|
2000
|
|
|
Idazlearentzat abantaila handia da abiapuntu honetatik ekitea lanari. Subjetibotasun
|
honek
idazlearen inplikazio handiagoa eskatzen badu ere, libreago ere egiten du.
|
|
|
Lau titulu ditu kalean eta salmenta aldetik arrakastatsuak izan dira. Hala ere, ez dirudi
|
honek
idazleak asko animatu dituenik. Zergatik?
|
|
|
Literatura handietan idazlearen perfila literatoarena, profesionalarena da. Hemen, ordea, idazleak irakasleak izan daitezke, badirudi bertsolariak ere azken aldi
|
honetan
idazle lanetan dabiltzala... Nola ikusten duzue profesionaltasunaren gaia?
|
|
|
Bestalde, eleberri trinko
|
honetan
idazleak elkarrizketa biziak hanhemenka txertatuz erritmoa ematen lagundu du. Giroari dagokionez, 60ko hamarkadan kokaturiko Emon biar yako eleberria gogorarazi digu.
|
|
2001
|
|
|
Gero hark egindako galderei erantzuteko. Metodo
|
honekin
idazleen mitoa eskoletara, eta bide batez ikasleetara hurbiltzen da.
|
|
|
Bertan, Ramonek Bernardo Atxaga aurkeztu behar zuen eta horretarako," Atxagaren belaunaldi literarioaren aurretikotzat" jo zuen bere burua, eta belaunaldi literarioen kontu hau gehienetan eztabaidagarria bada ere, benetan argigarria suertatzen zaigu kasu
|
honetan
idazle honen ikuspuntu literarioaz jabetzeko. Aipatutako hitzaldian, honako berezitasunak egotzi zizkion Saizarbitoriak bere belaunaldiari:
|
|
|
Nobelaren literaturtasuna, edo berezkotasuna, hizkuntza literarioaren bigarren mailako kodetzearen nolakotasunean dagoela baieztatzen duten metodologiek aurkitu duten" pagotxa" aparta izan da: denbora jauzi anakronikoek, plano desberdinen artean lotura gisara jokatzen duten elementu sinbolikoek (Nouveau Roman eko partaide den Ricardou k" corps conducteurs" deiturikoak), aldibereko espazio desberdinen azalpenak," round characters" direlakoen agerpena (pertsonaia problematikoak, alegia), pertsona gramatikalen alternantziak...) nobela
|
honetan
idazleak eduki narratibo hori egituratzeko erabili dituen baliabideak.
|
|
|
duten pertsonaiak sortzen hasiko da (baitaerabat errealista ez den Behi euskaldun baten memoriak liburuan ere). Euskalinstituzio literarioa errealizatu denetik esparru txiki
|
honetako
idazlea izan arren, destino literarioa edukitzea posible da13, eta pertsonaia erromanesko tradizionalaren agerpena. Atxagaren kasuan behintzat, horrelaxe azal liteke.
|
|
|
Eta hala, Borges heroia baldin bada behartsu, lurrean kondenatu eta pobreen begietara, Ministroarentzat erabateko etsaia da; eta alderantziz, Ministroa ordena bermatzen duen heroia baldin bada, Borgesentzat akabatu beharreko deabrua da. Alabaina nik, obra
|
honen
idazlea naizen aldetik, heroi bakarra behar dut, eta heroiaren aukerak nire jarrera markatuko du aldez aurretik; hau da, beste hitzetan esanda, jarrera, posizio bat hartu behar dut liburuari buruz, aldez aurretik. Bon, honek hainbat gauetako loa galarazi zidan arren, azkenean posizioa hartu nuen, Ministroaren alde.
|
|
2002
|
|
|
Espainiako kritikariek diotenez, artean jaiotako belaunaldia dugu 1950eko hamarkadatik 1960ko hamarkadaren erdira arte Espainiako literaturan eleberri sozial interesgarrienak eman zituena. I. Aldecoaren El fulgor y la sangre (1954) eleberriarekin nabarmendu zen ildo
|
honek
idazle ezagunak bereganatu zituen: J. Goytisolo, Ana Mª Matute, R.
|
|
|
hemen eskaintzen dena baino latin literaturaren inguruko azterketa sakonagoa eskatuko litzaioke horri. Sarbide
|
honetan
idazleen inguruko gutxieneko datuak baino ez dira eskaintzen: bizitzari buruzko zertzeladak, idazlanen zerrenda, lan garrantzitsuenen inguruko iruzkina, eta idaztankerari buruzko zerbait.
|
|
2003
|
|
|
Aurten go azaroan berriz, abentura liburuen inguruko biltzarra egingo dute Gasteizko Villa Suso jauregian. Bertan bilduko dira ikerlariak, adituak eta alor
|
honetako
idazlerik onenak.
