|
2008
|
|
|
Duela zortzi urte
|
hasi
zen Euskaltzaindia bere web orria sareratzen. Ordurik hona hamaikatxo pauso eman ditu Akademiak bide beretik, betiere, eduki eta baliabide berriak plazaratuz eta guztion eskura jarriz.
|
|
2009
|
|
|
Aurkezpena, Nafarroa Oinez 2009 dela eta, Euskaltzaindiak gaur Etxarri Aranatzen eginen duen ageriko ekitaldiaren barnean egingo da. Ekitaldi hori arratsaldeko 18:00etan
|
hasiko
da, eta Etxarri Aranazko Andra Mari ikastolarekin batera burutuko du Akademiak.
|
|
|
Hamahiru urte zituelarik, 1938an, Altsasuko Kaputxinoen ikastetxean
|
hasi
zen fraide ikasketak egiten eta 1951n amaitu zituen. Apeztu ondoren, Lizarran, Zangozan eta Altsasun egon bazen ere, bere lanik nabarmenena Iruñeko komentuan eta Lekarozko ikastetxean egin zuen.
|
|
|
Haurtzaroko lehenengo eskola urteak, herrian
|
hasi
berria zen Escuela Vasca izenekoan egin zituen. Baina han neskak eta mutilak baitziren, bere anaiak joaten ziren herriko HH del Sagrado Corazón ikastetxean nahiago zuela eta hara joaten hasi zen.
|
|
|
Haurtzaroko lehenengo eskola urteak, herrian hasi berria zen Escuela Vasca izenekoan egin zituen. Baina han neskak eta mutilak baitziren, bere anaiak joaten ziren herriko HH del Sagrado Corazón ikastetxean nahiago zuela eta hara joaten
|
hasi
zen. Eta ondoren, herriko Eskolapioetara, batxilergoa egiten hasteko.
|
|
|
Baina han neskak eta mutilak baitziren, bere anaiak joaten ziren herriko HH del Sagrado Corazón ikastetxean nahiago zuela eta hara joaten hasi zen. Eta ondoren, herriko Eskolapioetara, batxilergoa egiten
|
hasteko
. Historia eta literatura erruz maite zituen, baina ez hala matematikak, kimika eta horiek.
|
|
|
Isilka eta bakarrik
|
hasi
zen lanean, oporraldian Loiolara edota Donostiara etortzen zenean. Baina haren lanaren oihartzuna zabaldu zen eta hitzaldi bat eskatu zioten, 1956ko irailaren 15ean, Arantzazun, Euskaltzaindiaren gerra osteko lehenengo batzar irekirako (Euskera, 1956).
|
|
|
Une hartan gizona goitik behera biluztu nahi ez, eta aurreko azaroaren 10, 11 eta 12an Xabierrera joan eta elkarrekin prestatu genituen lehenengo 32 kaja handi, eta Donostiara ekarri. Orain beste paper, liburu eta dokumentu pila ederra zain daukagu Xabierren zain, berriro joan eta lanean
|
hasteko
.
|
|
|
Nola puska batean oso zalantzan egon zen: erdal herri poesia ala euskal herri poesia biltzen
|
hasi
. Eta nola gertaera batek bultzatu zuen euskararen aldera.
|
|
|
Hain zuzen, horrexegatik sortuko zaio zalantza, zer biltzen
|
hasi
: erdal herri poesia ala euskal herri poesia.
|
|
|
Auspoa. Eta Auspoa izena emango dio liburu sailari ere, 1961ean argitaratzen
|
hastean
.
|
|
|
Liburuak: Hasian
|
hasi
(I, 1993, sorterriko euskara); Euskal aditz batua (1996); Aupa batasuna! (2000); Hasian hasi (II, 2002); Hortzak izerdi (artikulu bilduma, 2005); Dufau bi anaiak (2006); Gratien Adema Zaldubi, Saindu batzuen biziaz (2007).
|
|
|
Hasian hasi (I, 1993, sorterriko euskara); Euskal aditz batua (1996); Aupa batasuna! (2000); Hasian
|
hasi
(II, 2002); Hortzak izerdi (artikulu bilduma, 2005); Dufau bi anaiak (2006); Gratien Adema Zaldubi, Saindu batzuen biziaz (2007).
|
|
|
1960an, Hazparneko Laborantza Ikastetxean
|
hasi
zen lanean. Bertan ihardun zuen jubilatu arte.
|
|
|
Gaztetan Jon Mirande ezagutu zuen Parisen eta, horrek lagunduta, bere euskarazko lehen artikulu eta poesiak argitaratzen
|
hasi
zen hainbat aldizkaritan. Miranderekin sortu zuen gero Igela aldizkaria.
|
|
|
Hiztegia osatzeko ibilbidea luzea izan da, 1970 urtean
|
hasi
baitzen Txomin Peillen lanean, zehatz mehatz, biologiaren hiztegia biltzen. Gero dio Sorbonan, Mitxelena Parisen zegoenean, semantikazko klaseak hartu nituen.
