|
2000
|
|
|
Samuel Bekett ek esan zuen moduan" nothing is left to tell" ek (ez da esatekorik geratzen) bultzaturiko literatura egiten duen egile gazte
|
honek
esan beharrekoak" bestela" esaten jarraitzeko motibazioa aurkitzen du, halere. Hain zuzen ere" bestelako estilo" horixe da Sarrionandiaren irakurleek liburuan gehien estimatu zutena:
|
|
|
Un acercamiento" izeneko artikuluan, Etiopia osteko poeta taldearen barruan Sarrionandiari ematen dio garrantzi berezia. Artikulu
|
honetan
dioenez, Bernardo Atxagak argitaratu zuen poema liburua da oraingo euskal poesiaren mugarri nagusia, baina Sarrionandiak 1985eko Ni ez naiz hemengoa liburuan bildu omen zituen hobekienik poesia berri honen oinarri teorikoak. Sarrera gisako batez azal ditzakegu bada, Jon Kortazarren ustez poeta multzo berri honek dituen oinarri teorikoak eta euren ezaugarri orokorrak.
|
|
2001
|
|
|
Alabaina, Saizarbitoriaren laugarren nobela
|
honetaz
esan dugunak ez du, inondik ere, testuaren beraren konplexutasuna aditzera ematen. Istorio mailan gertakari nagusienak lehenago aipatu ditugunak badira ere (hau da, Iñaki Abaitua protagonistak Hamaika pauso izeneko nobela idazteko egiten dituen ahalegin eta saioak) egile donostiarraren testu honek izugarrizko aberastasuna du kontaketa mailan.
|
|
2002
|
|
|
Bere maitasuna aitortzeko, badaki ezin diola" izugarri maite zaitut" esan, Corín Telladok esan zuelako lehenago. Horren ordez, honako
|
hau
esaten badio: " Corín Telladok esan zuen moduan, izugarri maite zaitut" bere helburua lortuko du, maiteminduta dagoela jakinaraztea eta, aldi berean, ironia erabiliz, zaharkitutako adierazpena berreskuratzea.
|
|
|
Aspalditik ezagutzen dira gurean euskal kritikaren urritasunaren ingu19 Edonola ere, bada kritikariaren aldeko jarrerarik erakutsi duen sortzailerik. Hauen artean, ezagunak dira Juan Benetek gai
|
honi buruz
esandakoak, izan ere, Benetentzat kritikari frakasatu bat baita funtsean idazle oro:
|
|
|
Hau guzti
|
hau
esan ondoren, gure lan honetan euskal eleberriak nahiz eleberri laburrak aztertzeko asmoa dugula esan beharra dugu. Ikusi den modura, bien arteko mugak eztabaidagarriak izanik ere, ipuinaren intentsitatea eta eleberriaren patxada bilatzen duten testuak, hots, eleberri laburrak nahiz eleberriak, izango ditugu aztergai. b) Euskal eleberrigintzaren sorrera eta garapena XX. mendearen lehen erdian.
|
|
|
Goihenetxe Txillardegik artikulu hartan François Mauriac en laudorioa egiten zuen. Aldi berean, Robbe Grillet nouveau roman mugimenduko aita edo aitapontekoari buruz honako
|
hau
esaten zuen: " Robbe Grillet ez da nobelari bat, nobela injeñeru bat baizik"...
|
|
|
Ba zirudian
|
hau
esaten eutsala:
|
|
|
Emerenen begiak gogara ikusi eben Leon. Ingurumari ibili jakon neskatoa, bestetan lez,
|
hau
esan, hori galdetu.
|
|
|
Hona hemen liburu barri bat.
|
Hau
esatea ez da gauza handia.
|
|
2003
|
|
|
Kontrastea bilatzean beste batzuetan. J. Artetxek, Kurl obrari eginiko erreseina laburrean
|
hau
dio: " Las ilustraciones y la misma portada, a tono con el sano humor del texto un humorismo de raigambre inglesa son del mismo autor." 31
|
|
|
|
Hau
esan eta gogoetatsu gelditu zan Gabilondo emaztearen gaiztakeriei buruan birak ematen, eta adiskide biak ixilik joan ziran une batean. Gero berriz hartu zuan hitza Gabilondok.
