|
2001
|
|
|
Lurrik egokiena dira
|
hainbat
landarerentzat.
|
|
|
Patatak, tipulak eta baratxuriak ernetzea prebenitzea, ernetzea eta landareak zahartzea eragiten duten zelulak kentzen baititu.
|
Hainbat
landare produktutan dauden parasitoak suntsituz desinfektatzea. Landareen heltzea eta/ edo zahartzea atzeratzea.
|
|
|
Sojaren propietate elikagarriak ez ezik, gaixotasunak saihesteko propietateak ere ezagutzen zituzten. Sojaren laborantza Lekadunen familiakoa da soja, hala nola judua eta ilarra, eta interes ekonomikoko
|
hainbat
landare espezie. Lekaleen barruan sortzen dira, hau da, landare familia horren fruitu tipikoan.
|
|
2002
|
|
|
Biologia berriari esker, printzipioz behintzat, planu halofiloak eta erresistenteak ez direnak bereizten dituzten oinarri genetikoak azter daitezke, eta transgenesi teknikak erabil daitezke, ohiko landare batzuk lur edo ur gazietan landu ahal izateko. Geneak Oraindik ez dira ezagutzen gazitasunaren aurkako erresistentziaz arduratzen diren mekanismo eta gene guztiak, baina arlo horretan aurrerapenak oso azkarrak dira, eta, adibidez, dagoeneko lortu dira
|
hainbat
landare, besteak beste, tomate erresistenteenak, eta ikerketa horietako alderdi batzuetan CEBAS Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko ikerketa zentroari lotutako ikertzaileek parte hartu dute. Gatza sodio kloruroa da.
|
|
2003
|
|
|
Beste
|
hainbat
landare
|
|
|
Olio horiek eraginkorrak direla frogatu da laborategian egindako azterketetan. Hori dela eta,
|
hainbat
landare edo landare estraktu ebaluatzen ari dira, dieta tradizionalen zati izan daitezkeenak, elikagaiak kontserbatzeko, haien bizitza erabilgarria hobetzeko eta dieta mediterraneoko usainak eta zapore tradizionalak berreskuratzeko erabil daitezen. Elikagaien teknologiako erabilera Ildo horretatik, olio esentzialak erabiltzeak zenbait elikadura teknologiatan (besteak beste, izoztean) egindako produktu askoren bizitza erabilgarria luzatu eta hobetu dezakeela ere aipatu da.
|
|
|
Indioilarra labekatu eta hainbat osagairekin bete ohi da: mahaspasak eta bestelako fruitu lehorrak, gindak, basa frutak, anana, aranak edo sagarrak, ogi ehoa edo esnetan bustia, arrautza egosiak, olibak edo
|
hainbat
landare. Kalitate irizpideak erosketan eta manipulazioan:
|
|
|
Frutaren zukuan dago, eta lehenago deskribatu arren, orain arte ez da aurkitu alergiarekin duen lotura zuzenik. Aurkikuntza horrek ateak ireki dizkie beste elikagai batzuekiko alergien inguruko ikerketa berriei; izan ere, cucumisina motako proteinak
|
hainbat
landaretan daude, hala nola sojan, tomatean eta arrozean. Gainera, pazienteen diagnostikoa erraztuko du, probak egiteko erreaktibo bat izan baitezake.
|
|
2004
|
|
|
Huntzak, arteak, zumake pozoitsuak eta beste
|
hainbat
landarek ere eragin narritagarri eta alergikoa izan dezakete.
|
|
2005
|
|
|
Purinak, haragi gorri, ehiza, errai, arrain urdin (antxoa, sardina, sardinzar, amuarrain, izokinean), itsaski, txerri hestekietan eta
|
hainbat
landaretan (apio, berro, zainzuri, ilar, leka, babarrun zuri, dilista, errefau, azalore, ziazerba eta bestetan) dautzan elementu organikoak dira.
|
|
|
Horixe egin da berriki Estatu Batuetako hegoaldean. 2003 urtearen amaieran, azterketa konparatibo bat hasi zen, eta
|
hainbat
landaretako arrautzak aztertu ziren. Azterketa egiteko, garbitu eta garbitu gabeko arrautza oskolaren azala aztertu zen.
