|
2000
|
|
|
Ahozko literaturak
|
herri
baten kulturan duen garrantzia azpimarratu nahirik, Bernardo Atxagaren hitzaurrearekin batera aurkezten zaigu Lurdes Auzmendik eta Koldo Bigurik egin duten euskal tradizioko ipuinen bilduma hau. Ipar zein Hego Euskal Herrian ahoz aho transmititu izan diren euskal elezaharretatik gustukoen dituztenak aukeratu eta horiexek aurkezten dizkigute, gazteleraz ahatik.
|
|
|
Biak izan dira argudiatuak eta eraberrituak. Kulturaren arloan darabiltzagunetan, bereziki nortasuna dela-eta
|
Herri
baten kulturarenean, Aranak arima berezi batenezaugarri gisan ekarri zituenak, ahul eta desitxuratuta geratu zaizkigu dagoeneko, baiarraza, bai erlijio kutsuko espiritua.
|
|
|
Nik nahiago dut nortasun hitza mantentzea, identitatearenean kloniko baten itxura gehiago agertzen delako, nortasunaren aurkakoa hainzuzen.
|
Herri
baten kultur aberastasunari, bat izanik ere, barneko aniztasuna adierazteko, nortasuna hitza hobeki dagokio. Euskal Herriaren nortasuna, Euskal Herriarenkultura nola bizkortu?
|
|
|
|
Herri
baten kultura kolektiboa izaten da bere egituraketan. Norbanakoarennortasunak, neurri batean, indibiduala izan behar badu ere, Herri batena gizarte ororennortasuna da.
|
|
|
Zirenak eta direnak.
|
Herri
baten kultura bati buruz ari gara eta behin eta berriz esandugu kultura bizitzaren arloan dagoela, ez abstrakzioetan, ez tresnerian, ez eraikinetan.Denok gara kultur egileak, bakoitza bere inguruan. Baina ez dugu denok arlo guztietankuxkuxeatu behar.
|
|
|
Baina ez dugu denok arlo guztietankuxkuxeatu behar.
|
Herri
baten kulturaren osagaiaz ari gara, ez biztanle bakoitzarenaz.22 kromosomak denon artean osatu behar ditugu, gure Herriaren gorputza osa dadin: besoak, begiak, hankak, burua. Ez zaigu komeni bakoitzaren kultura Euskal Herriosoaren miniatura gisa antolatzea.
|
|
2003
|
|
|
Horretarako, gure iritziz, hauxe guztia birplanteatu beharra dago: kultura hitzaren erabilpena, kultura aztertzeko erabilitako kontzeptuak, beste arlo batzuetara gertatu diren desbideraketak ezabatzea (ekonomia, ikuskizuna, engainua...) arlo horiek kulturaren bizkarroi edo parasitoak baitira, eta, jakina, gure ondorio operatiboek ez dute zerikusirik Administrazioek, Komunikabideek eta kultur ekoizpenak, oro har, eginiko jokaerarekin, eta,
|
herri
baten kulturari buruz ari garenean bereziki interesatzen zaigun aspektua da kulturaren izaera pertsonala eta eskubide naturalak aintzat hartu behar direla herri horren identitate kolektiboan barneraturik, bere eskubide kolektiboaren iturri eratzailea izatera pasatuz.
|
|
2004
|
|
|
Kultura kontzeptu zabala da oso, eta beraren bitartez gizakiek eta gizarteek une bakoitzean mundua ulertzeko dituzten iritzi desberdinez osatzen eta egituratzen da eta, halaber, era desberdinez islatzen da. Ingurua, gizarte harremanak,
|
herri
baten kulturaren eratzaile eta isla. Baina beste alde batetik, gaur egungo gizarte kapitalista garatuetan, kultura, gizarte praktika bezala, produkzio eta kontsumo jarduera bezala ere ulertu beharra dago.
|
|
2007
|
|
|
Egiaz, Jainkoak munduko hizkuntza guztiak ontzat dauzkan eran, hala lituzke Printzeak ere bere herrietako hizkuntza ezberdinak, ez ontzat eman soilik, ezpada baita ohoratu ere? 453 Ez du onartzen hizkuntza bakarraren inposaketa progresoagatik, herri atzeratuen instrukzioagatik, harremanen lastertzeagatik, efikaziagatik justifikatu nahi izatea.
|
Herri
baten kultura ona ez da lasterrezkoa; are, ez laster eta ez astiro ahal da herri bati hizkuntza arrotz baten bidez kultura inposatu; nazioaren lur gainean eta hizkuntzan bakarrik hazten da ganoraz kultura. –Anything is preferable to a system which imposes the ideal of one culture on another and arranges, adjusts, makes for uniform «physiognomies», as opposed to a condition which is «natural», in a state of «creative disorder», where alone individuality and freedom live and grow.
|
|
|
Beraz, identitatea erabiliko dut nik ereherri nortasunaz ari garenean.