|
|
|
Eztago txarto leku
|
hau
esan zuan Martinezek txaloka orkestari begira. Baina edozein leku dago ondo zurelako neska batekin.
|
|
|
23 bederatzi ta hamarrak. Ordu esakera hau hiztunek beste era
|
honetara
esaten dute sarriago: bederatziak eta hamar. nahi zuan, elkarrekin topo egin, eta hitz batzuk erraiteko.
|
|
|
|
Hau
esanda, gurpilen aztarna asfaltoan utzirik, handik desagertu zen, beste bizkartzainen garrasiak atzean gelditzen zirela. Barruko gizonak hasieran ez zuen tutik ere esan, hain zegoen harrituta eta izuturik!
|
|
|
Halaxe ba, hasieran ikusi ezin izan zuen bikotea zen. Bibiotek adierazitako lekura begiratu eta han zegoen,
|
honek
esan bezala, neska bat eguzkitan. Eta bai neska ederra, gainera...
|
|
|
Laztana, jarraitu geinke geureagaz, ala kaiku horrena amaitu artean itxaroten egon dogu? eta
|
hau
esanda batera Unaxek ozenki musukatu zuen Ainhize aho aldean.
|
|
|
Eta
|
hau
esanda albora etzan zen, Unax gainean jar zedin. Honek musukatu egin zuen, eskuak nikiaren barrutik sartuta, bularretakoa askaturik zegoela.
|
|
2005
|
|
|
Hasteko, esan daidan ez dodala hemendik aurrerako berba jarioa hain samurra izango jatanik uste,
|
hau
esatean zergaitik esaten dodan benetan ez badakit be, susmoa besterik ez daukadala oraindik. Esan daidan baita, orain arte nire susmoak bete bete egin dirala, nire onerako zein nire kalterako izan, susmotan oinarrituta aurrera zein atzera egin.
|
|
|
Nor da? esan eban bere ahots bizkortuak, nor demontre zara desordu
|
honetan
esateko gogoa izan arren.
|
|
|
11 Kandela, kritika aldizkaria, Hordago, 1984 hartu duen inportantzia ikusirik, posibilitatu du ipuina, jenero gisa, aurrera eta indartsu kaleratzea euskal literaturaren munduan. Fenomeno asko izan dira ipuingintza bultzatu dutenak eta asko dira ipuinak idaztearen aldeko arrazoiak; nobelaren aurrerapausoa, ariketa erraza,... eta ipuinaren beraren funtzioa; Pere Calders idazle katalanak honako
|
hau
dio bere liburu baten hitzaurrean:
|
|
|
Alabaina, eta 1983 urtea aztertzen hasiz gero, oso fenomeno interesgarria gertatzen da gai honi buruz jakina; 1983an, eta Durangoko Azokarako batik bat, ipuin bilduma pilo bat argitaratu zen urte bukaeran jenero honek eta hau gertatzen den lehenbiziko aldia dela uste dugu bai kantitate bai kalitatean, euskal literatura produkzioaren pisua hartzen duelarik. 1984ko urtarrilean honako
|
hau
zioen X. Etxanizek Argian: Joan den Durangoko azoka ipuinaren azoka izan da.
|
|
|
Herriak errana, Jainkoak errana.
|
Honek
zioen giristinoek badutela apezpikua hautatzeko eskubidea edo eman nahi diotenaren ez onartzekoa. Gauza bertsua gertatu zitzaion Auxerre hirian, Frantzia iparraldean, gobernamenduko goi langile zen San Germain bati 418an.
|
|
2007
|
|
|
Eleizak txikik izanagatik guretzat tokia bazan, konfesio ta apaiz konturik ez jende
|
oneri
esan.
|
|
|
Eleizak txikik izanagatik guretzat tokie bazan, konfesio ta apaiz konturik ez jende
|
oneri
esan.