|
|
|
Oraingo joera ikusi azaltzen du eta euskaldunek literatura idazleak izan ezik hitzen sortzeko eskubidea galdu dute eta nazioarteko izateko aitzakian gaztelaniazko termino zarrasta bat sartu digute. Oroitzen naiz UZEI erakundeari, orduan haiekin lanean abiatu nintzelako, protesta egin niola, haien garairaino erabiltzen genuen jakintza bazterturik hitz horren ordez, gaztelaniazko zientzia inposatu zigutela eta galdetu nien zer iritzi izango zuten Iparraldekoak frantsesetik hartuz zianza idazten
|
hasi
bagina, baina ordukoz euskaniolaren atea irekia zegoen eta internazionalak gara.
|
|
|
Ana HernandezPlenoan onartutako gizarteratze plan osoa azalduko du. Dagoenekoz
|
hasita
dago eta laster egongo dira kalean lehenengo produktuak: planoa, liburuxka...
|
|
|
Ondoren
|
hasi
ziren hitzaldiak.
|
|
|
Koldo Mitxelenarekin gutun bidezko harreman luze eta emankorra izan zuen. Mitxelenaren bitartez, hain zuzen,
|
hasi
zen Euskera eta Fontes Linguae Vasconum aldizkarietan artikuluak argitaratzen.
|
|
|
Nafarroako Auzitegi Nagusiak arrazoia eman dio Berako Udalari. Hortaz, amaitutzat ematen da aspaldian
|
hasi
zen auzia, Berako Udalak 2008ko urtarrilean eskatu baitzion Nafarroako Gobernuari herriaren izen ofiziala euskarazkoa soilik izan zedin. Gobernuak, baina, ez zuen eskaera onartu, eta Nafarroako Euskararen Legea urratzen zuela argudiatuta, ezezkoa eman zion Udalari.
|
|
|
Euskera da Euskaltzaindiaren agerkari ofiziala, 1920 urtetik argitaratzen dena. 2008an etapa berri bat
|
hasi
zuen Euskerak, eta ondorioz, Euskaltzaindiaren agerkari ofizialaren hiru zenbaki argitaratuko dira urtero. Horietatik bik lehenak eta hirugarrenak Akademiaren lana eta bizitza akademikoa bilduko dituzte.
|
|
|
Euskal kazetaritzaren aitzindari izan zen: besteak beste, 1971n, Zeruko Argia aldizkarian
|
hasi
zen lanean. 1975eko ekainaren 27an, Euskaltzaindiak euskaltzain urgazle izendatu zuen.
|
|
|
Zeruko Argiaz gain, Jakin eta Aurrera aldizkarietako kolaboratzaile izan zen. Eguna egunkarian ere lan egin zuen, eta 1977az geroztik, Martin Ugalde zenak eskatuta, Deia egunkarian
|
hasi
zen lanean. Jubilatu ostean ere, hor jarraitu zuen idazten 2007 arte.
|
|
|
Euskaltzaindiaren sorrera 1918an
|
hasi
zen eta 1919an amaitu.
|
|
|
Akademia sortzeko ahaleginak XIX. mendean
|
hasi
ziren. Orduko hainbat euskaltzalek jada azpimarraturik zuten hizkuntzaren defentsarako Akademia baten premia (Ulibarri, 1832; Aizkibel, 1856; Artiñano, 1886).
|
|
|
Aurtengo egitaraua, larunbat arratsean
|
hasi
zen, esan bezala, lagunarteko afaria eta Gipuzkoako Goierriko gazte talde batek Xalbadorri buruz egindako errezitala eta Xendarineko ahizpen eta Erramun Martikorenaren kantuak lagun. Bazen egunsentira arte erretiratu nahi izan ez zuenik, eta, hala ere, igande goizean 9: 30etarako jendea prest zegoen herriko plazan mendi ibilaldia hasteko, Xalbadorren etxola eta inguruak ezagutu edo bisitatzeko irrika biziz perretxikoak eta gaztainak biltzeko saskia eraman zuenik ere bazen tartean.
|
|
|
Aurtengo egitaraua, larunbat arratsean hasi zen, esan bezala, lagunarteko afaria eta Gipuzkoako Goierriko gazte talde batek Xalbadorri buruz egindako errezitala eta Xendarineko ahizpen eta Erramun Martikorenaren kantuak lagun. Bazen egunsentira arte erretiratu nahi izan ez zuenik, eta, hala ere, igande goizean 9: 30etarako jendea prest zegoen herriko plazan mendi ibilaldia
|
hasteko
, Xalbadorren etxola eta inguruak ezagutu edo bisitatzeko irrika biziz perretxikoak eta gaztainak biltzeko saskia eraman zuenik ere bazen tartean. 10: 30etan, Xalbador, Antonio Zavala eta Joxe Mari Aranalde gogoratuz eman zen mezaren ostean, Xalbadorren hilobira bisita eta lore eskaintza egin zen, iparraldeko beste bertsolari zendu guztiak ere gogoan.
|
|
|
sokatira, orga jokoa, lasto altxatzea, trontzariak... Euripean
|
hasi
zen plazako ikuskizuna, baina jendearen halako ikusminaz ohartuta edo, eguraldiak onera jotzea erabaki zuen, horratio.
