|
2000
|
|
|
Ana Morena gaixoa, argi erraldoi haien pean, nola hala saiatu zen Deereren itaun gaiztoei erantzuten; arbel txikian idatzi zituen erantzun guztiak, bere laburrean, eskas suertatu ziren, ezgai, eta orduan Julen Deereren errezeloek gorputz hartu zuten ikusle odolberoengan, eta neskatxa iruzurgile lotsagabe baten gisa ikusi zuten ia guztiek. Edurtxo Caterpilarrek, ordea, egoerak
|
har
zezakeen traza gaiztoaz jabeturik, hitz hartu zuen segituan, eta adierazi zuen Ana Morena andreari ez zitzaiola nahikoa beta eman bere gor mututasunaren nondik norakoak azaltzeko, eta legezkoa zela aukera hura eskaintzea. Halaxe jakin genuen guztia.
|
|
|
Eta koadernoari begira, atzera: " Zer abaila
|
har
dezake labezomorro batek, Morena andrea. Zein ezizenez bataiatu zuten Tiberio Klaudio Neron, Morena Andrea?".
|
|
|
|
Har
dezadan atseden, neka nadin gero. Tira.
|
|
|
Anjel,
|
har
ezazu gurutze hori, eta goazen. Zain dugu jendea.
|
|
|
Lehen galdeketa horrek luze jo du eta epaileak (D) epaiketa bihar arte etetea erabaki du, baina abokatu defendatzailea (I) tematu egin da, bere defendituaz epaimahaikideek
|
har
zezaketen lehen inpresioa oso okerra izan zitekeela argudiatuz. Azkenean, Clintoni (X) bi galdera egiteko baimena lortu du:
|
|
|
Atzo geratu ginen bezala baina New Yorken ez bezala, gaur goizean Danek furgonetan eraman gaitu hiriaren lehen inpresioa
|
har
genezan. Hau eta beste ikusten ari ginela, kalean nabarmentzen zen eskale pila gorabehera, hiria Boston edo Chicago bezain atsegina iruditu zait, baina oker nengoen, oso oker laster desatsegin baino desatseginago iritzi diot.
|
|
2001
|
|
|
Esan beharrik ez dago noski, egoerak okerrera egin zuela egunez egun, orduz ordu; kalera irtete hutsak arazo imajinaezinak sortzen zizkidan, eta laster batean pausorik eman ezinda geldituko nintzela ikusita zegoen. Gauzak horrela, etsipenez eta minduraz,
|
har
nezakeen erabaki bakarra hartu nuen.
|
|
|
Iritzi hau, nire ustez, gure aurrerazaleen iritzien eredutzat
|
har
dezakegu: geroak ekarriko du argia.
|
|
|
Eta zenbat ere ausarkiago aurrera  tzen garen, hainbat gogorragoa izango da hurrengoen oldarra atzeraka. Gaurko gehiegikeriek zaharragoren bat izutzen badute, bada,
|
har
beza gogoan gehiegikeria horiek, harri biziaren antzera, ez dutela lehengo gehiegikerien oihartzuna eta neurria besterik itzultzen.
|
|
|
Orain pixka bat argitzen hasi den bezala, Felipe II.aren invenciblek eta gainerako istiluek hemengo arrantza, bale edo bakailaoaren arrantza, alde honetakoa, zeharo lur jota utzi zuten eta gelditu zirenak hara joan ziren eta hangoa ugaldu egin zen; gero Luis XIVgarrenak, hemen lehen gertatu zen bezala, dena berriz hondatu zuen arte. Axular nolako jendearentzat ari den ikusteko aski dugu beste norbait hartzea eta
|
har
dezagun lehen esan bezala zenbaiten ustez Euskal Herriko lehenbiziko burgesa ematen digun liburua. Izan ere, lehenbiziko burgesa Peru ez, baizik izatekotan Mogel izan zen.
|
|
|
Ez zuten uste, ordea, Unibertsitate zaharrak orduko beharrak eta premiak  asebete zitzakeenik, arrazoi osoz, noski. Haren aldamenean âharen aldamenean eta ez haren aurkaâ jaso zuten, beraz, irakastegi berria, jakite" berriaren" (berria baitzen oraindik gurean) bizileku izan zedin eta teknikaren  bitartez Probintzia hauen ekonomiak falta zuen gidaritza
|
har
zezan.
