|
2000
|
|
|
1928, op., Hitzaurrearen 10 orr. Orrialde berean, gainera, Carnapek honako
|
hau
dio: " Oinarrizko kontzeptu sinple batzuk aukeratu nituen hortaz, adibidez, sentimen kualitateak eta beren erlazioak" (etzanak jatorrizkoan).
|
|
|
Erantzun hori emanda ere, Zirkuluko gehienak Lewisen kritikaren alde jarri ziren, eta, ondorioz, irteera berrien bilaketari ekin behar izan zioten. Ayerrek, besteak beste, identitate pertsonalaren irizpide ez psikologikoa, fisikalista baizik, onartuz, honako
|
hau
zioen: bere gorputzaren suntsidura baino luzeago bizi den gizon bati buruz mintzatzea autokontraesankorra da.
|
|
|
Arazo hori gainditzeko, Ayerrek hasierakoa baino egiaztagarritasun printzipio emankorragoa, baina ez Lewisena bezain liberala, aurkeztu zuen. Proposamen berri
|
honek
zioenez," adierazpen bat egiaztagarria eta, ondorioz, esanahiduna da, bertatik eta beste premisa batzuetatik, baina ez bakarrik premisa hauetatik, behaketazko adierazpenen bat ondoriozta badaiteke" 80 Horrela, bada, orain enuntziatu baten egiatasuna edo faltsutasuna determinatzeko egokiena behaketa da. Haatik, nolanahi, metafisikak berriro ere aurkitzen ditu argudioan arrakala nahiko zabalak egiaztagarritasunaren eraikinean sartu ahal izateko, bertsio berri honek edozein enuntziaturi eslei baitiezaioke esanahia.
|
|
|
Irudi hau sinplistegia da. Honako
|
hau
esatea litzateke egokiagoa: Zirkulua ez zen pentsalarien talde monolitiko bat, ezta zentzu tradizionalean ulertzen den doktrina argi bat zeukan eskola filosofiko bat ere, are gutxiago fenomeno bakarra garai hartako Vienako eszenatokian.
|
|
|
Esan zuen pentsa genezakeela benetan nahiago dugun musika lan bat" ez" dela" deus", nahiago dugun beste baten alboan; eta" Lear Erregea" ikustera joateak ez duela erakusten inolaz ere halako esperientzia atsegina denik: esan zuen, atsegina izanda ere, joate hau"
|
honi buruz
esan daitekeen kasik gauzarik ñimiñoena dela". Esan zuen" Kontrabaxu hori gehiegi mugitzen da" bezalako enuntziatu bat ez dela inolaz ere gizakiei buruzko enuntziatua, baizik eta Matematikaren zati bat ematen duela; eta, marrazten dudan aurpegi batez esaten badut" Barre gehiegi egiten du", esaten dela oraindik" ideal" batera gehiago hurbildu litekeela, baina ez oraindik behar bezain atsegina ez denik, eta halako" idealera" hurbiltzeak" buruketa matematiko bat ebaztearen" antza duenik.
|
|
|
hauek aurkitzeak" natural" bihur lezake, sortarazi zuten zergatiak emateak, ordea, ezin du hori egin. Zentzu
|
honetan
esan zuen" Zergatik hunkitzen gaitu?" galdera eta" Zergatik da ederra hau?" edota" Zergatik ez du balio kontrabaxu honek?" galdera estetikoak antzekoak direla.
|
|
|
Esan zuen Freuden ikerlana" ikerketa estetikoa" zela. Esan zuen gai honi buruzko Freuden liburua oso liburu ona zela hutsegite filosofikoak aurkitzeko, eta gauza bera esan litekeela bere lanei buruz orokorrean, kasu askotan galde daitekeelako esaten duena zein neurritan den" hipotesi" bat eta zein neurritan den gertakari bat irudikatzeko modu on bat —auzi
|
honi buruz
esan zuen Freud bera ere maiz ez dagoela ziur— Esan zuen, adibidez, Freudek nahaste bat sortu zuela zeure barrearen zergatia jakitearen eta barrea eragiten dizun arrazoia jakitearen artean, hark esaten duena zientzia dela ematen duelako, baina benetan" irudikapen miragarri" bat besterik ez baita. Azken puntu hau ere azaldu zuen hauxe esanez:
|
|
|
Beste aukera bat izango zatekeen zientzi dibulgaziozko hitzaldia deitzen dena ematea; hau da, egiaz ulertzen ez duzuen zerbait ulertzen duzuela sinestaraztera zuzendutako hitzaldi bat, horrela, nire ustez gizaki modernoaren nahirik zitalenetakoa asebetez, hots, zientziaren azken aurkikuntzekiko azaleko jakin mina. Aukera hauek arbuiatu ditut eta nire ikuspegitik garrantzi orokorra duen gai batez mintzatzea erabaki dut, zuen ideiak argitzen laguntzeko asmoz(
|
honi buruz
esango dudanarekin ados egongo ez bazinate ere). Hirugarrena eta azken oztopoa, egiaz, iraupen handiko hitzaldi filosofiko gehienetan ohizkoa, hurrengoa da:
|
|
|
(" 1 bat besterik ez dago" esatea beste
|
hau
esatea bezain zentzugabea da: " 2+ 2, hiru orenetan, berdin 4".)
