sarearen bidez gutxienez Euskal
|
Herri
osora hedatzeko aukera izan dezaten.
|
|
|
Ildo honetatik, Linguapax eko presidenteak eta Iparraldeko ordezkariek beste mezu positiboa plazaratzen zuten, Euskal
|
Herri
osora hedatu beharrekoa: hizkuntza guztiek duintasun bera dutela eta hizkuntza guztien prestigioa bultzatu beharra.
|
|
2002
|
|
|
Beste aldetik, Radio Pays Basque izeneko emandegi publikoak ez zuen inoiz euskararen aldeko apustu sendoa egin, kontrako zurrumurruak egon ziren arren. Hego Euskal Herritik emititzen zuen Euskadi Irratiak Euskal
|
Herri
osora hedatzeko asmoa aldarrikatu zuen arren, iparreko eskualdeak baztertzen zituen praktikan. Beraz, Ipar Euskal Herriko euskal irratiek lan bateratua egiteko aukera hasieratik aurreikusi zuten, bakoitzaren tokikotasuna gainditu ahal izateko, eta beraz, eskualde izatearen kontzientzia sendotzeko?, norberaren izaerari eta esparruari uko egin gabe.
|
|
|
Horregatik ez direla sartzen ahal sare publikoan, nahiz urteetan haiek izan ziren, arrazoi guztiarekin gainera, beti publifikazioa eskatzen ibili zirenak. Egia da, abertzale baten ikuspuntutik, aski gauza ona dela elkarte bat izatea, bere besoak Euskal
|
Herri
osora hedatzen dituena, baina aitortu behar dut eredu horrek dituen berrikuntza pedagogikoak aztertu nahi izan ditudan bakoitzean ez dudala aurkitu halako desberdintasun nabarmenik eskola publikoetan milaka irakaslek egiaz egunero egiten duten lanaren eta ikastoletan egiten den lanaren artean. Zer gertatzen da?
|
|
2003
|
|
|
Duela bi urte, 2001eko apirilean iritsi zen merkatura Nabarra astekaria. Hasiera batean produktuaren zabalkundea Nafarroara mugatu bazuten ere, pixkanaka Euskal
|
Herri
osora hedatu dute euren informazioa.
|
|
2005
|
|
|
" Lagunarteko hizkerarekin jolasean programa jarri genuen martxan". Orain Euskal
|
Herri
osora hedatu dute," inportanteena, euskararekin ondo pasatzea baita".
|
|
2006
|
|
|
Laura Mintegi, Edorta Jimenez, Mariasun Landa, Harkaitz Cano... Bihotz Bakartien Klubak 2002an Larrabetzun abiatutako Literatura Eskola Euskal
|
Herri
osora hedatuko da ikasturte honetan, hainbat literatur elkarteren laguntzaz. Antolatzaileek adierazi dutenez, iritzi trukerako txoko izaten segituko du.
|
|
2008
|
|
|
Bada Azkuek hurrengo urtean euskal ikastetxe bat sortu zuen, baina ez Lekeition, baizik Bilbon. Bilbotik, jakina, Euskal
|
Herri
osora hedatu gura zituen gisa horretako ekimen euskaltzaleak, baina beti ere hiriak barne hartuz eta izatez hirietatik abiatuz. Euskaldun herritxoak erreferentzia bat ziren, baina asmoa haietan inspiratutako eredua hirian aplikatzea zen, ez hiria eta baserria elkarrengandik isolatzea.
|
|
|
Hola bada, euskararen ikasketan ez zen nahi adina aurreratu. Gainera, mota honetako ikastetxeak, hau da, elebidunak, Euskal
|
Herri
osora hedatzeko Azkueren asmoa, traba ekonomikoek zailtzeaz gain separatismo salaketen beldurrak eta Espainiako gobernuaren oztopo burokratiko laizistek frenatu zuten256 Ondorioz, Plöermel anaiekin euskal irakaskuntza sare katoliko bat antolatzeko proiektua, Arbelbide, Campion, Arantzadi, Broussain eta beste batzuk ere konpartitua, interesgarria eta maila xume batean emankorra gertatu bazen ere,... Izatez, denboraz, Azkue urrundu egin zen Berrio Ochoa ikastetxearen kudeaketatik.
|
|
|
Euskalzale (18971899) eta Ibaizabal (19021903) astekariak saiatu zituen lehenik, eta gerora euskarazko egunkari bat sortzen ahalegindu zen (1920 aldera). Erdarazko prentsak irakurleen merkatu nazionala eraiki eta espainiar zein frantses komunitateak sortzen zituen bezala, Azkueren asmoa Euskal
|
Herri
osora heda zitekeen euskal irakurlego nazionala sortzea zen.
