|
2002
|
|
|
Espainian egindako
|
hainbat
ikerketak erakutsi digute haurtzaroko kolesterol maila altua, neskatila mutikoen arteko loditasun tasen gorakada eta nerabeen artean hipertentsio kasuak gehitu egin direla.
|
|
|
|
Hainbat
ikerketak erakutsi dutenez, kontsumitzaileak produktu bat onartzea haren itxuraren eta, beraz, kolorearen araberakoa da neurri handi batean. Hori da, hain zuzen ere, elikagaietan koloratzaileak erabiltzeko arrazoi nagusia, balio subjektiboa duten produktuak, eta osasunerako arriskurik ez sortzea espero da.
|
|
2004
|
|
|
Hala ere, gure ohiko elikaduran oso kantitate txikia ematen dugu, eta kopuru hori ez da iristen gizabanakoaren beharretara. Era berean,
|
hainbat
ikerketak erakutsi dutenez, haurtzaroan azido linoleiko konjokatua (CLA), omega gantz azidoa (landare eta animalia erreinuan dagoena) kontsumitzeak onura handiak ekar ditzake epe luzean, eta, hain zuzen, ama esneak gantz azido horren kontzentrazio handiak ditu, askoz handiagoak haurrenak baino. CLA jatearen ondorio positiboek, baita bularra eman ondoren ere, gaixotasun kronikoen garapena eragozten dute, hala nola obesitatea, diabetea, aterosklerosia edo hezur desmineralizazioa.
|
|
|
Eraso isila Kasu askotan sintomarik ez dutenez, ohikoa da mikroinfarto horiek zenbait hilabete edo urte “ezkutatuta” egotea eskanerra egin arte, eta horregatik dira beharrezkoak zenbait kontrol. “Oso adi egon behar da,
|
hainbat
ikerketak erakutsi baitute eraso nabaria izan duten pertsonek dementzia baskularra edo Alzheimerra izateko arrisku handiagoa dutela”, dio adituak. Era berean, ezin da ahaztu garuneko infartua izan dela, eta horrek mota horretako beste infartu batzuk izateko arrisku handia dakarrela, eta miokardio krisi bat izateko arriskua ere areagotzen duela.
|
|
2005
|
|
|
Halaber, komeni da jakitea talka eginez gero, abiadura txikian gertatzen bada ere, haurraren pisua tona bateraino irits daitekeela, eta, beraz, ezinezkoa izango litzatekeela hura atxikitzea.
|
Hainbat
ikerketak erakutsi dutenez, auto aulkiak oso garrantzitsuak dira haurrak seguru ibiltzeko. Behar bezala jarrita, zirkulazio istripuek eragindako haurren heriotza asko saihesten dituzte.
|
|
2007
|
|
|
Material porotsuen artean, karbono nanoegiturak begiz jota zituzten ikertzaileek, haien masa txikia eta adsortzio gaitasun handiagatik. Hala ere,
|
hainbat
ikerketek erakutsi dute karbono nanohodien kasuan hidrogenoaren eta karbonoaren elkarrekintza oso ahula dela, eta hidrogenoa biltzeko karbonoan oinarritutako material porotsuak erabiltzekotan, elkarrekintza horrek indartsuagoa izan behar duela.
|
|
|
Zergatik?
|
Hainbat
ikerketak erakutsi dute konposatu horiek gai direla odoleko kolesterol maila murrizteko, batez ere, kolesterolaren absortzioa saihesten dutelako. Datu garrantzitsua da hori.
|
|
|
Topaketa horretan, Espinosak Mediterraneoko dieta ordezkatzen duen milaka urteko altxorraren azterketa, ikerketa eta hedapena sustatzearen alde egin zuen. Ministroak gogorarazi zuen
|
hainbat
ikerketak erakutsi dituztela elikadura mota horrek osasunerako dituen onurak. UNESCOren Gizateriaren Kultura Ondare Ez materialaren zerrendan egon liteke Horrez gain, nabarmendu zuen dieta mediterraneoak tokiko ekoizpena eta kontsumoa sustatzen dituela, ingurumena errespetatzen duen nekazaritza sustatzen duela eta eskualdeko trukeak eta ekimenak sustatzen dituela, eta kultura elkarrizketa, ezagutzen eta teknologiaren transferentzia eta Mediterraneoko komunitate guztien ekonomia eta gizartea suspertzen laguntzen duela.
|
|
2008
|
|
|
• Emaitza horiek bereziak badira ere, orokorrean koherenteak dira orain arte egindako
|
hainbat
ikerketek erakutsitakoarekin, esate baterako, duela gutxi Baxok eta besteak (2006) argitaratu duten ikerketako emaitzekin. Baina horri buruz ez gara orain mintzatuko.
|
|
|
Hala ere,
|
hainbat
ikerketak erakutsi dute badirela loturak elikagaien eta geneen artean.
|
|
|
Hala ere,
|
hainbat
ikerketak erakutsi dute nekazaritza biologikoa iraunkorragoa dela.
