|
2007
|
|
|
Kontra egin zion Jean Saint Pierrek Camille Julliani,
|
honek
esan zuenean ez zegoela euskal arraza existitu zenaren frogarik; Saint Pierren erantzuna: Zertako ez?
|
|
|
Savant érudit382 eta très érudit et très informé383 deitu zuen Henri Gavelek. Baina Georges Hérelle izan zen goren eraman zituena Daranatzi zuzenduriko laudorioak,
|
hau
esan baitzuen:
|
|
|
Laurent Apésteguyren ustez, euskaltzainek mintzaira zailchkoa derabilate, arruntean nekez deramakeguna507, Resurrección Mª de Azkue buruaren hizkeraz
|
hau
badio ere: Mintzaile choragarri hau, aho aberatsekoa, eskuara itzulikatuz, zalu eta biphil dabilana508.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntzalaritza konputazionalean bezalaxe, hizkuntzalaritza orokorrean ere zalantzarik ez da aditzei buruzko informazio lexikala guztiz beharrezkoa dela,
|
honek
esaten baitigu esaldi bat zuzena eta ulergarria izateko aditz batek zein elementu behar dituen inguruan. Hau zehaztea baina, ez da lan erraza; eta horixe erakusten dute orain arte ildo horretan egin diren azterketa desberdinek.
|
|
|
|
Honek
esan nahi du Arabako Guircu> toponimoa, latinezko circu (m) hitzetik bal din badator, III. menderako gutienez latinetik euskaratua zegoela. Berdina esan deza kegu Anguelu> leku izenari buruz.
|
|
|
bere hizkuntzaren sena erabiltzen ari da.
|
Honen bidez
esan nahi duguna da burmuinean dituen Gramatika Unibertsalaren arauak eta bere hizkuntza bereizten dituzten parametro aukerak baliatzen dituela. Enuntziatu hori ekoitzi ahal izateko bere senaren barruan dituen kodeetako bat erabili du nahitaez hiztunak2 Printzipioz, aldaera geografiko bakarra erabiliz, edozein komunikazio egoeratan ari daiteke hiztuna, hizkuntza osoaren sortze ahalmen guztia ezar baitakioke kode horietako bakoitzari.
|
|
|
Zuzenbidearen eremuan euskararen erabilera rik ez badago, orduan jakintza horretako hitzak ere ez dira izango, nora jo ez dugu izango. Larramendik berak HH an euskarazko liburuen falta aipatzen duenean, ildo bertsutik, beste
|
hau
dio euskararen erabilerari buruz: «No> hay> libros> manuscritos, > > ni> procesos> impresos».
|
|
|
Arantzazuko Andre Mariaren Egutegiak urte askotan aldi bereko bi argi talpen izan zituen: 1947an hasitakoa, eta 1952tik 1981eraino bizkaierazkoa hogeita zortzi ediziotan argitaratutakoa19 Bigarren egutegi
|
honetaz
esango ditugunak, beronen lankide izandakoengandik jaso ditugu20.
|
|
|
Izan ere, Serafin Baroja Manterolaren eta Bilintxen laguna izan zen eta pozik zegoen Euskal Erria aldizkarian euskarazko erdi bertso erdi poesia haiek argitaratuz, edo argitaratugabe2 geratu ziren. Amairu damacho? bezalako zarzuelak idatziz, edo garai hartan hain ospetsu bihurturiko apokrifoen generoan eleberriak idatziz, honako izenburu
|
honekin
esate baterako: –Los pillos de la playa.
|
|
|
saioan. Bidasoako txapelaundiei eskainitako hura gogora ekarriz,
|
hau
dio gure idazleak:
|
|
|
edo, gaia? argumentua hartzen duenez (eta bai batzuetan eta bai besteetan, aditzaren proiekzioaren barruan sortuko litzateke argumen tu hori), aski litzateke beste
|
hau
esatea:
|
|
|
|
Honezaz
esan daitekeenik gehiena, goratxoago mugatzaileem atalean azaldua dago jada. Batzuen eta besteon bereizkuntza ere ez da erraza gehiene
|
|
|
tipologiaren ikasketa gehienak sinkronikoak dira ta.
|
Hau
esanda gero,. ikusi da tipo bereko hizkuntzak ez direla urrun egoten sailkapen genetikoari dagokionez.
