|
2003
|
|
|
Akela rrea ere sartu du zati batean, hor oroitaraztenzuela XVII. mendean Pierre de Lancre inkisidorea Euskal
|
Herrira
etorri zela hemengo jendearen ibilmoldeen epaitzera. Hitza, musika, argi jokoak...:
|
|
|
Harreman zentro bat egin liteke. Beharbada bidai literaturen biltegi bat, Euskal
|
Herrira
etorri diren idazleena bakarrik izan gabe, horiek bereziki artatuko lituzkeena, mintegiak eta antolatuz. Zer ikasi asko baitaukagu horiengandik.
|
|
|
Hau da Euskal
|
Herrira
etorri zaiguna. Bere barnekonahas mahas guztiekin ere, askatasunaren obseditu bat, bere eredu ingelesen maneran (Shelley, Byron):
|
|
|
Ez nuke esango —azkeneko momentuan erabakirik, turismora etorri baita, etorri, baina— Euskal
|
Herrira
etortzera deliberatzeko arrazoietako bat ez dela izan, bidai literaturarekin nahasian ariketa historiko politikoak jarraitzeko aukera. Bukatu berria da Lehen Karlistada.
|
|
2004
|
|
|
Batetik, salbuespenak salbuespen, Donostia bertakogiro oso erdalduna bizi zuten batzuek, eta bestetik, inguruko
|
herrietatik
etorritako jendearekin izaten genuen giro euskalduna. Euskaraz aritzeko modu eta era bakarra zen, Donostia inguruko herrietatik etorritakoekin errazagoa zen harremanak edukitzea.
|
|
|
Batetik, salbuespenak salbuespen, Donostia bertakogiro oso erdalduna bizi zuten batzuek, eta bestetik, inguruko herrietatik etorritako jendearekin izaten genuen giro euskalduna. Euskaraz aritzeko modu eta era bakarra zen, Donostia inguruko
|
herrietatik
etorritakoekin errazagoa zen harremanak edukitzea.
|
|
2005
|
|
|
Innsbrucken lau urtez egon nintzen, baina hirugarren urtean Euskal
|
Herrira
etorri nintzen orain Venezuelan dagoen gure anaia Jose Luisekin batera apaiz egiteko Loiolan. Hura Oñan ari zen Teologia ikasten eta biok batera apaiz egitearren itzuli nintzen, baina laugarren kurtsoa ere atzera Innsbrucken egin nuen.
|
|
2007
|
|
|
60 ordezkari elkarretaratu dira, Frantziako eta itsasoz haraindiko 10 eskualdeetarik. Euskal
|
Herrira
etorri dira Alsazia, Bretainia, Korsika, Okzitania, Katalunia, Guyana, bai eta ere Martinika, Mayotte eta Reunion uhartekoak.
|
|
2008
|
|
|
Espainiako eta Frantziako Estatuetatik Euskal
|
Herrira
etorritako migratzaile kolektiboen taldeek, testuinguruagatik zein haien ezaugarriengatik, inpaktu ekonomiko, politiko eta kulturala eragin zuten, eta beste zenbait prozesurekin batera, euskal gizartearen ordura arteko egitura erabat aldatu zuten. Immigrazio horrek elementu positiboak ekarri zituen; esate baterako, indar abertzaleetan" gai soziala eta gizarteari buruzko gaia" sendotu egin ziren18 Baina, bestalde, euskaldunen kultura eta hizkuntza minorizatzea eragin zuten, bai hirietan, bai landa eremuko, baserrietako milaka eta milaka emigranteengan19, Euskal Herriko bertako hiri industrialetara emigratu zutenengan, alegia.
|
|
|
Espainiako eta Frantziako Estatuetatik etorritako immigrante kopurua handia dela adierazteko, urtero Euskal
|
Herrira
etortzen den pertsona kopurua gogoraraziko dugu. Esate baterako, 2006 urtean, 40.000 immigrante espainiar eta frantziar inguru finkatu ziren Euskal Herrian, eta horiek etorritako immigrante guztien %80 baino gehiago egiten dute (bakarrik 3.100 lagun, %20 baino pixka bat gehiago, ziren beste estatu batzuetakoak).