|
|
|
Jogurta elikagai bereizgarria da; izan ere, nutrizio ezaugarri interesgarrietatik (kalitateko proteinak, kaltzioa, fosforoa eta B2, A eta bitaminak) eratorritako ondorio osasungarria lortzeko, dituen mikroorganismoei lotutako efektua gehitzen zaio.
|
Hainbat
ikerketak erakusten dutenez, jogurtak elikagai probiotiko gisa dituen ekintza organiko osasungarriak mikroorganismo biziak dira. Mikroorganismo horiek, kantitate nahikoetan irentsiz gero, eragin positiboa dute osasunean, eta eragin hori jogurtak dituen elikagaiaren nutrizio ondorio konbentzionalen gainetik dago.
|
|
|
Sarraskia da haien hitzetan, eta alferrikako neurria.
|
Hainbat
ikerketak erakutsi duten moduan, gainera, hegazti kopurua kontrolatzeko metodoa ez da eraginkorra, etikoki krudela eta onartezina izateaz gainera.
|
|
|
Kasu horretan haurrek euskara eta gaztelania primeran ikasten dute, haurrek kalean ikasten dutelako". Mikeok nabarmendu zuen
|
hainbat
ikerketek erakusten dutela ereduak hirugarren hizkuntza ikasteko abantaila ematen duela. Bestalde, gaineratu zuen ikasleek ereduen aldaketa egin dezaketela.
|
|
2009
|
|
|
Minbizi zelulek folikoarekiko afinitate berezia dute. Azken urteetako
|
hainbat
ikerketak erakutsi dute azido folikoaren errezeptoreak ugariak direla hainbat minbizi motatan, baina mugatuak direla ehun osasuntsuetan. Esan daiteke zelula horiek bitamina honen kantitate handiak behar dituztela azkar hazi ahal izateko.
|
|
2010
|
|
|
Energiaren kudeaketa Imagen: Rob Owen Wahl
|
Hainbat
ikerketak erakutsi dute erlazio estua dagoela mikrobiomaren gizakiarekin batera bizi diren mikrobioen gene multzoa eta metabolismo energetikoan eta, beraz, obesitatearen sorreraren kausetako batean dituen eraginen artean. Emaitza gehienak bat datoz esatean mikrobiota edo hesteetako floraren bakterio nahasketa batzuek obesitatea babestu edo, alderantziz, antola dezaketela.
|
|
|
Asetasunean eragina duten faktoreak dira osaera elikagarria, hau da, proteinen, koipeen edo zuntzaren edukia, bai eta prestatzeko modua ere (koipe gehiago edo gutxiago, egosketa luze samarrak).
|
Hainbat
ikerketak erakutsi dutenez, gehien asetzen duten elikagaiak egoki erabiltzeak aukera ematen die pertsona lodiei pisua galtzeko, beste dieta batzuk egitean sentitzen duten gosea izan gabe. Elikagaien asetasun indizea Gosea asetzeko eta lasaitzeko gaitasuna desberdina da elikagaientzat, baita kaloria kopuru bera kontsumitzen denean ere.
|
|
2013
|
|
|
|
Hainbat
ikerketak erakusten dute haurrei zerbait janarazteak ezinikusiak eragiten dituela eta horiek haurtzaro guztian iraun dezaketela.
|
|
|
|
Hainbat
ikerketak erakusten dutenez, haurdunaldian arazo jakin batzuk dituzten emakumeek etorkizunean diabetesa izateko aukera handiagoak dituzte. Haurdunaldiaren hiru konplikazio aztertzen dira artikulu honetan, eta, haurdunaldiaren ondoren, emakumearentzat diabetesaren arriskua areagotzen dute:
|
|
|
Alde batetik, etorkizuneko belaunaldia delako, etorkizuneko jendartea hezurmamitu eta gidatuko duena, alegia. Eta, bestetik,
|
hainbat
ikerketak erakusten dutelako gazte garaian finkatzen eta izaten direla hizkuntza erabilera nagusiak; hots, nagusiki hizkuntza batean edo bestean bizitzeko erabakia gazte garaian hartzen dela.
|
|
2014
|
|
|
Cenozek adierazi digunez, AEB eta Britainia Handiko
|
hainbat
ikerketak erakusten dute etorkin umeek gurasoek baino hobeto ikasten dutela atzerriko hizkuntza. Alabaina, horrek ez du esan nahi, besterik gabe, umeak direlako hobeto eta azkarrago ikasten dutenik:
|
|
|
Adibide batzuk ere eman ditu: "
|
Hainbat
ikerketatan erakutsi dute lotuta daudela elikadura, immunologia sistemaren erantzuteko gaitasuna, eta etorkizunean gaixotasun autoimmune bat garatzeko arriskua. Esaterako, diabetesa ikertzeko saguetan ikusi da digeritu gabeko soja proteinak emateak edo behi esnearen albumina emateak azkartu egiten dituela prozesu autoimmuneak.