|
|
|
Hori izan zen funtsean bere euskarazko aldizkarien asmoa, euskal irakurlego bat eratzea, euskal merkatu bat artikulatzea, euskal komunitate nazional bat sortzea. Hasierako proiektuetan (Euskalzale, Ibaizabal), bere irakurlegoaren esparrua probintzia gutxitara mugatzen bazen ere (Bizkaira eta Gipuzkoara), bere asmoa, euskara estandar batua eraiki ahala, Euskal
|
Herri
osora heda zitekeen egunkari proiektua zen. Azkue, bada, aldizkarietako iritzi artikuluekin (bereziki euskararen inguruko gogoetak plazaratuz, baina orobat Dreyfus bezalako aferak ukituz), garaiko frantses edo espainiar intelektualen antzera aritu zen.
|
|
|
1804ko apirilean sukar berezi bat azaldu zen Eibarren. Gaisotasunaren jatorri zehatza ez zen ezagutzen, eta
|
herri
osoan hedatu zen denbora laburrean; gainera, ospitalea oraindik eraiki gabe zegoen (1806ko apirilean erosi zituzten lurrak). Testuinguru horretan, Martín Barrenetxea osagileak soldata igotzea eskatu zion udalari, lana gehitzeaz gain pobreek ez ziotelako ordaintzen.
|
|
2009
|
|
|
Egun, euskarazko herri aldizkarien espektroa zabala bezain aniztuna da.Zabala, Euskal
|
Herri
osora hedaturik dagoelako; aniztuna edukiz, formatuz, maiztasunez eta ildo editorialez, kolore eta ezpal guztietako argitalpenak direlako: egunkariak, astekariak3, astean bitan4 kaleratzen direnak, hamabostekariak5, hilabetekariak6 besteak beste. Euskarazko herri aldizkarien fenomenoa sortu zenetik gaur arte aldaketa ugari izan dira, batez ere 2000 urtetik aurrera.
|
|
|
Txabi Etxebarrietaren aldeko hileta elizkizunak Euskal
|
Herri
osora hedatu ziren (Sestao, Bermeo, Eibar,...) eta beraietan herritar askok hartu zuen parte. Eibarkoa, ekainaren 16an ospatu zen.
|
|
2010
|
|
|
Berreskurapena eta sorkuntza uztartuz ondutako errepertorioa inguruko taldeei irakatsi zien, eta haiek beste talde batzuei... Zirkulu zentrukide horiek Euskal
|
Herri
osotik hedatu ziren, eta zenbait taldek, ikasi ez ezik, arkeologia lanari ekin zioten eurek ere. Garai hartan asko zegoen berreskuratzeko, eta horregatik 60ko hamarkadan hasitako olatu hark arrasto nabarmena utzi zuen dantza tradizionalaren corpusean.
|
|
|
Hileta zibilen arloan, ordea, badira zenbait udal urratsak egin eta bide berriak jorratzen ari direnak; bide akonfesional eta laikoak, noski, eta benetan, txalogarria deritzot eta garrantzitsua litzateke Euskal
|
Herri
osora hedatu daitezen, ezkontza zibilen antzera hileta zibilak ere ugarituz joango baitira dudarik gabe. Eta horrek esan nahiko du gizarte plurala onartzen dugula eta laikotasunean ere urrats garrantzitsuak egin direla.
|
|
|
Finka dezagun orain beste maila bat: Euskal
|
Herri
osora hedatutako instituzioena. Baina hemen komenigarria da zehaztasun batzuk egitea.
|
|
2011
|
|
|
Bloga arrunt mugatua da, eta uste dut horretarako sortuko dutela Topobass webgunea. Beta prozesuan dago oraindik, Euskal
|
Herri
osora hedatu nahi duen proiektua da, sare sozial baten gisan. Hego Euskal Herrian Musikazuzenean ere sortu dute orain gutxi, filosofia berarekin.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, hori ez da eszisio bat», nabarmendu du Salegik. Oso denbora gutxian militante ugari biltzen joan zen, eta Euskal
|
Herri
osora hedatu zen alderdiaren presentzia, lurraldetasuna aintzat hartuta. «ANVk, baina, Euskal Herria eskualdeka antolatu behar zela defendatzen zuen, egitura forala Espainiak ezarria zelako», azaldu du Gomezek.