|
|
|
Hori lortu zen Jagi jagi taldean, Errepublika garaian EAE/ ANV alderdian, eta, frankismoaren garaian, ETA osatu zuten belaunaldi berriengan, Etxebarrieta eta Argalak" Euskal Herri langilea" ideia mamitu baitzuten. Hau da, klase hitzaren ideia abertzaletasunarekin uztartu zuten eta, halaber, Espainiako Estatuko
|
herrietatik
etorritako langile immigranteentzat zubi antzekoa izan zen, eskubide nazionalak aitortzeko eskaeraren borrokan.
|
|
|
Bere herrialdeko taldea, etnia eta erlijio taldea da gero eta gehiago, edo batez ere da, erreferentzia taldea, eta han ezartzen dituzte oinarrizko harremanak. Eta alde horretatik, berebiziko garrantzia du kontuan izatea Euskal
|
Herrira
etortzen diren immigranteak, gehienak ezagunen bidez etorritakoak, gure artean bizitza berri bati ekiten dioten pertsona indibidualak direla; baina, halaber, badutela iragana, eta oraindik ere eusten dioten kultura, eta erlijio jakin bat, eta ez diotela hari zertan uko egin, segurtasuna ematen dielako eta iritsi diren herrialdeetan eta gizarteetan beren herrialde bereko kideekin loturak eta elkar... Iritsi diren gizarte eta herrialde horiek, halaber, gero eta aukera gutxiago ematen dizkie hiritareta nazionalitate eskubideak eskuratzeko, bai eta integratzeko ere.
|
|
|
Ez dago pertsona bat, pertsona batzuk daude. Euskal
|
Herrira
etortzen diren immigranteen kolektiboek ulertu eta onartu lukete Euskal Herriak historia, gizarte, kultura eta hizkuntza jakinak dituela, baita gatazka eta helburu jakin batzuk dituela ere, eta horiek guztiak errespetatu eta aintzat hartu lituzkete. Horrek eskatzen du, besteak beste," ghettoak" ez osatzea, seme alabak ereduan matrikulatzea, eta helduak euskaraz alfabetatzeko programa malguetan parte hartzea.
|
|
|
Kontuan izan behar da beraientzat nahiko lan dela gaztelania ikastea" 9 Oso kritikoa agertzen zen, berriz, AZRAF EAEko Marokoarren Elkarteko Khalid Amzir: Euskal
|
Herrira
etorri berri diren guraso askok etorkinen elkarteetara jotzen dute laguntza eske eta...
|
|
2009
|
|
|
Botikariak edo medikuak egingo zuten euren artean, baina gure artean ez zegoen erdararik. Nire
|
herrira
etorri zen praktikante bat seme birekin. Nire adinekoak ziren, ez zekiNi elizan sartu nintzenean elizmutil, 1940an, jada euskaraz egiten zen ten euskararik, aita eta ama Galiziakoak zituzten.
|
|
2010
|
|
|
Jasotako datuen arabera, 1950 hamarkaden bitartean Hego Euskal
|
Herrira
etorritako immigratuekin osatu genituen etorkin taldeetako kideak ondo integraturik eta gustura sentitzen dira. Aitortzen dute harrera gizartearen aldetik erreakzio onik eta negatiborik ere jaso zutela, eta nolabaiteko bereizkeria jasan behar izan zutela Euskal Herrira heltzean.
|
|
|
Lehenik, integrazio kontzeptuaz gako batzuk azaltzen dira. Ondoren, Euskal
|
Herrira
etortzea izendatu dugun zatian, hizpide dugun immigrazio aldiaren ezaugarri garrantzitsuenak jasotzen saiatu gara, euskal zein espainiar nazionalismoek garai hartako etorkinen integrazioari buruz garatutako ildoei arreta berezia eskainiz. Hirugarrenik, Euskal Herrian bizi izatea izenekoan, immigratuek eurek integrazioaz duten iritzia jaso nahi izan dugu.
|
|
|
Euskal
|
Herrira
etortzea eta horren ondorioa: nazio talka
|
|
|
Hasierako momentu haiez gain, ea Euskal
|
Herrira
etortzeagatik zailtasun berezirik nabaritu ote duten galdetuta (hizkuntzaren eraginez, adibidez), elkarrizketetako partaideek ez diote jaramon gehiegirik ematen balizko talka kultural horri, ez ingurune erdaldunean bizi direnek, ezta ingurune euskaldunean bizi direnek ere. Horren eragina sumatzekotan, ondokoan gertatzen da:
|
|
|
1949an Paulo Lete etorri zen probintzial, oso irizpide garbiekin. Kuban egon zen gerra garaian, kanpotik ikusi zuen hemen zer gertatu zen, eta bazekien zer egin nahi zuen, Euskal
|
Herrira
etorri zenean. Santutegia, Leterentzat, ez zen Oñatiko tontorrean gelditu behar zuen zerbait, Euskal Herri osoarentzako zerbait baizik.