|
|
|
Tartean, berriz, Leoni Aireren (Xalbadorren alarguna) biloba Xendarineko ahizpak kantari. Bertsolarien saioa 15: 30etan
|
hasi
zen, Maialen Lujanbio, Andoni Egaña, Sebastian Lizaso eta Amets Arzalluz nor baino nor zirela, gai librean nahiz jarritako gaiei erantzunez. Bertso onak entzuten ohitutako jendea izaki, gozatu ederra hartu zuten Urepeleko pilotalekuan bildu ziren bertsozaleek.
|
|
|
Elkarrizketak ere badaude: Andres Urrutia euskaltzainburuarengandik
|
hasita
, Zuzendaritzako kide guztiei Beñat Oihartzabal, Xabier Kintana, Jose Luis Lizundia, Andoni Sagarna eta Andres Iñigori ematen die ahotsa. Jean Haritschelhar euskaltzainburu ohiaren lekukotza ere jaso da.
|
|
|
2005eko azaroaren sinatutako tratuaren arabera 2008ko azaro abenduan
|
hasi
eta 2009ko urtarrilean azkenengo hondarrak bilduz Gipuzkoako Aldundira (Koldo Mitxelena) ekarri zen kaxa multzo handi hura, orain eta handiago eta ederrago iruditzen zaigu, egia esateko. Antoniok berak ezetz esaten bazuen ere, ondo genekien bilduma harrigarria zela hark urteen buruan maisukiro eginikoa.
|
|
2010
|
|
|
Ezagunak dira testu horrek argitaratua izateko sufritu zituen abentura batzuk: 1937ko apirilaren 26an Gernikan zegoen Olabide, hots, bonbardaketa
|
hasi
zenean bere buruaz ardura gutxi harturik, sugarretan zen etxetik nola edo hala lortu zuen eskuizkribua salbatzea eta Joseba Elosegi gudari kapitainari esker, Kanalako parrokoaren etxeraino eramatea. Istorio beltz honen hurrengo kapituluak Okzitaniako Tolosaraino eramango gaitu, non bizi zen jesuita jaun hau, jesuita izan arren, erbesteraturik; 1942ko irailaren 9an, Arantzazuko Ama Birjinaren egunean hain zuzen ere, zoritxarreko istripu bat izan zuen eta egun gutxira hil zen, eskuizkribua erabat bukatuta eta azken oharrak egiten ari zela.
|
|
|
Ona izan daiteke, gutxienez, Jan Noordegraaf ek haren oinarri teorikoei dedikatzen dionarekin konbinatzea, zeinetan bete betean kokatzen duen berak Humboldtiar tradizioa deitzen duenarekin. Humboldt, Euskal Herriari buruz serioki hitz egiten
|
hasita
etengabe agertzen zaigun erreferentzia handia eta itzalezina.
|
|
|
Batxilergoa Iruñeko Eskolapioetan ikasi zuen. Gero, Iruñeko Merkataritza Eskolan bi urtez ikasi zuen eta praktikan, teorian baino interes handiago zeukanez gero lanean
|
hasi
zen, komertzial moduan. 35 urtez, erretiroa hartu arte, plano erreproduktoreak, fotokopiagailuak eta horrelako tresneria saltzen aritu zen.
|
|
|
Urrestillan (Azpeitia Gipuzkoa) jaioa. 1961ean, Loiolako Herri Irratian sartu zen eta laster euskarazko irratsaioak antolatzen
|
hasi
zen. Bertsolaritza arloan lan handia egindakoa da.
|
|
|
jakina den bezala, beharrezkoa da 500.000ko kopurua gainditzea. Herrialde Katalanetan
|
hasitako
kanpaina Hego Euskal Herrira hedatu zen eta parte hartzea oso inportantea izaten ari da, Nafarroan batez ere. Horregatik luzatu den epe honetarako dei berezia egiten zaie batik bat Araba, Bizkai eta Gipuzkoako herritarrei.
|
|
|
Hasierako garaian eleberrigileak eta antzerkigileak bakarrik saritzen baziren ere, 1979tik aurrera olerkigileen eta saiogileen izenak ere
|
hasi
ziren azaltzen eta zabaltzen. Saritutakoen artean badira euskal literaturaren historian itzal luzea duten idazleak, hala nola Txillardegi, Txomin Peillen, Joxe Manuel Odriozola, Patxi Ezkiaga edota Xabier Mendiguren Elizegi.
|
|
|
Ekitaldia maiatzaren 8an egin zen. Eguerdian
|
hasi
zen ekitaldia Larreko elizan; hor Pruden Gartzia Isasti euskaltzain urgazleak Joan Perez Lazarragakoren nortasunaz, haren garaiko giroaz eta idazle honen lan historiko eta poetikoez hitz egin zuen euskaraz eta erdaraz, sermoilari onek bezala, mamia eta forma eskuarki ezkonduz eta hitzaldia labur gertaraziz. Gero Larreko Jose Lezea albokari eta klarinetista, Makario soinularia eta Gasteiztik joandako musikari multzo bat lau obra jotzen aritu ziren, kontzertuz jendea gozaraziaz, gaurko egunetan musikaz mutu edo trakets izaten den eliz giroa berriro bizkortuz.
