|
2012
|
|
|
2000 urtean ECOSOCek Gai Indigenei buruzko Foru Iraunkorraren sorrera onartu eta 2001ean Giza Eskubideen Batzordeak herri indigenentzako errelatore berezi bat egotea baietsi egin zuen. Errelatore berria
|
herri
indigenen aurka egiten diren eskubide bortxaketak prebenitzeko ahaleginean beste indar bat da giza eskubideen bortxaketa deskribatzeko, informazioa biltzeko, informazioa trukatzeko eta horrelakoak prebenitzeko, eta gertatzen denean horrelakoak konpontzeko nazioarteko legedia egiteko. Gainera, errelatore berezi horrek ahalmena du bortxaketa kasuetan bat bateko ekintza hasteko eta kasua ezagutzeko bisitaldiak egiteko.
|
|
|
2). Ekintza honekin hasi zen XX. mendean
|
herri
indigenek egindako lehen ekintza paradiplomatikoa. Deskaheh ri, batez ere Holandako gobernuak, baina baita ere Irlanda, Estonia, Panama eta Persiako gobernuek baietza eman zioten, baina Britainia Handiak ezetz biribila.
|
|
|
Ondorioz, NLEk 1989an herri indigenen eskubideak aitortzen zituen 169 Hitzarmena onartu zuen. Modu horretan NBEren familiako erakunde nagusi batek
|
herri
indigenek egindako ekintza paradiplomatikoaren fruituak onartu eta txertatu egin zituen nazioarteko garrantzi handiko itun batean.
|
|
|
Nazioarteko testuinguru berri honek Laugarren Munduaren mobilizazioa erraztu egin zuen eta posiblea egin Mexikon, Bolivian, Txilen, Ekuadorren edo Guatemalan herri indigenek irabazitako protagonismo politikoa. Testuinguru berri honi eta aurreko hamarkadan herri indigenen aldeko nazioarteko lortutakoari jarraituz eta
|
herri
indigenek egindako barne presioari erantzunez, Latinoamerikako estatu batzuek herri indigenen eskubideekin konstituzio aldaketak egin zituzten, gehienbat eskubide kulturalak sustatu nahian: Nikaragua (1986), Brasil (1988), Ekuador (1994 eta 1998), Nikaragua (1995), Kolonbia (1991), Mexiko (1992 eta 2001), Guatemala (1992), El Salvador (1992), Paraguay (1992), Peru (1993), Bolivia (1994), Argentina (1994), Bolivia (1994), Venezuela (1994) eta Australian (1992).
|
|
|
Kolonia garaian zein ondorengo errepublika garaian,
|
herri
indigenekin egindako hitzarmenak nazio independente eta subiranoen artean ziren (Martínez, 1999). Hala ere, sinaturiko hitzarmenek askotan ez zuten izaten gutxieneko garantiarik herri indigenentzat, eta prozedura bera ere arrotzen hizkuntza eta interesa defendatzeko egin zirelako froga franko daude (Martinez, 1999:
|
|
|
Garrantzi handiko beste mugarria 1982an NBEk,
|
herri
indigenek egindako presioei zein berak aginduriko Martinez Cobos en txostenari erantzunez, Populazio Indigenen Lantaldea (PIL) onartu zuenean gertatu zen. Era horretan urteetan NBEren aldetik indigenek pairaturiko interes eza amaitu egin zen.
|
|
|
Baita nazioarteko gizarteak babesturiko eskubideen subjektuak ere. Errealitate hauek
|
herri
indigenek egindako lan, partaidetza eta sormen politikoaren fruitu dira. Eurak, azken berrogei urteetan euren estatuetako errealitate ezkutuak, ikusezin eta herritartasunik gabekoak izatetik XXI. mendeko herritar kosmopolita gorpuztera pasatu dira.
|
|
|
Horrexegatik NBEko erakundeekin eta maila horretan ari diren aditu, teknokrata zein estatu ordezkariekin izandako kontaktuak, bertan gertaturiko aurrerapenak eta oztopoak izan ditugu hizpide, batik bat. Baina zalantzarik gabe maila honetan egindakoa oso inportantea izanik ere, ez du
|
herri
indigenek egindakoaren kronika guztia erakusten. Hori dela-eta, epilogo modura doan azken kapitulu honetan herri indigenek gizarte mugimendu eta sare altermundistekin egindakoa izango duzu hizpide.
|
|
|
Aurreko kapituluan, ekologia garapena eta kultura uztartzeko egindako garapen iraunkorrari erreparatu diogu. Bertan,
|
herri
indigenei egindako erreferentzia eta parte hartzea onartzen bada ere, ezin dira proposamen indigenak kontsideratu eta betiko garapena birpentsatzeko modutzat hartu behar ditugu. SMK, ostera, proposamen indigena garbi garbia da.
|
|
|
Horiek indigenek duten izaera estrategikoa «major group» aipatzen dute eta haien partaidetza defendatu GI estrategiak egiterakoan. Ildo horretatik abiatuz, 2002an, Johannesburgon egindako Rio de Janeirokoaren osteko mundu gailurrean Johannesburg Declaration on Sustainable Development delakoan agenda 21ekiko atxikimendua berretsi egin zen eta
|
herri
indigenen alde egindako aitorpen erradikalena egin. Bertan garapen iraunkorrerako herri indigenek duten erabateko garrantzia defendatu zen.
|
|
|
Kinka larri honetan GIk
|
herri
indigenei egindako ekarpen eta baieztapen inportanteena, gure aburuz, euren kulturen balioari egindako aitorpenean datza. Indigenek irakatsi dute aniztasun kulturalik gabe ez dagoela aniztasun biologikoa mantentzerik.
|