|
|
|
Abizenez ari da ordea Mitxelena bertan, ez semantikaz edo lexikologiaz, eta oso argibide neurtuak ematen ditu alde> hitzaren edo alde> atzizkiaren adieraz. Horrela, alde> hitzaz ari delarik, honako
|
hau
dio bertan: –< < lado> >, < < región> > (ronc.
|
|
|
Badago, gainera, Diputazioei laguntza eskatzeko moduan testu honen eta Azkuek egindako zenbait eskariren artean antzekotasunik. Hola, testu
|
honetan
dio Diputazioek Akademia sortuz gero «serían acreedoras de mayor veneración y gratitud de los vascos». Konparatu adierazpide hori Azkuek hilabete batzuk lehenago apezpiku kontuan egindakoarekin («V. E. verá indudablemente en mi deseo, el deseo del Pueblo Euskaldun»; Azkueren 1913.03.22ko gutuna Bizkaiko Diputazioari) eta urte batzuk geroago, Azkue R AEn sartzean, Espainiako gobernuari eskoletan euskara sartzeko eskatu ziolarik esandakoarekin («Con tal medida se ganaría para siempre el corazón de todo buen vasco», Azkue, 1928:
|
|
|
Era horretara, 1880 hamarkaden artean, euskal ikerketa guztiak bete betean positibismoan eta garaiko europar korronteen zikloan txertatu ziren. Historialarien artean, esate baterako, Fidel Sagarminaga, Camilo Villabaso, Estanislao Labairu, Karmelo Etxegarai, Pablo Gorosabel, Arturo Campion, iturrien bilketa eta kritika positibistan topa daitezke288 Etxegarairen 1892 urteko testu
|
hau
esandakoaren adibide da:
|
|
|
137 Zentzu horretan, Zalbidek (2003: 105, 86 oharra) kontzesio onartezin bat egiten dio Arana Goiriri
|
hau
esatean: «a) Aranaren aldeko 320 sinatzaile horien izenzerrendarik ez da inoiz egin.
|
|
|
Batzuen eta besteen ezaugarriak desberdinak dira eta hemen hizkuntz formei gagozkie
|
hau
esatean. Erregistro ez familiarrak hurbilago egon daitezke eredu idatzietatik familiarrak baino.
|
|
|
Guk Haur Hezkuntzatik hasi eta 4 maila arte bizkaiera erabiltzen dugu eta hortik gora batua, nahiz eta goiko mailetan komunikazio hizkuntza bezala bizkaiera erabiltzeko aukera guztiak ematen diren.
|
Honek
esan nahi du guk idazketa irakurketa prozesu osoa bizkaieraz egiten dugula eta laugarrenetik gora hasten garela jarduera akademikoan batua sartzen. Ikastolako ikasleen ehuneko 30 bakarrik dira etxetik euskara dakartenak eta horrek asko murrizten du euskalkien erabilpena.
|
|
2009
|
|
|
Bilkuratik egunbatzuetaraZaldubik Eskualdunara (Hiriart Urrutiadis kideari?) 6bertso igorri zituen, etakazetak publikatu (E229, 1891/10/16) 37 Egileizenik gabeargitara ziren, etaazken koblan
|
hau
zioen: –Kanta hauk emanditudala/ nihork eznizalasala.?. Geroago berrizlanduetaosatuzituen:
|
|
|
Euskaltzaindiaren araudiak
|
hau
dio bere 6.a puntuan:
|
|
|
Azkue Biblioteka batzordearen eginkizun nagusia da Azkue Bibliotekaren jarduerari sostengu akademikoa ematea.
|
Honek
esan nahi du, funtsean, haren lanak gainbegiratzea, ekimenak proposatzea edota onartzea eta haien segimendu akademikoa egitea; halaber, Azkue Bibliotekaren lanhizkuntza euskara denez gero, alor tekniko horretan sostengu akademikoa ematea beharrezkoa den neurrian.
|
|
2010
|
|
|
Aditzera emago dizuet Aguinte
|
onec
esaten diguna: GU honek salatzen du dizuet hori ez dela autorea, baizik eta sermoilaria esatari den aldetik.
|
|
|
(?) Biurtuco ote da Apostoluetara? Baña
|
onec
esango dioe: Judasec saldu zuan Jesu Cristo ogueita amar diruan, baña saldu dezu ascoz merqueago.