|
|
|
Eneko Bidegain, Itxaro Borda, Iban Zaldua, Gotzon Garate, Castillo Suarez eta Lucien Etxezaharreta dira, besteak beste, «Euskal Herria 2050» liburuaren egileak. Gatuzain argitaletxeak Durangoko Azokarako plazaratuko duen ale
|
honetan
idazleak Euskal Herria hemendik urte batzuetara nolakoa izango den aurreikusten saiatu dira, fikzioan oinarriturik.
|
|
|
Bekario modura edo egon zen aldi baten, baina ez luzaro itxura denez, ze azkenean militar baten semea sartu zuten plaza hartan. Argitara dakargun elaberri
|
honek
idazleak ikertegi horretan lan egiten zuen aldia hartzen du, eta hango data errealitateari dagokion ala ez zintzilik utzirik urtea, elaberrian bezala, edo berandutxoago. Elaberriko zehaztasun nagusiak autobiografikoak izatekotan, Lleidako egotaldi luzetik Madrilera itzultzen deneko aldian kokatu behar da elaberria.
|
|
|
Iruditzen zait Atxaga dela benetan herri
|
honetako
idazle bakarra. Galdetuko baliote:
|
|
2004
|
|
|
Arimaren ondoko ezkien artetik ibilki
|
honek
idazleak beti besarkatu dituen gaiak dakartza ostera ere. Lerroen artean, tituluetan bertan ere, denboraren joana, tempus fugit, eta honen kontra esperantza; amodioak pizten dituen grinen aurrean, desamodioak sakabanatu eta betiko estaltzen dituenak; Egiaren bila abiatze zapuztua, homosexualitatea eta halakoen gaineko hausnarketak.
|
|
2005
|
|
|
Ezin esan, oro har, 90eko ipuingintzak aurreko idazle eta izenburu batzuen arrakasta berdindu edo gainditu duenik, hala ere, aurrera egin eta bidea eman du idazle askoren lehenengo argitalpenak genero honetakoak izateko. Hamarkada
|
honek
idazle berriak ekarri ditu, batzuk hamarkada honetan bertan indartu dira, Edorta Jimenez eta Jon Arretxe bezala. Beste batzuek argitalpen urriagoak izan dituzte, baina denek osotu dute hamarkada honetako ipuingintza eta, bide batez, euskal narratiba ere.
|
|
|
Tradizio
|
honetako
idazlea dugu Agustin Zubikarai (Ondarroa,). Bildumarik argitaratu ez arren ipuinak hainbat aldizkaritan eta sariketatan (Bilbao Hiria Ipuinak...) sakabanatuta ditu, denak ohiturazaletasun herrikoi estilokoak:
|
|
|
6 Belaunaldi
|
honetako
idazleak 30eko urteetan jaio eta 50eko hamarkadan hasi ziren argitaratzen, besteak beste, Antonio Ferres, Armando Lopez Salinas, Alfonso Grosso, Jesús Lopez Pacheco, Juan Garcia Hortelano, Goytisolo....
|
|
|
Aspaldi utzi zaio jada, aniztasun linguistikoa, kulturarentzako oztopo kaltegarri bezala, eta hizkuntzen ikaskuntza, hezkuntzarako beharrezko gaitz bezala kontsideratzeari. Baina oraindik ez gara iritsi hizkuntza bitarteko huts bezala —berau hitz egiten duen nazioak edo
|
honen
idazleek elkar ulertzeko bakarrik erabiltzen duten artekari soil bezala— ez kontsideratzera.
|
|
|
Honengatik hark, batetik, ezinbestekotzat du" aniztasun linguistikoa, kulturarentzako oztopo kaltegarri bezala, eta hizkuntzen ikaskuntza, hezkuntzarako beharrezko gaitz bezala" 162 ikusten duen hizkuntzaren kontzepzio oro alboratzea. Modu berdinean, bestetik, beharrezkoa iruditzen zaio ere hizkuntza" bitarteko huts" bezala kontsideratzeko joera duten interpretazio guztiak gainditzea, alegia, hizkuntza" berau hitz egiten duen nazioak edo
|
honen
idazleek elkar ulertzeko bakarrik erabiltzen duten artekari soil bezala" ulertzen dutenak163 Azken batean, hizkuntzak, gizakiarenganako bere barne loturagatik edo, berezkoa du esanahi antropologikoa eta, bere" izaera nazionala" azaltzerakoan ikusi bezala, komunitate linguistiko ezberdinen hizkuntza historikoetan bakarrik du existentziarik. Honengatik, gogoz eta askotan azpimarratzen du berak" hizkuntza ezberdinak", egiaz," ez direla gauza baten hainbat deitura, baizik eta gauza beraren ikuskera ezberdinak" 164 Hizkuntza batetik besterako aldea ez da bakarrik nominala edo formala, baizik eta baita eduki mailakoa edo kualitatiboa ere:
|
|
2006
|
|
|
Lanaren pasarte edo zati
|
honetan
idazle klasikoek euskaldunei buruz zeukaten iritzia landuko dugu. Honi lotuta barbaroaren kontzeptuaren argibideak eman ditugu autore greko latindarrek agertu ohi zituzten aurreiritziak aipatuz.
