|
2007
|
|
|
“Repsol YPFk bere jardueraren lekuko populazio indigenen oinarrizko eskubideak urratzen ditu”. Intermón Oxfam erakunde humanitarioak egin du salaketa hori, eta atzo petrolio industriak
|
herri
indigenekin dituen harremanei buruzko bi txosten aurkeztu zituen. “Eskubiderik gabeko herriak.
|
|
|
Baina errealitatea oso bestelakoa da. Harrigarria bada ere, gaur arte, Repsol YPFk ez du
|
herri
indigenekin duen harremana (eta bere filialena) gidatuko duen politikarik, baizik eta ez du azken bi urteetan sortu izana aintzat hartu nahi izan”, esan du Isabel Tamaritek, GKEko sektore pribatuaren arloko arduradunak. Peruko kasua Repsolek hidrokarburoak esploratzeko zazpi petrolio lote ditu Perun.
|
|
2009
|
|
|
Etxola artean bizi eta hezi behar izan du anaien kargura. Haatik, abokatutza ikasi eta Chevron (lehen Texaco) petrolio enpresa sartu du auzitan,
|
herri
indigenekiko duen jarreraren salagarri. Euskal Herrian izan da Fajardo Medicus Mundik gonbidatuta.
|
|
2012
|
|
|
1993an Batzar Nagusiak abenduko 48/ 163 ebazpenean Munduko Herri Indigenen Hamarkada onartu zuen. Horrekin batera, NBEk 1993a Herri Indigenei eskaini zien,
|
herri
indigenekin zuen konpromisoa erakutsiz. Halaber, 1997an herri indigenen hainbat erakunde indigenak ECOSOCek emandako aholkulari izaera jaso zuten.
|
|
|
Izan ere, giza eskubideen inguruko lanetan parte hartzeak nazioarteko sistemak eskaintzen dituen aukerez eta gauzak gertarazteko prozedurez jabetzea ekarri du. Beraz, iraganean ez bezala, gaur egun
|
herri
indigenak ditugu protagonista nagusiak euren eskubideen defentsan. Ekimen paradiplomatiko aberats eta konplexu honek erakutsi egiten digu lidergo berri baten aurrean gaudela, eta lider indigena gazte hauek, nazioarteko dinamikak, nazioarteko instituzioak eta politika egiteko moduak ondo ulertuz (Dyck, 1985), gai izan direla NBEren mailan eragin eremuak aprobetxatzeko eta eskalatzeko.
|
|
|
Lehenengo txostenak garapen programa erraldoiek
|
herri
indigenetan dituzten ondorioak aztertu zituen batetik, eta bestetik, herri indigenen eta taldeen oinarrizko eskubide eta askatasunak. Bigarren txostenak justizia administrazioan herri indigenek dituzten arazoak eta herri indigenen ohiturazko zuzenbidea aztertu zituen.
|
|
|
Lehenengo txostenak garapen programa erraldoiek herri indigenetan dituzten ondorioak aztertu zituen batetik, eta bestetik, herri indigenen eta taldeen oinarrizko eskubide eta askatasunak. Bigarren txostenak justizia administrazioan
|
herri
indigenek dituzten arazoak eta herri indigenen ohiturazko zuzenbidea aztertu zituen. Hirugarrenak, hezkuntza sisteman partaide izateko herri indigenek dituzten eragozpenak eta jasotako hezkuntzaren kalitatea aztertu ziren.
|
|
|
Bigarren txostenak justizia administrazioan herri indigenek dituzten arazoak eta herri indigenen ohiturazko zuzenbidea aztertu zituen. Hirugarrenak, hezkuntza sisteman partaide izateko
|
herri
indigenek dituzten eragozpenak eta jasotako hezkuntzaren kalitatea aztertu ziren. 2006ko txostenak herri indigenen eskubideak babesteko emandako konstituzio erreformak izan zituen aztergai.
|
|
|
Herri indigenen giza eskubideei dagozkien nazioarteko arauak egitea, kontuan hartuz munduko
|
herri
indigenek dituzten antzekotasun nahiz ezberdintasunak egoera eta igurikimenei dagokienez.
|
|
|
Hamarkada honetan Laugarren Mundukoek kuestionatu egingo dituzte existitzen diren eta indigenak bizi diren estatuen muga geopolitikoak, batez ere muga horien barnean nazio bakarra dagoela dioen pentsamendu ofiziala (Minde 1995). Garai honetan Laugarren Munduak arrakasta lortu zuen estatuen barruan
|
herri
indigenek duten espazio eskasa salatzen, baita domestikazio eta asimilaziopolitiken aurkako iritzia indartzen (Wilmer, 1992).
|
|
|
Era horretan, Bankuaren politika barruan zegoenez maileguak eskatzen zituzten gobernuei presioa egiteko beta aurkitu zuten indigenek. Nahiz eta Tribal Policy horrek kutsu asimilazionista izan, garapen proiektuek
|
herri
indigenetan dituzten ondorio genozidak, etnozidak eta bestelakoak saihesteko borondatea agertu zuen. Bankuak horrelakoak saihestea iradokitzen zaie Bankuaren zerbitzuak eskatzen dituzten gobernuei.
|
|
|
XXI. mendeko indigenak euren tokian tokiko mugetatik atera eta gure mundu garaikidean partaide ditugu. Munduko aniztasun kultural eta biologikoaren aldeko borrokak munduko
|
herri
indigenak ditu kasu askotan protagonista. Are gehiago, gaur egun ditugun hainbat arazoren aurrean indigenek euren aldizkatzea dute eta, ahozko kulturak direnez, eurak ezagutarazteko mila esaldi, kondaira, metafora, kantu eta mezu esanguratsu dituzte.
|
|
|
Kultura indigenen eta euren kontribuzioaren aitorpena positiboa izan bada ere, kontuan hartu behar dugu GIren diskurtsoan eta praktikan nagusitu den ikuspegi instrumentalistak moldatu egiten duela nazioarteko erakundeek
|
herri
indigenekiko duten ikuspegia. Hau da indigenak garapen prozesuan aldeko bitarteko edo kontrako oztopo gisa ikusiko dira.
|
|
|
Ildo horretatik abiatuz, 2002an, Johannesburgon egindako Rio de Janeirokoaren osteko mundu gailurrean Johannesburg Declaration on Sustainable Development delakoan agenda 21ekiko atxikimendua berretsi egin zen eta herri indigenen alde egindako aitorpen erradikalena egin. Bertan garapen iraunkorrerako
|
herri
indigenek duten erabateko garrantzia defendatu zen.
|
|
2020
|
|
|
Naturarekin daukaten bestelako harremanaren ondorioz, gero eta gehiago begiratzen zaio herri indigenen mundu ikuskerari mugimendu ekologista eta antikapitalista batzuetan ere. "
|
Herri
indigenetan badituzte oraindik garai bateko nekazari gizarte batzuetako ikuspegiak, hemen jadanik ia ez direnak inon aurkitzen. Hondakinen inguruan ez zaie ezer erakutsi behar, euren hizkuntzan zabor hitza ez delako existitzen.
|