|
2023
|
|
|
• Gazteak egoera informaletan euskarazko lagunarteko erregistroa erabiltzera animatzea: euskarazko esamolde erakargarriak eskainiz, gazteak esamolde horiek erabiltzen
|
hastea
. Horretara pausoa emateko, ezinbestekoa da saioetan gazteak entzule baino gehiago parte hartzaile zuzenak izatea.
|
|
|
Internet bidezko bilerak, topaketak eta harremanak nagusitu ziren konfinamendu egunetan, eta baita ondoren ere," normaltasun berria" deitu zitzaion egoeran. Gurean Internet bidezko aisialdi eskaintza diseinatzen
|
hasi
ginen, eta Euskaraz Kilika programa garatu genuen.
|
|
|
Txanda bakoitzeko programazioa desberdina da, nahiz eta batetik bestera zenbait ekintza errepikatu ahal diren. Kilikako begiraleek txanda
|
hasi aurretik
saio horietarako txostena jasotzen dute (saio bakoitzeko hiru edo lau proposamen biltzen dituena). Programazioaren txostenean edukiak saioz saio jasotzen dira, eta aldi berean" hodeian" saio bakoitzeko aurkezpenak prest dituzte, gero bideo-deian gaztetxoekin partekatuko dituzten diapositibak.
|
|
|
1 Euskara irakaslea naiz, Bigarren Hezkuntzan, azken hogei bat urte luzeetan. Hori naizen neurrian badut, noski, hizpide dugun gaiaren inguruan, zer kontatua edo zer partekatua, baina ez nuke inondik ere adituaren ikuspegitik aritu nahi, ez dudalako neure burua gai honetan hala ikusten,
|
hasteko
, horretarako baditugu gainera gurean, espezialistak –soziolinguistak eta–, eta segitzeko, ez zaidalako iruditzen hortik etor daitekeenik nik egin dezakedan ekarpen xumea; gehiago ikusten dut neure burua arituaren tokian, eta horregatik, hortik egingo ditut analisiak, proposamenak, galderak. Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua.
|
|
|
Herriak berak duen egoeraren ondorio eta sintoma da euskararen egoera, eta erritmoak erritmo, denak hartuko ditu horregatik gainbeherak, analisiak eta diagnostikoak egoki egin ezean, eta neurriak hartzen ez badira. Aspaldi zaigu kezka iturri, euskaraz dakiten eta ikasten duten haur eta gazte euskaldunak ere euskaraz egiteari uzten
|
hasi
direla eskola eremutik kanpo, esate baterako.
|
|
|
Ez denek, noski, baina askok eta askok, bai. Eta euskaraz egiten dizutenen artean asko dira, asko, esaldia euskaraz
|
hasi
bai, baina bi hitzen buruan erdarara lerratu eta hala bukatzen dutenak. Lehen –eta orain ere bai batzuek– ahalegintxoa egiten zuten.
|
|
|
Askotan gertatzen da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta. Hori hautu pertsonal baten bitartez gertatzen delako iruditzen zait zeresan handia lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik
|
hasi
genukeela irakasleok, egoera iraultzen hasi nahi izatekotan, bederen. Euskararen testuinguru kulturalaz gain, euskararen herriaz hitz egiteaz gain, uste dut testuinguru soziopolitikoaz ere gakoak eman genizkiela ikasleei, euskarari heltzea ez delako inondik ere berez etortzen den zerbait, egin beharrekoa dela ohartzen garen unean erabakitzen duguna baizik.
|
|
|
Askotan gertatzen da gaztaroan egitea hizkuntza ohituretako aldaketa, nerabezaro garaiko helduekiko desafio beharra eta gainerako" gorabeherak" gaindituta. Hori hautu pertsonal baten bitartez gertatzen delako iruditzen zait zeresan handia lukeela hor hezkuntzak kontzientzia soziopolitikoan eragin ahal izatea, eta horregatik uste dut hor eragitetik hasi genukeela irakasleok, egoera iraultzen
|
hasi
nahi izatekotan, bederen. Euskararen testuinguru kulturalaz gain, euskararen herriaz hitz egiteaz gain, uste dut testuinguru soziopolitikoaz ere gakoak eman genizkiela ikasleei, euskarari heltzea ez delako inondik ere berez etortzen den zerbait, egin beharrekoa dela ohartzen garen unean erabakitzen duguna baizik.