|
|
|
Bere muga guztiekin ere, garai berrien atariko usaina zekarren dekretu hark berekin. Labur bilduz, eta ikuspegi orokorrari eutsiz, honako
|
hau
esan liteke agintealdi zaharra amaitu eta berria eratzeko garai hartako eskola munduaz:
|
|
|
Non dago hortaz gakoa, gurasoen D-ranzko joera lerrakuntza handi hori azaltzen lagun dezakeena? Ez litzateke hain funsgabea, hipotesi moduan bada ere, ondoko
|
hau
esatea: guraso askoren buruan etorkizun prognosi pragmatiko batek eragin eta eragiten du.
|
|
2012
|
|
|
Onaindiak itzulitako klasikoen hitzaurreetan ere antzeko argudioak aurki daitezke. Goetheri buruz honako
|
hau
dio:
|
|
|
Puntu honetara iritsirik, eta Pott bandakoek artikulu
|
honetan
esaten dutenarekin jarraitu aurretik, egokia deritzogu Sarrionandiak berak tradizioen arteko elkarreragin horretaz plazaratu dituen iritziak hemen tartekatzeari.
|
|
|
Heziketa kultural ideologiko horrekin erkatuz inkongruentea eta desegokia da. Baina horrek ez du esan nahi kasu
|
honetan
esan duenaren kontrako adiera bat eman nahi izan duenik aditzera; ez du semantikaren araberako aurkakotasun ironikoa aditzera ematen. Esatariak horixe esan nahi izan du, baina testuinguru honetan desegokia da eta desegokia delako gertatzen zaio harrigarri eta ustekabeko norentzakoari.
|
|
|
Esate baterako filmen kritikako esatariak ondorengo
|
hau
dioenean aurresuposatzen du norentzakoak filma ikusi duela eta ez duela zertan, zergatiak, azaltzen aritu:
|
|
|
Beraz, ezin dezakegu esatariak unean unean duen intentzio xedea ahaztu.
|
Honek
esan nahi du ez dagoela gramatika irizpideez edo gramatika neurriz soilik enuntziatua neurtzerik; balio duten irizpideak berbaldi irizpideak dira.
|
|
|
|
Honekin
esan nahi duguna oso da sinplea: ez gara oinarrizko enuntziatuaren kausaz ari, enuntziazioaren kausaz baizik; edota Lapesak, causas de dicto?
|
|
|
Atarikoa edo den atal
|
honetan
esatekoa iruditzen zait Agurtzane Azpeitiak eskaintzen digun Koldo Mitxelenaren zinemaeta liburu kritiketako diskurtso estrategiak: enuntziatu parentetikoak, tesiaren laburpena, aise irakur daitekeela, prosa arina eta zehatza duela eta bilatzen duen irakurlearekiko komunikazioa (Mitxelenaren modura esanez) berez bezala doala.
|
|
|
Gero argibide bezala
|
hau
dio: –Lehen begi kaldüan, agertzen dena da antzerki ekeia bi sailetan berra dela, eta oso ber zerrendetan zatitzen dela:
|
|
2013
|
|
|
Eta pausa denboretan mezara joate hori bereziki soldaduentzat zela ulertzen da, Annette Beckerreren esplikazioen arabera.
|
Honek
dio gerla ez zela plegatzen erlijio giristinoak finkatzen zituen hitzorduetara, igandeak igande izateak edo meza orenean meza izateak ez zuen gerlako jarduna aldatzen. Bonbak edo erasoak gerta zitezkeen mezako tenorean.
|
|
2016
|
|
|
|
Hau
dio Hegobürüri, haren izenaz ez dela inor oroituko. Aldiz, berea, nahiz eta hila izan, betikoz egonen dela gogoetan.
|
|
|
Nafar gudari handia agertzen da, hemen Amayur deitzen dena. Dufort gobernadoreak, haren aurkaria agertuko denak,
|
hau
dio Amayurri buruz:
|
|
|
122 Ikus, A.M. Labaien,
|
honek
baitio Victoriana Arrietarena dela, desadostasun bat agertzen da autoreen artean, ez dugu aukerarik izan iturri desberdinen artean konparazioaren egiteko.