|
|
2001
|
|
|
Hau egia da, noski, ondoren sortu ziren Matematika ez euklidearrak ezin zituen ezagutu.
|
Honetaz
esan behar da Kantentzat gure ezagutza esperientzia arruntetatik abiatzen dela. Espazio okerra pentsa dezakegu, baina ezin dugu irudikatu bi punturen arteko marra motzena zuzena ez denik.
|
|
|
Beraz, kritikaren sistema osoaren funtsean arrazoimenaren kide den askatasunaren ideia dabil, jatorriz legegilea den ahalmena, orokortzearen legea ezartzean bere burua eratzen duena.
|
Honek
esan nahi du Kantena askatasunaren garapenaren filosofia bat dela, eta horrek ez duela etikarentzat soilik balio, baizik eta ezagutzaren arazoarentzat ere bai, ikusiko dugunez.
|
|
|
ez zuen horrela jokatu behar.
|
Honek
esan nahi du eragin enpirikoei ihes egin eta arrazoimenaren arabera jokatzeko aukera ere bazuela. Izadiaren arabera gertatu zenak ez zuela gertatu behar.
|
|
|
Asko esatea bada ere, nik uste dut gizakiari buruzko nire erantzunaren bila zebilela Kant, ondorengo
|
hau
zioenean:
|
|
|
Kantek, aldiz,
|
hau
dio: gizakiaren fakultate (Vermogen) den arrazoimen huts hori dela ororen iturria, baita ere askatasunarena62, lehenago adierazi dugunez.
|
|
|
ideia unibertsalen arazoari, hain zuzen, Platonengandik hasi eta beti —gaur ere bai76— galdegai dirauen puntuari.
|
Hau
dio Kantek:
|
|
|
Gogoaren kultura, heziketa, askoz gizatiarrago, sakonago, argitsuago, indartsuago delako, adimenaren edo nahimenaren edo oroimenaren kultura baino.
|
Hau
dio zehazki Erich Frommek: " Heziketa zabalago eta efizienteagoak lagunduta, adimenaren maila gorakora hel daiteke, baina ez arrazoimenarena." 101 Atzenean, benetako pertsona hezia, kulturaduna, gizaki ona da.
|
|
2003
|
|
|
Sokratesek
|
hau
esan eta gero, batzuek laudatzen zuten bitartean, Aristofanes zerbait esaten saiatu zen Sokratesek hitz egiterakoan bere hitzaldiari buruz zerbait esan zuela gogoratzen zelako. Baina bat batean patioko atea jota parrandazaleen bezalako zarata handia sortu zen eta flautista baten ahotsa entzun zen.
|
|
|
Ongi. Eta Popperrek Kuhni onartzen dio
|
honek
esandakoa, berariaz egindako gauza baita, eta Popperren arabera zientziagintza normaldua arrisku bat izateaz gain, benetako zientziagintzaren irudia ez duelako ematen. Popper, azken beltzean, zientziagintza ‘normaldua’ ukatzera dator, ez besterik.
|
|
2004
|
|
|
Aipaturiko pasarte horretantxe, beste zenbait lekutan bezala, adieraziko du Descartesek bere garaian nagusi den Aristotelesen sistema fisikoa irauli eta ikuspegi berri bat eskaintzeko duen asmoa; eta
|
honek
esan du Aristotelesen fisikaren sistemaren hastapenak suntsitu behar dituela, ez emaitza hau edo bestea auzitan jarriz edo zuzenduz, ez bere baliagarritasunaz zalantza eginez, baizik eta bere oinarriak astinduz, sistema horrek ez diolako balio bere helburu nagusia eskuratzeko, hots, ez diolako balio bi munduen arteko bereizketa razionala frogatzeko.
|
|
|
Hizkuntzaren irudikatze prozesua berdina baita gizonengan eta emakumeengan.
|
Hau
esatean ez dugu ezer berririk baieztatzen. Baina, badirudi inkontziente kolektiboan eta askotxoren kontzientzia indibidualean gizonezkoen nagusitasuna edo apartekotasuna bizirik dagoela oraino.
|
|
|
Wittgensteinek jarraian dioenak, baina, ez digu argi handirik ematen. Honako
|
hau
baitio: " Gainera gertakari bat konparazio baten bidez deskribatu ahal badut, konparazioa ere utz dezaket eta bera gabe gertakariak deskribatu.
