|
2001
|
|
|
Hiri
|
handietan
haur asko eta asko batetik bestera noraezean dabil. Mila eta milaka.
|
|
2002
|
|
|
Aurrekontuaren pusketa
|
handiena
haurra jaio ondoren gastatzen bada ere, bistan da emakume haurdunak aparteko gastuak egin behar dituela barne arropa eta neurri handiko janzkiak erosteko (nahiz, kasu anitzetan arropa horiek ez diren armairutik berriro irtengo, umea jaiotakoan): soineko, galtza, atorra, gona edota beroki horien prezioa bestelako arropenaren tankerakoa da, astungarri batez:
|
|
2003
|
|
|
Udaletako kirol teknikariak eta hauen jarduera, eskolako hezkuntza fisikoko klaseak, eskolatik kanpoko kirol jarduerak... ez al dago saltsa maltsa
|
handia
haur eta gazteei dagokienez?
|
|
2004
|
|
|
Urtean zehar gaueko etenaldi guztiak batzen badira, haurren esnatzeak urtean 200 orduko atsedenaldia hartzen duela kalkulatzen da. Gurasoek baino 2 ordu gutxiago Lan honen emaitzak ez dira asko urruntzen Oxfordeko Unibertsitateko beste azterketa batetik; izan ere, Britainia
|
Handiko
haurren bostenak adin bera zutenean gurasoek baino bi edo bost ordu gutxiago lo egiten dutela dio. Ezta Espainiako errealitatetik ere, Bartzelonako Dexeus Unibertsitate Institutuko Loaren Unitateko adituen arabera.
|
|
|
Hala ere, gure ohiko elikaduran oso kantitate txikia ematen dugu, eta kopuru hori ez da iristen gizabanakoaren beharretara. Era berean, hainbat ikerketak erakutsi dutenez, haurtzaroan azido linoleiko konjokatua (CLA), omega gantz azidoa (landare eta animalia erreinuan dagoena) kontsumitzeak onura handiak ekar ditzake epe luzean, eta, hain zuzen, ama esneak gantz azido horren kontzentrazio handiak ditu, askoz
|
handiagoak
haurrenak baino. CLA jatearen ondorio positiboek, baita bularra eman ondoren ere, gaixotasun kronikoen garapena eragozten dute, hala nola obesitatea, diabetea, aterosklerosia edo hezur desmineralizazioa.
|
|
2006
|
|
|
Gardner ren (1995) eta Wallace eta Walberg en (1987) ikerketetan oinarrituta, Monks (1992) autoreak defendatzen du familiak, eskolarekin eta baldintza sozialekin batera? trebetasun
|
handiko
haurrentzat ezinbestekooinarria/ euskarria eskaintzen duela. Horrela, Feldman eta Piirto k (2002) ikuspuntusistemiko batetik trebetasun handiak dituen haurra aztertu zuten bere ingurunefamiliarrera nola egokitzen den kontuan hartuta, familiako erlazio horiek ama, aita, neba arrebak eta aitona amonak barne hartzen dituztela.
|
|
|
Alde batetik deskribatzen dira trebetasun
|
handiko
haurren garapena erraztekoedo zailtzeko garrantzitsuak izan daitezkeen mikrosistema eta makrosistemakofaktoreak ebaluatzen dituzten lanak (Bronfenbrenner, 1986; Nichols eta Schwartz, 1991). Horrela, supergaitasunak gurasoen eta ingurunearen aldetik koordinazioa, euskarria eta zuzendaritza behar dituela defendatzen da (Bloom, 1985; Feldman etaGodsmith, 1991; Hayes, 1981; Piirto, 1994).
|
|
|
Lehenik eta behin, familia barruan gaitasun
|
handiko
haurren garapenerakokontuan har ditzakegun aldagai ekologikoen artean, gurasoen adina legoke. Rodrigo eta Palacios-ek (1998) dioten bezala, guraso gazteenak izango lirateke garapena erraztuko luketenak, zeren heziketak gaitasun handiko haurraren erritmoraegokitzeko energia eta dedikazio handia eskatzen baitu.
|
|
|
Lehenik eta behin, familia barruan gaitasun handiko haurren garapenerakokontuan har ditzakegun aldagai ekologikoen artean, gurasoen adina legoke. Rodrigo eta Palacios-ek (1998) dioten bezala, guraso gazteenak izango lirateke garapena erraztuko luketenak, zeren heziketak gaitasun
|
handiko
haurraren erritmoraegokitzeko energia eta dedikazio handia eskatzen baitu. Badirudi oso garrantzitsuadela haurrak gurasoen energia motibazionala hautematea, bai supergaitasunarenmantenurako bai gaitasun bereizien mantenurako (Kulieke eta Olszewski Kubilius, 1989).
|
|
|
Horrela, Van Tassel Baska-k (1989) burutu zuen ikerketa batean, ikusi zengaitasun test batean maila sozioekonomiko baxuenetako ikasleek maila altuagokoikasleek baino emaitza okerragoak zituztela. Hala ere, autore horrek eta Goertzeleta Goertzel en (1962) ikerketek diote gaitasun
|
handiko
haur batzuek, familia txiroeta ezegonkorretatik etorri arren, azaleratu eta aurrera egin dutela. Azken puntuhoni dagokionez, ikusi izan da maila ekonomiko baxua duten baina beren semealaben garapena (batik bat gaitasun handiak zituztenena) bultzatzen arrakastaduten familia batzuk badirela, familia malguak deituak, maila sozioekonomikobaxu horretara egokitzeko gaitasuna baitute.