|
|
|
Ohar koaderno
|
honek
idazle barik irakurle banindu, etenik gabe ariko nintzatekeen nire bizitza sexualaren inguruko hipotesiak egiten. Etsi ezazu, irakurle, alferrik ari zara.
|
|
2007
|
|
|
Eta nik ez bata eta ez bestea, deitzen dudala ez ezer negoziatzeko, nola ba, motza naizela liburu onenarena ulertzeko aitortzeko baizik; besteak beste jakiteko nola neurtzen diren eleberriak poemekin eta ipuinak saioekin; esateko ez zaidala gustatzen satisfazioaren kultura
|
honetan
idazleak missen gisa erabiltzea; idaztea eta idazlea bestela ulertzen ditudala, nik.
|
|
2009
|
|
|
nola islatu du euskal literaturak euskal gatazka? Txalapartak gaiaren inguruko 18 ipuin Haginetako mina liburuan bildu dituela aitzakia hartuta, Beñat Sarasolaren artikulu
|
honetan
idazleak eta kritikariak aferaz nola manifestatu diren ikusiko duzu. Gainera Itxaro Borda idazleak, Iratxe Retolaza kritikariak eta Inazio Mujika eta Mikel Soto editoreek euren iritziak eskaini dizkigute.Azken urteotan presentzia nabaria izan duen gaia izanagatik, ez da oso aspaldian euskal literaturan eta euskal gatazkaren erlazioaren inguruan hausnartu eta idazten dela.
|
|
|
Kultura eta Hezkuntza Sailaren ekimen
|
hau
idazleei hurbiltzeko era berri eta berritzailea da, aldez aurretik aukeratutako aztergai bati buruz hitz egiteko gonbita luzatzen diena. Idazle bakoitzaren azken lana aurkeztu beharrean, horixe izaten baita jendeak idazleekin harremanetan sartzeko duen aukera gutxietako bat, irakurleen interesekoak izan daitezkeen gaiak eztabaidatzea proposatzen die.
|
|
|
Euskal kultura zabaltzeko egin duen eta egiten ari dena lana aitortu nahi dio Bizkaiko Foru Aldundiak sari
|
honekin
idazle bizkaitarrari.
|
|
|
Lan
|
honen
idazleon iritzirako, antzeko eredu bat aplikagarria izango litzatekeemakumezkoen kasurako. Emakumezkoak egoera bidegabe eta diskriminatzaileaskori aurre egitera behartuta daude.
|
|
|
Uda
|
honetan
idazle uruguaitar horren liburu batzuk irakurri ditut, eta aurikuletako bat behintzat tenkatu didate.
|
|
|
PCC Txinako Alderdi Komunistaren Liburu Zuria propaganda baino ez dela gelditu da agerian, beraz, beste behin; hartutako konpromisoak antzuak direla eta nazioartearen eskaerei muzin egiteko ausardia eta ausarkeria dituela. Made in China produktuak globalizazioaren paradigma bihurtu diren
|
honetan
idazle disidente baten ahotsa isilarazteko edozer egiteko prest baitago Txina; Xiaobo urtebete akusaziorik gabe preso edukitzeko, lekukorik gabe epaitzeko, hiru orduko saioaren ostean zigortzeko, hitzak krimen bat ez direla idazteagatik 11 urteko kartzela zigorra ezartzeko, parodia juridiko horretan akusatuari defentsarako hamalau minutu baino ez emateko, eta zigorra kritikatu dutenei herrialdear...
|
|
2010
|
|
|
Epaltzak jadanik frogatua zigun idazle heldutasuna, tituluz titulu irabazia. Baina proiektu
|
honek
idazle anbiziotsua begietaratu dit. Idazteak berez dituen era askotako zailtasunei Epaltzak beste hiru erantsi dizkie:
|
|
|
Nahiz eta idazle horiek hurrengo urteetan ere argitaratzen jarraitu, ez zuten euren olerkigintzan inolako berrikuntzarik ekarri. Era berean, esan beharrean gaude, 30eko hamarkadako olerkigintzan garapen nabarmena antzeman arren, ezaugarriok hamarkada
|
honetako
idazle berrien lanetan iraun zutela.
|
|
|
" Berde honekin lurra egin zuen, urdin honekin, zerua". Horrekin zera esan nahi dut, sari
|
honekin
idazle bati zerua ematea dela gure lana. Lurra irakurleak emango edo ematen dio.
