|
2000
|
|
|
30 inguru argitaratu ditu, horien artean Leturiaren egunkari ezkutua (1956), Peru Leartzako (1960), Huntaz eta Hartaz saiakera bilduma (1965), Hizkuntza eta Pentsakera (1966), Elsa Scheelen nobela (1968), Euskal
|
Herritik
erdal herrietara (1978), Euskal gramatika (1978), Euskal Fonologia, Euskal azentuaz tesia, Exkixu (1988), Antigua 1900 (1992), Putzu eleberria (1999).
|
|
|
" Euskal
|
Herriko
erdal komunitateak oso gutxi kontsumitzen eta ezagutzen du euskal produkzioa".
|
|
|
ALVAREZ ENPARANTZA, J.L.: Euskal
|
herritik
erdal herrietara. Amorebieta, 1978.
|
|
|
–Hizkuntza eta pentsakera? in Branka I, San Sebastian, EdicionesVascas Argitaletxea, 51; edota in Euskal
|
herritik
erdal herrietarara, Amorebieta, 405 orr.
|
|
|
–Hizkuntza eta Erresuma? in Branka V, San Sebastian, Edicio nesVascas Argitaletxea, 271; edota in Euskal
|
herritik
erdal herrietara, Amorebieta, 449 orr.
|
|
|
–Hizkuntza gizonaren zerbitzuko? in Euskal
|
herritik
erdal herrietara, Amorebieta, 467 orr.
|
|
2003
|
|
|
Dinamikoa izango da euskal Unibertsitatea, euskal Herri osoan zabaldua eta irakasle eta ikasle taldeek osatua. Honela bakarrik izango da Euskal Unibertsitatea euskal kulturaren legami Euskal
|
Herriko
Erdal Unibertsitate guztietan66.
|
|
|
Are oihartzun handiagoa izan zuen azken solasaldiak; izan ere, Enric Montanerrek egindako saioan katalanak bizi zuen egoera diglosikoa gainditzeko, berau hizkuntza ofizial bakartzat hartzeko premia azpimarratu zuen. Proposamen horrek harrera ona izan zuen, hari beretik, Txillardegik. Euskal
|
herritik
Erdal herrietara, lana argitaratu berri baitzuen, diglosiari buruzko zenbait lan jasoz.
|
|
2004
|
|
|
Azkenik, baina ez azken, sumindurazko ahots bi, geure ezerezaren lekuko. Euskal
|
Herritik
erdal herrietara deserriratu izana salatzeko, lehenik, Txillardegiren ahotsa: –Gure egoera, ordea, herri erabat zapaldu batena da:
|
|
|
gero eta handiagoa dela bi hizkuntza komunita teen arteko etena. Euskal
|
Herriko
erdal komunitateak oso gutxi kontsumitzen eta ezagutzen du euskal produkzioa, lehen, duela 15 urte, baino gutxiago.
|
|
|
6 Euskal
|
herritik
erdal herrietara. Donapaleu taldeak argitaratua.
|
|
2008
|
|
|
Xahoren eragina Hego Euskal
|
Herriko
erdal idazle foruzaleetara igaroko zen denboraz, hark sortutako hainbat legenda hauek garatuz (Aitor, maitagarriak, basajauna...). Baina Hegoaldeko idazleok Xahoren erromantizismo iluminista eta erradikala galbahe moderatu eta katolikotik iragazi zuten, euskal tradizioen bertsio kontserbadore bat sortuz.
|
|
|
Edozein kasutan Azkueren nobelen gabeziak ukaezinak dira, eta horrek badu zerikusirik bere formazio literario urriarekin. Adierazgarria da aleman enbaxadoreari Euskal
|
Herriko
erdal idazleez esan ziona:
|
|
2009
|
|
|
Baina garai batean erdal hedabideek euskal musikari tarte handiagoa eskaintzen zioten. Ohikoa zen Itoiz edo beste edozein talde entzutea Euskal
|
Herriko
erdal hedabideetan. Bazuen presentzia.
|
|
|
Euskal
|
Herritik
erdal herrietara. Txillardegi (Ed.)" Hizkuntza minoritari batzuren azterketa kritikoa".