|
|
|
Izenaz
|
has
gaitezke. Arabierazko al funduk hitzak gaur, ostatua, hotela esan nahi du, baina Erdi Aroan merkatariei ostatu eman eta haien zamariak (gamelu, zaldi, astoak...) babestu eta garraiatzen zituzten salgaiak gordetzeko ostatu aterpe bereziak adierazteko erabiltzen zen hitz hori, persierazko karawansar bezala.
|
|
|
62 urte luze izan genuen euskaltzain (On Jose Migelen ekintzak beti iristen ziren luze). 1928an euskaltzain urgazle izendatua izan zen, Euskaltzaindia oraindik
|
hasi
berria zenean (9 urte ziren 1919an sortu zenetik) eta euskaltzain oso azkenean 1965ean. Euskaltzaindian izan zuen aulkia 23a izan zen, gaur Miren Azkaratek duena.
|
|
|
Hemen sortu, 1889 urteko azken egunean, hemen hazten
|
hasi
eskolan eta etxeko eta lur lanetan, hamalau urterekin apaiz izateko erabakia hartu eta Baliarrainen latin eta beste ikaskuntzetan bi urte eman ondoren, Gasteizko Seminarioan sartu zen eta 8 urtetan (azken urte erdia Burgosen) apaiz ikasketak burutu eta 1914an apaiztu zen gure euskaltzaina izango zena. Ordenatu ondoren, 23 urte, gerra etorri arte, Gasteizko Apaizgaitegian irakasle izango da, hiru lurraldeen garai hartako Elizbarrutiak egoitza Gasteizen zuen-eta.
|
|
|
Azkeneko bi bilkuretan bi lehenbiziko multzoak onetsi dira, Bizkaiko mendebaldeko mugatik
|
hasi
eta Gipuzkoako ekialdekoraino Kantauri itsasoan isurtzen diren ibaienak eta berauen erreka adar nagusienenak, hots, Karrantzatik hasi eta Bidasoraino.
|
|
|
Azkeneko bi bilkuretan bi lehenbiziko multzoak onetsi dira, Bizkaiko mendebaldeko mugatik hasi eta Gipuzkoako ekialdekoraino Kantauri itsasoan isurtzen diren ibaienak eta berauen erreka adar nagusienenak, hots, Karrantzatik
|
hasi
eta Bidasoraino.
|
|
|
Hitzarmen horrek Mondragon Unibertsitatearen eta Euskaltzaindiaren arteko elkarlanean sakontzea du helburu. Izan ere, bai Urrutiak, bai eta Zabalak ere azpimarratu dutenez, gure arteko harremanak ez dira hemen
|
hasten
, aspaldikoak baitira. Gaur, hitzarmen honen bitartez, formaldu egiten ditugu harreman horiek.
|
|
2011
|
|
|
Toponimia sarrera bakoitzak toponimoen dokumentu lagin bat ematen du, lekukotasun zaharrenean
|
hasita
eta 2010eko ahozko inkestaren emaitza ere jasota. Gainera, izenaren etimologiaren gaineko oharrak, bere eboluzioa, datu historikoak eta mapan duen kokapena zehazten dira.
|
|
|
Bi arrazoiengatik: bata, ene ustez, sei herriotako galera garai horretan
|
hasten
delako eta, bestea, tokiko eskribauak desagertzen direlako, Estatu zentralistak Jabego Erregistroak sortuz, erregistradore erdaldunak erreinu osoan destinatuz, zeintzuentzat gaztelania zen ofizialki existitzen zen hizkuntza bakarra, toponimia galegoa, katalana eta euskalduna desitxuratuz, hibridotuz edo ezabatuz.
|
|
|
Txikitan Bilbon bizi izan zen eta horko Merkataritza Eskolan Ingeniaritza ikasi zuen. Espainiako Gerra Zibila
|
hasi
zenean, aita lanetik bota zuten eta familiak Kanarietako Las Palmas hirira alde egin zuen. Hiri horretako goi mailako Merkataritza Eskolan ikasi zuen eta Bilbora itzuli zenean Merkataritza Intendente ikasketak amaitu zituen.
|
|
|
Jose Antonio Arana Martija Gernika Lumon jaio zen, 1931n, martxoaren 10ean. Gernikako ikastolan
|
hasi
zituen ikasketak eta gero Frantzian, erbestean. Garai horretan euskara eta frantsesa bazekizkien, baina ez gaztelera:
|
|
|
1959an, Formica Española lantegian
|
hasi
zen lanean, komertzial bezala, eta horrek Euskal Herri osoa ezagutzeko aukera eman zion. Berak esaten zuenaren arabera, egoera hau garrantzi handikoa izan zen bere bizitzan.
|
|
|
Berak esaten zuenaren arabera, egoera hau garrantzi handikoa izan zen bere bizitzan. Gero, 1963an, Astra enpresan
|
hasi
zen lanean, Gernikan. Bertan zegoela, kartzelan sartu zuten, arazo politikoak zirela medio, eta irten zenean lanik gabe geratu zen.