|
|
|
hiz  kuntzaz lirateke orain ezberdinak. Gainerakoak gorabehera, eta gainerakoak ez dira hutsaren hurrengoak, ez dut uste, ez dugu uste, euskararik gabe deus denik euskal kulturaren izena eskubide osoz
|
har
dezakeenik. Eta Euskal Herriko Unibertsitatean, geure eskuan bagenu ere, ikas eta irakasgai izan daiteke euskara:
|
|
|
Hizkuntzaren aldetik, berdin  tsu baita, ez berdin, etxeko erdalduna eta erdaldun etorkia. Beste kontua da zer bide
|
har
dezaketen politikan bigarren gizaldiko etorkinek. Euskal Herriko hizkuntzaz jabetzen ez diren bitartean, objektiboki don Karlosek ziokeenez, ez da bereizkuntzarik, euskarari dagokionez, han hemen jaiorikako erdaldun hutsen artean.
|
|
|
ikus bereziki 13 or. eta hur. Aita Villasantek bere erreparoak adierazi zituen hondarrean Lacarraren ustearekin bat zetozen ene oharpen batzuez (Historia de la literatura vasca, Madrid 1960, 12 or. hur.); berez deskribapen hutsa baino ez zirela, egungo irakurle" engaiatuak" Bizantzioren aldeko eta Erromaren kontrako edo bezala
|
har
zitzakeen. Hainbat urteren buruan, ez dut aldatzeko arrazoirik ikusten.
|
|
|
Hitzen eremuan (eta eremu hau
|
har
dezakedan bezain zabal hartu nahi dut, behar baino zabalago estu estuan) aspaldidanikakoa dugu katramila eta saltsa. Aspaldidanikakoa eta, halaz guztiz, alderdi batekoa.
|
|
|
Nondik atera zituen andoaindarrak trukaera horretarako behar zituen ondasunak? Euskal hitzak bildu zituen aurrenik, edozeinek jatortzat
|
har
zitzakeenak, entzunak maiz eta irakurriak bestetan. Ez zuen inoiz inongo euskalkirik baztertu nahi izan, ezaguera zen traba bakarra.
|
|
|
|
Har
dezagun Euskal Erria, lan hau egiteko Sarasolak hartu duen bezala, eta ez dugu pausorik aurreratuko Larramendiren gain eta bikainarekin topo egin gabe. Goazen ingurutsu horretan hasi zen Donostia  inguruko teatroarekin.
|
|
|
E. Euskal literaturan ia esaldi oro aurki daitezkeen hitzen ordez, makurren batek joak egon daitezkeelako, inork ezagutzen ez dituenak agertzen dira, garbiak horratik edo, esan bezala, garbitzakoak, hemengo leize zuloren batean edo hango mendi malkarreko bestean jasoak izan direnak: adei eta dedu (eta jeben, ziaperen lekuan?)
|
har
ditzaket Olabidegandik. Orixek ere bazuen isuri hori, baina honek entzunak sartzen zituen eta hark, berriz, irakurriak, hiztegietan gehienbat.
|
|
|
|
Har
ezazue linguistika, berez politika edo erlijioarekin zer ikusi gutxi duen gai elkorra. Halarik ere, gauza jakina da.
|
|
|
Zergatik gurasoak, alde batetik, eta irakasleak, bestetik?
|
Har
dezagun, eta hau ez da nik asmatua, apezpikuen mul  tzoa eta pipa hartzaileena. Ez daude, nabari da, Txinakoaren antzeko harresiz elkarrengandik bereziak, bai baitira, urri edo ugari, pipa hartzen duten apezpikuak ere.
|
|
|
Hobeki esan, bortxa eta indarkeria gizarteko harremanetan sendo baino sendoago erroturik ditugunez gero, ahalik eta gutien nahi nuke. Bestek bestelako usterik eta asmorik badu,
|
har
beza bere bizkar datorkiokeen erantzunbeharra. Besteak, nolanahi ere, ez dira alderdi batekoak bakarrik.
|
|
|
Behartu nindutelako, bide bat eskaini nuen: nahi duenak
|
har
dezala; nahi ez duenak, arbuia. Nor da, gu bion artean, etxean otso eta kanpoan uso?
|
|
|
|
Har
dezagun, beraz, Arestiri zor diogun, azkenekoz behintzat, Barrutiaren Vulgata. Bi lekutan behinik behin dugun baino testu zintzoagoa lor dezakegu, grafiaren aldaketa zela bide gaizki idatziak pixkaren bat aldatuz, Fontes Linguae Vasconumen, oraingo alean5, frogatzen saiatzen naizena frogaturik gelditu bada.
|
|
|
|
Har
dezagun, adibide gisa, ipuin hauen artean azkeneko denaren lehen burua: " Gauerdiko hamabi orduak ziren.
|
|
|
|
Har
ditzagun aldizkariak eta Egan hartuko dut lekuko, hemen jaso diren sei ipuinak aski ez balira ere, eta eskuarrena dudalako hartzen dut. Aldizkari horren zuzendarietarik bat, Antonio Arrue zena, beti izan zen txit Arestizalea, bai poesian eta bai teatroan.