|
|
|
5 Euskal
|
Herritik
erdal herrietara, 1978, 292 or.
|
|
|
14 Liburu bat galesi buruz in" Euskal
|
Herritik
erdal herrietara", 1978, 284 or.
|
|
|
15 Euskararen arazoa beste hizkuntza pizkundeen argitan in" Euskal
|
Herritik
erdal herrietara", 1978, 480481 orr.
|
|
2010
|
|
|
Jurgi Kintanaren arabera, horixe izan da Jesu Kristoren aurka inoiz euskaraz idatzi den aurreneko iraina. Ildo beretik, Jurgi Kintanak begien bistan utzi du Nietzsche-ren itzala saio osoan zehar, eta azpimarratu duenez, behingoagatik euskal literaturak aurrea hartu die Euskal
|
Herriko
erdal literaturei: Pío Barojak Jaun de Alzate kaleratu baino dozena bat urte lehenago irudikatu zuen Jean Etxeparek euskal iragan nietzschear mitikoa, guztiz paganoa.
|
|
2011
|
|
|
Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi: . Etnozidioa eta demokrazia?, Euskal
|
Herritik
erdal herrietara, 1978, 391 or.
|
|
|
Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi: Euskal
|
Herritik
erdal herrietara, 1978, 436 or.
|
|
2012
|
|
|
Rodriguez, F. (1993): . Euskararen
|
herritik
erdal mundura?, Tanttak aldizkaria, 9, UPV/EHU, Bilbo, 61
|
|
|
Hizlaria, esan dezadan behingoz, Joxe Manuel Odriozola idazlea izan zen eta jende aurrera ekarritako gaia," Euskalgintzako hainbat iritzi". Zenbait iritziren ustez, euskararen
|
herria
erdal herri bihurtu zaigu eta ordezkapen horren arrazoi eta mekanismo ezkutuak oso sakonak eta konplexuek dira, euskal gizartearen eredu jakin bat irauli eta haren ordez erdal gizarte bat ezarri da. Euskalgintzan dihardutenak, eragileak, mota askotakoak dira, esate baterako, hizkuntzalariak, irakasleak, idazleak, kazetariak, euskaltzaleak, euskararen militanteak..., baina lehen sailkapen bat egitean bi multzotan bana ditzakegu guztiak, bi jarrera kontrajarrien arabera:
|
|
2013
|
|
|
Euskal herrian hainbat hiztun komunitate daude. Erdal elebakarrek ezin dituzte Euskal
|
Herriko
erdal eta euskal hizkuntz komunitateak kohesionatu. Lan hori euskaldunok bakarrik egin dezakegu, kikilduta ezkutatzen eta desagertzen ez bagara, noski.
|
|
2014
|
|
|
Asteburu honetan, ordea, gorrotoa diot Elgoibarri. Gorrotoa berriz ere
|
herria
erdal giroan murgildu nahi dutenei, eta haserre egingo dut alde. Kontzertura joaten direnek tragoen dirua herriko tabernetan utziko dutela argudiatuko dute askok, kontzertuari esker herria bizituko dela ere bai.
|
|
|
— (1978): Euskal
|
Herritik
erdal herrietara, Egilea editore.
|
|
2015
|
|
|
horkoak dira ekimen, albiste edo eztabaida gehienak. Euskal
|
Herriko
erdal eremuan, berriz, jarduera txikiagoa igartzen da, halabeharrez. Ez dago, orduan, euskararen aldeko presiorik, eta nazionalistak aukera gutxiago dauka ikuskera horretatik elikatzeko.
|
|
|
ALVAREZ ENPARANTZA, Jose Luis (Txillardegi modura sinaturiko lana): Euskal
|
Herritik
Erdal Herrietara, Zornotza, 1978 (b).
|
|
2016
|
|
|
Bereziki liburu hauek: Huntaz eta hartaz, Euskal
|
Herritik
erdal herrietara, Euskal Herria helburu, eta hamaika aldizkari eta egunkaritan argitaraturiko artikuluak, bereziki hauetan: Tierra Vasca, Zutik, Jakin, Branka, (Zeruko) Argia, Anaitasuna, Enbata, Garaia, Punto y Hora, Egin, Egunkaria/ Berria.