|
|
2017
|
|
|
Aukera desberdinen artean bat proposatzeko garaian, kontuan hartu zuten Euskaltzaindiak Abadiñon, 2003ko uztailaren 18an, emaniko 139 araua, «Euskal Herria» izenari buruzkoa dena. Arau horrek honako
|
hau
dio: «Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa (Beherea eta Garaia) eta Zuberoa batera izendatzeko erabil bedi Euskal Herria izena».
|
|
2019
|
|
|
1862 Jean Duvoisin() eta Anton Abadia(). 1862ko abuztuaren 20ko data duen gutunean, frantsesez, honako
|
hau
esan zion Jean Duvoisinek Anton Abadiari: –Je ne cesse de regretter que vos idées sur le projet de former une académie basque n, aient pu être réalisées jusqu? à ce jour?
|
|
|
Azkuek ez zuen ia inoiz huts egiten, eta bera izaten zen bilerari hasiera ematen ziona,. Jaunak, ordua dugu? esanez; ondoren, bakoitza zegokion lekuan eseritakoan, honako
|
hau
esaten zuen: –Aitaren eta Semearen eta Espiritu Santuaren izenean as dezagun batzar au, edo batzarraldi au?.
|
|
|
–Eta
|
hau
esanik, agur esan behar dizuet, lagunok. 1920an hil nintzenez, beste bati eman behar diot kontakizunaren erreleboa.
|
|
|
Ez genuke ahaztu behar urte haietan agintari espainiarrek honako
|
hau
zioten idazkunak zituztela jarriak beren bulegoetan: ESPAINIAR ONA GAZTELANIAZ MINTZO DA.
|
|
2021
|
|
|
Halako kasuetan, ikusten denez, behintzat jarri baldin badu ere idazleak, aski argi dago hor ez dela segurik edo bederen erabiltzen ahal. Egun,
|
hau
esango genuke, besteak beste, hor: bai noski, bai horixe, bai eiki, bai segurki, bai phürü (euskalkien arabera, eta ezezka ere gauza bera).
|
|
|
Bai, jauna, guztiak bat utzi baga; ezpabere, ez dago bautismorik (De la Quadra); Zer egin behar du deungaro ezkonduta dagoanak? Bilatu defentsore jakituria handiko bat, eta egin
|
honek
esango diona. Ezpabere beti biziko da bekatuan (Mogel); Alemanek ez zuten Gernika txikitu, ezpabere ingelesek eta frantsesek (Egia); Senide eta osagileek esaten zidaten kontuz alkohola, sexu eta telebistarekin, ezpabere txarto ibiliko zara (J.
|
|
|
a) Hitz ordena aldatu edo predikazioa aditzik gabe utzi: Hau gizon zikoitza da (adierazpen perpausa); Hau da gizon zikoitza (harridura perpausa); Gizon zikoitza!; Harrigarria,
|
honek
esaten duena!; Polita, zure lana! b) Zenbait markatzaile erabili (erakusleak, bai, galde hitzez eraturiko graduatzaile enfatikoak...):
|
|
|
Eta aditz hauek guztiak tu motako partizipio burutua duten aditzen sailekoak izaten direla.
|
Honek
esan nahi du ez dela tu aditzak sortzeko baliabidea, Ø baino. Iritzi berekoa da de Rijk (2008:
|
|
|
42.6b Juntadura bere zabalean hartuta, dena den, honako
|
hau
esan daiteke: maila bereko unitateak elkartzen direla juntagailuen bitartez:
|
|
|
Efraimen kanpetako kontatuak izan direnak heltzen dira ehun eta zortzi mila eta ehunetara, zein beren andanetan: hirugarrenekorik ilkiko dira (Duvoisin);
|
Hau
dio armadetako jaunak: laugarren hilabeteko barura, bosgarrenekoa, zazpigarrenekoa eta hamargarrenekoa, bozkario eta jauzitara eta besta buru ederretara bihurturen zaizkio Judako etxeari:
|
|
|
Izen sintagma horrek eskatzen duen artikulua baizik ez da. Alde
|
honetatik
esan dezakegu erakusle bakoitza bilaka daitekeela (eta bilakatu dela) artikulu: Nik bekatarionek aitortzen diot...
|
|
|
Era berean, emakume bakarra bada ezin dezakegu
|
hau
esan: * Joan den astean harategian aurkitu nuen emakume berdina aurkitu dut gaur kalean.