|
|
2002
|
|
|
Une horretan, telefonoak jotzen du ondoko gelan. Amak, buru keinu eginez aitari, berak
|
har
dezala. Tomateak harraska ondoan utzi, eta telefonora doa aita.
|
|
|
zerua izartsu dago;
|
har
ezazue bana.
|
|
|
Zerua lumatsu dago;
|
har
ezazue bana.
|
|
|
|
Har
nazazu, ama, altzoan
|
|
|
Erregistro berriren bat beretuko du euskara landuz? Ez dut argi ikusten hori, etxetik
|
har
baitezake erregistro hori. Alderantzizkoa ere gerta liteke:
|
|
|
Hortaz, nire esperientzia hau kontatu nahi dizut: zerbaiterako balio baldin badizu, ongi, eta bestela zuk zeuk jakingo duzu hobekien non
|
har
dezakezun gustukoago izan dezakezun besteren bat, merkatu zabal batean bizi baitzara. Esperientziarena, batzuetan, printzipioen kontua bezalakoa izaten da:
|
|
|
Kontua larriago izango da, gainera, jendea euskararen kontrako jarrerak hartzen hasten baldin bada. Eta has daiteke, batzuek zapalketaren sinbolotzat
|
har
dezaketen bezain laster.
|
|
|
Adibidez, kasino guztiak, joko etxe izateaz gain, hotel, jatetxe eta taberna erraldoi ere badira, eta, jakina, sarrera doanekoa da. Horietako askok bufet eskaintzen dute, edo, estatubatuarrek esaten duten bezala, All you can eat, hau da, diru kopuru txiki baten truke jan ahal duzun guztia
|
har
dezakezu aukeran dituzun dozenaka plateretatik, bazkarian edo afarian xahutuko ez dituzun sosak (eta gehiago) makina txanponjaleetan edo black jacken gastatuko dituzulakoan. Guretzat, adibidez, sekulako abantaila zen:
|
|
2003
|
|
|
Ile apaindegira datozen emakumeei ikasi diedanez, gure haurrik joan ez den frantses eskoletan, idazlanetan, huts barkaezinak dira hauek. Baina utzidazu askatzen eta
|
har
itzazu lerro hauek erraietatik jaulkitzen zaidan garrasi baten gisara.
|
|
|
Zurekiko bederen bakea nahi dut.
|
Har
itzazu billeteak eta gero kafea eskainiko dizut geltokiko ostatuan, trenak, neureak eta zureak, etortzen eta partitzen behatuko ditugula. Banoa, anartean, Egunero erostera.
|
|
|
Aski zapalkuntza orain! Ordu da herritarrek herriaren geroa beren gain
|
har
dezaten. Herriaren argizaiolak bilaka zaitezte.
|
|
|
–Baina kontuz, zutitu zen kexu Peru zeritzona?, kontuz geure estrategia ez oztopatzea! Neurri gogorrak
|
har
genezake orduan zuen aurka.
|
|
|
" Konplikaziorik ez bada behintzat, hiltzeko zorian dago". Horrelaxe
|
har
genezake bizitza
|
|
|
Laster helduko ziren. Gure kontzientziak
|
har
zezakeen atseden, gure esku zegoen guztia egina zegoen. Noiz pasealeku luzerantz begiratzen genuen, noiz pun  ttu laranja hura galtzen zen itsaso zabalerantz.  Bizirik zegoen oraindik:
|
|
|
Era berean, bi sexuen jaiera eta erruki erakustaldi publikoak ere desberdinak izan behar ziren.
|
Har
ditzagun, adibidez, jesuiten misioetan egiten ziren penintentzia prozesio apoteosikoak. Milaka lagunek parte hartzen zuten prozesio horietan, emakumeak atzean joaten ziren eta ezin zuten penitentziazko abiturik jantzi; horrela, gizonezkoek jantziaren (tunika, lepoko soka, arantzazko koroia...) eta diziplina edo azote publikoen bitartez adierazten zuten beren errukia, emakumeek, aldiz, aieneak eta imintzioak baino ezin egin zitzaketen.
|
|
|
Ohiko gaiek âbekatua, heriotza, infernua... â eskaintzen dute jada entzuleak izutzeko nahikoa baliabide, baina oraindik gehiago profita daitezke gai beldurgarriok oratoria taktika abilekin, ahotsaren tonu ezberdinak eta eszena teknika aproposak erabilita. Horietako amarru batzuk errepasatzeko,
|
har
dezagun hizlari bikain bat: XIX. mende hasierako Areso misiolari nafarra, Oliteko Ikastetxeko hura.