|
|
|
Bertan zegoela, kartzelan sartu zuten, arazo politikoak zirela medio, eta irten zenean lanik gabe geratu zen. Orduan, bere kontura, aholkularitza bulego bat zabaldu zuen Gernikan, 1974 arte; urte horretan Kataluniako inbertsio enpresa batekin
|
hasi
zen lanean, 1978 arte.
|
|
|
Lehenbizikoa, gerra aitzineko urteetan egin zuen kazetari lana. Iruñeko El Pensamiento Navarro eta La Voz de Navarra egunkarietara
|
hasi
zen igortzen sorterriko berriak, bai eta Baionako Eskualduna eta Donostiako Argia aldizkarietara ere Mezkirizko eta Arizkungo kronikak, Txorrondo" izengoitiaz sinatuak ia beti, Mezkirizko bere sortetxea dagoen auzoaren izenaz, alegia. Gerra inguruko urteetan bizitutako estutasunek idazteari uko egitera behartu zuten.
|
|
|
Bihar, irailaren 9an,
|
hasiko
dira New Yorken Bernardo Atxaga katedra inauguratzeko egingo diren ekitaldiak. Euskal letrei buruzko Bernardo Atxaga katedra Etxepare Institutuak bultzatu du, eta CUNY (City University Of New York) New York Hiriko Unibertsitateko Graduatu Zentroak hartuko du.
|
|
|
Osintxuko (Bergara) dantzariek saio atsegina eskaini zuten bazkal aurretik pilotalekuan; eta haren ostean, lagunarteko bazkaria, Erramun Martikorena eta Xendarineko ahizpak kantari zirela; eta ondoren, Maialen Lujanbio, Sebastian Lizaso, Amets Arzallus eta Juan Joxe Eizmendi Loidisaletxe II bertsolarien saioaz gozatu zuten entzuleek, gogoz txalotuz haien lana. Arratsaldeko 17:30ak aldera, trikitilariak
|
hasi
ziren, Urepeletik alde egin ezinik zegoen jendetzaren pozgarri.
|
|
|
Galdera horixe da, bere horretan, Olatz Altunaren hitzaldiaren muina. Azaldu duenez, galdera horri erantzun nahiak eraman zuen kale erabilera neurtzen
|
hastera
. Altunak Euskal Herriko Kale Neurketa zuzendu du azken lau edizioetan.
|
|
|
Hortaz, arabarrek euskarari buruz erakutsi duten jarrera azaldu du. Bestalde, hizkuntza aldagaien azterketa, ezagutzari buruzko datuekin
|
hasi
du. Ondoren, euskal hiztun arabarrak lehen hizkuntzaren arabera nola sailkatzen diren azaldu du.
|
|
2012
|
|
|
Etxean entzun ez eta bere kabuz
|
hasi
zen 1947an euskara ikasten, orduantxe prestatu baitzuen bere lehen, hiztegi, pertsonala.
|
|
|
Beste ikasle batzuekin batera Ekin taldea sortu zuen, zeina gerora ETA bihurtu baitzen 1958an. 1950ean, 20 urte zituela, euskaraz idazten
|
hasi
zen. Alphonse Daudet en ipuin labur baten itzulpena izan zen sinatu zuen lehenbiziko lana.
|
|
|
1976 urtean, Unibertsitatean
|
hasi
zen lanean, aditu gisa linguistikan. Hala bada, Bordeleko Unibertsitatean, EUTG eta Deustuko Unibertsitatean, irakasle izan zen, 1976tik 1983 arte.
|
|
|
2007an abiatu genuena, hortaz,
|
hasi
besterik ez da egin.
|
|
|
Espainiako Ogasun Ministeritzan Moneta eta Tinbreko Lantegian Balore Dokumentuen sailburua izan zen, zortzi urtez. Ondoren Madrileko Ogasun Ordezkaritzan
|
hasi
zen lanean, Finantzar eta Zergen Inspektore gisa. Bestetik, Madrileko Unibertsitateko Ingeniari Industrialen Goi Maila Eskolako Ekonomia irakasle izan zen.
|
|
|
lehen saria: Idazten
|
hasi
da, Maialen Akizu; bigarren saria: Zer da denbora?, Maialen Elortza; hirugarren saria:
|
|
|
1965ean Barrian (Araba) antolatu ziren lehenengo euskarazko udalekuetan parte hartu zuen eta urte berean Santo Tomas Lizeoan
|
hasi
zen irakasle, baita administrari, zuzendari eta idazkari lanetan ere. Bertan jardun zuen irakasle, harik eta erretiratu zen arte, 1997 urtean.
|
|
|
Euskal Herriko Kale Neurketa egiten
|
hasi
zenetik, hogeita bi urteko epean neurketaren lehenengo edizioa 1989an egin zen 2,5 puntu egin du gora euskararen erabilerak Euskal Herriko batez bestekoan.