|
|
|
Bi leku horietan doan izen sintagma nolabaiteko kontrastean jartzen dugu. Adibidez, ondoko perpaus
|
hau
dioenak: Nik esango dizut zer den ona, ez du modu neutroan esaten.
|
|
|
Ororen buru,
|
hau
esango nuke. buruan
|
|
|
Perpaus jokatugabeetan, adibidez (§ 25.2.4c, § 30.6.3.25, § 34.11, § 40.9):
|
Hau
esanez/ esanaz; Hau esanez gero...; Gezurra esateaz gainera... Baina baita perpaus jokatuetan ere (§ 38.8, § 40.17):
|
|
|
Perpaus jokatugabeetan, adibidez (§ 25.2.4c, § 30.6.3.25, § 34.11, § 40.9): Hau esanez/ esanaz;
|
Hau
esanez gero...; Gezurra esateaz gainera... Baina baita perpaus jokatuetan ere (§ 38.8, § 40.17):
|
|
|
Denok egiten dugu gogoeta gure iraganaz, eta gure bilakaeraz/ Denok egiten dugu gogoeta, baina* Gure iraganaz, eta gure bilakaeraz denok egiten dugu.
|
Honek
esan nahi du PS instrumental honek gogoeta horren arrimuan bakarrik lan egin dezakeela, edo gogoeta egin predikatu osoarekin. Bere kabuz, PS instrumental hori ezin da izan egin moduko predikatu baten osagarri.
|
|
|
Eta berdin,* hemendiko aurrerako lanak.
|
Honek
esan nahi du hemendik aurrera osagai bakar gisa ikusten dugula eta horrelaxe lexikalizatua dagoela, adberbio konplexu bat osatuz.
|
|
|
Etxepare); Zertako profetizatzen duzu, erranez:
|
Hau
dio Jaunak: Hona hiri honen ematera nola hala Babiloniako erregeen eskuetara, eta hark hartuko du (Duvoisin); Deusek ez nau hala samurrarazten nola holako gauzen ikusteak (Duvoisin).
|
|
|
Bada, ordea, aldaezintasunaren kontzeptua definitzeko beste bide bat: aldaezintasuna hitzek edo hitz multzoek perpausean betetzen dituzten zereginen arabera hartzen dituzten muga hizkiei, erlazio hizkiei eta gradu markei eta antzekoei badagokie, honako
|
hau
esan daiteke: adberbioek ez dute mugatzailerik hartzen, ikusi bezala; adberbioa batzuetan nominalizatu daiteke, izenkiei dagozkien kasuetara eramanez (Iruñetik zerbait urrutian bizi da), adberbioa izen bihurtuz alegia; adberbioa izenlagun ere bihur dezakegu ko markaz baliaturik (atzoko lagunak); adberbioek ez dute kasu marka gramatikalik hartzen(* atzok), baina bai leku denborazkoak (atzotik) batzuetan; azkenik, adberbio batzuek, baina ez guztiek, gradu markak har ditzakete (beranduegi,* atzoegi).
|
|
|
Beste molde
|
honetan
dio motako laguntzailea hartzen duten predikatuak ditugu. ‘Zerbaiten erantzukizuna egotzi norbaiti, erantzukizuna norbait horri aurpegira/ lepora bota’ adierako predikatu horiek datiboaren kontrola ezartzen dute.
|
|
|
Pertsona izenordainak erlatibatzeko, erakusleak baliatzen dira, pertsona komunztadura atxikiz: Maite zaitudan (lagun jator) horri emanen dizut; Nire begiz ikusi dudan (lekuko xalo)
|
honek
esaten dizut. Gaur egun, aposizioan erabiltzen dira usuago halakoak, molde honetan:
|
|
|
Bestetik, hitanoak ez du ospe handiegirik izan batzuen artean. Hori dela eta, Yirizarrek
|
hau
dio: " Holmer me escribía, desde Bermeo, que el tratamiento familiar en Vizcaya es decididamente agresivo e insultante" (Yrizar 1981:
|
|
|
* Nor esan duzu [ menditik etorri] eta [Mikel zuei deika hasi zela]?