|
|
|
Zenbait ezaugarri orokor direla medio, lurzorua ona da
|
hainbat
landare garatzeko: humusa aberatsa izatea, drainatze ona izatea, pH neutroa (hidrogeno potentziala) izatea, etab. Hala ere, landare espezie bakoitzak bere eskakizunak ditu, eta egokiena substraturik egokiena emateko kontuan hartzea da.
|
|
|
Bakterio sakarolitikoen talde nagusia Bifidobacterium generokoa da, hau da, helduen bakterio populazio osoaren %25, eta haurren %95, jaio eta denbora batera. FOSak
|
hainbat
landaretan dauden arren, kontzentrazio txikia dute; beraz, elikagaietatik hartzen den eguneroko kopurua oso txikia da (800 mg/ eguna, gutxi gorabehera). Horregatik, eta osagai osasungarriak direla kontuan hartuta, kontsumoa handitzea gomendatu da, eta hori lortzeko moduetako bat elikagaietan osagai erantsi gisa sartzea da.
|
|
|
Hori saihesteko, komeni da ura hostoen gainean lainoztatzea edo, bestela, ura duen ontzi bat jartzea landarearen ondoan, lurruntzeak airea hezetu dezan. Beste neurri bat mikroklima hezea sortzea da; horretarako,
|
hainbat
landare bildu behar dira etxeko sektore jakin batean. Aspidistrari ondo esertzen zaizkio bai argi inguruneak bai itzalak, eguzkitan zuzenean egotea onartzen ez badute ere, hostoak erretzen baititu.
|
|
2006
|
|
|
erabileren transformazioa, nekazaritzak pestizidak masiboki baliatzea,
|
hainbat
landare espezie dirua irabazteko asmo hutsez (inolako irizpide zientifikorik gabe) biltzea, bildumak osatzeko xedez animaliak isilpean harrapatzea, ingurunera hondakin solidoak jaurtitzea, azaleko zein lurpeko ura kutsatzea eta antzeko jarduerak sorrarazten ari diren oreka larriak ornogabeen espezie batzuk suntsitu eta beste batzuen ugalketa izugarria ondorioztatu du.
|
|
|
|
Hainbat
landarek, gainera, botika zehatz batzuen sendatzeko eragina areagotu edo desagertu egiten dute.
|
|
|
Kontuan izatekoa da
|
hainbat
landare elkarren artean konbinatzeak horien efektuak biderkatzen dituela.
|
|
|
5.568 urtetik behin, 14 karbono kantitatea erdira murrizten da.
|
Hainbat
landare eta animalia espezietan dagoen elementu horren kantitatea ezaguna denez, haren antzinatasuna ezar daiteke, eta, hortik abiatuta, haren hondakin fosilak agertzen dira. Mellarsek bi akats iturri posible zuzendu ditu:
|
|
|
Herriari izena ematen dion ibai honek ekialdetik mendebaldera; beraz, Gambia bi zatitan banatzen da. Landaretza eta fauna harrigarria Gambia ibaiaren inguruan
|
hainbat
landare espezie, kolore guztietako loreak, mangladi amaigabeak eta baso tropikal oparoak daude. Oso ohikoa da arroz eta kakahuete sailak ere aurkitzea Gambia ibaiaren inguruan.
|
|
2007
|
|
|
Loaren alterazio hori sortarazi duen eragilea zein den identifikatu beharra dago orduan, herri esaera eta aholku batzuk eragin lasaigarria dutenez, lokartzea errazten edo laguntzen duten
|
hainbat
landare eta jangai hartzea, adibidez hobeki ulertu eta baloratu ahal izateko.
|
|
|
Ez dira aizundu beste
|
hainbat
landaretako azukrea erantsita eta lagin guztien egoera higieniko sanitarioa zuzena da.
|
|
|
Resveratrola, polifenol bat,
|
hainbat
landaretan aurkitzen da, hala nola intxaurretan eta mahatsetan, bereziki hollejoan eta pipitetan, eta muztio eta ardoetara igarotzen da hartzidura prozesuan. Oro har, ardo beltzetan zurietan baino kontzentrazio handiagoak izaten dituzte.
|
|
|
Infekzio fungikoak Onddoek
|
hainbat
landareri eraso egiten diete, bai kanpoko aldean bai barruko organoetan. Arrosaren kasuan, oidioa, gaitz zuri deritzona, gaixotasun fungiko ohikoenetako bat da.