|
|
|
Jarraian gaitasun
|
handiko
haurren garapenerako garrantzitsuak diren eta sistema familiar arrakastatsuak egonkor mantentzen laguntzen duten ezaugarrietakobat azalduko dugu. Kasu hauetan garrantzitsuena estimulazioa eta euskarri egokiaeskaintzea litzateke.
|
|
|
Familiaren euskarria edo laguntzaren ezaugarriak honakohauek lirateke: 1) gatazkak konpontzea eta tentsioa murriztea ahalbidetzen duenakordioa kideen artean, gaitasun
|
handiko
haurrentzako esku hartze proposamenezberdinak eskaintzen direnean, gurasoen arteko adostasuna ezinbestekoa baita; 2) komunikazioa, honi esker familiako kideek informazioa elkarri trukatu eta interesaadieraz baitezakete; 3) gurasoen energia edo sendotasuna, energia horren bidezaurkitzen baita eguneroko kontuei aurre egiteko gaitasuna; 4) familiako kideenongizate fisiko nahiz psikologikoa bermatzen... Euskarri bat osatzea ahalbidetzen duten azalduriko sei ezaugarri horiekfamiliako kideak aberastera eta haurren autonomia estimulatzera zuzendurikdaude.
|
|
|
Esanak esan, eta aurretik aipaturiko garapen intelektualaren rolaz gain (Cornell eta Grossberg, 1987; Wallace eta Walberg, 1987), garrantzitsua dirudi familiak gaitasun
|
handiko
haurraren garapen sozialean eta nortasunaren egokitzapenean izan dezakeen rol inhibitzailea edo estimulatzailea azpimarratzeak. Zentzuhorretan, kontuan izan behar dugu supergaituen eta beste haurren arteko ezberdintasun emozionalak oso txikiak direla, eta lehenengoek duten berezitasunarekinloturiko sentiberatasunetik eratortzen direla (Freeman, 1994).
|
|
|
Bere ikuspuntutik, nahiz eta estilo autoritarioak talentua ezkutatzera edo desagertzera daramatenzurruntasuna eta suminkortasuna sortu ikasleengan, beranduago, talentua bizitzakobeste alderdi batzuetan ager daiteke. Gurasoen heziketa estiloa kontuan hartuz, gaitasun
|
handiko
haur batzuen errendimendu baxua aztertzeko ikerketak burutudira. Nahiz eta emaitzak erabatekoak ez izan, Rimm ek (1986) azpimarratu zuenhaurren errendimendu baxuaren arrazoi bat agresibo pasibo moduko gurasoakizatea dela, zeren haurrek ere estilo agresibo pasibo bera izaten baitute, eta ondorioz, haurrek ez baitute erabiltzen errendimendu hoberena lortzeko beharrezkoelementurik, hala nola esfortzua eta iraunkortasuna.
|
|
|
Bestalde, gaur egun zenbait gogoeta garrantzitsuk ondorioztatzen dute estilodemokratikoa egokiena dela ezaugarrien inguruan, gaitasun
|
handiko
haurren garapen kognitiboa, emozionala nahiz soziala bultzatzeko (Perez, Dommguez, Lopezeta Alfaro, 2000). Autore horiek diotenez, gurasoen neurriko autoritatea eta erantzukizuna dira segurtasuna eta babesa eskaintzen dutenak; alderantziz, autoritateaeta erantzukizun eskakizunak (alegia, estilo autoritarioaren ezaugarriak) gehiegizkoak direnean, haurrarengan segurtasun eza, antsietatea eta autoestimu baxuaeragiten dira, eta azkenik, horrek ez du autonomia pertsonalaren garapeneanlaguntzen.
|
|
|
Jarraian azaltzen den ikerketaren helburua bikoitza da, alde batetik, Bizkaikoprobintzian dauden gaitasun
|
handiko
haurrak identifikatzea eta, bestetik, haur horien familia testuinguruak zehaztasunez ebaluatzea. Hala ere, gai honen hurbiltasuna dela eta, jarraian, aldagai familiarrei erreferentzia egiten dieten emaitzak, identifikaziorako erabilitako prozedura zehaztu gabe, azaltzen dira.
|
|
|
Haur supergaitu edota gaitasun
|
handiko
haur gisa identifikatzeko 2 taulanazaltzen diren lau irizpideok erabili dira detekzioa zehatzago eta zorrotzago egitekoasmotan. Beraz, lau irizpide horiek erabilita, bakoitzerako haurren testuingurutikdatozen eta haurrengan eragina duten aldagaiak aztertu dira.
|
|
|
1999 eta 2004 bitartean, eskolatu gabeko haurren kopurua 21 milioi murriztu zen, eta horrek aurrerapena dakar NBEren Milurtekoko Garapen Helburuak lortzeko. Eskolatze indize
|
handiagoa
Haur eskolatu gehien dituen eskualdea Latinoamerika eta Karibe da (%62), Ekialdeko Asiaren (%35) oso gainetik, Pazifikoa (%32), Estatu arabiarrak (%16) eta Saharaz hegoaldeko Afrika (%12). Azterketa zehatz baten arabera, eskolara inoiz ez joateko edo garaia baino lehen uzteko aukera gehien dutenak neskak dira batez ere, eta, bereziki, landa eremuetan edo eremu oso pobreetan bizi direnak.