|
|
|
Elebidunen hazkundea Nafarroan eta, batez ere, EAEn gertatu da. Iparraldean, aldiz, oraindik ere galerak daude, baina gazte elebidunen kopurua
|
hasi
da dagoeneko gora egiten. Elebidunen kopurua gehitu den arren, euskararen erabilera gaur egun 1991n baino txikiagoa da.
|
|
|
Adierazi duenaren arabera, hori dena, denboran zehar ikusi nahi izan dugu, Antzinatetik
|
hasi
eta gure egunak arte, bizi izan diren inguruabar historiko ezberdinetan, Inperio Erromatarraren barruan eta Elizan latina entzun eta/ edo erabiliz, Erdi Aroko hizkuntza erromantzeak ondoan zirela (gaskoiera, gaztelania edo erromantze nafarra lehenengo, eta frantsesa gero), Euskal Herriko garapen instituzionala bere heldutasunera iristen ari zela eta gero, aurreko gizarte tradizionaletik Aro Berri...
|
|
|
Joan den abuztuaren 31n Klaus Niebel zendu da. Berlinen 1937an jaioa, 1960an Gernikara etorri zen gaztelaniaren mintzapraktika egiteko asmoz. Berak aitortzen zuenez ez zekien orduan gauza handirik Euskal Herriari buruz, baina bizi guztirako lagun izango zuen Jose Antonio Arana Martixa herri giroan ezagutu eta honen bidez
|
hasi
zen euskal kulturara hurbiltzen.
|
|
|
Euskararen Herri Hizkeren Atlasa egitasmoa egingo zela erabaki ondoren, 1984an prestatze lanak egiten
|
hasi
ziren. Hala, galdeketa puntuen sarea, eta lan metodologia finkatu ziren.
|
|
|
1987an
|
hasi
zen Euskaltzaindia inkestak egiten eta 1992an amaitu.
|
|
|
Deiadarra taldeak antolatzen duen IX. edizio hau, bereziki Xalbador eta Joakin Berasategi Deiadarrako taldekide eta laguntzaileari eskainita zegoen. Aurtengoa larunbat arratsaldean
|
hasi
zen Eider eta Gorka Zabaleta oiartzuarren kantaldi batekin, Urepeleko eskolan. Ondoren, Antton Currutcharry irakasleak ondo baino hobeto laburbildu zigun Nafarroa Baigorri Kintoa historia, ordubeteko hitzaldian.
|
|
|
–Bilbon bizi nintzen, hemengo apopilo etxe batean. Etxe horretako ugazaba andrea Zeanurikoa zen(...) halako batean magnetofoi bat erosi nuen eta, probatzearren edo, esan nion andre horri, alegia, zerbait kanta zezala(...) halako kanta arrunten bat edo ezagunen bat kantatuko zidala espero nuen; eta horra hor non andre hori
|
hasi
zen Obabatxue, Obabatxue sehaska kanta kantatzen.. Liburua berriz Euskal Herritik urrun, Eskoziaren ekialdeko kostan dagoen St.
|
|
|
Lanbidez Banco de Vizcaya n aritu zen bizi osoan zehar, baina bihotza literaturan izan zuen beti. Olerkari bezala
|
hasi
zen, gerra aurretik, eta poemak idazteari inoiz utzi ez bazion ere, gaur egun ezagunagoa da eleberrigile bezala: Arranegi (1958), Araibar zalduna (1962), Batetik bestera (1962), Jaioko dira (1984), Txurio txoria (1986) eta Irria galtzen denean (1987).
|
|
2013
|
|
|
Geldialdia izan duen gaixoaren biziraupenarekin gehien erlazionatu diren aldagaiak honakoak dira: lekukoa sanitarioa izatea; lekukoa sanitarioa ez izan arren, honek berpizten
|
hastea
; geldialdiaren etiologia kardiakoa izatea; hasierako erritmoa desfibrilagarria izatea. EAEko biztanleek arazo honekiko heziketa behar dute.
|
|
|
17 urte eta erdiko tarte horretan (dena den, 1997tik 2004ra ez zen eman kanpoko leku izenei buruzko araurik), 27 arautan mundu osoko milaka leku izen bildu dira,
|
hasi
Euskal Herriaren ondo ondoan daudenekin (hala nola Bearnoko Oloroe Donamaria, Aragoiko Salbaterra Ezka edo Errioxako Nafarruri), eta Euskal Herritik ezin urrunago daudenetaraino (hala nola Zeelanda Berriko Hego uhartea, Antartikako Gilen II.aren Lurraldea edo Siberiako Kamtxatka penintsula).
|
|
|
Portugaleten bizi da, orain urte asko. 1969an, herri horretako ikastolaren alde
|
hasi
zen lanean, eskolak ematen. Ondoren, HAEE IVAPen, itzultzaile aritu zen, 25 urtez. gaur egun, HAEE IVAPen bertan, itzulpen zuzentzaile eta koordinatzailea da.