|
|
|
Bestalde, irakur  tzen zekitenek ez zekitenei erakusteko proposatzen zuten; beti ere sexu nahasketarik gabe eta une aproposean, hau da, igande arratsaldetan (horrela beste dibertsio bihurriagoak saihestuko lirateke, gainera). Ahalegindu ziren, halaber, fededunek meditazio liburu batetik egunero, oheratu baino  lehen, ordu laurdentxo bat irakurtzeko ohitura
|
har
zezaten.
|
|
|
Kontraesanak josteko, hari beltza aholkatu nahi nizuke, baina behar bada grisarekin nahikoa duzu. Ez, hobeto pentsatu dut eta
|
har
ezazu zuria, txuri txuria; kolore guztien ama baita.
|
|
|
Gaur bizi dugun marko kulturalak ez dio bakerik ematen abertzale honi, euskal  tzale honi, eta hori erraz igarriko diozu. Negar horiek josteko, berdea
|
har
ezazu; hezetasunaren kolorea da berdea, itxaropenarena.
|
|
|
Bai, baina bestela? Independentzia beharrezkoa da, ofizialtasun indartsuan baino sinesten ez dutenek ain  tzakotzat
|
har
dezaten gure existentzia. Independentzia  beharrezkoa da munduak gure berri izan dezan.
|
|
|
Maiztasun jakin bati lotuta ez daudela eta, ukatzen zaie horiei hedabide kategoria; baina komunikazio eredu auto zentratu txukun askoak plazara  tzen dituzte. Ez dira hedabide hedabide, baina gizarte  euskaldunaren ispilu diren heinean, komunikazio publikoko eragiletzat
|
har
genitzake. Beste batzuen artean, bakar bat aipatzearren, horra hor bertsolaritzari buruzko web-gunea; Gartziaren berbetan esateko, plaza bertsolaritzak osatzen duen informazio zirkuitu alternatiboa aberasten.
|
|
|
sarea, uztarria. Eta sare askotariko horretan, izaera heterogeneoko osagaiek
|
har
lezakete parte.
|
|
2005
|
|
|
Huraxe nahi nuen neuk ere, kosta ahala kosta, baina ez nekien nola
|
har
zezakeen amak.
|
|
2006
|
|
|
–Lasai, bihotza.
|
Har
ezan infusio bat, eta hasi kontatzen.
|
|
|
–Iruditu zait agian neure autoa
|
har
dezakezula. Seguruagoa izango da.
|
|
|
Bizitza sinplea egiten dute, norbere etxean. Ania parkera joaten da Tadeuzekin arratsalde batzuetan, gizonak atseden apur bat
|
har
dezan, eta, astean behin edo, asko jota bitan, Stanislawen etxean elkartzen dira afaltzeko, eta gau horietako gehienak bertan pasatzen ditu Aniak. Baina Ania ez dago guztiz ziur Stanislaw eta bien artekoaz.
|
|
|
Tori:
|
har
ezazu beste atxiki bat. Une honetan, nonbait ikustekotan, zeure aurpegian ikus nezake Jainkoaren aurpegia".
|
|
|
Iluntzeroko erromeria izango dugu bainuontzira sartzeko. Atzokoaren pareko matraka badugu,
|
har
ezazu pazientzia, Miren. Ura sinbolo femeninoa delako izango da:
|
|
|
Mireni zerbait esaterik al dagokit? Etxe ederra duela esaten badiot, isekatzat
|
har
diezadake, goza ezazu geratzen zaizun tartetxoan, laster neurea izango da-eta, edo antzeko zerbait adierazi nahi izango banio bezala. Ezer esaten ez badiot ere, ez dakit, inozo  jarrera izango litzateke nirea.
|
|
|
Lehenengo urteurrena ospatzeko, lore sorta bat bota diezaioket itsasora. Beharbada beste urte bat
|
har
dezaket eta bigarren urteurrenean erabaki. Aukera bat da.
|
|
|
Zenbaitetan zorabiatuta amaitzen dut gauetako gure solasaldietan.
|
Har
dezagun, ba, txokolatea baretzeko. Txokolatea ogiarekin ala ogia txokolatearekin?
|
|
|
Koloreek, nahasi gabe atxikitzeko, espazio ezberdinak hartu behar dituzte. Musika notek, aldiz,
|
har
dezakete espazio eta denbora bera, eta, bereizita, bakoitza bera izaten jarraitu. Xabier hau ari da, margotzen ez, musika akordeak jotzen baizik.
|
|
|
Busti bustiak zeuden. Kurtek periodiko zahar bat ekarri zuen, eta, zatiak bil bil eginik, zapaten barruan sartu zituen, zapatetako hezea paperak
|
har
zezan.