|
|
|
Era berean, ideologia arrazista gaztelau euskaldunak, Hego Euskal Herriangeratzen diren jauntxo eta maiorazkoei gorte espainiarraren aurreran beren eskubideekonomiko eta politikoak defendatzeko zilegitasuna emango die. Horretarako, euskal noblezia berriak Inkisizioa erabiliko du 1545etik 1610era Hego eta IparEuskal
|
Herri
osoan hedatuko diren auto edota epaien bidez bertako populaziosubalternoak (nekazari eta arrantzaleak) kontrolatu eta zapaltzeko. Azkenik, euskalnobleziak gaztelania erabiliko du klase subalterno euskaldunen (euskal elebakarren) aurka bere indar politikoa hedatzeko.
|
|
2013
|
|
|
Urduritasuna
|
herri
osoan hedatu da nabarmenki; kezkati jarri dira denak, batzuk besteei so eta adi aztoratuta. Ukuiluko aziendaren eta abereen lanak ilunpetan egitea beste erremediorik ez da gelditzen; baratze, alor, belar soro, larre, barruti, mintegi, zuhaizti eta baserriko zeregin guztiak eskuetatik joaten ari zaizkie banaka banaka.
|
|
2015
|
|
|
Oihenartekin batera, Joan Tartas da garai hartako beste idazle zuberotarretako bat, eta honek ere agerian utzi zuen bere euskara Ipar Euskal
|
Herri
osora hedatzeko gogoa. Honela mintzatu zen Onsa hilzeko bidia liburuaren hitzaurrean (Tartas 1666):
|
|
|
Bilboren ahultasuna kontuan hartuta, zail gertatzen zen Bizkaiko euskara Euskal
|
Herri
osora hedatzea. Hizkuntzako modak zabaltzeko, hiri handien itzala da beharrezko, eta Bilbo erdalduna zenez gero, Bizkaiko euskarak ez zuen euskarri nahikorik horretarako.
|
|
|
Mikel Urdangarin, Ken Zazpi, IILT, Urgabe... Euren hizkeran oinarri hartuta, eta euren hizkera hori euskararen osotasunean txertatuta lortu dute Euskal
|
Herri
osora hedatzea eta Euskal Herri osoak onartzea.
|
|
|
Ea anabasa eta kiratsa
|
herri
osora hedatu baino lehen asmatzeko gauza diren.
|
|
2018
|
|
|
Ekimen honetan gazteenak 16 urte eta helduenak 84 urte izateak deitu dio atentzioa gure lagunari. Ziur da Euskal
|
Herri
osora hedatuko dela hurrengo batetan aurrez hain ausarta eta zaila dirudien ekimena.
|
|
|
" Orain bi urte Euskararen 9 Maratoian azaldu ziren ahobizi eta belarriprest figurak. Gure herriko plazan jaio zena Euskal
|
Herri
osora hedatu da". Orain bi urteko elkarlana goraipatu du Euskara Zerbitzuko buruak.
|
|
2019
|
|
|
Ongi Etorri Errefuxiatuak plataformatik abiatuta Euskal
|
Herri
osoan zehar hedatu den harrera sarearen parte da Zornotzako taldea. " Gure artean harremanetan gaude, eta lekuan lekuko proiektuen ezaugarrien eta migratzaileen profilen arabera bideratzen da harrera; baina egitasmo bakoitza autonomoa da", zehaztu du Aiestak.
|
|
|
Urteen poderioz aldatu gara biok, baita gure arteko harremana ere. Ezagutu zaitut barrutik, jakin dut etxera helarazten zenizkidan istorioak zein modutan osatzen diren, eta igaro naiz zure uhinen parte izatera, ahots bidezko ene mezuak Euskal
|
Herri
osora hedatzera. Ezagutu dut zure alderik gogorrena ere, presak eragindako tentsioa, bat batekotasunaren aginduz galdutako mamia, elkar ulertu ez izanak sortutako frustrazioa.
|
|
2020
|
|
|
Pilota jokoaren historia laxoaren historia izan da XIX. mendearen azken hereneraino, jeu de paume (esku ahurreko jokoa) aitzindari zuzenetik hasita. Ordura arte Euskal
|
Herrietan
oso hedatua bazegoen ere –Iruñeko sanferminetan laxo partidak jokatzen ziren Gaztelu plazan–, garai horretan sortzen diren ezker paretako frontoien eta xisteraren arrakastak itzal egin zioten laxoari, eta horrela hasi zen pilota modalitate horren galera. Egun Baztanen eta Malerrekan jokatzen da bakarrik.
