|
2012
|
|
|
Eta ikusiko dugu hainbat juntagailuren pilaketa perpausera mugatutako irizpideetan oinarrituz zuzenak ez izanik ere, gerta daitekeela diskurtsoan, antolamendu jakin batean (hots, enuntziatu parentetikoen egituran), egokiak izatea. Eta egokiak badira, hain zuzen ere, oinarrizko enuntziatuaren eta enuntziatu parentetikoaren artean lotura gauzatzen ez dutelako dira, bi enuntziatu independente edo bere eskuko direlako eta, beraz, ezin
|
har
ditzakegu perpaus beraren barnean gertatzen den pilaketa bezala.
|
|
2021
|
|
|
|
Har
dezagun perpaus sinple bat: Miren gaur Iruñera joango da.
|
|
|
Irizpide hori kontuan izanik, argi egon eta garbi egon aditz predikatu konplexutzat hartzekoak dira: biek
|
har
dezakete perpaus osagarria, egon aditzak hauta ez dezakeena. Bero/ hotz/ ilun egon ere aditz predikatuak dira, gertakari meteorologikoa adierazten dutenak; bero, hotz edo ilun ez dira hor subjektu baten egoera mailako predikatuak.
|
|
|
Ez baitut uzta non jasorik (Elizen arteko Biblia); [Nire uzta non sarturik] ez daukat (Itun Berria). Beraz, partitiboa bideratzen duten testuinguruetan (ikus § 18.2.4b) partitiboaren atzizkia
|
har
dezake perpaus jokatugabeko aditzak, aipatu bi adibideek erakusten duten bezala. Molde horretakoak dira beste adibide hauek ere:
|
|
|
Guztietan ere izenki predikatua nahitaezko elementua da, eta hura gabe adibideak okerrak izaten dira edo aditzari beste adiera bat ematen diogu. Predikatu nagusi gisa jokatzen duen izenki predikatu hori marka desberdinez hornitua joan daiteke (absolutiboa, prolatiboa), eta dagokion subjektuak ere marka desberdinak
|
har
ditzake perpausean (absolutiboa, ergatiboa, datiboa), egitura semikopulatibo deitu ditugun hauen artean molde desberdinak eratuz.
|
|
|
Ausartu bezalako gobernatzaile batek perpaus osagarria baino ez du hautatzen. Etorri aditzak, ostera,
|
har
ditzake perpaus osagarri jokatugabeak (zertara), baina ez du hori aukera bakarra; mugimendu fisikoa adierazteko nondik eta norengana postposizio sintagma arruntez osa daiteke esaldia. Edo bi batera agertu (nora, zertara), aurreko adibidean bezala.
|
|
|
Hori entzun dugu; Hala esan digute; Hori jakin dugu guk; Hala jakin dugu guk. Azpian instrumentala dutenek, berriz, horretaz
|
har
dezakete perpaus osagarriaren" ordain" gisa: Horretaz ohartu naiz ([etxera joateko ordua dela] ohartu naiz esan ordez).
|
|
|
30.6.2.2a (e) na menderagailua ere
|
har
dezakete perpaus osagarri jokatuek, baina gutxitan agertzen da menderagailu hau bizkaieratik kanpo. Eta, bizkaieraren barnean ere, ez da nonahi erabiltzen.
|
|
|
30.1.2.3a Morfema bat baino gehiago
|
har
ditzakete perpaus osagarrietako aditz jokatuek: (e) n, (e) la, baeta bait, baina (e) n eta (e) la dira nagusiak eta erabilienak.
|
|
|
|
Har
ditzagun perpaus hauek, adibidez: Hitz berri gehiegi dituelako ez diogu ukatu behar ondo merezi duen txaloa (Mitxelena 1972b) 18; Aberatsa dalako ezta gehiegi poztutzen:
|