|
|
|
Zuzena da, jakina,
|
hau
esatea: kontzientzia Jainkoaren ahotsa da.
|
|
|
Sobre el hombre). c) Gizakiaren egiturazko batasun biopsikikoak ez ditu, haatik, ezaugarri biologikoen berezkotasunak ezabatzen edo apaltzen. d) Ezaugarri biologikoek eta beste funtsezko ezaugarriek elkar ko determinatzen dute.
|
Honek
esan nahi du giza errealitatearen osotasuna biologikoa dela formalki, eta errealitate horretako beste edozein ezaugarri biologikoki da ezaugarri. Era eta aldi berean, ezaugarri biologikoak beste ezaugarri" horien guztien ezaugarriak" dira eta beroriek formalki determinatuak. e) Ezaugarri biologikoek, beren berezkotasun biologikoak galdu gabe, galdu egiten dute beren substantibitatea eta beste substantibitate bat osatzera pasatzen dira:
|
|
|
Gizakia ez baita estimulu animalia hutsa," errealitate animalia" ere bada, gure filosofoak maiz errepikatzen zuenez.
|
Hau
esatean Aristoteles, Tomas Akinokoa eta Kant bera baino urrunago doa. Ez da bakarrik giza ezagutza zentzumenetarik hasten dela esatea, Aristotelesek eta Akinokoak jada ikusi zutena, ez eta ezagutza oro esperientziarekin hasten dela, Kantek ohartarazi zuenez.
|
|
|
" Etika eta estetika bat dira", diosku Wittgensteinek. Baina etikak munduaren zentzuari ere egiten dio erreferentzia; zentzu
|
honetan
esan liteke, etika transzendente ere badela. Horrexegatik, munduaren zentzuak mundutik kanpo egon behar du (6.41).
|
|
|
Bere Egunkaria n Wittgensteinek gizakiaren jardunik (ezaugarririk) berezkoenez honako
|
hau
diosku: " Nire bizitza bakarra izatearen kontzientziatik ez beste inondik sortzen dira erlijioa, zientzia eta artea".
|
|
2005
|
|
|
6 Filosofoak
|
honetan
dioena, zernahi gisaz, poetak ere jarraitzen du: Izaerak berak ere ezin bereiz ditzake zuzena eta zuzengabea.
|
|
|
Mugatasun honek murrizketa dakar. Murrizketa
|
honek
esan nahi du gizaki singularrak, bere ahalmenez, ezin duela inolaz ere osotasuna agortu.16
|
|
|
Perspektiba honetatik egin beharreko ikerketek, egiaz, jada ikusitako hizkuntz erreflexioek esandakoa osatu nahi dute, hori bai, hasieratik eta bukaeraraino garbi edukita objektu horren inguruko azterketa gizakiari buruzko estudioarekin uztartu beharra dagoela. Zentzu
|
honetan
esan dezakegu bere helburua bikoitza dela: batetik, giza-fenomenoa hizkuntzaren ikuspuntutik aztertzea eta, bestetik, hizkuntz fenomenoa gizakiaren ikuspuntutik ikertzea.
|
|
|
Gizabanakoen hizketaren esku dago hizkuntzaren errealizazioa, baina, aldi berean eta ikusi bezala, hizketa hori pertsonala izateaz gain soziala ere bada eta, honengatik, ezinbestekoa da ere horizonte linguistiko komun batez hitz egitea. Giza komunikaziorako beharrezkoa den marko hau da, hain zuzen, nazio baten hizkuntzak —historia eta kultura jakin bat duen giza-talde baten mintzairak— ahalbidetzen eta eskaintzen duena, eta
|
honengatik
esan dezakegu bi horien artean elkarreragin sakon eta zabala ematen dela105. " Hizkuntza" eta" nazioa" hain daude beraien artean" lotuta", ezinbestean behar dutela izan elkarrekin pentsatuak eta kontsideratuak:
|
|
|
Beste batzuk izango dira, ondorengoak eta jarraitzaileak, hizkuntzari buruzko haren teoria hizkuntz irakaskuntzaren praktikara eramaten saiatuko direnak, alegia, haren hizkuntz kontzepzioarekin bat datozen eskuliburu didaktikoak idatziko dituztenak138 Gure aldetik, ordea, ez gara gehiegi sartuko era honetako aspektu praktiko edo didaktikoetan eta, hark egindakoari jarraituz, hizkuntza ezberdinen ikas irakaskuntzaren sakoneko arrazoiaz eta azkeneko zentzuaz arituko gara jarraian. Helburua orain arte
|
honi buruz
esandakoa osatzea da eta, zehatzago, hizkuntzen ikas irakaskuntza horrek gizakiaren hezkuntza orokorrarekin," Bildung" arekin, duen zerikusia hobeto ulertzea.