|
|
|
53 Euskal
|
Herritik
erdal herrietara, Euba, Amorebieta, 1978, 6 orr.
|
|
|
4.1 Hizkuntza eta Pentsakera eta Euskal
|
Herritik
erdal herrietara
|
|
|
Hizkuntza eta Pentsakera tik Euskal
|
Herritik
erdal herrietara artikulu bilduma den liburura etorriz, honela dio J.M. Torrealdaik hitzaurrean:
|
|
|
4.1 Hizkuntza eta Pentsakera eta Euskal
|
Herritik
erdal herrietara
|
|
|
Eustakioren oroitzapenetan? in Zeruko Argia, edo Euskal
|
Herritik
erdal herrietara 1978, 101 orr.
|
|
|
in Zeruko Argia; eta, halaber: Euskal
|
Herritik
erdal herrietara 1978, Bilbo, 105 orr.
|
|
|
egile anonimoa duen Agur Irlanda. Azkenik, Pott bandaren praka n (bosgarren zenbakian) ez zuten munduko literaturatik ezer berezik ekarri, ezpada Euskal
|
Herriko
erdal literaturatik (batez ere Nafarroatik) eskuratutako zenbait idazleren lanak: Pablo Antoñana, Javier Aguirre, Ramon Irigoyen eta Miguel Sanchez Ostiz-enak.
|
|
|
2.2 Demokrazia lege, Euskal
|
Herriko
erdal komunitateak ezinbestean jakin/ ikasi behar du euskara
|
|
|
Beraz, guk gure eskubideak gauzatu ahal izateko ezinbesteko baldintza demokratikoa da erdal komunitateak ere euskaraz jakitea, eta ez dakienean, ikastea. Euskal
|
Herriko
erdal komunitateak gurekin duen lehen zor, betebehardemokratikoa da euskara ikastea. Eta soilik euskaraz egiten dakienean izan lezake zor hori ordaindua.
|
|
|
Beste% 13 (etorkizunean Euskal Herrian euskaraz bakarrik egitea nahi duena) alde bat utzita, beste% 84 hori dugu jokaleku ulertarazteko euskaldunon komunitateak dugula etorkizunean euskaraz orain bezala jardun edota orain baino gehiago Euskal Herrian, Euskal
|
Herriko
erdal komunitateak, legez edo borondatez, euskara jakiteko/ ikasteko konpromiso estua hartzen ez duen bitartean.
|
|
|
Ez EAEn, ez Nafarroa Garaian eta ez Iparraldean. Baina, eta legez posiblea ez bada, euskaldunon komunitateak gure gain hartu behar dugu lana, erdal komunitateari egunero aurpegiratzeko, eskatu, defendatu, salatzeko, legeak lege, Euskal
|
Herriko
erdal komunitateak gurekiko daukan euskara ikasteko betebehar demokratikoa. Erdal komunitatearen betebeharra.
|
|
|
Eta legeak gure eskubide hori defendatzen ez duen bitartean, guk eman diogu egunero aditzera Euskal
|
Herriko
erdal komunitateari bere betebeharra, gogor eta jabetzeko moduan. Oso gogor ere bai.
|
|
|
Gaurko egoeran nolanahi, Euskal
|
Herriko
erdal komunitate osoak euskara ikastea/ jakitea, demokratikoa bai, baina desideratuma baino ez da oraindik, desideratum demokratikoa bada ere. Bitartean, orduan, zer?
|
|
|
Bitartean, orduan, zer? Zer egin behar da Euskal
|
Herriko
erdal komunitate osoak beharrizan demokratiko hori betetzen ez duen bitartean, denek euskara ikasten ez duten bitartean gu beraiekin euskaraz (ere) eroso mintzatu ahal gaitezen moduan?