|
|
2008
|
|
|
Sojak ugari dauzkan isoflabonez gainera (genisteina eta daidzeina), osasunean eraginak dituzte beste
|
hainbat
landareren fitoestrogenok, hala nola lignanoak (liho eta zekale hazietan, zekale ogian, labore integraletan eta lekaleetan), kumestanoak (alpapa, dilista eta frijoleetan) eta indoleak (azaren familiako barazkietan).
|
|
|
Hala, arto ekoizpena urteko hilabete guztietan egin daiteke. Espezie partikularra Miscanthus Asiako, Afrikako eta Ozeaniako eskualde tropikaletako
|
hainbat
landare espezie dira, eta, horien artean, gehien erabiltzen dena “Miscanthus x giganteus” hibridoa da. Lau metro baino gehiagoko altuera har dezake, eta 20 t/ ha-ko biomasa lor dezake.
|
|
2009
|
|
|
Oraindik ez dituzte argitaratu emaitzak, baina ikusi dutenez, pestizidek kalte egiten diete hainbat eta
|
hainbat
landare lekadun tropikalei eta subtropikalei, eragotzi egiten baitiete nitrogenoa finkatzeko prozesua.
|
|
|
Helburua da jendeari hausnarketa egitea “bere hezeguneari buruz eta inguruko ingurunearekin dituen interkonexioei buruz, hezeguneak bere inguruneari nola mesede egiten dion aztertuz eta, jakina, dagokion arro hidrografiko osoan egiten diren jarduerek bertan nola eragin dezaketen aztertuz”, adierazi du Ramsar Konbentzioaren Idazkaritzak, jardunaldia antolatzen duenak. Ekologistek azaltzen dutenez, ekosistema horien garrantzia “aniztasun biologikoko sehaskak dira, eta horiek hornitzen dituzte ura eta produktibitate primarioa, zeinaren mende baitaude
|
hainbat
landare eta animalia espezie bizirik irauteko”. Hegazti, ugaztun, narrasti, anfibio, arrain eta ornogabeen kontzentrazio handiak sortzen dituzte.
|
|
|
Klordekona: intsektizida hori, “Kepone” ere esaten zaiona,
|
hainbat
landare fumigatzeko erabili da, hala nola tabakoa, zuhaixka apaingarriak, bananak eta zitrikoak, eta inurrientzako eta labezomorroentzako tranpetan. Kimikoki Mirexen berdin berdina da, Konbentzioko lehen “dozena zikineko” kidea.
|
|
|
Bridgewater ek onartzen du inbasio horietako batzuk kaltegarriak direla, baina azpimarratu du inbasio horietako asko, ondorio leunak izateaz gain, oso lagungarriak izan daitezkeela ekosistemak suntsitzeko eta biodibertsitatea galtzeko. Galtzeko zorian dagoen Norfolk uharteko loro berdea berreskuratzeko,
|
hainbat
landare inbaditzaile erabili dira neurri batean. NCCko arduradunak gogoratu du Ingalaterran espezie guztiak izan zirela inbaditzaileak azken izotz adina amaitu ondoren.
|
|
2010
|
|
|
Mantenugai eta bestelako elementu ugari egon daitezke elikadura osagarrietan: bitaminak, mineralak aminoazidoak, gantz azido esentzialak, zuntza eta
|
hainbat
landare eta belar estraktuak, besteak beste. Bitaminei eta mineralei dagokienez, funtsezkoa da elikadura osagarriak fabrikatzeko erabiltzen diren substantzia kimikoek arriskurik ez izatea eta organismoarentzat eskuragarri egotea; beraz, substantzia horien zerrenda positiboa egin da.
|
|
|
Bertan, munduko hainbat herrialdetako 750 produktu ahaztu baino gehiago erregistratu dituzte, horien artean 62 espainiar.
|
Hainbat
landare, zereal, fruta eta lekale, hainbat arrain espezie, gazta, ardo eta likore tradizional. Desagertzeko zorian dauden zaporeak, elikagaiak eta elaborazio moduak berreskuratzea defendatzen du mugimenduak Sukaldearen, baratzearen eta ukuiluen jakinduria berezia da, baita tresnak, teknikak eta tresneria ere, berezitasun bati erantzuten diote.
|
|
2011
|
|
|
Basoak, pertsonentzat izango du lelotzat ekitaldi horrek, eta pertsonarik gabe basoak agian hobeki biziko liratekeen arren, pertsonek ezinbesteko dituzte basoak, baita hainbat eta
|
hainbat
landare eta animalia espeziek ere.