|
|
|
Bere obrak, hala ere, ez digu eskaintzen honi buruzko azalpen sistematiko eta bukatu bat; alderantziz, bere testuen artean giza eta gizarte zientzien inguruko gai ezberdinei buruzko lanak aurkitzen ditugu eta, askotan, hauek nahas mahas heterogeneo baten itxura hartzen dute.
|
Honi buruz
esan behar da, lehenik, bere bizitza eta obra elkarreraginean ulertu eta aztertu behar direla: estudioa bere nortasuna garatzeko tresna bezala ikusten du berak eta, honengatik, aldi berean jorratzen ditu une oro interesgarriak gertatzen zaizkion hainbat gai.
|
|
|
Kontuak kontu, eta orokorrean begiratuta, funtsezkoa iruditzen zaigu berak behin eta berriz aldarrikatzen duen ideia bat errepikatzea, alegia, hezitzaileak ezin duela bere lana hizkuntzatik at burutu eta, aldi berean, hizkuntz irakaslea hezitzaile bat dela sakon sakonean. Era honetako gogoetek ez dute iraungitze datarik, eta, hain zuzen,
|
honengatik
esan dezakegu Humboldten pentsamenduaren garrantzia, hemen eta orain, guk bere obra gaurkotzeko egiten dugun ahaleginaren araberakoa izango dela.
|
|
|
G. Herder, G. E. Lessing, J. G. Hamann, G. W. Leibniz, I. Kant) gai
|
honi buruz
esandakoa biltzen eta batzen ahaleginduko da. Honen guztiaren emaitza honela laburtzen digu C. Menze k:
|
|
2006
|
|
|
Lehenik eta behin —eta ziur aski
|
honengatik
esaten zaio humear teoriari humearra—, ekintza bat aztertzen ari garenean bi gogo egoera mota aintzat hartu behar direla onartzen du Humek. Batetik, arrazoimen edo adimenari lotzen zaion gogo egoera mota, eta, bestetik, gizakiaren alderdi sentimental edo grinatsuari lotzen zaiona.
|
|
2007
|
|
|
Horrenbestez iritsi gara amaierara. Jakin badakigu idazlan
|
honetan
esandakoa baino gehiago dela, askoz ere gehiago gainera," hezkuntzaren antropologiaz"," hizkuntzaren pedagogiaz" eta, bereziki," euskal hezkuntzaz" esan daitekeena. Baina gure egitasmoa, hasieran esan bezala, ez zen aztergai horien ikerketa agortzea —hori nahi izanda ere ezinezkoa gertatuko litzateke—, baizik eta gure hezkuntza aztertzeko beharrezkoa den marko antropologiko linguistikoari buruzko hausnarketa bat eskaintzea.
|
|
|
Modu
|
honetan
esan dezakegu, bukatzeko, hizkuntz aniztasunak —zentzu batean bederen— hezkuntza aniztasunaz hitz egitera eramaten gaituela, hain zuzen bertan ematen dena, egiaz, sozializazioak eta enkulturazioak —pluralean— direlako.
|
|
2008
|
|
|
Paragrafo
|
honetan
esandako guztia horrela laburtu genezake: substantzia sentigarriaren forma definizioan adierazitako esentzia da, substantzia horren xedearekin eta printzipio egituratzaile, banantzaile, bateratzaile eta egintzaratzailearekin identifikatua.
|
|
2009
|
|
|
Foucaultek, noski, onartzen ditu bereak bezala Nietzscheren zenbait postulatu. A verdade e as formas juridicas idazlanean honako
|
hau
dio Foucaultek:
|
|
2011
|
|
|
Eta Heidegerrek horri buruz
|
hau
esaten du: gizakiok hizketaldia garela; gizakiaren izatea lengoaian oinarritzen da, baina hori bakarrik ematen da hizketaldian, elkarrizketan.
|
|
2012
|
|
|
Batzuk zorrotzak. Michel Onfray k, adibidez,
|
hau
esaten du Freudi buruzko liburu polemikoan:
|
|
|
Ongi etorri errealitatearen erreinura! Badiou aintzat hartuz, beste
|
hau
esan genezake: gorputz berriarekin bat eginez, garai berriaren aztarnak ondo aztertzen ikasi behar dugu.
|
|
2014
|
|
|
Guztiaren esanahia ziurtatu eta egonkortu behar zuen azken bihurritzeaz ez zegoelako seguru, horretarako melodia eder bat egin zuen, melodia hark esan behar zuen: "
|
honek
esaten duena esaten duela, ziurta dezagun amaierako inpresioa garaipenarena dela eta edertasun erredentore bat izan dezala, garailea eta baikorra...". Laburtuz, eta amaierako gaia keinu huts bat bada?
|