|
|
|
Irailaren 4an hasten zuten ikasturtea Arrasateko La Merceden, eta hiru egun lehenago bilera batetara deitu zituzten haur eskolako sei irakasleak. Ikastetxearen egoera ekonomikoa txarra zela eta zulorik
|
handiena
haur eskolan sortzen zela esanda, kontratua aldatzea proposatu zietela kontatu digute: " lehen maisu/ maistra kontratua eta soldata genituen, eta proposatzen ziguten tekniko kontratua egitea.
|
|
|
Haurrekin hitz egiteko, noski. Egia da, bestalde," haur hizkera" ikastaroko praktika konplikatu samarra izan litekeela, euskaltegiek pazientzia
|
handiko
haur boluntario mordoxka luketelako. Haurra eta boluntario hitzak aise ezkon litezke, bai, baina haurra eta pazientzia handia uztartzea askozaz ere zailagoa da.
|
|
2007
|
|
|
Apirilaren azkeneko egunak eta maiatzaren lehendabizikoak erabakiorrak izan ziren zeregin horretan. Umeen zerrendak prestatzen zituzten bitartean, Frantzian eta Britainia
|
Handian
haurrei babesa emateko lekuak lortu zituzten errepublikaren aldekoek. Horretarako herrialde haietako hainbat batzorderen laguntza eraginkorra izan zuten:
|
|
|
Patxi Zubizarretaren Urrezko Giltza (Erein) jatorrizko lana eta Juan Mari Mendizabalen Bidaia munduaren amaierara (Erein) itzulpena sartu dituzte IBBY zerrendan. Zerrenda hori berriki argitaratutako liburuen hautaketa da, kalitate
|
handiko
Haur eta Gazte Liburuak biltzen dituena. Zubizarretaren lana idazleen sailean dago, eta Mendizabalena itzultzaileenean.
|
|
|
Beraz, haur eta gazteen eskolako hizkuntza esperientzia osatzea beharrezkoa da eta Nafarroan babes instituzionala laburrean handituko ez dela jakinda, honako hau izan genuke garbi: egun gurasoek, familiak, gertuko komunitateak, eskolak ere, denok dugula erantzukizun
|
handia
haurren eskolako euskara hizkuntzaren sentipen emoziozko esperientziez lagundu, bete, hornitu eta joritzeko.
|
|
|
Save the Children taldeak gogoan du kakaoaren zatirik
|
handiena
haurren esplotazioaren eremuetatik datorrela.
|
|
|
Familia historiala atopia duten (hau da, alergiak, asma edo ekzemak dituzten) emakume haurdunei kakahueteak ez hartzea gomendatzen zaie, bai haurdunaldian, bai jaioberriaren edoskitzaroan. Arrisku
|
handieneko
haurrek alergia izateko arriskua gutxitzea da helburua. 1998an, Erresuma Batuko Osasun Sailak argitaratu zuen gomendio hori.
|
|
|
Ikerketa baten arabera, itsaskia eta arraina kontsumitzen duten haurdunek aditz adimeneko indize
|
handiagoko
haurrak izaten dituzte. Elikagai horren kontsumoa da omega 3 azidoen ekarpen handiena dietan, horiek eragiten baitute fetuaren garapen neurologiko handiena.
|
|
2008
|
|
|
Elebidun berriak euskara eskolan ikasi du eta hiri-gune erdaldunetan bizi da. Bestalde, profil berri horretako elebidun multzo
|
handia
haurrak izateko garaian dago. Egoera hori probestuz, HPSk bi ikerketa eginak ditu.
|
|
|
Talentu
|
handiko
haurrak identifikatzeko doako lehen deialdia egingo dute Madrilen
|
|
|
Talentua duten Gazteentzako Espainiako Zentroak (CTY, ingelesezko siglak) adimen gaitasun
|
handiko
haurrak identifikatzeko doako lehen probak antolatu ditu maiatzaren 9rako eta 10erako. SCAT testa erabiliko da eta Lehen Hezkuntzako hirugarren mailatik DBHko laugarren mailara bitarteko ikasleek parte hartu ahal izango dute.
|
|
2009
|
|
|
Dirudienez, potentzial negatibo hori murriztu egiten da, baldin eta mantenugai hori hausten bada (hidrolizatzen bada) txikienentzat egindako haurrentzako esneen industrian. Dermatitis atopikoa eta elikadura “Journal of Allergy and Clinical Immunology” aldizkarian argitaratutako alemaniar ikerketaren arabera, atopia arrisku
|
handiko
haurren nutrizio esku hartzeari esker, dermatitis atopikoa izateko arriskua murriztu egin daiteke. Atopia esaten zaio organismoak gehiegizko erreakzioa izateko duen jarrerari, ingurumeneko substantzia edo estimuluen aurrean, kasu honetan elikaduratik datozenean.
|
|
|
Talentu
|
handiko
haurrentzako baliabideak
|
|
|
Elkarteak Imagen: John Bolland Ia autonomia erkidego guztiek dute gaitasun
|
handiko
haur familiak biltzen dituen elkarte bat edo gehiago. Aholkuak eta tresnak ematen dizkiete, seme alaben hezkuntza garapenean lagundu dezaten.
|
|
|
Espainiako Haur Superdotatuen Elkartea (ASENID): erakunde aitzindarietako bat da talentu eta talentu
|
handiko
haur eta gazteei laguntzen. Egoitza soziala Zaragozan dago.
|
|
|
Supergaituak Bereizi eta Esku Hartzeko Andaluziako Zentroa: Sevillan dago, eta gaitasun intelektual eta talentu
|
handiko
haurren detekzio goiztiarra, esku hartzea eta segimendua egiten ditu. Aberastasun programak eta prestakuntza ikastaroak ematen ditu irakasleentzat eta gaiarekin interesa duten beste pertsona batzuentzat.