|
|
|
Substantzia horiek eragin bakteriostatikoa dute, hau da, ez dute uzten mikroorganismoak, alteratzaileak edo patogenoak ugaltzen. Doktorego lanean, mikrobioen aurkako agente natural gisa,
|
hainbat
landare espezietako funtsezko zortzi olio probatu ziren: oreganoa, iltzea, erromeroa, ezkai zuria, te zuhaitza, martorria, salvia eta erramua.
|
|
|
haurrak hainbat zaporetan goiz jartzeak erraztu egiten du gerora elikagai berriak onartzea, eta hori Monell Chemical Senses Center delakoak Philadelphian (AEB) dituen ikertzaileen eskutik dator. American Journal of Clinical Nutrition’ aldizkarian argitaratu zen azterlan horren arabera, aldi jakin batean (10 egun)
|
hainbat
landarez (azenarioa, kalabaza, ilarrak, lekak, patata) elikatu ziren haurtxoak, hainbat aldiz errepikatuak, eta, denboraren poderioz, elikagai mota gehiago irentsi zituzten, inolako zailtasunik gabe. Aldiz, aldi horretan patatekin soilik elikatutako haurtxoek, lehen probaldian azenarioen eraginpean egoteko behin bakarrik, ez zuten azenarioen onarpena areagotu.
|
|
|
Zentro horiek hegazti migratzaileek bidaiaren amaiera lortzeko behar dituzten geralekuetako bat dira, eta, hala, urteko bizi zikloa osatu nahi dute, azaldu zuen Murtziako Gobernuak. San Pedro del Pinatarreko Gatzaga eta Areatzetako Eskualdeko Parkeak 856 hektareako azalera du, eta
|
hainbat
landare eta animalia espezie babesten ditu; horietako batzuk desagertzeko arriskuan daude. Ramsarko Nazioarteko Intereseko Hezeguneen Zerrendan, Itsaso Txikiko urmaelari lotutako hezegune gisa, Eskualdeko Parkea Hegaztientzako Babes Bereziko Eremua (HBBE) ere bada, hegaztiak ugaltzeko eremua baita, hala nola, abozeta arrunta, txenada arrunta, birabola eta pagaza pikegrona.
|
|
2012
|
|
|
Ikerketaren arduradunek Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA) argitaratu zituen datuak erabili dituzte ikerketarako. Datu horietan, pestizida hondarrak erakutsi ziren, osasunerako arrisku nabarmena dutenak,
|
hainbat
landaretan. Hain zuzen, PANek informazio kanpaina bat jarri du martxan, toxiko horiek landareetan duten presentziari buruz.
|
|
|
Laboreen txandaketa.
|
Hainbat
landare familia txandakatzen dira. Helburua da biodibertsitatea bermatzea eta lurzoruen emankortasuna mantentzea, higatu ez daitezen.
|
|
2013
|
|
|
20 horietatik, «funtsezko» deritze, gure gorputza ez baita gai haiek fabrikatzeko eta elikagaien bidez egiteko.
|
Hainbat
landare elikagai konbinatzeak aukera ematen du haien gabeziak osatzeko eta proteina iturri osoa lortzeko Zenbait elikagai iturrik, hala nola haragia, arraina, arrautzak edo esnekiak, organismoarentzat funtsezko diren bederatzi aminoazido dituzten proteinak ematen dituzte, organismoarentzat nahiko kantitate dutenak. Hala ere, beste elikagai batzuek (lekaleek, adibidez) metionina eta zisteina aminoazido gutxi dituzte.
|
|
|
«. Zientzialariek
|
hainbat
landare mota landu dituzte laborategian, eta konturatu dira landare horiek nabarmen aldatzen zutela beren fisiologia egunean zehar, erritmo zirkadianoek bultzatuta (aldagai biologikoen erantzun aldaketak). Adituek landareentzat abantaila gisa katalogatzen dute, substantzia kimikoen maila alda baitezakete eta, hartara, jan ditzaketen intsektu edo belarjaleetatik babestu.