|
Honek
esan nahiko luke, ezkerreko juntagaiko adizki laguntzailearen elipsia duten adibide hauetan, bi perpausak ez direla guztiz parekoak. Izan ere, juntadura egituren ezaugarri orokorra da (Ross 1967; Williams 1994), galderak egiten hasitakoan, bi juntagaietako funtzio bereko elementuei buruzko galderak izan behar direla:
|
|
|
Zerbait ez dago ongi ≠ Ezer ez dago ongi. Lehena esaten duenak honako
|
hau
dio, funtsean: Bada zerbait ongi ez dagoena, beste guztia agian ongi badago ere.
|
|
|
Beste, sarritan, bat dun izen sintagmari kontrajartzen zaion izen sintagman agertzen da, honelako itzuliak sortuz: Gizon batek
|
hau
esan zidan; besteak hura. Era berean batzuk i kontrajartzen zaio askotan besteak:
|
|
|
Aipa daiteke hemen besteak beste esapidea ere: Besteak beste,
|
hau
esan nuen; Besteak beste, eraman ezazu hau bere lekura. Hauek nolabaiteko adberbio esapideak ditugu eta badirudi elipsi baten edo ondorio direla.
|
|
|
16.2.2e Izen berezien ondotik (§ 16.2.3), erakuslearen ondotik eta izenordainen ondotik erabiltzen da:
|
Hau
esango balu S. Ambrosio batek, sinets liteke (Agirre Asteasukoa); Campion batek[...] gorengo izarretaraino goretsi zuen (Mitxelena); Gauza guztiak heldu dira hitz batetarik, eta bat hura aipatzen dute guziek (Pouvreau); Zeren ez da bide bat baizen, eta bat hura ere, guztia da mehar (Axular); Ala hura ere badudalarik norbait bat penitentearen eta nire artean? (Fedearen Propagacioneco urtecaria).
|
|
|
Zerbaitekin/ norbaitekin batera diogunean, aldi berean gertatutako bi kontu elkartzen ditugu.
|
Hau
esatearekin batera agertu zen haurra esanez gero, adibidez, batera postposizioak soziatiboa du osagarri eta aldibereko bi gertaera aipatzen dira: zerbait esatea eta haurra agertzea.
|
|
|
Egungo literaturan arras hedatua da aldaera hau. Hortaz, laburtuz,
|
hau
esan daiteke: nahiz eta aldaera erredundanteak izan, asko erabili dira, batez ere hobeago eta hobekiago (Iparraldean), literatura tradizioan.
|
|
|
Ezin gara, besterik gabe, ni are aberatsagoa naiz esaten hasi.
|
Hau
dioenak, aldez aurretik X aberatsa da edo X Y baino aberatsagoa da suposatu behar du, esaldia zentzuzkoa izango bada. Konparazio soilak ez bezalako inguramena eskatzen du, beraz, egitura horrek.
|
|
|
Hauetan, bistan da, Gasteiz eta Pello-ren ondoren datorren sintagmaren erreferentzia Gasteiz eta Pello bera dira. Hori, honako
|
hau
esatea bezala izango litzateke: Gasteizen (eta Gasteiz Euskadiko hiruburua da) taberna gehiegi dago; Pellok (eta Pello da atzo aipatu nizun laguna) andregaia utzi egin du.
|
|
|
Noski, lehenbiziko adibidean, Gipuzkoako plazan ere esan daiteke.
|
Honek
esan nahi duena da, zein plazatan, alegia plaza guztien artean zehazki zeinetaz ari garen esaten digu. Aposizio murrizgarriak" A B" tankerakoak dira.
|
|
|
14.2.3c Euskaldun hitza, esan bezala, hainbestetan bakarrik erabiltzen dugu, beregaineko edozein izen bezala: euskaldunek
|
hau
diote, euskaldun gutxi dago herri horretan eta abar. Beste zenbaitetan, izenekin gertatzen den gisan, adjektibo baten laguntza ere izan dezake:
|
|
|
Nolanahi ere den,
|
hau
esan dezakegu: dun eta (t) ar atzizkidun hitzak izenaren ezkerrean erabiltzeko joera izan bada ere, tradizioan ikusten denez, ez dela hori euskarak izan duen joera bakarra, izenaren ondotik ere erabili baitira, edozein adjektibo bezala.
|
|
|
Edonor joan daiteke Donostiara= Nornahi joan daiteke Donostiara. Perpaus
|
hau
esaten duenak, esan nahi du berdin zaiola nor joango den Donostiara, bata nahiz bestea, nahiz denak.