|
|
|
Kikilduta nengoen, ez bainekien nola hitz egin behar nion Öchlerren hitzetan" kultura alemanaren errealitate bizi handienetakoa" omen zen filosofoari. Nekiena, Marseillaraino lagunduko niola, han Estatu Batuetarako ontzi bat
|
har
zezan. Zainak esaten zidan, halaber, Müller ez zela irakaslearen benetako deitura, baina eskatzen zitzaidana ez zen galderak egitea.
|
|
|
Sintoma lehen aldiz sumatu eta berehala ekin behar zaio tratamenduari, gaitzari errotzen utzi gabe. Prebentzio gisa, euskara ikasten ari direnek ere
|
har
dezakete, beti ere irakasle aditu baten zaintzapean.
|
|
|
Hori, besteak beste, hizkuntzaren alorrera ekar liteke, eta, esan bezala, guk hautatutako gertakizun edo uneak ahaztezin eta guztizko bihurtu. Adibidez, dosi bat
|
har
dezakegu bertso txapelketa nagusiko finaleko saioa baino lehenago, eta bertso giro eta bertso sormen apartaren fruitu hunkigarriak betirako gure burmuinean iltzatu; edota poesia emanaldi bat dela-eta; gure seme alaben lehenengo erlatibozko perpausa; galtzear dagoen euskalki bateko azken hiztunetako batekin izandako elkarrizketa; herriko irrati euskaldunaren lehen emisioa...
|
|
|
Itzal asko dugu, zalantza dezente argitzeke. Guk, besterik ez bada, horietako batzuk aipatuko ditugu, inork inoiz Clay Institutuaren deialdiaren antzekoa antolatzea erabakitzen badu, zerrendatxoa lagungarri gisa
|
har
dezan.
|
|
|
Hortara goaz horrek ere badu mamia. Aho mingain jakin batzuetan halakoxe esanahia eta indarra
|
har
lezake. Gaztelaniazko" a por ellos!" baten pareko izan liteke, nork esan.
|
|
|
Gure hizkuntzak
|
har
dezan arnas.
|
|
|
Lazarragaren eskuizkribuarekin eta Iruña Veleiako hitz sortarekin izan ditugun ustekabekoak bezalako gutxi izanen dugula pentsa dezakegu. Horrekin, egia da, filologoek badute urte ba  tzuetarako bazka, baina salbuespentzat
|
har
dezakegu. Horrenbestez, pentsa liteke euskal testu zaharren azterketa kritikorako iturriak eta materiala agortuxeak daudela, non ez dugun behin eta berriz errotarri bera jirarazten.
|
|
2007
|
|
|
Agurearen ondoan eseri zen Lisa, eta zigarroa pasatu zion xurrupada batzuk
|
har
zitzan. Haren ahuldadea medio, astetik astera luzeagotu behar izaten zuten laugarren solairuko atsedenaldi hura.
|
|
|
Isildu egin zen tarte batez. Bazirudien Lisari aukera eman nahi ziola sukaldera joan eta behingoagatik gutun azala
|
har
zezan.
|
|
|
Amaiak keinu bat egin zien lagunei katxia
|
har
ziezaioten, eta harekin segitu zuen kalean aurrera.
|
|
|
Non den ez dakit baina ikusi dut ur aldera joana dela. Orduan,
|
har
ezazue herriko karrika nagusia, eta ibaia arte segi. Ez duzue sorgingoa.
|
|
|
Tartaria, Persia, Kaldea edo Indiara joan nahi duenak ontzia Genovan edoVenezian
|
har
lezake. Itsasoaz bertze aldean da Trapezonda, Media eta Persiako populuen portu nagusia.
|
|
|
Utzadazu hurrantzera, amore maite, zure irudi ederrak gaizkiago zauritu nau ezein dardo zorrotzak. Amoretan
|
har
nazazu, nik dudana zure duzu.
|
|
|
Konprenitu duzue? Hemendik atera, eta
|
har
ezazue ibai aldera doan errege bidea, Émile han dateke heldu den asteko bestarako zerbaiten muntatzen. Dena den, bide bazterrean haren kamioneta blua ikusten baldin baduzue, han duzue!
|
|
2008
|
|
|
|
Har
ezazu egutegia, eta egin X handi bat zuk nahi duzun egunean. Beltza izan behar du.
|
|
|
|
Har
ezazu egutegia, eta egin X handi bat azaroko azken igandean. Gorria izan behar du.
|
|
|
|
Har
ezazu orri beltz bat (beltza izan behar du), eta boligrafo zuria (zuria izan behar du). Idatzi O bat aurrena, B bat hurrena, S bat gero, ESI letra txikiz, O ondoren, A azkenik.