|
|
|
Aberastasun programak eta prestakuntza ikastaroak ematen ditu irakasleentzat eta gaiarekin interesa duten beste pertsona batzuentzat. Talentu handiko eta talentu
|
handiko
haurrentzako psikologia, hezkuntza eta gizarte arloko identifikazioan eta esku hartzean espezializatuta dago. Astur Cántabro Institutua, Haur Supergaituentzat:
|
|
|
Astur Cántabro Institutua, Haur Supergaituentzat: 1991z geroztik funtzionatzen duen zentro pribatu hau talentu handiko eta talentu
|
handiko
haurren identifikazioan eta esku hartze psikologikoan espezializatuta dago. Oviedon eta Santanderren du egoitza.
|
|
|
Hala jakinarazi zuen atzo Eustatek. Hazkunde
|
handiena
Haur Hezkuntzan eta Lehen hezkuntzan gertatu zen. 88.308 eta 107.329 ikasle izan zituzten iragan ikasturtean, duela bi urte baino %4, 1 eta %3, 3 gehiago hurrenez hurren.
|
|
2010
|
|
|
Ahalmen
|
handiko
haurrak
|
|
|
Ahalmenhandiko haurrek, ikasteko gosea dute; asetu beharreko gosea? JoseManuel Crespo Donostiako La Salle San Luis ikastetxeko zuzendaria da.Ikastetxe honek eskarmentua du ahalmen
|
handiko
haurrekin lan egiten.Askotan izaten duten eskola porrota, hezkuntza sistemak duten ahalmenhori garatzen laguntzen ez duelako gertatzen dela ikusten zuten etaikasteko gose hori ase dezaten zabaltze gelak izeneko esperientziarekin zioten. Astean behineko eskolak dira haurrek aztertu nahidituzten gaiak aurkezten dituzte eta irakasleen bideratzen dituzteprozesura eta metodologian, zehaztu digu Crespok. Oso pozik daudelortzen ari diren emaitzekin, haurrek motibazio handia lortzen dute eta gidatzen dituzten irakasleentzat ere erakargarria ari da izatenirakasteko metodología osoa alda arazi dielako. Haurrek lantzendituzten gaiak gainera, gero eskolako beste haurrei aurkeztendizkiete, ikasi dutena beste batzuei irakatsiz.
|
|
|
Gurasoek ere lan nekeza dute ahalmen
|
handiko
haurrak hezten, haurrak dira eta afektiboki haur gisara hezi behar ditugu, baina aldiberean?
|
|
|
kapazitate kritiko handia dute? eta erantzunik gabe utzizaitzakete. Ahalmen
|
handiko
haurren gurasoak elkarteetan antolatu dira, ADIMAC edo ALCAGI dira horietakobatzuk. Duten erronkarierantzuten ahalegintzen dira, eta baita etxean adimen handiko haurrakdituzten gurasoei laguntzen ere.
|
|
|
Haurretan maizenik egiten den estetika operazioa belarriak kirasean edo «soplillo» forman zuzentzea da, belarriak dituztenak, oro har, iseka eta iruzkinen jomuga baitira. “12 edo 13 urtera arte itxoitea, gorputza formatuago dagoenean, eta 16 edo 17 urterekin ukituak egitea hobesten den arren, badira konplexutasun
|
handiko
haur txikiagoak ere. Egoera horren aurrean, kalte psikologiko handiagoa saihesteko, aurrea hartzea komeni da”, dio zirujau plastiko honek.
|
|
|
Adierazle horien artean daude, besteak beste, proteina erreaktiboaren maila (CRP), hanturaren markatzailea eta fibrinogeno handia, koagulazio faktorea. Haur lodiek CRPa 10 aldiz handiagoa zuten, eta fibrinogeno kontzentrazio
|
handiagoak
haur meheekin alderatuta. Anomalia horiek zazpi urte arteko haur lodietan gertatzen ziren, pubertaroa hasi baino askoz lehenago.
|
|
2011
|
|
|
Talentu
|
handiko
haurra identifikatzea
|
|
|
Irudia: Phil Roeder Gaitasun handiak detektatzeko zantzuak Askotan, gaitasun
|
handiko
haurrek ezaugarri batzuk izaten dituzte. Familiek eta irakasleek, behaketaren bidez, berezitasun horiek hauteman ditzakete ikasleen artean, espezialistek egin beharreko identifikazioaren eta diagnostikoaren aurreko lehen urrats gisa.
|
|
|
Familiek eta irakasleek, behaketaren bidez, berezitasun horiek hauteman ditzakete ikasleen artean, espezialistek egin beharreko identifikazioaren eta diagnostikoaren aurreko lehen urrats gisa. 14 urte bitarteko gaitasun
|
handiko
haurrak detektatzeko galdera sorta orientagarriak daude Hasteko modu ona da gaitasun handiko haurrak (3, 5 eta 9 urtekoentzat) detektatzeko Espainiako Superdotazioa Aztertzeko Elkarteak (SEES) egiten dituen galdera sortei erantzutea. Kontuan izan behar da tresna horiek kualitatiboak direla eta ezin direla diagnostiko gisa erabili.