|
|
2011
|
|
|
Borgesek gazteleraz eskaintzen duen eredua eta prosa moldea gaizki etorriko al zaigu, ba? Itzulisten irakurria izango da, agian, baina oso oker ez banago, norberaren diskurtsoa besteren ekarriaz osatzen, mamitzen, aberasten, elikatzen da; hori hala bada, ez al zaigu mende
|
honetako
idazle nabarmen eta handiaren erreferentzia euskaraz interesatzen. Alferrik da honetaz gehiago jardutea.
|
|
|
Gainera, sentimental nazkagarri bat da eta irain egiten aspertzen denean negarrez hasten zaigu, gure sorbaldan burua pausatu eta bere malko eta mukiekin zerri eginda utziko digu jaka, belauniko jarri eta barkatzeko eskatuko digu ondoren, edo besarkatu egingo gaitu geratzen zaion lagun bakarra garela esanez. Bizi garen mundua nolakoa den, gu geu zer bihurtu garen ikusteko, gisa
|
honetako
idazle nazkagarriak behar ditugu?, dio.
|
|
|
Liburu
|
honetako
idazleak argudioak hausnartu bitartean, itzalak hainbat figura eta irudi apailatzen zituen gelako horma zurian.
|
|
|
Zernahi gisaz, garai
|
honetan
idazle eta irakurle euskaldun alfabetatuak bazeuden. Baina beraien egoera hain zen diglosikoa, ezen euskarazko liburugintza gertaera erabat ez ohikoa baitzen, eta haren sortze eta harrera erabat baldintzatuta zegoen.
|
|
|
Alkartu behar gorria dago. Batasun
|
hau
idazleen eskuetan dagoen ezkero, biltzar nagusi bat eratu litzake, E.K.A.k zuzenduta; eta, sakon estabaida (sic) egin ondoren, alkar artuta atera, aurrerakoan idazle guziok hildo beretik joan gaitezen.
|
|
|
Euskal poesia garaikidearen erreferenteak nagusitzen dira bere irudikerian; bereziki nabarmenak dira Bernardo Atxagaren olerkigintzaren oihartzunak lerro artean, beste zenbait ahots poetikorekin batean. Desterratuen piztiarioa idazluma findua duen egile baten obra da eta, epaimahaiaren iritziz, kutxa Irun Sari
|
hau
idazlearentzat bere hautu literarioen bermagarri izan daitekeen bezala, gaur egungo euskal poesiaren irakurleentzat ekarpen baliotsua izango da.
|
|
|
Joan gizaldikoak, eta Axular bera ere ikusi nai nikek egungo gaietan barna! Itzalez ta begirunez ta mirespenez begira bear dizkagu gizaldi
|
ontako
idazle sailla, eta oek batez ere. Oek, garako idazleak, urratu zizkigutek iakintza ta gizapide landa guziak, ta onen bearra zikan baitipat gure euskerak.
|
|
|
Poeta, Pazkoko Altxamenduaren buruetako bat eta Irlandako behin behineko gobernuaren presidentea. " Iraultzaileak dira herri
|
honetako
idazle guztiak?" esan du bere baitarako;" idazleak iraultzaile guztiak?".
|
|
2012
|
|
|
Egin izan dira testuak esplikatuz Neron enperadorea ez zela tradizioak nahi duen gizon anker, gaizto eta bizioz josia izan, guztiz kontrakoa baizik eta gainera baieztatuz berak ez zuela Erroma erre, ez zituela kristauak jazarri eta erail. Garbi ikus daiteke
|
honekin
idazle batek nahi duen bezala aurkeztu dezakeela pertsonaia bat edota garai oso bat. Eta hortxe azal daitekeela idazlearen ideologia nobelan erakutsitako tesiaren azpitik ezkutuan.
|
|
2013
|
|
|
Zumaiako onenaren saria, Leire Arano Amasek eskuratu du More edo… lanari esker. Ipuina modu pertsonalean kontatzeko ariketa egin du kasu
|
honetan
idazleak eta ariketa horren ausardia onetsi du epaimahaiak. Teknikoki oso ondo jositako ipuina dela iritzi diote eta bide onean doan idazlearen lana dela erabaki du.
|
|
|
Adio trenari eta adio niri, hamabost hazbeteko pantaila lauaren alde honetatik begiratzen dudala, poema
|
honen
idazle poema honetako figurante;
|
|
2014
|
|
|
Baina, A. Christieren lanen artean gure inguruan hedapenik handien izan duena Txalo taldearen eskutik etorri zen. Antzerki talde
|
honek
idazlearen The Mousetrap antzeztu zuen euskaraz, 50en bat emanaldi, zein gaztelaniaz, beste 750en bat saio.
|
|
|
Behin, orri literarioa idazten nuen garaian, egunkariko zuzendariak, Carlos de la Valgomak, esan zidan: " Egunkari
|
honetako
idazle handi batek ezagutu nahi zaitu". Jose Artetxe azpeitiarra zen, Saint Cyran abadeari buruzko liburu bikainaren egilea [Saint Cyran, 1959].