|
|
|
Fresko gorde den sukalde batean eserita gaude, etxe aldaketek egituratzen duten istorio bat errepasatzen. Istorioak
|
har
dezake nahi duen norabidea; nik badakit Kike izan zela aireportura nire bila etorri zena eta hirian zehar lehenengo paseoetan gidatu ninduena. Eta badakit, lehenengo paseo haiek Berlin bizitzeko nire moduaren abiapuntua izan zirela.
|
|
|
Eta badira hitzetan jartzeko zailagoak diren esaldiak. Segundo batez imajinatu nuen Hermannen besoetan lur
|
hartu
nezakeela. Dagoeneko, telefonoz eskainia zidan berak aireportura nire bila etortzea, eta ezetz esan nion.
|
|
|
Holako gauzak. Hitz arruntekin gauzek lur
|
hartu
zezaten.
|
|
|
" Mendekua eskatzen dio Agamenon bere jabeari. Agamenonek erantzuten dio bera jabetzen ez den bitartean
|
har
dezakeela. Polimestor ailegatuko da eta, Hekubaren semearekiko galderen aurrean, itxurak eginen ditu ongi dagoela esanez.
|
|
|
–
|
Hartu
iezaiok hik, ergela.
|
|
|
Eta Rosak gaineratzen du: Emakume bat
|
har
genezake.
|
|
|
Zerbait badiren gizabanako interesgarri edo ekarpentsuei antzemana nago, eta bizkarra emana; ezin
|
har
nezake holakorik kidetzat, luzaroan bederen. Ez den jendea bai:
|
|
|
Exekutibo guztiei bertatik gomendatzen diet
|
har
dezatela noizbait paper mutur bat eta idatzi: Nere bizia hutsa da eta zentzugabea.
|
|
|
Semeak edo alabak aita egin nazakete; aitita ere bai, ilobaren obraz. Alabak jainkotzat
|
har
nazake, edo gizontzat. Semeak ere bai, baina bestela.
|
|
|
Ba, ez zuen batere gaizki esan!
|
Har
dezagun izan litekeen sufrimendurik haundiena omen dena, hots, umea hil zaion amarena. Pentsatzen jarri nola deritzan ama horri, eta ohartzen gara ez daukala izenik.
|
|
2009
|
|
|
Honela hasi zitekeen istorioa: "
|
Har
ezazu animalia gosetu eta jazarri bat, jaten eman behar dien emea eta kumeak dituena, eta sar ezazu arditegi on batean, arkume samurrez inguraturik, zelai berde batean...". Ez ote da Arimen maisua" mespretxu burgesaren" satira, honezkero munduko umezurtzen ama abegitsua ez den Frantzia horrena?
|
|
|
–Arren eskatzen dizut, esan zion Dariok eskua estutzen ziola?. Eskatu mesedez Barnett andreari
|
har
nazala. Ez diot denbora askorik kenduko, gehitu zuen.
|
|
|
Zerbait geldituko da, Wardes gaixoak goizetik gauera arte edaten zuen beretik. Eta Daniel jaun gaztea, ez baitzara harroa,
|
har
ezazu zuk zeuk.
|
|
|
Inguru horretan ezagutzen dut babesgune bat; beste ahalegin bat gehiago, eutsi, maitea, eutsi, ez zaude eroso honela, atseden pixka bat hartuko dugu, eskuak berotuko dizkizut, eta hankak, oinez ibili gabe izozteko arriskua duzu. Hemen gara, hemen gara, etzan, besarkatu egingo zaitut, berotu, neure anoraka kendu eta biok estaliko gara berarekin, ez zait axola bizkarra elurrak hoztea, gero berotuko naiz, haizetik babesean gaude, pixka batean atseden hartuko dugu, agian gero berriro ibiltzeko gauza izango zara, ez, akiturik zaude, elur gehixeago urtuko dut zuretzat,
|
har
ezazu, edan, edan, oroitzen Dolomitak?, ekaitza, bibak egin genuen gure anorakak bata besteari lotuta babes zulo batean, eta elkar estu besarkatu genuen, igurtzika, musuka, eta azkenean txortan aritu ginen luze, maluta ekaitz artean, zure adatsa elurrez estalia, orain bezala, amona bat dirudizu kristalezko bola baten barruko herrialde elurtuan; Dolomitetan ere kristalezko bola baten barruan geund...