|
|
|
J. M. Barandiaranek argitaratu zuen aspaldi, Araban euskararen egoera 1787an zein zen argitzen duen dokumentu interesgarri bat Lorenzo Prestameroren() ondaretik hartua. Euskara dela-eta
|
hau
dio:
|
|
|
1979an Euskal Autonomi Erkidegorako onartu zen Estatutuak, bere 6gn puntuan
|
hau
dio:
|
|
|
Nafarroako Foru Errejimenaren Berrezartze eta Hobekuntza Legeak (1982), 9 atalburuan
|
hau
dio:
|
|
|
I. mendea). Akitaniarrak direla eta
|
hau
dio:
|
|
|
Goitizen edo gaitzizenak aipatu ditugu gorago.
|
Honezaz
esan behar da ugariak direla izkribu zaharrotan, eta badirudi beste leku batzuetan baino zabalago erabiliak izan direla gure artean. Berebiziko garrantzia dute ondoko arrazoiokatik:
|
|
|
Gero koka mastikatzaileek behar gehiago egiten ebela jaubetu ziranean, kokearen ganeko debekua kendu eta zergea ezarri eutseen. 1950ean Howard Fondak Nazino Batuetan
|
hau
esan eban: "... koka mastiketea da Andeetako herrietan dagoan adimen atzerapenaren eta probreziaren erantzulea".
|
|
2008
|
|
|
Beraz, klabe horretan pentsatzen duen idazleak beste edozeinek baino errazagoa dauka arrakasta izatea". Beste batek, berriz, honako
|
hau
dio: " Bai garbi.
|
|
|
Hala ere, gehienak bat datoz esatean lehendabizi irakasleak irakurri behar dituela saritutako lanak, eta irakasleak ikusi behar duela delako lana ikasleentzat egokia den. Beraz, irakasle
|
honek
dioen moduan, sariketek duten oihartzun mediatikoa irakaslearenganaino iristen da:
|
|
2009
|
|
|
Hobeagorik izango danik sekula ez dot gogoratu, eta holan bai
|
honek
esanik betiko egin zan isaldu.
|
|
|
Indar gehiago edo gutxiago eduki, batera edo bestera jaurtikitzen zuen, baina beti teilatu gainera. Eta botatzen zituen bitartean errezitatu
|
hau
esaten zuen umeak:
|
|
|
Ipuin barreka leiduten harrapau ebela ta, bata egun birako kalabozora; morgarra zan hau ganera. Besteak, Foruko komentura etorri eta, agertuaz batera
|
hau
esan eustan: " Zure Ipuin barreka irakurri dot soldadiskea egiten nabilela, eta berak maitemindu nau guztiz euskeragazko".
|
|
2011
|
|
|
Gugaz jokatu eban Coboseri geure elastikoa jarri eutsan Silvak, bedeinkapen lez ur parrastada handi bat botata, gitxi gorabehera honako
|
hau
esaten ebala: " Ego te impono camisolam Universitatis...".
|
|
|
Pozik egoten zan, Arriandin, mutikoen irakaslea, Antonia Egibar, gero politikari ospetsua izango zan Joseba Egibarren izekoa, dotrinea euskeraz izaten gendualako. Baina nesken irakasleak
|
hau
esaten eutsen neskatoei: " Delante de Don Juan hablad euskera, pero cuando se vaya, que no os pille yo hablando así".
|
|
|
Sasoi horretan,
|
hau
esan eustan beste lagun batek: " Begira, alperrik zabilze euskereari eutsiten.
|
|
|
Egun baten, Don Fermin goizean etxetik kanpoko zereginak betetakoan etxeratu zanean, honako
|
hau
esan ei eutsan anaiak: " Hi, ez dakik zelango mutila etorri dan, goizean, abade etxera, ezkondu egin behar dauala eta; ez joat hain mutil argirik behin be ezagutu.