|
|
|
1975ean, Filosofia eta Letretan lizentziatu zen Deustuko Unibertsitatean, Filologia Erromaniko sailean. Karrera bukatu eta Euskaltzaindian
|
hasi
zen lanean, Akademiaren orduko egoitzan, Bilboko Erribera kalean. Hasieran, hizkuntza kontsultak erantzuten eta liburuak argitaratzeko prestatze lanen ardura izan zuen, eta erretiratu arte, Euskaltzaindiko Argitalpen Zerbitzuko arduraduna izan da.
|
|
|
Euskaltzaindiaren eta UZEI elkartearen arteko harremana 1986an
|
hasi
zen, eta hainbat eginkizunetan gauzatu da: hiztegigintzan (Hiztegi Batuaren prestalaneko fase guztietan eta batzorde eta lantaldeetako kide gisa) eta corpusgintzan (XX. mendeko Euskararen Corpus Estatistikoaren osaera fase guztietan eta Lexikoaren Behatokian).
|
|
|
Orain, bere heriotzaren lehenengo urtemuga heldu denean, Txileko Santiagon udazkeneko bazkalondo sargori honetan
|
hasi
naizenean duela urtebete aipatutako zordunok zertsu egin dugun gogoratzen, lotsa gorria datorkit, ez baitugu deusik egin.
|
|
|
ICANN erakundeak. eus domeinua onartzea, fase berri baten hasiera da. Elkarteko kideek argitu dutenez,. eus domeinuaren benetako ibilbidea oraintxe
|
hasi
da. Bospasei hilabete inguru ditugu domeinua martxan jartzeko falta diren urratsak emateko.
|
|
|
Joan den larunbatean, ekainaren 15ean, PuntuEus elkarteak agerraldi publikoa egin zuen, ICANN erakundeak Euskararen eta Euskal Kulturaren Komunitatearen. eus domeinua onartu duela adierazteko. Esan zutenez,. eus domeinuaren benetako ibilibidea oraintxe
|
hasiko
da, eta hilabete batzuk dira domeinua martxan jartzeko falta diren urratsak emateko.
|
|
|
Bakartxo Tejeriak hartu du hitza,
|
hasteko
, eta Legebiltzarraren eta Euskaltzaindiaren arteko elkarlana ekarri du gogora: –Indarrean dugu lankidetza hitzarmena.
|
|
|
Euskaltzaindiak burutu duen egitasmo handienetakoa da, handiena ez bada. Koldo Mitxelenaren ardurapean
|
hasi
zen egiten, eta lan taldearen burua Ibon Sarasola izan da. Hiztegi historiko honetan jaso dira euskaraz idatzi diren liburu esanguratsu gehienak, aro eta euskalki ezberdinetakoak.
|
|
|
–Zer esan, eta neurri zabal batean zer esaten den, azaldu nahi litzateke, bada, hemen, eta ez zer esan behar litzatekeen. Irakurleari eman nahi zaizkio aukera egiteko behar lituzkeen lanabesak, hautaketan
|
hasi
behar badu?.
|
|
|
Eta berriz ere lanean
|
hasi
da Deiadarra taldea, hurrengo urterako zer zuzendu eta konpon daitekeen aztertuz. Oso hotz portatu den prentsa eta hedabideekiko harremana landu da, laguntzaile berriak erakarri taldera?
|
|
|
Nahiz eta Ian egunetan, hemen, BiIbon bizi den, bere jatorrira itzultzen da asteburuetan. Resu ongi oroitzen da zein egunetan
|
hasi
zen lanean Euskaltzaindian, 1978.urteko abenduaren 6an. Beraz, duela 25 urte Hegoaldekook, konstituzio bat bozkatzera deituak izan zineten egunean.Resu, Chocolates Bilbainos Chobil deitutako enpresa batetik etorri zen, Jose Antonio Agirre Lehendakariaren familiak zerikusi zuen enpresatik hain zuzen ere, enpresa hau Asturias aldera aldatzea erabaki ondoren.
|
|
|
Labayru Ikastegiak gogora ekartzen duenez, Juan Bautista Eguzkitza() lehen hamabi euskaltzain osoen artekoa da. Izan ere, duela 95 urte Euskaltzaindiaren ibilbidea
|
hasi
zenean, han zen Eguzkitza, ordurako ere aipatua eta sona handikoa euskalgintzan. Lemoan jaio zen eta urte luzetan Lekeition bizi() bertan irakaslea izan zela Latinitate Katedran, Uribarren Abaroa fundazioan.
|
|
|
Datorren 27rako, aldiz, saio berezia antolatu dute Nafarroako Unibertsitatean.
|
Hasteko
, Duguna dantza taldearen emanaldia izango da, eta ondoren Impulso a la cultura vasca en el siglo XXI izenburupean, mahai inguru bat egingo da. Bertan, Andres Iñigo Euskaltzaindiaren Nafarroako ordezkariak hartuko du parte.
|
|
|
Euskararen Herri Hizkeren Atlasa egitasmoa egingo zela erabaki ondoren, 1984an prestatze lanak egiten
|
hasi
ziren. Hala, galdeketa puntuen sarea, eta lan metodologia finkatu ziren.
|
|
|
1987an
|
hasi
zen Euskaltzaindia inkestak egiten eta 1992an amaitu.