|
|
|
nire laguntza behar omen duzula argitze iraunkor bat biontzat lortzeko, nola jar dezakezu horrelako proiektu baten oinarrian ni zuri loturik eusteko behar konpultsibo hori, ez al zara jabetzen ama galdu zenuen bezala ni galtzeko beldur zarela; ez jarraitu, Sara, zital hori, erotu egingo nauzu; ikusten nola galtzen duzun kontrola, Ananda, ez erantsi eskurik niri, ostia, nazkaturik nago zure mehatxuez, a zer kaka argia zurea, ez ukitu ni gero, ulertzen, bortxatzailea, ama putaren semea; ez hitz egin horrela, Sara, dena zikintzen duzu, dena pikutara bidaltzen duzu; pikutara bota zer, Ananda, zure paranoiak?, Iñigo eta Xabierren ustekeriak?, nik bizitza bizi besterik ez dut nahi, behin batean ezagutu nuen gazte ezti eta jakintsu haren ondoan, berrogei urteko asko baino helduagoa eta tinkoagoa zinen, segurtasuna eskaintzen zenidan eskalatzen ari ginela, yogako klaseak antolatzen ari ginela, diru arazoren bat gertatzen zenean, hantxe eusten zenion lasai, neurritsu, neba Kandidorengandik eta haren jokabide bortitz eta intoleranteetatik babesten ninduzun, desarmaturik uzten zenuen zeure ahots harmoniatsu horrekin, zer ostia gertatu zaizu, orduan bai zinela maisu handia niretzat, argiduna, ez al zara konturatzen zeu izan zarela dena kakaztu duena, eman dezagun zuk adierazi bezala direla gauzak, bizimodu argitsu eta zoriontsu bat dugula zain, zuk eta zure lagun berri horiek seinalaturiko bide horretan barrena, baina ezin dut itsu itsuan aurrera egin, Ananda, zugan soilik fedea dudala, jainko ahalguztiduna bazina bezala, eta areago Iñigo eta Xabierrengan fidaturik, horiek ez daude burutik sano, ezin dut, ikusten baitut argi eta garbi nora zoazen, horra non agertu zaizun barruan gorderik zeneraman haur abandonatu eta beldurtia, eta nik ezin diot jarraitu esklabo egin nahi nauen ume apetatsu horri, amaren hutsunea betetzeko baino ez nau-eta behar; nor zara zu nire amaz mintzatzeko, urdanga, ezta hitz erdi bat ere hari buruz, edo bertan hilko zaitut, entzun?; hil nazazu, ez duzu potrorik, hil nazazu, aurpegian zartako bat emateko baino ez zara gauza, ume negarti baten pare, jo nazazu ukabilez, potrorik baldin baduzu, eta amaitu dezagun hau guztia, ez nazazu besarkatu, ez ezazu negarrik egin, ostia, ume puta, aska nazazu, kendu zeure aho hori nire tititik, aska nazazu, ume gaixo bat besterik ez zara, ez ezazu negarrik egin, tira, zatoz, jarri hemen, kulunkatu egingo zaitut, baina ez jo ni berriro, ez didazu minik egiten, baina umiliatu egiten nauzu, ez didazu minik egiten, baina egunen batean kontrola erabat galduko duzu, zatoz, ez egin negar, maite zaitut, laguntza bilatu behar dugu, espezialista batengana jo, ez begiratu horrela, ongi, ez gara joango, ez baduzu nahi ez gara joango, ez zaitut inoiz utziko, ez izan beldurrik, ez zaitut utziko, maitekorra izan behar duzu nirekin, fidatu nitaz, leial natzaizu, beste inorekin ez nintzateke oheratuko inola ere, non aurkitu zu bezalakorik, galduta nengoen, nerbio arazoekin, bizitzan aurrerabiderik gabe, kaka hutsa nintzen, eta zu ezagutu eta eraldatu egin nintzen, bai, zuri zor dizut dena, buruz ongi samar jantziriko emakumea bilakatu nauzu, eskalatzaile bikaina, yoga irakaslea, eta bizi gogoa dut orain, ez nazazu hain estu hartu beraz, ez ezazu ito nigan jaioarazi zenuen ilusioa, zu ezagutu zintudanean erabat aldatu zen nire bizitza, orduan bezala jarraitu nahi dut, ongi dago, saiatuko gara beste urrats bat aitzina egiten, baina emadazu denbora pixka bat, ulertu egin nahi dut, ez diozu beldurrik izan behar ni galtzeari, heldutasun eta jakinduria handiko pertsona zara, ez utzi ezeri gure harremana zapuzten, gure bide espirituala eteten, egin negar, egin negar, badakit, uste duzu ez dudala ezer ulertzen, zuk dena argi duzu, badakizu nondik jo behar dugun betegintzarrea lortzeko, mendiak eskalatzen ditugunean ...zen, zuk dena argi duzu, badakizu nondik jo behar dugun betegintzarrea lortzeko, mendiak eskalatzen ditugunean bezala, halakoetan sokaren buruan jartzen uzten didazu batzuetan, utzidazu orain ere bidea urratzen, jomugara heltzeko denbora gehiago behar badugu ere, maite zaitut, bizitzan ezagutu dudan pertsonarik onena zara, gure artekoa konpondu behar dugu, konponduko dugu, egin negar, hartu titia,
|
har
ezazu behar duzun kontsolamendu guztia.