|
|
|
Dakigunetik, bi jarrera daude
|
honi buruz
idazleen artean: batzuek lapurtar formak hartu behar direla diote, eta beste batzuek gipuzkoarrak nahiago.
|
|
|
Toberak aipatzen dituzten testu guziek ez dute mintzo bera, eta lehen sailkapen baten egitera behartzen gaitu idatz ekintzaren helburuak berak. Ageriko zaizkigu lan
|
honetan
idazleak eta beren ikusmolde, helburu diferenteak (zientifiko, kulturala, polemikoa). Baina zentzu zabaleko hitz anitzek korapilatzen dute ulermena:
|
|
2015
|
|
|
HIRU: Izan ere, eta dagoeneko garbi aski dakite
|
honetaz
idazle, aditu eta kritiko literario askok, ez da, nobela historiko, deitu daitekeen horrelakorik, ezta hurrik eman ere, esamolde hori osatzen duten bi termino horiek kontrajarriak baitira:
|
|
|
Bizitza eskaini zion herri honen independentziaren aldeko borrokari. Eta, horrekin batera, herri
|
honetako
idazlerik sendoena da, poesian ez ezik, baita prosan ere. Eta hori gutxi balitz, kazetari ezin hobea izan zen, lehenengoz saiakera baliatu zuena kazetaritzan?.
|
|
|
bere esankizun, auzi ta gogoeta sakonetan, eta liburu
|
hau
idazlea bera dala esan
|
|
|
testimonios de un exilio" liburua argertu da. Ondoko egunetan
|
honen
idazlea den Julio Galvez Barrazak Valparaisoko Euskal Etxean mintzaldi bat eskaini du. Espainia, Frantzia, Euskadi eta Txile lotu zituen gertakizuna hemen aipatzera goaz.
|
|
2016
|
|
|
honezkero bi behar dira, behintzat. Une
|
honetan
idazle profesionaltzat jo ditzakegu, gutxienez eta ezagunenak aipatzearren, ziur bat edo beste ahazten zaidala, kategoria aski labainkorra den neurrian?, Aitor Arana, Pako Aristi, Jon Arretxe, Bernardo Atxaga, Harkaitz Cano, Joan Mari Irigoien, Koldo Izagirre, Edorta Jimenez, Anjel Lertxundi, Miren Agur Meabe, Fernando Morillo, Jasone Osoro, Kirmen Uribe eta Patxi Zubizarreta; duela gutxira arte ...
|
|
|
Baina debate honek aterabideak behar zituela eta antzerki honek erantzun batzuk eskaintzen zituela. Badirudi antzerki honek garrantzia, eragin handiagoa izan zuela publikoarekin lortu zuen komunikazioan eta
|
hau
idazleak bidali zuen mezuaren bitartez. Azken finean, mezuak zuela lehentasuna, gainerateko kalitatearen neurrian kokatzen zela, kalitatearen bitartez mezua hobeki pasatzen baitzen.
|
|
|
Elkarrizketa mintzaira idatziaren eta erranaren arteko bitartekaria da, hemen hiru ekitaldi ditugu. Elkarrizketa da antzerkiaren oinarrizko adierazpena, igorleak aktorearen bitartez hartzaileari igortzen dio mezua, hartzailea publikoa delarik, beste igorle batek,
|
hau
idazlea bera, mezua igortzen ari delarik pertsonaien bitartez. Adierazpen bikoitza deitzen dena dugu hau.
|
|
|
gehienetan idazlea kanpoaldetik baizik ez zaigu agertzen, barnetik ez ordea. Txillardegiren liburu hontan aldiz, idazlea bera ageri zaigu oso osorik bere esankizun, auzi ta gogoeta sakonetan, eta liburu
|
hau
idazlea bera dala esan behar, ez estiloz bakarrik baita mamiz ta giharrez ere.
|
|
|
lehenak" Ene Artzain Etxola" eta bigarrenak" Herria maitez, Eliza maitez". Biltzarra bururatu aitzin, Daniel Landartek ere aipamen berezi bat egin deie kaseta
|
huntan
idazle diren Bastida Berroko hiru anaieri: Xan, Josep eta Agustin Errotabehere-ri.
|
|
2017
|
|
|
Frutosek bezala, idazleen boom a gertatu dela iritzi dio: " Aberasgarria da oso, baina testuinguru
|
honetan
idazleari balioa ematea eta irakurlea erakartzea dira lehentasunak". Bide horretan, Nafarroako idazleak gehiago sustatu behar direla eta egoera hobetzeko instituzioen bultzada beharrezkoa dela ohartarazi zuen.