|
|
|
Familiek eta irakasleek, behaketaren bidez, berezitasun horiek hauteman ditzakete ikasleen artean, espezialistek egin beharreko identifikazioaren eta diagnostikoaren aurreko lehen urrats gisa. 14 urte bitarteko gaitasun handiko haurrak detektatzeko galdera sorta orientagarriak daude Hasteko modu ona da gaitasun
|
handiko
haurrak (3, 5 eta 9 urtekoentzat) detektatzeko Espainiako Superdotazioa Aztertzeko Elkarteak (SEES) egiten dituen galdera sortei erantzutea. Kontuan izan behar da tresna horiek kualitatiboak direla eta ezin direla diagnostiko gisa erabili.
|
|
|
Riechmannek era grafikoan azaldu du: " XX. mendeko sozietate industrialak masail
|
handiko
haur itzel baten antza du, atxikita dago titi erraldoi bati, eta une bakar batez ere ez dio uzten petrolioa zupatzeari. Hidrokarburoekiko adikzioa duen umetxo hori ez da pertsonarik autorizatuena ekologismoari heldugabea dela aurpegiratzeko".
|
|
2012
|
|
|
Esaterako, Poitierseko gudua antzezteko 150 aktore kontratatu eta 80.000 koroatik gora gastatu zituen. Baina plazerik
|
handiena
haurrak eta gazteak eta 18 urte bitartekoak bahitzen, bortxatzen, torturatzen eta hiltzen lortzen omen zuen, eta horretan ere ez zuen ahaleginik aurreztu. Hark eta haren zerbitzariek ia Bretainia osoa zeharkatu zuten hiltzailearen gustuko gaztetxoak" biltzeko".
|
|
|
Badirudi adinean gora egin ahala erabileran behera egiten dugula. Nerabezaroan erdara erabiltzen hasteko joera oso zabaldua dago eta beherakadarik
|
handiena
haurren eta gazteen datuak konparatuz nabari dena da. Gainontzeko adin aldaketetan ere murrizketa ikus daiteke, baina lehengo bien artekoari garrantzia berezia eman litzaiokeela uste dugu.
|
|
|
–Dasilvaren emaztearen oinazerik
|
handiena
haurrik ez izatea zen, erantzun zion Armentiak?. Dasilvak atsegin eman behar zion aitaginarrebari.
|
|
|
Txostenean, ondorio hauek atera ziren: osasun mailan desberdintasunak daude klase sozialen artean; talde sozioekonomiko boteretsuenetako batez besteko gizabanakoa osasuntsuagoa, altuagoa eta indartsuagoa da, eta talde ahulagoetako pertsonak baino denbora gehiago bizi da; eta desberdintasun
|
handienak
haurren hilkortasunean eta baliabide ekonomiko urrieneko gizabanakoen artean daude. Ikerketa berriagoetan, nabarmendu egin da langile klaseetako pazienteek bestelako osasun arreta jasotzen dutela, langabezian edo lan ezegonkortasuneko egoeran egotea osasunerako kaltegarria dela, eta enpleguan segurtasunik ez izateak edo bidalia izateko arriskua hautemateak osasunerako faktore kaltegarritzat diharduela.
|
|
|
Baina ez da harritzekoa gauez joatea zarata entzuten duenean”, dio etologoak. Txakur
|
handiak
haurrentzat Animalia bat adoptatzeko orduan, haurrek txakur baten tamainari buruzko erabakia har dezakete, beste batzuk baino tamaina egokiagoak baitaude familiako adingabeekin bizitzeko. Haur batekin etxean zakur handi bat edukitzeak beste abantaila batzuk ditu:
|
|
|
Aurrez prestatutako jakietan, arrautza irinetan pasatzearen ehunekoa oso altua da (batzuetan, elikagaien% 50 hartzen du), eta, beraz, osasungarriagoa izango da beti elikagaiak etxean arrautzaztatzea. Frijituen abantaila
|
handia
haurrentzat Arraina, barazkiak bezala, elikagai arazotsuenetako bat da, haurrei eta nerabeei eskaintzen baitie. Hala ere, ezin dugu ahaztu elikagai horiek zer garrantzitsuak diren hazkundean eta garapenean, eta, beraz, merezi du frijitzea, haien onarpena hobetzeko.
|
|
2013
|
|
|
Dena den, arriskurik
|
handiena
haurrek eta nerabeek duten arren, helduak ere ez daude salbu mendekotasun horretatik.
|
|
|
Takatua): Liam jakin min
|
handiko
haurrak lorategi bat aurkitu du bere hiri grisean, eta laguntzea erabaki du. Denborak aurrera egin ahala, lorategiak bere bizia hartzen du eta hirian zehar zabaltzen da, guztia aldatuz.
|
|
|
Era berean, modu egokian ez jarduteak nerabezaroan zein lan merkatuan sartzeko unean duten ahalmena aprobetxatzea eragozten du. Europako Batasuneko Ekonomia eta Gizarte Komiteak gaitasun intelektual
|
handiko
haur eta gazteei ematen zaien arreta hobetzeko eskatu die estatu kideei, haien ahalmena aprobetxatzeko. Proposamenak hezkuntza arreta, irakasleen prestakuntza edo prozedurak aldatzea dira.
|
|
|
Jaine P Talentu handiko ikasleak, laguntza eskasa eta eskola porrota Askotan, ondo hornitutako ikasle batek nota onak lortzen ditu, baita oso kalifikazio onak ere, baina horrek ez du zertan beti horrela izan. Batzuetan, gaitasun intelektual
|
handiko
haur eta gazteak kasu hauetan egokitzen dira: eskola porrota laguntza eskasa dela eta.