|
|
2021
|
|
|
Hori da, azken batean, ikastolak bereizten dituena eta, hortaz, familia euskaltzale ugari erakartzen dituena; sare publikoak osotasunean erakusten ez duen euskalduntzeko gaitasuna eta nazio ikuspegia, alegia. Azken horri dagokionez, Euskal Herriko sare publikoa hiru administraziotan dago zatiturik, bi estatu zentralisten menpe, bakoitza bere berezitasunekin, ikastolak Euskal
|
Herri
osoan zehar hedaturik dauden bitartean; euskalduntzeari dagokionez, sare guztietan beherakada nabaria den arren, agerian dago ikastolak eraginkorragoak direla sare publikoa baino. Sare publikoan eredua gero eta indartsuagoa den arren, egun euskaraz ikasteko ikastolara joan beharrik ez badago ere, eremu erdaldunetako ikastolen eta ereduko publikoen arteko aldeak handia jarraitzen du izaten.
|
|
2022
|
|
|
Bittori Etxeberria (Elizondo,) Alava Sareko parte hartzailea izan zen, hau da, frankismoaren sorreran Eusko Jaurlaritzaren eskariz iheslariei muga pasatzen laguntzen zuen eta espioitza lanak egiten zuen sareko kide. Etxeberria bereziki nabarmendu zen garai hartan, bera izan baitzen sarea Euskal
|
Herri
osora hedatu zuen bultzatzaile nagusia.
|
|
|
Nazio ikuspegia ere aipatu behar da. Euskal Herrian, zoritxarrez, ez dauzkagu ekimen eta ariketa asko Euskal
|
Herri
osora hedatzen direnak eta Euskaraldia horietako bat da. Hizkuntza normalizazioaren ikuspegitik mahai gainean beste ikuspegi batzuk jarri ditu:
|
|
|
Euskal Herriko Alderdi Sozialista hori 1974ko udaberrian sortu zen, Iparraldeko HAS (Herriko Alderdi Sozialista) eta Hegoaldeko EAS (Euskal Alderdi Sozialista) uztartuz. Euskal
|
Herri
osora hedatu zen mugaren bi aldeetarik, estrategia nazional batekin, haatik taktika parte bakoitzeko egoerari egokituz.
|
|
2023
|
|
|
Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburuak azaldu du zein den markaren berritasuna: Euskal
|
Herri
osora hedatzeko helburua du. " Espazio horiek euskararen eremu osoan, lurralde guzietan identifikagarri egiteko marka bera izateak euskararen erabilera sozialari lagunduko dio eta hiztunei konfiantza emanen die", gehitu du Ana Ollok, Nafarroako Gobernuko Herritarrekiko Harremanetarako kontseilariak.
|
|
|
Arrosagaraik, ordea, premia eta auzi diglosikoarena, Euskal
|
Herri
osora hedatu beharreko mapa dela esan du: " Asko saltzen dute aurreratu egin dela ezagutza arloan, baina praktikan, eredutik ateratzen diren gazte asko ez dira gai euskaraz bizitzeko, eta horixe da gakoa, Iñaki Iurrebaso soziolinguistak Larrun hilabetekari monografikoan zioen gisan".
|
|
|
Horiek horrela, hiru eskaera egin ditu Konkolotxek: labelizazioa Iparraldeko harrera mota guzietara hedatzea, hau da, haurtzaindegietara, haurtzain etxeetara eta etxeko haurtzainengana; euskara hutsezko harrera tokiak Ipar Euskal
|
Herri
osora hedatzea, familia guziek parada ukan dezaten haurrak euskarazko harrera gune batean ezartzeko; eta lehen haurtzaroko langile euskaldunak lehenbailehen trebatzeko plan zabal bat abiatzea.
|
|
|
Sorkuntza da, beraz, bere ametsak lortzeko bidea. Euskara eta alaitasuna zabaldu nahi zituen gizartean, Lasarte Orian hasi eta Euskal
|
Herri
osora hedatuz, eta horretarako hainbat eta hainbat proiektu eta ekimen sortu eta martxan jarri zituen. 25 urteko ibilbidea ospatzeko, Sentitu, pentsatu, ekin ikuskizuna taularatu zuten, eta hiru hitz horiek arrakasta lortzeko muina direla esango nuke.
|
|
|
Halaxe, Bizarzuria agertzen zen eguna Olentzero" menditik jeisten zen" ber bera zen, ezinago egokia anglosaxonen pertsonaia ordezkatzeko, azkarki gertatu zena. Euskal
|
Herri
osora hedatu zen 1980ko hamarkadan eskualde gehienetan ezezaguna zen pertsonaia.
|