|
|
|
Bai, nik uste dut bertso txapelketa nagusia dela euskal idazle onenek, edo herrialde bateko idazle onenek, literaturzaletasuna sustatzeko egingo dugu lau urtean behin herrialde
|
honetako
idazle onenen lehiaketa bat, goiz batean, ipuin onena nork idatzi. Eta horrek konbokatuko balitu milioika pertsona lehiaketa hori jarraitzera.
|
|
|
– Mutikoa nintzenetik pentsatu izan dut mende
|
honetako
idazlerik onena zarela.
|
|
|
Ene aldia delarik sail
|
huntan
idazle, frangotan gogoetatua egoiten niz zertaz arizan behar dutan. Ez gaiak xuhur direlakotz, bainan gai sobera badelakotz eta nik ez jakin zoin hauta.
|
|
2018
|
|
|
(Liburu
|
honetako
idazle eta musikari guztiak bi atariotan aurkituko dituzue, eta baita poema, letra eta doinu gehienak ere. Erreferentziazko bi webgune horiek barik, liburu honen emaitza zatiaz eskasagoa izango zatekeen).
|
|
|
Urteek aurrera egin ahala neurria zorrozten joan bazen ere, autoreek eta antzerki taldeek eurek moldaketak egiteko baliatu zuten egokiera lehen urte haietan, euskarazko zein gaztelaniazko itzulpen zehatzak ekidinez eta interpretazioetarako aukerez baliatuz, zentsoreek ez baitzuen euskara ulertzeko gaitasunik lehen urte haietan. Egiteko
|
honek
idazle edota taldeei lan eskerga, ardura eta ausardia eskatu bazien ere, urte batzuk geroago etorriko zenarekin alderatuta, leuna izan zen zentsuraren jazarpena. Izan ere, erregimenaren indarkeria 40ko hamarkada hartan hurrengoetan baino basatiagoa izan bazen ere, beste esparru batzuetan zentsurak denborarekin egin zuen okerrera.
|
|
2019
|
|
|
Ondorio gisa, esan genezake Saizarbitoriak" istorioak kontatzen dituzten margolanak" hobetsi dituela eleberrian transmititu nahi duena osatzeko eta bere eleberrigintza osoan bezala, maisutasunez jakin duela zer elementu aukeratu toki edota momentu egokienean txertatzeko. Rossettiren obsesioa eleberrian Victoria izeneko neskak protagonista nagusiari ofizioz zer den galdetzean eta
|
honek
idazlea dela esatean, neskak hauxe esaten dio" Literatura da gizakiari kantua edo negarra eragiteko maitasunak duen ahaltasunaren lekukoa. Pintura, ordea, mutua da, eta, ondorioz, mugatua sentimenduak adierazteko" (182).
|
|
|
Baina ez nekien nola hartuko zuen. Azken finean, biok geneukan barneratuta bera dela etxe
|
honetako
idazlea, Ismael Alberdi, eta ni bere idazkiak zuzentzen dizkion emazte fina.
|
|
|
–Bazenekien
|
honen
idazlea emakume bat izan zela?
|
|
|
Dena den, erantzun horiek azaltzen saia gaitezen joera nagusiak azpimarratuz. Bistan da ondoko bilduma hau artikulu
|
honen
idazlearen subjektibotasunaren mende dago; sintesi hau beste norbaitek bestelakoa eginen luke.
|
|
|
Zazpik ez dute deus gehitu. Hona, beraz, berrogeita hamahiru inkestatuengan aipamen hautatu batzuk, era batez artikulu
|
honen
idazlearen antologia. Iruzkinik gabekoa.
|
|
2020
|
|
|
Literaturak. Literaturak, berriz, bere tresnak behar ditu, magia, eta
|
hau
idazlearen esku dago. Eskura izanda ere, aurreko beste lanetan erabilitakoak, apika, ez du balio izaten betiko.
|
|
|
Les deux mystères (Bi misterioak, 1960) eta L' air et la chanson (Haizea eta abestia, 1962), gai bertsukoak dira. Joera
|
honek
idazle askorengan izan zuen eragina eta hori zela-eta saiakerak idatzi zituzten, besteak beste, bere lagun surrealistak izan ziren Bretonek eta Eluardek, Butor, Scarpetta eta Phi lippe Sollers arte kritikariek, Foucault filosofoak nahiz Henri Michaux poetak. Erakusketa honetan, aldiz, bi izan genituen, funtsean, Magritteren artelanetan erredundanteak diren imajinak:
|
|
|
Ni neu orain itzal bat besterik ez naiz. Ikerketa
|
honen
idazleak sentitu duen hutsune bat. Detektibe emozional batek jaso duen fikziozko pertsonaia baten testigantza.
|
|
|
Eta berak proiektu
|
honetan
idazle nahi ninduen, taldekide! Nola esango nion, ba, ezetz!