|
|
|
Eta ederra, batez ere zure begi handi eta goroldiokara horiengatik. Badakit hazi zinenetik ez garela egundo ondo konpondu elkarrekin, baina ez litzaizuke gustatuko nire besoen artean
|
har
zaitzadan berriro, unetxo batez baino ez bada ere. Niri bai, niri asko gustatuko litzaidake.
|
|
|
Badakigu zer nolako zailtasunak dituzten lehen hizkuntza gaztelania dutenek euskara eguneroko jardun arrunteko hizkuntzatzat
|
har
dezaten. Horretan ezin da mirakulurik espero, harreman sare euskaldunak dituzten elebidun berrien kasuan izan ezik.
|
|
|
Erabakigarria izango da euskal gizarteak etorkinekiko eta euren kultura eta hizkuntzarekiko erakusten duen jarrera, beraiek euskararekiko jarrera bat edo beste
|
har
dezaten. Integratzailea, asimilazioarekin zerikusirik ez duena, izan behar du euskal gizartearen jarrerak.
|
|
|
Gure iritzian, bistan da orain duena baino atxikimendu handiagoa behar duela euskarak hain indartsua den hizkuntza baten ondoan eta globalizazioaren testuinguruan bizirauteko ez ezik hazten eta indarberritzen jarraitzeko, edo beste hitzekin esanda," behar besteko tokia" aurkitzeko. Atxikimendu handiago hori gogoari lotzen zaio bete betean, eta gogoak erakargarritasunean soilik
|
har
dezake indarra, euskararen pisu sozial eta ekonomiko mugatua kontuan harturik. Besteak beste, hizkuntzak berak gertatu behar du erakargarri, baita euskaraz sortzen denak, eta, jakina, baita hizkuntza komunitateak berak ere.
|
|
|
Hizkuntza pluraltasunaren kudeaketarako eredu bat ez ezik, irudipena daukagu gizarte eredu oso bat ere badela oinarri honek bere baitan gordetzen duena, edo, nahiago bada, gizarte bizikidetzarako eredu bat. Izan ere, behin euskara erabiltzearen aldeko apustua egin ondoren, behin gezurrezko liberalismo baten mozorropean, egiazki," tolerantzia errepresiboa" baino islatzen ez duen laissez faire, laissez passer politika alde batera utzi eta euskararen sustapenaren aldeko aukera egin ondoren, gutxienez lau bide
|
har
zitzaketen 1982an, ondoren aipatuko ditugunak.
|
|
|
Etsipenaren aitzinean makurtu ordez, euskara hauspotu nahian erreakzionatu zuten herritarrak ere izan ziren, baita erakundeak ere. Erreakzio horren lekuko, adibidez, XIX. mendearen lehen herenean Gipuzkoako Batzar Nagusien enkarguz Agustin Pascual Iturriagak idatzi zuen euskara indarberritzeko plana, euskararen aldeko hizkuntza politikaren aurrekarietariko moduan
|
har
dezakeguna (ikus Zalbide, 2007/ Euskera 2007).
|
|
|
Onespenak onespen, milaka urteko errepresioari ez zaio goizetik gauera buelta emango, zalantzarik ez horretan. Eta gaur, oraindik badago homosexual ororen barruan nolabaiteko tentsio bat, agerbide homosexualak automatikoki inhibitzeko aginduaren forma ere
|
har
dezake, askotan inkontzientea, gehienetan kontzientea. Agian gauzak erosoagoak egitearren, norberari eta besteei.
|
|
|
Gizarteak errazago onartzen baitu norbanako oro interpelatzen ez duen gutxiengoaren eskubide multzoa; inoren bizipenak diren horiek, alegia: " Eskubideok
|
har
ditzatela, gurekin ez baitoa kontua". Jendarteak kanpoan kokatu du homosexualitatea, norbere esperientzia potentzialen mugetatik harago, eta orduan, norbere mundutik egotzi ostean, aitortu dio zilegitasuna.
|
|
|
Mendian behera irrist egin dezakegu, kontrola galduaz eta auskalo zeren kontra amilduaz geure gorputzak, ala jaitsaldi lasaia presta dezakegu, makuluak lagun eta gorputza gehiegi zigortu gabe. Beheraldiak bata ala bestea
|
har
dezake ardatz. Bide ordenatua jarrai dezakegu:
|
|
|
Ea asmatzen dudan garbiago esaten: nahiago dut tontotzat
|
har
nazaten, axolagabetzat baino; nahiago dut tonto, putakume baino...
|