|
2012
|
|
|
hau da, eta XIX. mendean eta XX. mendeko lehen erdian mundu sistema europarraren sasiperiferia ziren estatuek euren periferia esplotatu zuten kapitalismo industrialak beharrezko zituen produktuez hornitzeko, horrela indigenen esplotazioa inoiz baino efikazagoa izan zen (Wright, 1994). Stavenhagen ek (1973)
|
herri
indigenen kasuan egon badagoela beste ezaugarri bat gogoratzen digu: martxan jarritako modeloek produkzio modu kapitalistaren aurreko eta haren meneko diren pilaketa moduak erabili zituztela gogoratu behar dugu.
|
|
|
1966an Eskubide Politiko eta Zibilak zein Eskubide Ekonomikoak, Sozialak eta Kulturalak onartzen zituzten konbentzioak onetsi ziren (hemendik aurrera EPZESK/ ICCPR).
|
Herri
indigenen kasuan, Konbentzioaren 27 artikulua izan da ekimen gehien ahalbidetu duena. Artikulu horrek gutxiengo etnikoek euren nortasuna babesteko eta mantentzeko eskubidea dutela dio eta bidea zabaldu zuen eskubide kulturalen aitorpenerako, eta indigenek asko erabili dute artikulua.
|
|
|
Aldi berean, azpibatzordean 1974an sorturiko esklabotzari buruzko taldeak
|
herri
indigenen kasua izan zuen aztergai. Talde honek 1977tik 1980ra egindako saioetan indigena askok jasaten zituzten gehiegizko lan baldintzak aztertu zituen eta baieztatu egin zuen horrelako asko sarritan nozitzen zituztela.
|
|
|
Bide batez, herri indigenen eskubideak banaka zein taldeka defendatzeko parada eskaini zien. Errealitate horrek sortu zuen taldeen eta banakoen arteko elkarreragina, zeinak,
|
herri
indigenen kasuan, ekintza politikoa eta nortasuna baldintzatuko dituen. Etnikotasuna eta giza eskubideak lotuta agertuko dira euren nortasunean, diskurtsoan eta praktika politikoan.
|
|
|
talde eskubide bereziak merezi dituzten herri indigenena, hain zuzen. Errealitate hori
|
herri
indigenen kasua kategoria berria eta berezia izatean datza. Eztabaida politikoa gori goria izan bada ere, adituek ez dute inolako zalantzarik, horrela frogatzen baitu Daes ek (1993) egindako txostenean ondoko paragrafoetan dioenean indigenak herriak direla zentzu oso osoan eta inolako zalantza izpirik gabe.
|
|
|
60ko hamarkadan desarrollismoaren hasiera markatzen da. Garapen proiektuek eragindako genozidioak eta etnozidioak, batez ere,
|
herri
indigenen kasua nazioarteko orduko gizarte zibilaren begietara ekarri zuten eta Amazonia bihurtuko da modernotasunak eragindako sarraski genozidaren ikurra. Amazoniak herri indigenen sufrimendua eta injustizia erakutsi zuen estreinakoz.
|
|
|
Hamarkada honetan akademian zein nazioarteko instituzioetan jatorria duen herri indigenen aldeko literatura indartsua agertuko da. Bertan,
|
herri
indigenen kasua giza eskubideen mailan baina batez ere, euren ohiko jakinduriak ingurumenaren babeserako zuen garrantzia hasi ziren modu indartsu batean zabaltzen. Sutherlandek (1995) aipatu egiten du herri indigenek gobernu eta akademikoekin landuriko kontaktuek erabat baldintzatu egin zutela ekologiarekin loturiko nazioarteko agenda.
|
|
|
Indigenen ustetan, «gutxiengoek» bizi diren estatuaren gehiengoarekin bat egiteko borondatea erakutsi dute. Ez da horrelakorik gertatu itun bereziak eta naziotratamendua izan dituzten hainbat
|
herri
indigenaren kasuan. Haiek domestikaziopolitiken eta barneko kolonizazioaren ondorioak jasan dituztelako, nazioarteko zuzenbidean beste kategoria bat dagokiela defendatu eta lortu dute.
|
|
|
Martinezek europar kolonizazioaren biktima izatean aurkituko du indigenaren nolakotasun garrantzitsuena. «Blue water» printzipioari helduz, distantzia geografikoa egonez gero,
|
herri
indigenen kasuan geundeke, bestela «gutxiengo» baten aurrean.
|
|
|
Txina eta Asiako beste herri batzuek gogoko dute ikuspegi hau euren lurraldeetan indigenak daudela ukatzen baitu (Kingsburi, 1997). Hirugarren Munduko estatu batzuentzat
|
herri
indigenen kasua kolonialismo historikoarekin loturik aurkitzen dugu eta ez gaur egungo prozesuekin. Bostwana eta Namibiak, Afrikako estatuen izenean hitz eginez, horrelako argudioei heldu zieten 2006ko abenduan HIGEAren onarpena NBEko Batzar Nagusiak gelditzeko.
|
|
|
Ondorioz, herri indigenen zerrenda XXI. mendean luzatu egingo da nazioarteko erkidegoak eskaintzen dituen aukerak aprobetxatu egingo dituztelako eta kategoria honi loturiko borroka politikoa gauzatuko da. Prozesu hau are nabariagoa da Asiako, Afrikako eta Sobiet Batasuna izandako
|
herri
indigenen kasuetan.
|
|
|
Errealitate hau abiapuntutzat hartuz, eta jakinik
|
herri
indigenen kasua garrantzitsua izan daitekeela estatu gabeko nazioen nazioarteko politikan interesa duen edozeinentzat, abiatzen gara. Herri indigenen nazioarteko lan politikoari gutxitan erreparatzen zaiola ikusirik, nazioarteko aktore berri honen aurkezpenean kokatzen dugu gure kontribuzioa.
|
|
|
Askotan, globalizazioarekin eta herritartasun kosmopolitarekin loturiko diskurtsoa oso teorikoa da eta urrun xamar gelditzen da, berez nazioarteko gaiak eta horrekin lotuta dauden erakundeak eta aktoreak oso urrun gelditzen zaizkigulako. Horretaz jabe izanik eta urruntasunak sortzen duen haustura psikologiko hori apurtu nahian,
|
herri
indigenen kasuan zentratu nuen nire ahalegina. Are gehiago gaur egun, XXI. mendean, oso zaila gertatzen da mundu mailan globalizazioaz, pobreziaz, bazterkeriaz, gatazka etnikoez, giza eskubideez, ekologiaz, garapenaz, demokraziaz, zein kultur aniztasunaz hitz egitea herri indigenei erreparatu gabe.
|
|
|
Hain zuzen ere, herri txiki eta kultura gutxituen etorkizunari buruzko ardura erakutsi dute. Kezka horri erantzuteko
|
herri
indigenen kasua erabiltzeko asmoa gauzatu egin dut liburu honetan. Globalizazioaren ikuspegi osoago bat lortzeko herri indigenen ekarpenak, diskurtso eta esperientziak interesgarriak izan daitezkeela uste dut.
|
|
|
Ostera bai izan zuela Suitzako gizarte zibilaren artean. Deskaheh k denbora luzea eman zuen han hemenka
|
herri
indigenen kasua defendatzen eta euren nortasuna zein agenda politikoa erakusten. Ordudanik Suitzan beti egon dira herri indigenen alde lan egin duten gizarte eragileak.
|