|
2007
|
|
|
Kamelido horiek harresiz inguratutako ukuiluetan sartzen zituzten, eta, han,
|
hainbat
landare erraz ugalduko ziren naturalki. Abeltzainak arreta jarriko zien han hazten ziren landare jangarriei, eta haien hazkuntza bultzatzeko ahaleginak egingo zituen.
|
|
|
1960ko abuztuaren 19an, Sputnik bidali zuten, eta hark, bere baitan, bi txakur, bi arratoi, berrogei sagu eta
|
hainbat
landare espezie zeramatzan. Egun bat egin zuten espazioan, eta guztiak bizirik itzuli ziren.
|
|
|
Nagusiki, bi lehengai horiek erabiltzen dira biodiesela egiteko; hau da, landare olio gordinak eta erabilitakoak. Lehenengo kasuan,
|
hainbat
landare oleaginosoren hazi eta fruituetatik atera daitezke olioak, badira 300 bat espezie. Dena den, gehien erabiltzen direnak koltza, ekilorea, soja eta palmondoa dira.
|
|
2008
|
|
|
Adibidez, glaziazio garaian, ipar latitudeetako flora hegoalderantz hedatu zen, eta, horri esker, gaur egun landare borealak daude Pirinioetan, hala nola Salix herbacea. Glaziazio arteko fasean, berriz, migrazioak zeharkako noranzkoan ere gertatu ziren. Hala, Asiaren hegoaldetik, Karpatoak eta Alpeak zeharkatuta,
|
hainbat
landare iritsi ziren, tartean, Leontopodium alpinum. Goi mendietako ikurra da, ez zaio alferrik deitzen elur lorea. Lore zuri hori erradiazio ultramoretik eta izozteetatik babesten duen iletxoz estalita dago; horri esker, 3.000 metrotik gorako tontorretan ere loratzen da.
|
|
|
Hain zuzen, loreen funtzioa intsektuak erakartzea da, oro har; izan ere, haien laguntzarekin, landareak ugaltzeko aukera gehiago ditu. Intsektuak ez ezik, ordea, pertsonak ere erakartzen ditu loreak, eta neurriz kanpo biltzeagatik eta bestelako jarduerek zuzenean edo zeharka eragindako kalteengatik,
|
hainbat
landare galtzeko arriskuan daude.
|
|
|
Erresberatrola
|
hainbat
landarek estresari, lesioei, infekzio fungikoei eta erradiazio ultramoreari erantzuteko sortzen duten konposatu polifenolikoa da, estilbenoen taldekoa. Erresberatrola mahatsaren azalak, ardoak, kakahueteek eta Vaccinum espezieko baiek (ahabiek) dute.
|
|
|
Aipatutako jarduera berritzailea zuhaitzak ateratzeko modua da. Metodo tradizionalean zuhaitzak herrestan ateratzen dituzte, eta, kontuz ibilita ere,
|
hainbat
landare kaltetzen dira bidean. Hori saihesteko, moztutako egurra kable bidez ateratzea probatzen ari dira.
|
|
2009
|
|
|
Horixe gertatzen da, esate baterako, Urdaibai Biosferaren Erreserban, eta, zehazki, Amunategi errekan. Amunategi erreka bisoi europarraren bizileku da, han dago baso igel iberiarraren populazio handiena, baita babestu beharreko
|
hainbat
landare ere, eta abar. Urdaibain dagoen heinean, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Sailari dagokio Amunategi kudeatzea.
|
|
|
Azkenik, egurraren usteltze maila gorenera iristean, egur usteldu zatiak lurrera erortzen hasten dira, eta han amaitzen da zuraren andeatze prozesua. Gelditzen den materia organiko apurra lurrarekin nahastu, eta humusa sortzen da, zuhaitz zaharrak lagatako zuloa beteko duten beste
|
hainbat
landare espeziek beren hazkuntzarako erabiliko dutena.
|
|
2010
|
|
|
Jakina da, ordea, antzeko funtzionamendua dutela
|
hainbat
landare haragijaleren tranpek. Dioneak (Dionaea generoko landareak) aho itxurako hosto horzdun bat du, eta intsektu bat gainean geratzen denean, landareak hostoa ixten du eta intsektua harrapatzen du.
|
|
2012
|
|
|
Biologiaren arloan sartu zen: enbrioiaren garapen morfologikoari azalpen matematiko bat eman zion, eta ekiloreetan, pinaburuetan eta
|
hainbat
landare egituratan Fibonacciren seriea agertzen dela azaldu zuen.
|
|
2015
|
|
|
Han, onddoen erasoekiko bereziki erresistentea zen gari mota bat topatu nahi zuen. Baina, horretaz gain, beste
|
hainbat
landareren forma endemikoak ere eskuratu zituen: garagarra, zekalea, ilarrak eta dilistak, besteak beste.
|
|
2018
|
|
|
Bada, hiruren arteko sinbiosia derrigorrezkoa da belarra 50 C inguruko lurretan bizitzeko. Eta laborategian birusak infektatutako onddo horren eta tomateen eta beste
|
hainbat
landareen arteko sinbiosiak sortuta, ikusi dute lur oso berotan (60 C-raino) bizitzeko gaitasuna eskuratzen dutela.
|