|
|
|
Deskubrimendu horrek eramango gaitu —ez beste ezerk— umeari hitzaren poza transmititzera. Irakasleak horrelakorik lortzen badu, umeak etxeraino eramango du poz hori, eta aitaren edo amaren esku bateko hatzak harturik, kantatzen
|
hasiko
da irakasleari ikasi dion lelo xumea:
|
|
|
Amonak keinu egin du azken hatza ahora eramanez. Azken hatza ahora eraman eta zupa zupa
|
hasi
da umea.
|
|
|
Hizkuntzaren muin muinean dauden ezaugarrietan. Eta haurra corpus horren jabe egiten bada, ia ibiltzen ikasi aurretik
|
hasi
bada ezagutzen hizkuntzaren poza, pozarekin batera hizkuntzaren magia ari da bereganatzen, ia hitz egiten ikasi aurretik ari da gozatzen hizkuntzaren poza.
|
|
|
Oso berandu, hogeita hamar bat urterekin, ezagutu nuen ordutik pieza enblematikotzat dudan hau. Alaba nagusia hatz joko musikatu batekin etorri zen etxera —lauzpabost urte zituen— eta nire eskuin eskuko hatz potolotik txikerrera, hatz txikerretik potolora
|
hasi
zitzaidan kantuan:
|
|
|
Garai primitiboetan bizi bagina bezala jokatu, idatzizko transmisiorik izango ez bagenu bezala, haurraren ganbarako memoria grabagailu bat balitz bezala, baina kontuan izanda memoriak beharrezkoa duela errepikapena umeak ikasiko baditu, eta umeak ere errepikapena eskatzen duela," berriro" esanez. Haurra irakurtzen
|
hasi
baino lehenagoko garaiaz ari naiz, erritmoz, errimaz, kantuz eta keinuz osatutako mundu estetiko eta ludikoen presentziaz, hizkuntza ororen oinarrian dagoen magiaz eta mitoaz. Transmisioa egoki jasotzen ari den ume bat auskalo noiz sortu zen hizkuntza baten errebelazioa ari da inauguratzen eta ospatzen.
|
|
|
gutxirekin asko esatea. Egitura erritmoetatik
|
hasi
eta ipuin tradizionaletaraino, tradizioko haur literaturako piezetan —sehaskako kantetan bezala ipuinetan ere— ezer ez dago soberan, dena dago doi doi emana, ez dago testuak eskatzen duen esentzia baino. Entzulearen arreta ez galtzea da haur literaturako piezen senezko estrategia.
|
|
|
Begien lana eta belarriena ez dira gauza bera. Begien lanean, irakurketa da nagusi (irakurtzen
|
hasi aurretik
, seinalatuz izendatzea, nonbratzea, gauzen izenak esatea edo asmatzea, umeek askotan egiten duten bezala; mundua seinalatzen eta irakurtzen hasten dira, testu idatziak irakurtzen hasi baino lehenagotik). Belarriaren kasuan, ordea, zeuk esandako edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea, batik bat konparazioak erabiliz).
|
|
|
Begien lana eta belarriena ez dira gauza bera. Begien lanean, irakurketa da nagusi (irakurtzen hasi aurretik, seinalatuz izendatzea, nonbratzea, gauzen izenak esatea edo asmatzea, umeek askotan egiten duten bezala; mundua seinalatzen eta irakurtzen
|
hasten
dira, testu idatziak irakurtzen hasi baino lehenagotik). Belarriaren kasuan, ordea, zeuk esandako edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea, batik bat konparazioak erabiliz).
|
|
|
Begien lana eta belarriena ez dira gauza bera. Begien lanean, irakurketa da nagusi (irakurtzen hasi aurretik, seinalatuz izendatzea, nonbratzea, gauzen izenak esatea edo asmatzea, umeek askotan egiten duten bezala; mundua seinalatzen eta irakurtzen hasten dira, testu idatziak irakurtzen
|
hasi
baino lehenagotik). Belarriaren kasuan, ordea, zeuk esandako edo inori entzundako hotsen eta oihartzunen identifikatzea (identifikazioaren aurretik, errepika eta entzundakoaren emozioa barneratzea; gero, identifikazioa eta, pixkanaka, mezuaren ulertzea, batik bat konparazioak erabiliz).
|
|
|
Garrantzi handiko kontutzat daukate umeen garapen linguistikoarentzat. Ikerketak ez dira
|
hasi
besterik egin, baina dakigun apurretik aise usaindu liteke zer garrantzi duen kontuak transmisioaren talaiatik begiratuta, eta umearen lehendabiziko urteei begira.
|
|
|
Solfeoa ikasteak musikarekin jolastu eta musika gozatu aurretik asko du tortura didaktikotik. Halatsu letrak elkartzen
|
hasten
direnean. Hitzekin, letrekin jolastu, puzzle baten ahozko piezak belarriz elkartu jolas giroan...