|
|
2013
|
|
|
Honaino iritsita, Euskal
|
Herrira
etortzeko tenorea dugu, eta hemengo telebista publikoak garatzeko unean hizkuntza gutxituko komunitatearen eta populazio osoaren arteko kontraesanaren auzi horri nola heldu dion aztertuko dugu hurrengo ataletan.
|
|
|
Hegoamerikarren berezitasuna ere aipa daiteke. Hego Euskal
|
Herrira
datozenek, gaztelaniaz komunikatu daitezkeenez, sarri ez dute euskararen beharrik ikusten.
|
|
2017
|
|
|
Familia baten ezinegonak eta ohikoak izan daitezkeen gertaerak absurdora eramanak. Edonor ezin da gure etxean sartu, eta Artedramaren proposamenean Maddik Mamadou maite du, baina Euskal
|
Herrira
etortzeko debekua du.
|
|
|
5 Euskal
|
Herrira
etorrita, beraz, Humboldtek elkarreraginean atzematen ditu euskal hizkuntza eta euskal nazioa horregatik dute elkarren beharra bizirauteko, eta, hortik abiatuz, geroz eta gehiago hausnartuko du, orokorrean, hizkuntzaren eta nazioaren arteko loturaz. Bada, horrela, eta adibidez, esanguratsua da kasik hiru hamarkada beranduago bestelako testu bateanidazten duena:
|
|
|
Horregatik, horietaz aritzerakoan nahitaez kontsideratu dira horien dimentsio historiko, kultural, politiko eta abarrekoak ere. Euskal
|
Herrira
etorrita, beraz, Humboldt nazioaren eta hizkuntzaren arteko berezko loturaz jabetzen da, alegia, nolabaiteko betikotasun bat erakusten duen loturaz; horrenbestez, ez da harritzekoa Azurmendik gogora ekartzen digun K. a. V. mendeko Herodoto ere aktuala izatea. •
|
|
|
2 Euskal
|
Herrira
etorrita, honela, Humboldtek" euskal nazioa" eta" euskal hizkuntza" bilatzen ditu, alegia," euskaraz hitz egiten duen nazioa" eta" euskaldunek hitz egiten duten hizkuntza"; izan ere, bertara etortzeak bakarrik eta besterik gabeez dio ezer bermatzen. Bestela esanda, euskaraz bizi diren horiek ezagutu nahi ditu; hots, euskara biziaren esperientzia eduki nahi du, eta, horrexegatik, bertako hainbat eskualde ez ditu bere bidaien jomuga zuzen bezala ikusten nahiz eta horiek bestela garrantzitsuak diren.
|
|
|
Baieztapen horretara iristeko, lehenik, nazioaren kontzeptu klasikoari erreparatzen dio, eta, zentzu honetan, zalantza handirik gabe erakusten du hori oro har eta betikomunitate linguistikoaren kontzeptuarekin batera agertzen dela. Hortik abiatuz, eta Euskal
|
Herrira
etorrita, bestelako bi galdera planteatzen ditu nola pentsatu gaur euskal nazioa eta nola pentsatu euskal nazioaren etorkizuna, zeinak egiaz, eta berak espresuki iradoki bezala, erantzuteko zailagoak diren.
|
|
|
Humboldten lekukotza, horrenbestez, argigarria izan daiteke guretzat: batetik, ez Estatuan edo Estatuetan, baizik eta Herrian bertan oinarritzen den nazio kulturaletik abiatzen delako; eta, bestetik, Euskal
|
Herrira
etortzerakoan jabetzen delako, hain zuzen, nazioaren eta hizkuntzaren arteko sakoneko loturaz. Gogora ekartzekoa da, gainera, Humboldt duela justu 250 urte jaio zela, zehazki, 1767ko ekainaren 22an, Potsdamen.