|
|
|
Joan den urtarrilaren 16ko eta 17ko osoko bilkuraren ondoren, Batzordeak eskatu du arreta hobetzeko supergaitutako haur eta gazteak. Biztanleen %3 dira, eta behar espezifikoak dituzte, baina, gainera, aprobetxatu beharreko potentziala dute. Baina» gaitasun intelektual
|
handiko
haur eta gazteen arazoak nahiko ondo miatua dago ikerketei esker», dio diktamenak, azterlan eta ikerketa gehigarriak babestea eta neurri egokiak hartzea aniztasunari eta enplegagarritasunari arreta ematea. Herritarren hezkuntza funtsezko baliabide bihurtu nahi da, eta ahalik eta gehien garatu ikasleen ahalmena.
|
|
|
Horrela, «beren nahiei eta interesguneei dagokien esparruan hezkuntzarekin jarraitzeko aukera» emango zaie. Beharrezkoa da heziketa emozionalari eta trebetasun sozialak eskuratzeari erantzutea gaitasun
|
handiko
haur eta gazteak, gizarteratzea, laneratzea eta taldean lan egiteko gaitasuna sustatzeaz gain. Funtsezkoa da informazioa eta jardunbide egokiak trukatzea estatu kideen artean, batez ere, atxiloketa eta arreta kontuetan.
|
|
|
Zesarea bidez jaiotako haurrak Laktobaziloak (OL) hamar egun eta Bifidobakterioak (BF) hilabete aldera; hau da, zesarearen kasuan, are interesgarriagoa da amagandiko edoskitzea sustatzea, nahiz eta hori garestiagoa izan, zaila baita amaren esnea igotzea, modu naturalean erditu diren emakumeekin alderatuta. Bularreko haurraren ekzeman probiotikoek duten zeregin prebentiboari buruzko azterketak egiten jarraitzen den arren, informazioa ez da nahikoa, eta erlazio hori ez dago erabat frogatuta. Hala ere, prebentzio eraginkor gisa frogatu da partzialki hidrolizatutako formula (FPH), egokitutako formula normalarekin (FAN) alderatuta, batez ere alergia arrisku
|
handiko
haurretan, hau da, elikadura alergiak, asma edo dermatitis atopikoa dituzten amen seme alabetan. Hain zuzen, Ameriketako Pediatria Elkarteko Nutrizio Batzordea (AAP), honako hau azpimarratzen du:
|
|
|
Horren ondorioz, pisu molekular handiko molekulak xurgatzen dira, eta horiek, teorian, sentsibilizazioa eta, ondoren, gaixotasun alergikoa eragiten dute. Eritasun alergikorik gerta ez dadin, arrisku
|
handiko
haurrak amagandiko edoskitzearekin bakarrik elikatu behar dira, eta atzeratu elikagai alergenikoak sartzea. Amaren esnea haurraren lehen hilabeteetan modu egokian elikatzen den elikagaia da; beraz, ez dago beste elikagai batzuk eskaini beharrik sei hilabete baino lehen. Paraleloan, ez da gomendatzen berandu sartzea elikagai alergenikoak (6 hilabete bete ondoren) ekzema prebenitzeko.
|
|
|
Eskemak ahaztu. Eskari
|
handiko
haur bat eta ez dena konparatzea ariketa oso gomendagarria da. Adituek gomendatzen dute aurrez pentsatutako eskemak ahaztu eta haurrarentzat eredu propioa sortzea, berarekin zer dabilen zehaztu ahal izateko.
|
|
|
Ume zailak, nola jokatu eskaera
|
handiko
haur batekin?
|
|
|
ez gaixotasunik ez etiketarik Haurtxo guztiek arreta handia behar dute, batez ere lehen hilabeteetan. Hala ere, eskaera
|
handiko
haurrak harago doaz. «Egunerokotasuna izugarria da», azaldu du Monica San Martinek, Goi Mailako Onlineko onlineko komunitatearen sustatzailea eta ‘Hijos fuertes, un foko positivo’ liburuaren egilea (2013).
|
|
|
«Egunerokotasuna izugarria da», azaldu du Monica San Martinek, Goi Mailako Onlineko onlineko komunitatearen sustatzailea eta ‘Hijos fuertes, un foko positivo’ liburuaren egilea (2013). San Martinek, bere alabarekin bere larruan esperimentatu ondoren, eskari
|
handiko
haur bat izatea esan nahi du, eta azpimarratu du izendapen hori ez dela diagnostiko gisa hartu behar, ez baita gaixotasuna, ezta etiketa bat ere». Termino horrek zenbait haurren ezaugarri batzuk elkartzeko balio du.
|
|
2014
|
|
|
Nork du erantzukizun
|
handiagoa
haurren elikaduran: eskolako jantokiak edo familiak?
|
|
|
Abortua debekatzea Txertoak hartzeko aukera
|
handia
Haur asko edukitzea zigortzea
|
|
|
Baina, gainera, 5.000 emakume haurdun zeuden lekualdatuta, hau da, beren etxeetatik kanpo, eta horrek esan nahi du kasu askotan ez dutela osasun arretarik jasotzen, eta horrek eragina izan duela haurtxoentzat eta amentzat; horien artean bikoiztu egin dira erditze goiztiarrak, emakumeek pairatzen duten trauma dela-eta. Horri Gazako kaleetan sakabanatutako lehergaien hondakinak gehitu behar zaizkio, hau da, «arrisku are
|
handiagoa
haurrentzat eta familientzat». David Hassell Save the Children Save the Children zuzendarikidea da Palestinako Lurralde Okupatuetan.