|
|
|
Barinagara dotrinea emoten joan nintzan baten, han egoan mutil gazte batek Aginagako eleizarako" formak" eskatu eustazan, abadeak meza emon ahal izateko. Bila nenbilela,
|
hau
esan neutsan: " Entzun dot abade barria etorri jatzuela Aginagara".
|
|
2012
|
|
|
Gauza bera egiten da soroetan, han ere jartzen da erramu bedeinkatuaren zatiren bat. Arluzean, Bernedon (Araba), erramuarekin gurutzea egin eta, otoitz egin ondoren, ur bedeinkatua botatzen zioten gainetik esaldi
|
hau
esanez:
|
|
|
Horreek kandelok etxekoek aparteko babesa behar ebenean ipinten ziran: Santa Barbarari biztuten jakozan trugoia egoanean eta errezitadu
|
hau
esaten jakon: " Santa Barbara, Santa Kruz, Jauna balia zakiguz, iñuzentean ogie, Jaunen miserikordie".
|
|
2013
|
|
|
Parte hartzaile edo behatzaile bakoitzak modu singularrean bizi izan zuen gerra hura, eta aniztasun hori islatu nahi izan da Espainiako Gerra Zibilaren kontaeran (Goiogana 2010) 2 Beharbada, afera horretan Claude Levi Strauss antropologo frantziarra ekarri genuke gogora. Egile
|
honek
zioen, mitoez hitz egitean, mitoen kontaeraren inguruan sortzen ziren aldaerek eta ikuspuntu ezberdinek ez zutela arazorik sortzen mitoa ulertzeko, nahiz eta askotan aldaera horiek egiturazkoak edo aurkakoak izan; horrenbestez, aldaerarik gabeko mitoa ez da mitoa.
|
|
|
Adibidez, Asteitzan Dolores San Migelek egiten eban; Mugartatzan Eusebia Mugarzak. Hiru egunean errepikatzen eben euren egitekoa, errezitadu
|
hau
esaten eben bitartean: " Zantigitu, zana apurtu, zana bere lekuen sartu, zeuk ein eta Jangoikoak osatu".
|
|
2015
|
|
|
Urtebete zen Izagirrek Guardasola ahantzia argitaratu zuena, bere lehen poesiako emaitzarik onena nire ustean. Ez dut
|
honekin
esan nahi Izagirrerena izan daitekeenik gipuzkera markatuz dago idatzia eta ez dirudi horretan oso izagirretarra, baizik eta erreferentzia poetiko garrantzitsua zela ordurako. Oraindik orain aztertutako Euskalduna izan edo zenolako prakak jantzi artikuluan bertan, esate batera, Izagirreren ekarpen poetikoari erreferentzia eta omenalditxoa dago:
|
|
|
|
Hau
esaten zuen kritiko horrek nobelagintzari buruz: " nahiz eta orain arteko nobela hauk euskaraz izkribatuak egon, ezin daiteke esan BENETAKO nobelak direnik"...
|
|
|
Don Quijote española da eta ez irakurri, jaunak. Kultura espainolak ez du zer ikusirik gurekin (la hostia da,
|
hau
esaten dutenak, askok behintzat, erderaz jaio eta, balsea dantzatu eta futbolean jokatu baizik ez dutela egin kontuan hartuz gero) eta gainera negatiboa da (bada ez, kultura espainolarik gabe ez dago euskaldunen definiziorik, eta eskertzekoak dira La Celestinak, Mistiko kastellanoak eta beste; kultura guztiak dira aberasgarri hauzokoarentzat; eta Nafarroa Euskadi bada, zuek esango didazue zer den... Beste gauza bat da Madrileko gobernua eta estatuko oligarkia gure etsai izatea, hor norberak ikusi beharra dauka zer egin, independentista izan edo federalista edo zer dakit bada).
|
|
|
(...) Saizarbitoriak ondo argudiatzen du normalean, eta gainera azken urteotan oso jokaera positiboa hartu du; bere bigarren sarrera euskal kulturan oso ona izan da guztiontzat.