|
|
|
Ikusi, hortaz, zein hurbil dauden elkarren artean perpaus hauek:
|
Hau
esan eta alde egin zuen; Hau esanda alde egin zuen; Hau esanik alde egin zuen. Esanahiaz berdinak izanik ere, bi egitura ditugu hor:
|
|
|
Ikusi, hortaz, zein hurbil dauden elkarren artean perpaus hauek: Hau esan eta alde egin zuen;
|
Hau
esanda alde egin zuen; Hau esanik alde egin zuen. Esanahiaz berdinak izanik ere, bi egitura ditugu hor:
|
|
|
Ikusi, hortaz, zein hurbil dauden elkarren artean perpaus hauek: Hau esan eta alde egin zuen; Hau esanda alde egin zuen;
|
Hau
esanik alde egin zuen. Esanahiaz berdinak izanik ere, bi egitura ditugu hor:
|
|
|
Esanahiaz berdinak izanik ere, bi egitura ditugu hor: [
|
Hau
esan], eta alde egin zuen, batetik, eta [Hau esan eta], alde egin zuen, bestetik. Lehenbizikoa juntadura arrunta da eta bigarrena esaera adberbiala.
|
|
|
Esanahiaz berdinak izanik ere, bi egitura ditugu hor: [Hau esan], eta alde egin zuen, batetik, eta[
|
Hau
esan eta], alde egin zuen, bestetik. Lehenbizikoa juntadura arrunta da eta bigarrena esaera adberbiala.
|
|
|
Jakina denez, euskarak ez du ahaiderik hizkuntzen artean. Egoera hau, euskararen bakartze
|
hau
esan nahi dugu, aski berezia da, baina ez da euskararekin bakarrik gertatzen, bai baitira munduan beste zenbait hizkuntza, euskara bezain isolatu ageri direnak, familiarik gabeak. Europan ere suomiera (finlandiera), hungariera eta Kaukaso aldeko hizkuntzak ere ez dira indoeuroparrak, adibide batzuk emateagatik.
|
|
|
Euskara SOV dela baieztatzen badugu ere, ez ditugu, esan bezala, beste hurrenkerak baztertzen, euskarak, inguruko hizkuntzekin erkatuz gero, aise askatasun handiagoa baitu perpaus barneko hitzak (azken batean, osagaiak) ordenatzeko.
|
Hau
esan nahi dugu: hurrenkera posible anitz izanik ere, badira argudio bideak baieztatzeko horietako bat oinarrizkoagoa dela besteak baino.
|
|
|
Har dezagun hiztegiko aditz bat, erosi, esaterako. Honen definizio gisa honako
|
hau
esaten zaigu Euskaltzaindiaren Hiztegian: " zerbait ordainketaren bidez eskuratu".
|
|
|
2.11d Esan ohi da aditz bakoitzak bere argumentu egitura duela (§ 23.3). Argumentu egitura
|
honek
esaten digu aditz jakin baten inguruan zer nolako osagaiak joan behar duten. Argumentu horiek, perpausean, sintagma gisa gauzatuko dira.
|
|
|
Endozentrikoak direla esan ohi da.
|
Honek
esan nahi du sintagma orok buru bat eta bakarra izango duela eta buru horren kategoria bereko izango dela sintagma ere. Hori esan nahi da sintagmak endozentrikoak direla diogunean.
|
|
|
Elementu horri dagokio ezeztapena, ez gainerakoei. Ez da trenez etorri esatean, TRENEZ ukatzen da, ez etorri gertaera; izan ere, guztiz normala da beste
|
hau
esatea: Ez da trenez etorri (herrira), autobusez baizik.
|
|
|
41.4.4b Galdegaiaz puntu
|
honetan
esandakoak laburbilduz, esan dezakegu bi ezaugarri hartu ditugula kontuan euskaraz galdegaia definitzeko orduan: intonazioa, batetik, eta zati galderaren erantzuna izatea, bestetik.
|
|
|
14 OEHk ere honako
|
hau
dio ere sarreraren barruan: " Detrás de una oración condicional forma una oración concesiva.
|
|
|
Esan dezagun, azkenik, ostera eta osterantzean ez direla nahasi behar. Ikus azkeneko
|
honetaz
dioguna diskurtso markatzaile hautakarien atalean (§ 42.20.3).
|