|
|
2021
|
|
|
Kronika luze
|
honetan
idazle heldu gisa ageri zaigu Joseba Zubimendi. Idazkeraren teknikak artikulugintza ugari batean landuak eta menderatuak dituela, bere bizitza aberatsean bildutako gertaerak txertatzen ditu historian, datuari lekukoaren oroitzapena eransten dio, bertsolariaren kantuari entzulearen gogoeta, exiliatuaren mindura, gerlako bizirauna denaren sentimenduak...
|
|
|
Itzuli
|
hau
idazle klasikoetan ere agertzen den arren, ez da dudarik batere XX. mendean ezagutu duela hedadurarik handiena. Horrela, Axularrek hiru aldiz erabiltzen du, Belapeirek behin bakarrik, Larramendik bi aldiz eta abar.
|
|
|
[1] Azken pasarte
|
hau
idazlearen inspirazio kolpe baten emaitza baino ez da izango ziurrenik, baina izan daiteke bertsolaritzaren historiari eginiko keinu bat ere. Izan ere, Dorronsorok nahiz Zulaikak kontatzen duten bezala, Xenpelarrek Justo bertsolariaren kontra Lezoko plazan buruturiko desafio famatuan bertsorik aldrebesenak nork bota izan zen dema.
|
|
|
Dolores Redondoren Baztango trilogia irakurri gabea nintzen, baina bai filmak ikusitakoa, eta idazlearen opera prima omen den Aingeruaren pribilegioak
|
honetan
idazle donostiarrak hiru liburukietako zenbait motibo aurreratzen dituela konprobatu dut, hala nola herri txikietako gizarte matxista, gertakari fantasmagorikoak eta emakumeen kontrako biolentzia. Hemen, Pasaiako herritik dator istorioa, eta narratzaile protagonistaren bitartez irakurleak haren haurtzarora bidaiatuko du, kostaldeko herrian bizitako pasadizoak ezagutzera.
|
|
|
«Hizkuntza batean lehen aldiz idazten hasten zarenean, ez dakizu nondik hasi ere, eta hitz guztiak ondo bereizita eta ortografia aldetik ere egoki idatzita dago testu hau.
|
Honen
idazlea lehenago aritua zen idazten, edo bestek idatzia irakurria zuen». Eta berea idaztean, molde arkaikoen eta modernoagoen printzak dauzkan euskara erabili zuen:
|
|
|
Argitaletxera bidali duten lanean hobekuntzak egin behar direla esaten bazaie, larritu egiten dira, uko egiten diote lana hobetzeari eta galdu egiten dute idazten jarraitzeko adorea. Era
|
honetako
idazle gutxi ezagutu ditut, baina ezagutu ditut batzuk. Denak emakumezkoak.
|
|
|
– Gaitz horren metastasia edo azken fasea izaten da nola halako plagioetan edo autokopietan edo maileguetan oinarritutako literatura, handik eta hemendik kopiatuta dagoena. Gaitz honi dei diezaiokegu frankensteinera, era
|
honetako
idazleek frankensteineraz idazten dutelako, Victor Frankensteinen munstroaren antzeko mugimendu inorganikoekin, benetako bizitzarik gabe. Parte bat da honena, parte bat da harena, eta ezer ez da erreala, benetakoa, egiazkoa edo, zer dakit nik, norberarena.
|
|
|
Horregatik izan daiteke idazle mota hau jasanezina, Gabriel Aresti izan zitekeen bezala. Era
|
honetako
idazleak tipo normalak izan daitezke, itxura batean, baita lasaiak ere, baina, kolerikoak ala lasaiak izan, idazle hauek mailuak dira. Jose Luis Alvarez Enparantza era honetakoa zen, eta Txillardegiren obra ezagutzen horrenbeste lagundu digun Joxe Azurmendi ere bai.
|
|
|
Jose Luis Alvarez Enparantza era honetakoa zen, eta Txillardegiren obra ezagutzen horrenbeste lagundu digun Joxe Azurmendi ere bai. Tarteka, era
|
honetako
idazleak fusilamenduaren Golgotara kondenatzen dituzte eta zutunik joaten dira, oinez, begiak zabalik hil ditzaten. Horrela hil zen Sokrates, horrela Lauaxeta.
|
|
|
Pablo Neruda, Maya Angelou, Walt Whitman, Ruben Dario. Espainian era
|
honetako
idazleek arazoak izan ohi dituzte, fusilamenduen unean. Gerra zibilean, faxistek hil zuten hobiaren zain jarraitzen duen poeta, herri oso baten bertsiorik onena haragitu zuen suziri humanoa, Federico Garcia Lorca izenekoa.
|
|
|
Antonio Tabucchi147 Elurretan apenas aztarnarik utzi gabe mugitzen diren idazleak, hegaztien antzera idazten dutenak, eleganteak. Zure auzokidea era
|
honetako
idazlea balitz eta Nobela irabaziko balu, harategian enteratuko zinateke, handik astebetera. Idazle hauek harmonikoak izan ohi dira eta estiloan eleganteak.