|
Herri
baten kultur aberastasunari, bat izanik ere, barneko aniztasuna adierazteko, nortasun hitza hobeki dagokio. Euskal Herriarennortasuna, Euskal Herriaren kultura nola bizkortu?
|
|
|
|
Herri
baten kultura kolektiboa izaten da bere egituraketan. Norbanakoarennortasunak, neurri batean, indibiduala izan behar badu ere, Herri batena gizarteororen nortasuna da.
|
|
|
Zirenak eta direnak.
|
Herri
baten kultura bati buruz ari gara eta behin etaberriz esan dugu kultura bizitzaren arloan dagoela, ez abstrakzioetan, ez tresnerian, ez eraikinetan. Denok gara kultur egileak, bakoitza bere inguruan.
|
|
|
Baina ez dugudenok arlo guztietan kuxkuxeatu behar.
|
Herri
baten kulturaren osagaiaz ari gara, ezbiztanle bakoitzarenaz. 22 kromosomak denon artean osatu behar ditugu, gureHerriaren gorputza osa dadin:
|
|
|
Eta, jakina, gure ondoriooperatiboek ez dute zerikusirik, administrazioek, komunikabideek eta kulturekoizpenak oro har eginiko jokaerarekin.
|
Herri
baten kulturari buruz ari gareneanbereziki interesatzen zaigun aspektua da kulturaren izaera pertsonala. Horregatikeskubide naturalak aintzat hartu behar dira herri horren identitate kolektiboanbarneraturik, bere eskubide kolektiboen iturri eratzailea izatera pasatuz.
|
|
|
Etnikoa, herri horren belaun guztien arteko moldaketa delako. Hizkuntza da, horretara,
|
herri
baten kultura sorkari nagusia: denetan osoena, sakonena eta herritarrena.
|
|
|
Izan ere, iragan uztailaren 7an eta irailaren 1ean Etxebarre 007 ikusgarri sorta oso bereziari harrera egin zion 70 bizilagun baino gutxiago dauzkan nire herri honek. Ttittika Rekalt adiskidearen eta Hebentik kultur batasunaren asmakizunetik sortu eta gauzatu den kultur animazio guztiz berezia izan da Etxebarre 007 Nolabait laburbiltzearren,"
|
herri
bat kulturaz beztitzea" izan da helburua, hots, herri bateko bizilagunak ez daitezen soilik harrera egile eta ikusle arruntak izan, baizik eta esku hartzaileak eta jarduleak. Erabat egitasmo berria eta berezia zen eta arrakastatsua izan dela erran daiteke, zalantzarik gabe.
|
|
2008
|
|
|
Haren altxorra ez da Oiarzungo urre meatzak irudi agortua, baina J. M. Satrustegik euskal mitoen galera eta ez eraberritzeak kezkaturik zegoene an, arrenkura berdina zeukan, ahoz galtzen direnak herri jakintza horretan aurkituko ditugu gure arbasoek, aukeratu, hobetu ogasunak. Noski, corpus baten duintasuna dela-eta, iritziak iritzi,
|
herri
baten kulturan agrikulturan bezala lore, gari, arto eta patata egin ote daiteke lur, lohi eta zimaur arruntik gabe?
|
|
2009
|
|
|
|
Herri
baten kultura gutxiesten denean, mobilizazioak hasten dira. Orain arte esandakoaren arabera, oso posible da Konstituzionalak ez onartzea katalana espainolaren pare egotea.
|
|
2010
|
|
|
Hogei urteko epean oihalgintza bi mila langiletik 62ra jaitsi dela gogorazten digu eta orain Bergarako bailaran sektore historiko izan dena zeharo galtzeko zorian dagoela. Azul bergara esaten zitzaion orain mende eta erdi Algodoneran egiten zen oihal motari eta mahoizko erropa horien arrastoa
|
herri
baten kulturan garatzen dela azpimarratzen du Kostako herrietako jaietan erabiltzen diren jantziak edo eta Olentzeroren galtzak jartzen ditu lekuko gisara.
|
|
|
Hori dela-eta, sukaldea funtsezko nukleotzat har daiteke, han bertan gizartearen garapena gertatu izan delako. Izan ere, sukaldearen bilakaerak
|
herri
baten kultura maila islatzen du; bilakaera hori historiaurreko sutondo xumetik gaur egungo ekipo automatikoetara, eta batzuetan sofistikatuegiak, izan da.
|
|
2011
|
|
|
Webster?), Hegoaldean geroago (Azkue, Barandiaran?).
|
Herri
baten kulturan ipuinek duten garrantzia ez dago besterik gabe haien balio literario edo linguistikoetan; izan ere, horietan agertzen diren eta transmititzen diren munduaren ikuspegiak, balioak, ezagutzak, kultura horren ezaugarriak eta eboluzioa ulertzeko bideak ematen ditu. Baina ipuinak kontatzea bada jardun artistikoa ere; alegia, mintzamena modu sortzailean eta ederrean erabiltzea, esan gabe esatea, entzulearekin jolastea, irudimenaren eremuetan barneratzea.