|
|
2014
|
|
|
Gaurko egitaraua Unesco Etxeak Gasteizen duen egoitzan
|
hasi
da. Bertan, Ruper Ormaza Unesco Etxeko presidenteak, Eneko Uriarte Olabide ikastolako presidenteak eta Andres Urrutia euskaltzainburuak hartu dute hitza.
|
|
|
Zarautzen 2013ko azaroaren 29an eginiko Osoko bilkuran erabakitakoaren inguruan, Baionan eginiko Osoko bilkurak aho batez erabaki zuen gogoeta aldia
|
hastea
, 2013ko abenduaren 20an. Hartara, gogoeta aldi horren barruan, bilera egin dute otsailaren lauan Zuzendaritzaren ordezkariek eta Gramatika batzordearen ordezkariek, eta bertan adostu dira zenbait puntu.
|
|
|
dagokie. Hauei buruz Euskaltzaindiak esan nahi du ohartzen dela ez direla denak idazle guztiek egoera guztietan eta berehala onartzekoak, eta again bide zuhurrena pausokakoa dela, testu jaso eta formalenetatik
|
hasiz
, eta bigarren urrats baterako utziz ahozko erabilerei lotuenak. Hemen ere, senak eta egoerak erakutsiko dio idazle edo esatari bakoitzari nola joka arauok betetzeko erantzukizunean.?
|
|
|
Euskaltzaindiaren Hiztegia. Adierak eta adibideak Batzorde Ahaldundua lanean
|
hasi orduko
, egitasmoaren zuzendariak adierazi zuen hiztegi mota horretan ez zela egokia horrelako markak erabiltzea, ohiko praktika lexikografikoaren arabera, eta proposatu zuen marka horiek zituzten hitz guztiak banan banan aztertu eta bakoitzari tratamendu egokia ematea, Euskaltzaindiak eskura dituen corpusetan agertzen zuten erabilera kontuan hartuz. Halaxe egin zuen erredakzio taldeak eta bakoitzari zer tratamendu eman proposatu zuen.
|
|
|
Arrazoi ugari aurkitu zituen Retolazak Kili Kili izena hautatzeko:
|
hasteko
, hitza bera irri hitza zen eta umeen belarrientzako oso aproposa, bai ikasteko bai eta haurren algarak eta barreak sortzeko ere; bestetik, hitzaren esanahiak susmorik ez zuela sorraraziko uste zuen, lasaitasunean lan egiteko aukera emanez.
|
|
|
2012ko udazkenean lan bidaia bat egin behar izan zuen Cuzcora, eta hori da lan honen abiapuntua, edota aitzakia: Nola bakarrik ibiltzen nintzen maiz kara hango karriken artean, Cuzcora egin nuen bidaiaren artekek hainbertze oroitzapen ekarri zizkidaten gogora, nire bizitza lanbrotuan zehar zinez edo ustez gertatuak, eta horiek guziak mantso mantso paper mutur batean paratzen
|
hasi
nintzen?.Esan zuenez, liburuan badira datu autobiografikoak, baina ez da autobiografia bat, inondik ere; liburuan egiazko historioak narratu ditut, fikzionatuz, historioak ia ia istorio bihurturik, baina ez da nobela bat; liburuan hausnarketak egiten ditut, han hemenka, baina ez da saiakera liburua; bidaiak ageri dira, baina ez da bidaia liburua ere. Puzzle bat da liburua.Gazte atera nintzen etxetik gaineratu zuen hamar urte baizik ez nituen, eta kolkoan sartu nituen, isil isilik, garai hartako historiak.
|
|
|
Joan Mari Torrealdai da presidentea, Akademiaren ordezkari gisa. Berak azaldu duenez, Euskaltzaindia ez da orain domeinua erabiltzen
|
hasi
diren 92 aitzindarien artean. Ez Euskaltzaindia, ezta beste euskal erakunde enblematiko batzuk ere, domeinuaren erregistroarekin arazo tekniko batzuk sortu direlako.
|
|
|
Abiarazte aldian mota guztietako erakunde publiko, elkarte eta enpresek euren domeinu izenak eskatu ahal izango dituzte, lehentasunez, publiko orokorrera ireki aurretik. Gaur esan dezakegu, abiarazte aldia zehazki irailaren 16an
|
hasi
eta azaroaren 18an bukatuko dela. Eta denbora tarte horretan eskatzen diren domeinu izen guztiak abenduaren 3an aktibatuko dira, Euskararen Nazioarteko Egunean.
|
|
|
Eta denbora tarte horretan eskatzen diren domeinu izen guztiak abenduaren 3an aktibatuko dira, Euskararen Nazioarteko Egunean. Eta esan bezala, era berean, egun berezi horretan. EUS Domeinuaren Fase Irekia edo Orokorra
|
hasiko
da.
|
|
|
Hori dela-eta, datorren larunbatean, uztailaren 19an, bere omenezko jardunaldia egingo dute Euskaltzaindiak eta Elantxobeko Udalak. Omenaldia goizeko 11:00etan
|
hasiko
da, Elantxobeko Gorgonio Renteria Kultur Etxean.
|