|
|
|
Oroitzapenetik ari zen Vallejo, nire irudimenetik dakart umea: letrari letra ari da, erritu iniziatiko berri bat
|
hasi
du liburu baten aurrean. " Ama, aita, eman papa eta mama".
|
|
|
Txukun egindako lanaren poza, gustuaren atsegina sentitzen nituen. Gustu estetikoaren momentu iniziatikoak ziren, eta esperientzia iniziatiko hartatik etorri zen poesiatzat neuzkan nire gauzatxo pertsonalak idazten
|
hastea
, eta handik etorri da gutxi asko orain arteko guztia...
|
|
|
Ikasleen prestakuntza urrutiratzen
|
hasi
da ahozkotasunetik, item idatziek eta ariketa doituek gero eta presentzia gehiago dute haien bizitzan. Hitzaren presentziari dagokionez, hitza irakaslearena da, nagusiki, gela barruan.
|
|
|
Ez dago urduri, egiten dituen keinu eta mugimendu guztiak natural naturalak ateratzen zaizkio. Elizaren ezaugarri artistikoei buruz
|
hasi
da hizketan. Ondo prestatua du gaia, jario gozo eta bizkorra du, oso bakanetan begiratzen du apunteetara.
|
|
|
Belarriekin jasotzen zena, orain begiekin. Baina irakurtzen ikasten
|
hasten
direnetik, gehiago da gaztelaniaz irakurtzen dutena karteletan, iragarkietan, dendetako kristaletan, futboleko kromoetan, eguneroko bizitzan euskaraz baino. Eta euskaraz irakurtzen dituen testu asko ez ditu ulertzen, abisu ofizialak direlako euskara burokratiko batean emanak.
|
|
|
Telebista eta umeak. Oraintsu arte, aski zen telebistak euskararekin dituen betebeharren gaia ateratzea, telebistaren konpromiso falta salatzen
|
hasteko
. Zehatzago esanda, euskarazko programak baztertu eta erdarazko hainbat programaren eraginaz jarduteko.
|
|
|
Kezka guztiak ahantzarazten dizkizu. Denbora dezente daramazu, ordea, bertan, eta tenperatura epeltzen
|
hasi
da: bainuontziko hustubidea ondo itxita badago ere, bainuontzia ura galtzen ari da astiro, ia oharkabean.
|
|
|
Proposamen honen nahia bada, baita ere, noski, irakasleei laguntzea eta horregatik proposatuko dira Haur Hezkuntzatik
|
hasi
eta Bigarren Hezkuntzarainoko irakasleek eurek egindako eta gelaratutako sekuentzia didaktikoak, helburu komunikatiboak eta testu generoak, eskola ibilbide guztian ikasleek ikasturtero ahozkoa lantzeko sekuentzia didaktiko bat jaso dezaten bermatze aldera.
|
|
|
(1998)." Generoak eta sekuentziazioa hizkuntza arloko curriculumean"", in Hik
|
Hasi
, 27, 19 Hemendik eskuratua: joaquim generoak eta sekuentziazioa hizkuntza arloko curriculumea
|
|
|
13 Barne gatazkarik ez izateak ez du esan nahi inolako gatazkarik ez dutela ezagutzen. Atxikimendu ona eta erabilera ohikoa duten ikasleen kasuan, esaterako, beste eskualde batzuetako gazte euskaldunekin mintzatzen
|
hasteko
ziurtasunik eza eta urduritasuna jaso ziren ikerketan. Seguru sentitzen diren eskualdetik ateratzean, haiek ere hizkuntza komunitate gutxituko hiztunek ohikoa duten estres linguistikoa jasaten dute.
|
|
|
Gazteen hizkera eta motibazioa". Hik
|
Hasi
, 49: 22
|
|
|
igorleak hartu beharreko jarrerari, xede taldearen ezaugarriei, komunikazio helburuari eta baliatu beharreko testu generoaren ezaugarriei erreparatu behar zaie. Aipatutako alderdiok aintzat hartuta
|
hasiko
da igorlea, ondoren, diskurtsoa antolatzen eta gauzatzen.