|
Hau
esanda eta gu bion arteko harremanak direnak direla ez zait gutxi esatea iruditzen, kasu honetan ez nago batere konforme. Kontrakoa gertatzen da nire ustez:
|
|
2017
|
|
|
Katedralera joan ginan mezatara eta bertako artzapezpikuak, Angel Sukia gipuzkoarrak
|
hau
esan eban sermoian: " Alde batetik Gernikak irabaztea gura neuke, euskalduna nazalako.
|
|
|
Arduraduna Oilda Montoya zan. Behin, andrazko
|
honek
esan ei eban" los jubilados son unos pedigüeños" eta hori dala ta, ika mika galanta izan zan batzar baten. Gauzak, zorionez, baretu ziran.
|
|
2018
|
|
|
Eta konfesatzen hasi zitzaion aita, nola Elba haur txikia zen garaian, kitana gazte xarmant batekin maitemindu zen bera.
|
Hau
esanda, zeharo harriturik utzi zuen alaba zer esan ez zekiela, eta horregatik, bere istorioan aurrera egiten laga zion aitari.
|
|
2019
|
|
|
Gorroto edota areriotasun faktoreari dagokionez, agerikoa da etengabeko sestran bizi dela bikotea eleberrian zehar. Elkarri iraintzen (2.2) ziotela gogoratzen du narratzaileak, baina kontalari ez fidagarri
|
honek
esandakoak aztertzen baditugu, ikus daiteke emakumeak ezagutu zuen zoritxarreko eguna madarikatu (41) eta etengabe" ona zaude zu" ironikoa (153, 272) errepikatzen diola eta ez besterik. Berak, aldiz, modu fin batean esateko," antzarak ferratzera" bidaltzeko arazorik ez dauka (116); beraz, nahiz eta tratu txar psikologiko nabarmenenak Florak jaso, honelako harremanetan Meilek dioen bezala," La descalificación mutua es, de hecho, una de las formas típicas que adopta el conflicto dentro de las parejas, y no es, además de carácter unidireccional (16)".
|
|
|
Gauza bera gertatzen da emazteak Senarrarekin geratu edo alde egin erabaki duenean. " Bere historia" aren lehentasunaren edo garrantziaren argumentua baliatzen du, estrategia bihurriz (172) aurrerago, honako
|
hau
dioenean:
|
|
|
Baina zertan da ez fidagarria, orduan, gure kontalaria? Phelanek aurretik Boothek narratzaile mota
|
honi buruz
esandakoak zehaztu eta zabalduko ditu (2005). Hiru alderdi ez fidagarri aurki daitezke:
|
|
|
Pertsonaia nagusiaren azalean sartuz. Baina azalean esaten dudanean ez pentsatu liburua lehenengo pertsonan idatziz aski izan duenik, ez,
|
hau
esanez pertsonaia nagusiaren psikologian sartu dela esan nahi dut. Normalki horrelako teknika erabiltzen denean, pertsonaia nagusiak, istorioa kontatzen digunak, bere izaera azaltzen digu, eta gehienetan bere ikuspegiarekin bat egiten dugu.
|
|
|
• Marcos Zapiainek Saizarbitoria eta iragana laneko 10 Kapituluko c) Mendekua atalean honako
|
hau
dio:
|
|
|
Flora egongelan sartzean, ordea, ez zuen deus esan. Orduan narratzaileak honako
|
hau
dio:
|
|
2021
|
|
|
Nik hau euskaratik planteatzen dut, erdigune horretatik. [...] Hizkuntza mintegian
|
hau
esanda, harrera ona ez luke izango, eta hori zailtasun bat da, gure lana asko aldatzea ekarriko lukeelako". (LIR1)
|
|
2023
|
|
|
Esne haginak jausten hasten ziranean, umeak bost sei urte beteten zituanean, Perez sagutxoaren mitoa nagusitu baino lehenago, Maritxu Teilatukori emoten eutsezan haginak umeek. Hagina teilatura jaurtiaz batera, errezitadu
|
hau
esaten zan:
|