|
|
|
1 Euskal
|
Herrira
etorri aurretik, eta hau garrantzitsua da, Humboldtek diseinatua du jada bere egitasmo humanistikoa" antropologia konparatua", zeinek ikuspuntu propio batetik gizakiaren dimentsio indibiduala, nazionala eta unibertsala uztartu nahi dituen. Gogora dezagun, zentzu honetan, bere garaian eta egiaz iraultza frantsesaren ondoriozohikoak direla ‘herriari’, ‘nazioari’ edota ‘estatuari’ buruzko galderak, zeinek oro har erantzun ilun eta nahasiak jasotzen dituzten.
|
|
|
Kontsiderazio horiek, egiaz, garapen esanguratsua ezagutuko dute hortik aurrerako bere testuetan eta ez soilik euskal gaiak lantzen dituen horietan; izan ere, bere kezka nagusietako bat jada adierazi bezalabeti egongo da nazioa zer de n galderarekin lotuta. Nolanahi ere, baina, azpimarratzekoa da zein puntutaraino den funtsezkoa berarentzat Euskal
|
Herrira
etorri
|
|
|
Humboldtentzat funtsezkoa da Euskal
|
Herrira
etorri izana; hortik aurrera ikusten du hizkuntza ez dela soilik besteren arteko elementu bat, baizik eta, egiaz, nazioaren beraren elementu zentrala izana; hain zuzen, hortik aurrera ikusten du hizkuntza ez dela soilik besteren arteko elementu bat, baizik eta, egiaz, nazioaren beraren elementu zentrala.
|
|
|
4 Euskal
|
Herrira
etortzerakoan, Humboldtek garbi du, bai, ‘hizkuntza’ dela bere" atentzio puntu nagusia" (XIII, 15) aztertuko dugu hori aurrerago; baina, horretaz gain, arreta handia eskaintzen die ere bestelako hainbat konturi. Horietako bat ‘fisionomia’ da.
|
|
|
1 Euskal hizkuntzarekiko Humboldten interesa, egiaz, lehen aldiz Euskal
|
Herrira
etorri baino lehenagokoa da; zentzu honetan, gogora ekarri nahi ditugu berak 1799ko martxoaren 4an Kunthi eta 1799ko apirilaren 26an Schillerri idatzitako bi karta. Hauxe dio lehenengoan:
|
|
|
Komedia erromantiko gisa sailkatu da, paristar neska gazte bat Ipar Euskal
|
Herrira
etorri eta bertako mutil batekin dituen afera umoretsuetan oinarritzen dela azalduz. Ez da hain esplizituki aipatzen, ordea, filmaren izaera komikoaren arrazoi nagusietako bat erromantzea gauzatzen den markoak berak dakarrela, hots, Euskal Herriak.
|
|
|
Nazioarteko finantza kapitalaren askapena, joan den mendeko azken laurdenean hasi zena, 1989tik aurrera ezin beharrezkoagoa zen Europako Batasunaren kapitalistentzat, Ekialdeko Europako baliabide eta merkatuak bereganatzeko. Aldi berean, herri horietatik Europako Batasunaren
|
herrietara
etorritako jende kopurua igotzen ari zen, azkar eta asko, lan merkatuan haren eragina sentiaraziz. Krisialdi kapitalistaren eraginez muturreko jarrerak indartuz joan ziren, bereziki eskuin ultraliberal kontserbadorearena.
|
|
|
Literatur itzulpenak egiten eman nuen garai bat, euskarazkoak alemanierara itzultzen. Euskara ikasia bainuen aurretik, eta Euskal
|
Herrira
etorri nintzenean euskaraz banekien. Ni europarra naiz eta herrialde handi eta garrantzitsu batetik nator.
|
|
2022
|
|
|
Madrildik etortzen ziren asko. Hala elkarrizketatu nuen Argia rako Lidia Falcon, Euskal
|
Herrira
etorri zen batean. Eva Foresten lagun handia zen hura, gero aldendu egin ziren arren.
|
|
|
Zein da euskalduntzen diren etorkinen ehunekoa lurralde edo herrika? Eta badakigu zein
|
herritatik
datozen eta nora etorri diren euskalduntzen direnak. Demografia fluxuetan, datozenen eta harrera egiten dutenen hizkuntza motibazio eta erabilera datuak?
|
|
2023
|
|
|
Nola eutsiko genioke gure biziberritze prozesuari, Euskal Herriko gazteen erdiek lana Parisen edo Madrilen bilatu balute? Gurean, Euskal
|
Herrira
etorritakoak euskal mundura erakartzea izan da azken hamarkadetako erronketako bat. Askoz zailagoa dute garapen kapitalistaren periferian egotea tokatu zaien herriek:
|