|
|
|
Eta are bekatu
|
handiagoa
haurrak izatea.
|
|
2015
|
|
|
Nutrizioaren ikuspegitik ez dago alde
|
handirik
haurrentzako gaileta batzuen eta besteen artean.
|
|
|
NHS Choices Erresuma Batuko osasun portalik
|
handienak
haurrentzako elikaduraren gunea jarri du. Bere azken artikuluetako batek interes handiko gaia jorratzen du:
|
|
|
Zergatik dira hain zaratatsuak ura hartzen dutenean? Eta, zergatik dira are zaratatsuagoak txakur
|
handiak
haurrak baino. Animalia horien hizkuntzarekiko enigma zientifiko bat dute galdera horien erantzunek.
|
|
2016
|
|
|
Eragin
|
handiena
haurrena da; ohargarria da ikustea haurrak direneko elkarrizketen soilik %16an egiten dela gazteleraz.
|
|
|
«Nerabezaroan hizkuntza mudantza gertatzen da. Bizitza zikloa aztertuz gero, euskararen erabileran beherakada
|
handiena
haurren eta gazteen datuak konparatuz ageri da». Nolabait ere, adinean aurrera egin ahala gaztetxoak eskola ez den beste leku batzuetara gerturatzen hasten dira.
|
|
|
Bilakaerak aztertuz, azken hamar urtean aldaketarik
|
handiena
haurrek osatutako solaskide taldeen euskararen erabileran gertatu dela ikus dezakegu: 3,6 puntuko jaitsiera izan du Euskal Herri osoko datuak kontuan hartuz.
|
|
2017
|
|
|
Ez da kasualitatea denboran bat etortzea hizkuntzaren garapen handiagoarekin, esploratzeko gaitasunarekin eta beste adingabeko batzuekin sozializatzen hastearekin. Patxadaz edo umorez tomatzen saiatu behar da, baina kontu
|
handiz
haurrak ez duela haurrarekin oheratzen ari. 2 Ez aplikatu zigorrik Hori aurreko kontseilutik ondorioztatzen da:
|
|
|
Joanes pasahitzaren bila joan zenean, historialera jo nuen: “wifia mantso dabil”, “Zalando”, “Ray Ban eskaintzak”, “katu gizenak”, “gabonetarako menuak”, “karramarro pastela”, “erorketa barregarriak”, “adimen
|
handiko
haurren ezaugarriak”, “bost urteko neska+ hankak okertzen ditu ibiltzean”, “Egipto”, “Egipto+ gerra”, “Egipto+ hegaldia+ hotela+ Bilbao+ Eroski bidaiak”, “limoi ura edatea ona da? ”, “limoi uraren kalteak”, “serenditi” (sic), “nola tapizatu besaulki bat”...
|
|
2018
|
|
|
Haur eta gazte transexualen suizidio saiakera tasa beren adineko gainerako haur eta gazteena baino 8 aldiz handiagoa da, eta 3 aldiz
|
handiagoa
haur eta gazte homosexualen kasuan.
|
|
|
Gune soziolinguistiko honetan sexuari erreparatuz gero, ondorioa da adin talde guztietan emakumezkoek gizonezkoek baino zertxobait gehiago hitz egiten dutela euskaraz. Alde
|
handiena
haurretan eta gazteetan antzeman dugu. Hurrengo grafikoan jaso ditugu emaitzak.
|
|
|
Gune soziolinguistiko honetan haur, gazte eta heldu emakumezkoak gizonezkoak baino gehiago aritzen dira euskaraz; adinekoetan, aldiz, ez dago alderik hiztuna emakumezkoa ala gizonezkoa izan. Bigarren gune soziolinguistikoan genion alde
|
handiena
haur eta gazteetan behatu dugula; hirugarren gunean haurretan ez dago halako alderik, gazteetan bai.
|
|
|
" higiene arloko ohitura txarrak, familien diru zailtasunak elikadura egokia eskuratzeko, amen nola halako arduragabekeria haurrak zaintzeko, eta sistema immunologikoaren ahuldade handiagoa". Horrek guztiak azalduko luke zergatik zen hain
|
handia
haurren heriotza tasa, eta azken buruan," desberdinkeria sozioekonomikoek heriotza kopuruetan zuten eragina". Iruñeko demografia astiro aldatu izanak zerikusi handia izan zuen hirigintza arazoek bere horretan irautearekin nahiz hiriaren atzerapen ekonomiko eta industrialarekin, eta zerikusi handia ere, jendeak higienean eta osasungarritasunean ohitura berriak hartzeko zailtasunarekin, baina egia da aurrerapauso txiki bat gertatu zela arlo horietan guztietan, mende berria hastean.
|
|
|
Imanol fantasia eta barne mundu
|
handiko
haurra zela berretsi zuten berehala gurasoek, begirakune pentsakorrekoa, baina miopiak zeukan erruaren parte bat. Betaurreko biribilak jarriko ditu nerabezaroan, armazoi arinekoak.
|
|
2019
|
|
|
– Euskal Herriko hiri ertain eta
|
handietako
haur eta gazte euskaldunen jatorri linguistikoa gero eta anitzagoa izango da, gehienen aldaera nagusi edo bakarra batua izango delarik. Guraso euskaldunen artean ere, euskalkirik gabekoak eta euskalki desberdinetako bikote mistoak ugaritu egingo dira.