|
|
2014
|
|
|
Zuhaitzek eta landareek karbono dioxidoa (CO2) xurgatzen dute, berotegi efektuko gas nagusietako bat, eta klima aldaketa arintzen dute. 3 Biodibertsitaterako babeslekua dira Hirietako parkeek eta, bereziki, eraztun berdeek edo hiri inguruko berdeguneek, hiriguneen inguruan,
|
hainbat
landare eta animalia espezie osatzen dute. Metropoli egiturez eta gizakiez inguratutako ingurune natural horretako bizitza moldaketa erronka da, eta espezie batzuek modu harrigarrietan lortzen dute.
|
|
|
Terrazan lorategi batek onurak sortzen ditu biztanleen bizi kalitatean, eta erraz antolatzen eta mantentzen da. Lorontzi batzuk nahikoak dira
|
hainbat
landare espezie konbinatzeko bai zoruaren arrasean, bai horma bateko eskegita edo barandiarana, eta etxeko txoko hori berdegune bihurtzen da urte osoan gozatzeko. Artikulu honek terrazan lorategi bat diseinatzeko oinarrizko aholkuak azaltzen ditu, leku honetarako espezie onenak gomendatzen ditu eta bere dekorazio itxurari buruzko zenbait gogoeta ditu.
|
|
2016
|
|
|
Gainerako biztanleen antzera. Egia da landareetan kaltzio gutxiago daukatela eta esnekien kaltzioa askoz hobeki xurgatzen dela, baina badira
|
hainbat
landare elikagai ere, hala nola garbantzuak, kolak, tofua eta almendrak. Izan ere, begetarianoek kaltzio edo proteina gutxiago hartzen badute ere, horrek ez du eraginik hezur dentsitatean, eta, beraz, nekez eragiten dio horrek populazio horren haustura arriskuari.
|
|
2017
|
|
|
Hala ere, «trans gantzak elikagaiei» esaten zaienean, oro har, elikagai ultraprozesatuetan daudenak adierazten dira. Trans gantzak
|
hainbat
landare koipe hidrogenatzean sortzen dira. Horrela, landare olioak (giro tenperaturan likidoak) konposizioa aldatu eta solido bihurtzen dira.
|
|
2018
|
|
|
ur gutxirekin eta beroarekin bizitzeko egokituak, baita kaktusak Espainiako eskualde idorrenetakoak, baina baita sastrakadiak, landare usaintsuak, hala nola izpilikua eta erromeroa eta arteak baso mediterraneoa bereizten dute, eta herrialdeko eskualde askotako berezko landarediaren parte dira (landaredi potentziala, ekologian). 2 Gehitu barietatea lorategiari
|
Hainbat
landare dituen baratze edo lorategi baten ondorioz, honek funtzionatu egiten du ekosistema txiki bat bezala ohiko lorategia baino autonomoagoa, asko behar dituena inputak edo mantentzeko materia eta energia gehigarriak. Bestela esanda?
|
|
2022
|
|
|
Zuku eta irabiaki landuak, infusioak, anpuluak, xarabeak, kapsulak eta elikadura osagarriak dira. Formulazioan
|
hainbat
landare osagai konbinatzen dituzte, hala nola zaldi buztana, lehoi hortza, urkia, astigar xarabea, ortiga berdea, erromeroa, jengibrea eta, are, ikatz aktibatua. Produktu horiek propietate diuretikoak, birmineralizatzaileak, antioxidatzaileak, kolagogak (behazun xixkuan atxikitako bilisa kanporatzea errazten dute) edo toxinen kelatzaileak (gorputzeko toxinak garraiatzen eta kanporatzen dituzte) dituzte.
|
|
|
Mozketa apiriletik irailera bitartean egiten da, espeziearen arabera, baina barruko landare batzuetan arrakasta izan dezake urteko beste une batzuetan ere. Zein landarek errotzen duten uretan Landare guztiak ezin dira moztu eta uretan sustraitu, baina bai
|
hainbat
landare, barrukoak, lorategikoak eta zuhaixkak. Bermatzen dituzten landareak zurezkoak ez diren zurtoin bigunak dira emaitzarik onenak.
|
|
2023
|
|
|
Berberinak argaltzen du? Berberina konposatu kimiko bat da, eta modu naturalean aurkitzen da
|
hainbat
landaretan, hala nola urrezko harian, filodendroan edo Indiako agrakejoan. Elikadura osagarri gisa merkaturatzen da, eta sare sozialetan hedatu da, hala nola Ikt en Tok, argaltzeko ustezko propietateengatik.
|