|
|
|
–Gure agintari afrikarrek, berriki aipatu dugun bezala, Mendebaldeko agintari gogaideen hizkuntzak bere egin dituzte, beraien jatorrizkoak bertan behera utzita. Alde horretatik, hizkuntza
|
Herri
baten kultur identitatea baldin bada, erkidego bateko izanarazten gaituen identifikazio elementua izatekotan, zer dira gure agintariak. Bistan da:
|
|
|
Poetek uste dute poesia beraiek asmatzen dutela eta dena beraiengandik sortzen dela eta beraien barrutik, baina ez da egia. Hitzak hor ditugu,
|
herri
baten kulturatik jasotakoak, baina baita nonbaitetik datozkigunak ere. Hitz arnastuak edo arnasadunak.
|
|
2014
|
|
|
Beharrezkoa zait gertatzen direnak kontatzea eta salatzea.
|
Herri
baten kulturari horrelako mespretxua egiteak erresistentzian eta lubakietatik tiraka ibiltzera behartzen gaitu. Uztaritzen eman dugu" Hazparneko anderea" antzerkiaren lehena, urriaren 25ean.
|
|
2015
|
|
|
‘Savia hitza erabili dut, aurreko astean agure bati entzunda. Zuhaitzaren barne izerdia bezala da hizkuntza
|
herri
baten kulturan, herriaren izaeran. Barne izerdi hori galtzen bada, kanpotik apur batean itxura ematen du oraindik zuhaitza hor dagoela, egitura hor dauka.
|
|
2017
|
|
|
Jatorrizko
|
herri
baten kultura identitate etnikoak nazioaren bidea hartzen du kontzientzia politikoa bere egiten duenean. Orain arte esandakoaren haritik, naziotasuna etnikotasunaren gainditze bat litzateke, beraz; hartara, identitate etnikoaren kategoria kultural soilak kategoria politiko bihurtzen dira nazio eraikuntzaren bidea garatu ahala.
|
|
2018
|
|
|
Etorri zen beste bat, eta azken hau ere badoa pixkanaka, eta ez dakigu zer datorren. Bertsolariak inoiz ez dira berriro izango
|
herri
bateko kultur erreferente nagusia, garai bateko zenbait bertsolari izan ziren bezala. Hori badakigu.
|
|
2021
|
|
|
lehenik, Setioa eta Sorrera kapituluetan, kolonizatzaile anglosaxoien historia berrikusten da, indigenen bertsioak ekarriz; Gerra eta Uholdea ataletan, Missouri ibaiaren inguruko herri indigenen lurretan AEBek eginiko triskantzaren eta haren kontrako erantzunaren berri ematen da; eta, azken hiruretan, Red Power, Internazionalismoa eta Askapena atalburuetan, borrokatik eratorritako irakaspena gogorarazi, eta aktibismo indigenaren transbertsalitaterako bidea ezagutarazten du Estesek. Ibilbide hori gogoratuz, irakasleak indigenen izatearen harrotasuna berreskuratzen du; tradizioari loturik,
|
herri
bateko kultura baten autoestimua berreskuratzen du, eta munduari jakinarazten dio.
|
|
2022
|
|
|
Alferrik da Bertsolari aldizkariko irakurleei inprobisatzaileen garrantzia azaltzea. Poesia herrikoiaren esentzia dira,
|
herri
baten kulturaren erakusle, atsotitz eta esamoldeen sostengatzaile: hizkuntzaren freskura eta edertasun guztia mantentzen dute.
|
|
|
Kultura bakoitzak oinarrizko erlazio hori bere erara adieraziko du, baina erlazio horri buruzko kontakizunak kultura guztietako nukleo eratzailea izango dira. Izan ere, erlazio horri buruzko kontakizunek
|
herri
baten kulturaren imajinario kolektiboa hezurmamitzen dute. Historian eta munduan zehar imajinario kolektibo asko agertu dira, baina guztiek bikote horren erlazioa adierazten dute.
|
|
2023
|
|
|
|
Herri
batean kulturak edota erlijioak finkatutako sinesmenak denborarekin aldatu, garai berrietako bizimoldeetara egokituz, edota desagertu egiten dira, jadanik funtsik ez zaielako aurkitzen. Historikoki aldaketa gerta zitekeen barne garapenaren bidez, katolizismotik bereiztu zen protestantismoa bezala, edo beste sinesmen sistema batekin topo egiteagatik, maiz beste erlijio batekin.
|
|
|
Beharrezkoa zait gertatzen direnak kontatzea eta salatzea.
|
Herri
baten kulturari horrelako mespretxua egiteak erresistentzian eta lubakietatik tiraka ibiltzera behartzen gaitu. Datorren larunbatean, Uztaritzen emango dugu lehena, urriaren 25ean.
|