|
2007
|
|
|
Orain jokatzen ez badugu, bihar beranduegi izan daiteke” esan zuen. Kalkuluen arabera, 15 bat
|
herri
indigena daude Perun bakartuta, eta guztiak daude arrisku larrian, batez ere zurginek eta petrolio esplorazioak. Isolatuta daudenez, ez daude babestuta kanpotarren gaixotasunetatik, eta edozein kontaktu hilgarria izan daiteke haientzat.
|
|
2012
|
|
|
Funtzionamendurako prozedura zabala ezarrita mundu osoko ordezkari, erakunde nahiz banako indigenek zein gai hauetan haien aldeko aditu ikertzaile direnek parte hartu zuten bertan. Gainera, ezarritako partaidetzarako prozedurak, malgutasun handikoak izanik, posible egiten du ordezkari indigenek eta gobernuek aurrez aurreko harremana izatea; eta
|
herri
indigenei dagozkien gaiekin loturiko eztabaidan kide izatea. Era horretan, historian lehenengoz hizketaldi positiboa gauzatu da, estatu eta nazioarteko erakundeek indigenen errealitate eta izaerari buruz zuten iritzia aldatzea lortuz.
|
|
|
Estatu eta
|
herri
indigenen artean dagoen gatazka, indarren arteko desoreka erakusten duena, definizioaren inguruko auzia izan da historikoki. 169 Itunaren inguruko eztabaidan komentatu ditugu Populazioak vs Herriak izeneko eztabaida honen nondik norako nagusiak.
|
|
|
Zeharka zein zuzenean, ikusiko ditugu herri eta nazio indigenak estatu zein nazioarteko erakundeekin harreman zuzenean. Gainera, jarrera historiko luze batekin apurtuz onartu egin zen estatu eta gizabanakoaren artean eskubide bereziak dituzten
|
herri
indigenak daudela. Nahiz eta eztabaida handiaren erdian izan, indigenek lortu egin zuten euren ahotsa eta presentzia nazioarteko politikan finkatzea.
|
|
|
Estatuen arteko akordioak kinka larrian jarri zuen Laugarren Mundua: akordio testuak 46 artikuluan onartzen zuen batasun printzipioarekin oso ados ez bazeuden ere, ez zituen ukitzen autodeterminazioa, lurra, lurraldea eta natur baliabideak, aurreko adostasun libre eta informatua, eta, azkenik, hitzaurrean agertzen ziren paragrafoak non
|
herri
indigenei dagozkien berezko eskubideak eta berdintasuna onartzen zaizkien. Gainera, edozein aldaketa sustatzea dinamika arriskutsuan sartzea gerta zitekeen.
|
|
|
«Discrimination Against Indigenous Populations in the Americas» izeneko Biltzarraren ondorioen artean aipagarria dugu Draft Declaration of Principles for the Defense of the Indigenous Nations and Peoples of the Western Hemisphere egin zela. Dokumentu horretan onartu egiten zen nazio indigenak eta
|
herri
indigenak daudela eta errealitate horiei moldatzeko nazioarteko legedi berria behar zela. Aldarrikapen hori, 1985ean egindakoarekin batera, oinarrizko dokumentu eta aurrekariak izango dira HIGEA diseinatzeko orduan.
|
|
|
Nazioartean
|
herri
indigenengan dagoen interesa eta ikerketa kopurua gorantz badoa ere, ez da gauza bera Espainia gertatzen. Bartolome Clavero k eta haren jarraitzaileek egindako lanez gain, urriak dira egindako lanak, emeki emeki kopurua handitzen doan arren.
|
|
|
Ikuspegi indigenaren arabera mundua «biziaren sarea» da eta sistema ezberdinen arteko oreka konplexu baten ondorioa. Haien aburuz,
|
herri
indigenei dagokie sistema hauek zaindu eta babesteko mandatua. Indigenek planetan bizi garen guztiok harreman sistemikoan gaudela uste dute.
|
|
|
Clavero k (1997) gogoratzen duen bezalaxe asko dira diotenak autodeterminazio eskubidea kolonia diren herriei bakarrik aplikatzen zaiela, edota okupazio atzerritarra noziturik giza eskubideen bortxaketa izugarriak pairatu dituztenei (Daes, 2002). Horrela,
|
herri
indigenak dauden tokietan estatu independenteak sortzeko betarik ez zabaltzeko ahalegina (Clavero, 1994) burutzen da, autodeterminazio eskubidearen ikuspegi mugatzailea nagusituz (Clavero, 1998).
|
|
|
Indigenek ingurumenaren ezagutza sakonean eta haren osagaien elkarreraginean oinarrituriko natur gestiorako sistema konplexuak sortu dituzte (Ramachandra, 1997). Konplexutasun horren aitorpena, berandu bada ere, heldu da eta ontzat ematen da
|
herri
indigenak dauden tokietan biodibertsitatea mantendu egin dela, baita ere, estatu geografiarekin batera herri indigenek gorpuzten duten eta aniztasun biologikoa sustatzen duen nazio geografia dagoela (Nietchsmann, 1994: 239).
|
|
2020
|
|
|
Eta orain hegoaldeko misiolariekin topo egin ez duten azken
|
herri
indigenen artean daude.
|