|
2000
|
|
|
Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko bi eskubide desberdin hauek: estatu gabeko
|
herrien
autodeterminazio eskubidea eta estatuetan dauden herrien autodeterminazio eskubidea.
|
|
|
Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko bi eskubide desberdin hauek: estatu gabeko herrien autodeterminazio eskubidea eta estatuetan dauden
|
herrien
autodeterminazio eskubidea.
|
|
2003
|
|
|
Azpimarratzeko datu bat: Hemen eta Munduan taldearen jaiotzaren eta ondoko garapenaren oinarrian mundu guztiko pertsonen eta
|
herrien
autodeterminazio eskubidearen defentsari lehentasuna ematea dela azaltzen da, eta iritzi hori mugimenduaren oinarrizko osagai nagusia da, kideen uste sendoa eraberritzaile etapartekatua. Ezin dira munduko arazoak konpondu edo, besterik ez bada, arazohoriei aurre egin, tokiko errealitatean, zapaldutako herri?
|
|
|
|
Herrien
autodeterminazioari buruzko gaiak, Euskal Herrira etorriz, ingurumenaren egoerarekin eta naturaren defentsarekin du lotura. Joan den mendeko zazpigarren hamarkadatik hona mugimendu ekologista dinamiko bat dago, ekonazionalismo bat sortu duena, beste herri batzuetan. Europako Ekialdeko herrialdeetan, esaterako?
|
|
2004
|
|
|
Horrekin batera, etorkinen eta bertakoen eskubideak, besteak beste, jartzen dira jokoan, hala estatu nazioaren eta hiritarren subiranotasunari nola identitate eta desberdintasunari buruzko auziak. Gainera, subiranotasunazegiten den galderaren alboan
|
herrien
autodeterminazioari buruzkoak ere erantzunegokiaren zain daude oraindik. Hiritarren subiranotasunak eta herrien autodeterminazioakgarrantzi berezia hartu dute, batez ere baliabide naturalak babesteko eta beste herribatzuekin solidario izateko.
|
|
2007
|
|
|
Adibide argigarria begien aurrean jartzearren, esate baterako, batek esan lezake: giza eta gizarte balioa izanik ere
|
herrien
autodeterminazio eskubidea, ez da kontuan hartzeko modukoa, harik eta, dena delako herri horretan, zeinarentzat eskatzen baita autodeterminazio eskubide hori gizarte balio moduan, harik eta ausaz enfrentaturik dauden aldeen arteko bakea bermatzen ez den artean.
|
|
2010
|
|
|
Bigarren Mundu Gerraren hastapenak eta naziek hilabete eskas batean 1940anburuturiko Frantziako garaipenak nabarmenki eraldatu zituzten lehen erbestekohelburu politikoak. 1938an ez bezala, Euskal
|
Herriko
autodeterminazio eskubidehistorikoa exijituz dugu Londresko Euskadiko kontseilua Britainiar eta Frantziargobernuekin harremanetan. Halaber, Errepublikako gobernuaren bitartekotzarikgabe, elkarlana sustatzeko akordioa izenpetu zuen Franklin D. Roosevelt-en gobernu demokratarekin 1941eko azaro eta 1942ko maiatza bitarte lehendakariak.
|
|
|
Zalantzarik ez, zaila oso zen Jaurlaritzaren egoera. Alde batetik, Nazio BatuenErakundeko bilera baino lehen gobernu errepublikazale baten osaketa beharrezkoazela aurreikusten zuen Agirrek eta, bestetik, Agirrek ordezkatzen zuen gobernuaosatzen zuten indarren gehiengoak euskal
|
herriaren
autodeterminazio eskubideaeskatzen zuen eta zentzu horretan, xede eta asmo politiko horrekin jaio zen Galeuzca. Era berean, Agirrek pertsonalki eta Jaurlaritzak, oro har, ez zuen inoizparte hartu sozialisten eta komunisten arteko liskarretan eta horrek bai batzuenganzein besteengan solaskide egokia bilakatzen zuen lehendakaria64 Ondorioz, erdiko bidea hartu zuen Agirrek:
|
|
2012
|
|
|
Orobat, gogora ekarri nahi dugu EBko erakundeek, batez ere Europako Parlamentuak,
|
herrien
autodeterminazio librearen aldeko aldarrikapena egin dutela hainbatadierazpen eta erabakitan, bai deskolonizazio kasuetan22, bai deskolonizaziotikkanpoko kasuetan23 Hain zuzen ere, deskolonizaziotik kanpoko Hego Sudanekokasuan berriki adierazi du «Europar Batasunaren printzipioetariko bat herrienautodeterminazio eskubidea dela». Amaitzeko, ildo beretik, oso esanguratsua izanzen iaz (2010) Europako Parlamentuak Kosovoren independentzia estatu kideguztiek aitortzeko onartu zuen adierazpena.
|
|
|
Zailtasun horiek zirela medio, ESSBko errepublikek beste bide batzukerabili zituzten sezesiorako; Jugoslaviaren kasua are latzagoa izan zen, sezesioprozesuek sortutako gatazka armatuek ia gaur arte bizirik iraun baitute. Horrela, bada, Jugoslaviako Konstituzioak barne
|
herriei
autodeterminazio eskubideaaurrezagutzen zien, baina ez errepublikei. Montenegro izan zen, ordea, salbuespenbakarra eta Konstituzioaren bidea erabili izan zuena; izan ere, 2003ko Serbia etaMontenegroren Estatuaren Konstituzioan «sezesioa» onartu zen.
|