|
|
|
Eguneroko bizitzako egoerak izango dira ikaslearen ikaskuntza prozesua abiarazi eta testuinguruan jartzeko abiapuntu. Ez gara eduki zerrendetatik
|
hasiko
, beraz, egoera jakin bati erantzuteko. Alderantzizko bidea proposatu du Ekintzara Bideratutako Ikuspegiak:
|
|
|
Alderantzizko bidea proposatu du Ekintzara Bideratutako Ikuspegiak: egoera aztertzetik eta egoera horri aurre egiteko egin beharreko zereginetik
|
hasiko
da planifikazio lana. Proposatuko diren egoerak, ahal den heinean, ikaslearen interesekin lotura dutenak izatea komeni da, zeregin konplexu bat barne biltzen dutenak (ezinbesteko izango zaizkion kontzeptuzko, prozedurazko eta jarrerazko edukiak erabiltzea eskatuko diotenak, hain justu).
|
|
|
6 Nafarroako eta EAEko ereduei erreferentzia eginez. Altsasuko BHIn, ahozko eta ikasketa kooperatiboa batera lantzen
|
hasi
direnean, aldea ikusi dute erabileran gela barruko eta esku hartzearen baitako denboretan, gero zailtasunak datoz aldaketaren iraupenean, hizkuntz ohitura aldaketak errepikapena eta gaitasunaren lanketa ere eskatzen dutelako.
|
|
|
• Ikasturte bakoitzean ikasleekin SD bat lantzea,
|
hasteko
hori izan daiteke neurria. Maila bakoitzeko SD bat diseinatu eta gelaratuko da.
|
|
|
hasiera, korapiloa eta bukaera. Ipuinak
|
hasteko
formulak: bazen behin, duela urte asko, Txantrea auzoan...
|
|
|
Lokailuak:
|
hasteko
, lehendabiziko, bigarrenik, ondoren, gero, bukatzeko, azkenik...
|
|
|
EGOERA: DBH 3ko ikasleek etorkizunerako erabaki akademikoak hartzen
|
hasi
behar dute (ibilbideak...); bide hori dagoeneko 4 mailako ikasleek hasia dutenez, 3 mailakoei laguntzea da asmoa, horretarako gaur egun dauden aukerak azalduko dizkiete, norberaren profilaren arabera aholkuak emanez.
|
|
|
Ikasleek euren ekoizpenak ikustea ahozkoaren kontzientzia bereganatzen
|
hasteko
bide aproposa da, eta horrelaxe ikusi da gelaratutako sekuentzia didaktikoetan.
|
|
|
Europako Markoko hizkuntz mailak hartu ziren kontuan, eta lagin bati egin zitzaion ahozkoaren ebaluazioa. ereduko ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna bermatze aldera ezinbestekoa da bide hori egiten
|
hastea
. Horrek eskatzen du ebaluazioa ere planifikatzea eta ahozkoaren ebaluazioari neurria hartzea.
|
|
|
1 hiruhilekoan egiteak aukera emanen luke (emaitzak azkar jasoz gero) ikasturte bereko 2 hiruhilekoan neurri konpentsagarriak hartzen
|
hasteko
, esku hartzeak doitzeko. Ikasle horiekin arituko liratekeen irakasle berberek jasoko lituzkete emaitzak.
|
|
|
Ikasketa ibilbide kontzientea da eta motibaziotik abiatzen da: heldua motibaturik dagoenean
|
hasten
da hizkuntza ikasten edo ezagutzen, eta, ondoren, zenbat eta hizkuntza hobeki ezagutu, gehiago eta hobeto erabiltzen du.
|
|
|
Ume batek hizkuntzaren erabilera maila egokirik ez badu, inola ere ez du hizkuntza horren maila fonetiko, lexikal edo gramatikal egokia lortuko. Era berean, hizkuntza erabiltzen
|
hasi
den umeak bere adineko beste edozein hiztunen hizkuntzaren ezagutza maila lortzen ez badu, oso zaila izango da hizkuntzarekiko haren motibazioa nahikotasun mailaraino heltzea, eta, gainera, motibazio maila hori seguruenik beste hizkuntza batean aurkituko du.
|
|
|
Normalean, hizkuntza modu naturalean erabiltzen eta ezagutzen duen umea hizkuntzarekiko motibazio positibo nahikoa izatera heltzen denean, hau da, A ibilbidea eginda daukanean, hezkuntza sisteman sartu eta motibaziotik erabilerara doan B ibilbidea
|
hasten
du, hizkuntzaren ikaskuntzako AB zirkuitua osatuz.
|
|
|
Era berean, motibazioak bultzatuta hizkuntzaz jabetzen eta modu egokian erabiltzen
|
hasi
den helduak —B ibilbidea egin duenak— erabileratik motibaziora doan ibilbideari ekin diezaioke, BA zirkuitua osatuz eta, beraz, hiztun osoa izatera helduz.
|