|
|
|
– Plazeretan horditzen zaituena. Hedonismoaren iturrietan sortzen den estiloa existitzen bada, era
|
honetako
idazleak toki horretan egon nahi du, txorrotak irekita idaztea gustatzen zaio, irakurlearen sentsazioetan eragin nahi du, esperientzia sentsorialak eskaini gura dizkio, irakurleak horditu arte idazten du eta irakurleak horditzeko moduan. Berbaldunak, hedonistak, zeremonia sobrenaturalaren jarratzaile zoroak eta haren ideologo erradikalak.
|
|
|
Literaturan, Irlandak eman ditu garaienetako batzuk, Oscar Wilde, Jonathan Swift eta Brendan Behan, esate baterako. Era
|
honetako
idazleen artean Tom Sharpek Ingalaterra, unibertsitatea eta Hegoafrika larrutu zituen; Leonardo Sciasciak, Italia, oligarkia ekonomikoak eta demokrazia kristaua; Jon Alonsok Euskaltzaindia, euskal sukaldaritza eta euskal literatura, besteak beste. Mariano Jose de Larrak Espainia eta Espainiako kultura.
|
|
|
Beretzat literatura arte ederra da baina arte eder hori fabrikan bezala egiten du, behar dituen orduak ematen dizkio, diziplinaz irakurtzen du, ofizioaren ezagutzak ematen duen bikaintasuna bilatzen du. Arimak literatura eskatzen dionez eta literaturak irakurleak exijitzen dituenez, era
|
honetako
idazleak best sellerrak egiten dituzten printze bilaka daitezke eta irakurleen errepublikak belaunaldi oso batentzat zabal ditzakete. Gurean Patxi Zubizarreta.
|
|
|
Tipo hau inportantea da. Tipo
|
hau
idazle askoren lemazain bihurtzen da, askotan, horretarako batere asmorik gabe. Egoten da batzuetan literaturan idazle maitagarri bat.
|
|
|
147 Era
|
honetako
idazleen boterea noraino hel litekeen jakiteko, aski da Pereirak dioenez irakurtzea. Konpromiso politikoaren literaturaz esan daitekeen guztia kontenitzen duen narrazio magikoa, zinismoaren kontrako humanitatearen poesia testimoniala, nobleak ez diren gauza guztiak innobleak direla gogoratzen duen narrazio definitiboa.
|
|
|
Partikula kopulatibo bat dauka! Kritikoek ez zuten ulertu bere garaian, oso injustuak izan ziren nirekin, baina, tira, halako txikikeriengatik ez naiz kexatzen, dena kexa eta kexa den gizarte
|
honetan
idazlea ezin baita kexatu, bestela kexa besterik ez omen du, eta gu ez gara kexatiak, izan ginateke, agian, baina ez zaigu gustatzen, ez dugu ikasi eta kexatzen hasteko berandu da orain, ez bada ze gutxi kexatzen garen esateko!
|
|
|
Sara Carcamo sestaoarraren Mamu Izateko Moduak proiektua aukeratzea. Epaimahai
|
honek
idazleak Idazkaritza Nagusiak jarritako goiburua betetzeko hartu dituen arriskuak azpimarratu nahi ditu lehenengo eta behin.
|
|
|
Zerbaitek atentzioa ematen du: hedadura geografiko izugarri handi
|
honetako
idazleek autore berberak irakurtzen eta aipatzen zituzten, Homero, bai, baina baita Aristoteles eta Menandro ere. Liburu horiekin idazten eta irakurtzen ikasi izana zen gaur egungo Iranen jaiotako greziar batek eta Egipton jaiotako beste batek komunean zuten ia gauza bakarra, biak etxetik hain urrun.
|
|
2022
|
|
|
Estatu Batuetan eta edozein historietan pasa izan dena da narratiba konkretu batzuk idazten direla, ez? Eta kasu
|
honetan
idazleak hartzen du bere istorio pertsonala eta hau literaturan deitzen da bildungsroman nobela. Nik ikasbidai bat dela esango nuke.
|
|
2023
|
|
|
Argitaletxera bidali duten lanean hobekuntzak egin behar direla esaten bazaie, larritu egiten dira, uko egiten diote lana hobetzeari eta galdu egiten dute idazten jarraitzeko adorea. Era
|
honetako
idazle gutxi ezagutu ditut, baina ezagutu ditut batzuk. Denak emakumezkoak.
|
|
|
Bere markaren fetixizazioa. Liburu
|
honen
idazlearenak. Bere markaren desfetixizazioak.
|
|
|
Idazleak idatzi egin behar du, ez besterik. Zer litzateke mundu
|
hau
idazlerik gabe!
|
|
|
Baina gu biok
|
honen
idazleak gara eta iruzurrak ekidin ditzakegu.
|