|
|
|
Nekeza aurreikusi bagenezake legeak epe laburrean Euskal
|
Herriko
erdal komunitatea euskara (ere) jakitera derrigortzea, legeak bai arautu lezake/ arautu behar du erabateko jardun/ diskriminazio positiboa euskaldunon komunitatearen alde, euskararen alde, gure egoera gutxituaren kalteak ahalik eta gehien arintzeko, aldi berean erdal komunitateari lagunduz euskarara ohitzen eta ikasten. Eta horrek bai dirudi egingarriago (aipatu EGODek ere jasotako Legeak berrikusi eta eguneratu eta Hizkuntza politika berritua atalen haritik. Eusko Jaurlaritza 2015a, 64?, zerbitzu emaileen betebeharrak kontsumitzaileekiko?).
|
|
|
Gatazka linguistikoaren esparruak utzi egin behar dio euskaldunon komunitatearen arazo izateari, Euskal
|
Herriko
erdal komunitateen arazo izaten hasteko. Hori lortzen dugun egunean irabazteko bidean gara.
|
|
2017
|
|
|
253. Eskoziarren sasi abertzaletasunak gonak eta folklorea baizik ez du zaindu; eta Eskozia zeltikoa itzali egin da?. Txillardegi (1966), Euskal
|
Herritik
erdal herrietara, 1978, 453.
|
|
|
Aurrerakoan ez da aski izango?. Txillardegi (1966), Euskal
|
Herritik
erdal herrietara, 1978, 447.
|
|
2018
|
|
|
Etzikean, ahoa ideki behar zuen aldi bakotx, elizako orhoitzapen zurruburruez mihia trabatua!». Hor begien bistan dugu Nietzsche-ren itzala, eta, Jurgi Kintanaren arabera, behingoagatik euskal literaturak aurrea hartu die Euskal
|
Herriko
erdal literaturei: Jean Etxeparek Pío Barojak Jaun de Alzate kaleratu baino dozena bat urte lehenago irudikatu zuen euskal iragan nietzschear mitikoa, guztiz paganoa.
|
|
|
Alvarez Enparantza, Jose Luis" Txillardegi": Euskal
|
herritik
erdal herrietara. Donostia:
|
|
2019
|
|
|
Gaur egun, euskal hedabideetako askok dute lizentzia hori, besteak beste, azken urteetan Eusko Jaurlaritzako diru-laguntza deialdietan hala egitea saritu delako. Euskal
|
Herriko
erdal medio gehienek ez dute halako lizentziarik erabiltzen eta copyright arekin jarraitzen dute. Salbuespenen artean dira Pikara aldizkari feminista edo Hordago El Salto.
|
|
2020
|
|
|
Abagune honetan hori dena ez dago ondo ikusita, noski, ikuspegi" agoniazkoak" gainditu behar baitira. Txillardegik plazaratu zituenean ere, ez ziren aintzat hartuak izan (Euskal
|
Herritik
erdal herrietara, 1978). Baina, denboraren poderioz, hizkuntzen ezagutzari kasu egitea baino gehiago, erabiltze moduetan eragin beharra dagoela onartzen dugu gehienok ezinbestean.
|
|
|
Hizkuntza eta pentsakera (1972), Oinarri bila. Morfosintasian eta fonologian (1977), ‘La originalidad lingmstica vasca a la luz de los fenomenos de sustrato’ (1978), Euskal
|
Herritik
erdal herrietara (1978), Euskal gramatika (1978), Fonologiaren matematikuntza (1979), Euskal aditz batua (1979), Euskal fonologia (1980), Euskal dialektologiaren hastapenak (1983), Elebidun gizarteen azterketa matematikoa (1984), Euskal azentuaz (1984), Euskal azentuaz (1987), Soziolinguistika matematikoa (1994; Xabier Isasirekin batera).
|
|
2021
|
|
|
XX. mendekoen artean kartzela ezagututakoak dira Koldo Mitxelena, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi, Joseba Sarrionandia eta Mikel Albisu, beste askoren artean. Euskal
|
Herriko
erdal idazleak ere ez dira libratu. XIV. mendean preso egin zuten Portugalen Pedro Lopez de Ayala, Gasteizen jaiotako erdal poeta, estadista, historiagilea eta Gaztelako Juan I.a erregearen ejertzitoko soldadua.
|