|
|
|
Ikerketa honen helburua, Bilbo
|
Handiko
haur eta nerabeen ohitura sedentarioak eta elikaduraohiturak ezagutu eta bi faktore hauen arteko erlazioak aztertzea zen, adinaren arabera. Bi urteetanzehar multimedia denbora eta dieta nola aldatzen diren aztertuz, eta faktore hauen arteko erlazioakezagutuz, etorkizunean neurri egokiak planifikatu ahal izango dira gazteen osasuna sustatu ahalizateko.
|
|
|
Multimedia jarduera sedentarioak eta Dieta Mediterraneoarekikoatxikiduraren arteko erlazioa Bilbo
|
Handiko
haur eta nerabeetan
|
|
|
Elikadura aldaketek eta aisialdiko jarduera fisikoaren murrizketak osasun arriskuak eraginditzakete. Lan honen asmoa, Bilbo
|
Handiko
haur eta nerabeen multimedia bizi ohitura sedentarioaketa Dieta Mediterraneoarekiko atxikidura ezagutzeaz gain, bien arteko elkar erlazioaren azterketaegitea zen. Behin, faktore hauek eta beraien arteko erlazioak ezagututa, ohitura ez osasuntsuakaldatzeko ekintzak eta interbentzioak diseinatu ahal izateko.
|
|
|
1) Bilbo
|
Handiko
haur eta nerabeen multimedia bizi ohitura sedentarioak deskribatzea.
|
|
|
2) Bilbo
|
Handiko
haur eta nerabeen Dieta Mediterraneoarekiko atxikidura maila ezagutzea.
|
|
|
Hegazkin batera igotzean, hegazkineko fuselajearen aleazioa konposatzeko eskatuko dio pilotuari, Interneten irakurri baitu erabilitako elementu batzuek materialen nekea izan dezaketela eta hegazkina erori dadin eta tripulazio osoa hil dadin behar besteko ezegonkortasuna eragin dezakeela. UNICEFek dioenez, «ez dago lehentasun
|
handiagorik
haurraren babesa eta garapena baino, eta horren mende daude nazio guztien biziraupena, egonkortasuna eta aurrerabidea, baita giza zibilizazioa ere».
|
|
|
Beren gogorik
|
handiena
haurra izatea zen, baina ez zen etortzen. Azkenean, etsi ere zuten.
|
|
|
Kanpora begira nahiago duela dio, mundua pertsona eta gertakizun interesgarriz josita dagoela eta barrura begiratzea denbora galtzea litzatekeela. Zuri beltzeko argazkiak liburua da oroitzapen pertsonalez osaturiko bakarra, eta pudore handiarekin idatzi zuen, ni aren eta gu-aren artean, ez baitzuen nitasunaren kontzientzia
|
handirik
haur garaian. Edonola ere, oso kontuz ibili zen zer kontatu eta zer ez, eta Laboaren inguruan Marisol Bastidak idatzitako biografia oso gustura irakurri zuen arren, berak ez du horrelakorik egin nahi, besteei buruzkoak ez ditu kontatu, ezta kontatuko ere, dio sinetsita.
|
|
2020
|
|
|
Ez nintzen beldur, hori nuen. Min
|
handiena
haurrekin hartu dut: izan zen garai bat haur sortu berrien bat bateko heriotzekin.
|
|
2021
|
|
|
Anaia erdi bat bazuen, Thoutmosis, faraoiaren haurra, ukan zuena bere bigarren emaztearekin. Printzipioz, errege esposa
|
handiaren
haurra zen faraoi bilakatzen. Horretako, Hatchepsout ek, errege esposa handiaren haur zaharren gisa, premuaren lekua ahal zuen okupatu baina neska bat zen.
|
|
|
Printzipioz, errege esposa handiaren haurra zen faraoi bilakatzen. Horretako, Hatchepsout ek, errege esposa
|
handiaren
haur zaharren gisa, premuaren lekua ahal zuen okupatu baina neska bat zen. Orduan, ofizialki, bere anaia erdiak zuen leku hori okupatuko.
|
|
|
botikak, plantillak, dentistaren gastuak, etab. Altzariak aldatzea: ohe edo koltxoi
|
handiagoak
haurrentzat, idazmahaia ikasteko, etab. familia baten aurrekontuan nekez sartzen diren gastuak dira. Albaitariaren gastuak:
|
|
|
Baldintza ekonomiko, sozial eta kulturalak ez dira aski familiak haurren obesitatearen arazoan duen garrantzia azaltzeko. Horren adierazgarri da errenta
|
handiko
haurren% 12k ere pairatzen dutela, Aladino ikerketaren arabera. Orduan… zer gertatzen da?
|
|
|
Halako egoerei aurre egiteko eta bidean amore ez emateko, adimen
|
handiko
haurretan adituak diren psikologoen laguntza goraipatu dute Garmendiak eta Larzabalek. " Eskolako erritmoa segitzea kostatzen zaionari lagundu egin behar zaio eta haren gainean egon behar da; gure kasuan gauza bera, ikasketekiko interesa galtzeko arriskua erreala baita", azaldu du Garmendiak.
|
|
|
" Kozientea 130 baino handiagoa izatea". Dena den, hori zalantzan jartzen dute hainbat adituk, eta gaitasun
|
handiko
haurrak identifikatzeko beste proba batzuk egitea nahiz gaian adituak diren psikologo klinikoengana jotzea aholkatzen dute. Hala egin zuen Landaren familiak, haren amak azaldu duenez:
|
|
|
Haur handi (a), haurrandi. 1 Tamaina
|
handiko
haurra. 2 Haurrideak bereizteko modua.
|