|
|
|
Beste hitz batzuekin esateko, jendeak juzguen araberako ezaugarri jakinak egozten dizkie talde jakinei, euren izaerari ez badatxezkie ere.
|
Hainbat
ikerketak erakusten dutenez, gizonei lotzen zaizkien ezaugarriak eta emakumeei lotzen zaizkienak oso bestelakoak dira. Fernberger (1948) ikertzaileak nabarmentzen duenez, gizonak emakumeak baino zuhurragoak direla uste da.
|
|
|
Hori adierazten dute kontsumo globaleko joeretan espezializatutako Trendwatching en.
|
Hainbat
ikerketak erakusten dute erru kontsumoak gora egiteko joera duela. Munduko herritarren bi herenek gizartea eta ingurumena arduraz erosi nahi dituzte, 2013an GloEscan, Sustain Ability eta BBMG erakundeek argitaratutako txosten baten arabera.
|
|
|
Jamie In Bytown Pisua handitzea haurrengan: gertaerak, arrazoiak eta konponbideak Nahiz eta elikadura eta jarduera fisikoa eskoletan ez diren idealak,
|
hainbat
ikerketak erakusten dute haurrek baino pisu handiagoa izateko arriskua handiagoa dela udan. Horrela erakutsi zen 2007ko apirilean argitaratutako ikerketa interesgarri batean, eta halaxe erakutsi zuten 2013ko uztailean Moreno eta Houstonen, Baylor College of Medicine, bost urtez 5.588 adingaberen pisuaren bilakaera aztertu ondoren.
|
|
2016
|
|
|
Nolanahi den, alde handiena aitortua izatean datza, izan ere,
|
hainbat
ikerketak erakutsi dutenez (Iurrebaso, 2012), norberak aitortzen duena
|
|
|
Zigarrokinak, munduko hondakin sortzaile nagusia Irudia: hire
|
Hainbat
ikerketak erakusten dute zigarrokinak mundu osoan isurtzeak sortzen duen hondakin kantitate izugarria duela. Itsasertzaren Amerikako Elkartearen aldizkariko artikulu batek ziurtatzen zuen munduan zaborra biltzeko modurik ohikoena direla, planeta osoan milioika kilo barreiatuta.
|
|
2017
|
|
|
behar baino proteina gehiago hartzen dira gure gizartean.
|
Hainbat
ikerketak erakusten dutenez, Espainiako biztanleen batez besteko proteina kontsumoak gomendioak gainditzen ditu, bai Espainiako herritarrentzat Erreferentziazko Didietetikoak erabiltzen badira, bai Elikadura Segurtasunerako Europako Agintaritzak gomendatutakoak (EFSA), esaterako, Estatu Batuetako Dietary Reference Intakes (DRI). Oro har, proteinen, hestebeteen eta bestelako deribatuen, arrainen eta itsaskien, arrautza eta itsaskien, eta esnekien eta deribatuen kontsumoak zehazten du proteina kontsumoa; eta, azkenik, landare jatorriko proteina iturri eta fruitu lehorrek.
|
|
2018
|
|
|
Jakina, hori guztia baldin eta betetzen bada" euskaldun legitimotzat" sentitzea lagungarri izango dela euskara lehen hizkuntza bezala transmititzeko orduan. Horra hor, beste
|
hainbat
ikerketek erakutsi eta erakutsi dutena alboratu gabe, azpimarra daitekeena: euskal hiztun berrien legitimotasuna eta erabilera naturala ingurune hurbilean eta sozialean duen presentziarekin lotura zuzena du; sareak behar dira, hurbilekoak eta distantzia ertainekoak.
|
|
2019
|
|
|
Hori dela eta, gazteekin gai honen lanketa egiteari ezinbestekoa deritzogu. Berriki atera den" Formación del profesorado en cuestiones de género" 2018ko artikuluak dioen moduan eta beste
|
hainbat
ikerketak erakutsi izan duten moduan, nahitaezkoa da eskola curriculumean sexismoaren eta indarkeria matxistaren kontrako lanketa esplizitua txertatzea. Hala ere, aurretik aipatu dugun arazo handi bat dago honen guztiaren atzean:
|
|
|
artikulu honetan. Gizarte harremanak ez dira kaltegabeak.
|
Hainbat
ikerketak erakutsi dutenez, pertsonek kiloak irabazteko joera dute lagunek gehiegizko pisua dutenean, eta argaltzeko joera handiagoa dute lagunak meheak badira. Gizentasuna ez da kutsakorra, baina bizimoduak eta normaltasun ereduak bai.
|
|
2020
|
|
|
Nafarroako gainerako zonaldeetan eta Ipar Euskal Herrian, ehunekoak baxuagoak dira, baina goranzko joera erakusten dute. Nolanahi ere,
|
hainbat
ikerketak erakutsi digute DBHtik ateratzen diren ikasle askoren hizkuntza maila ez dela nahikotasun mailara iristen. Ezagutzaren unibertsalizazioan eta hobekuntzan jarraitu dugu.
|
|
|
Haren esanetan, «gizarteratzeko beharrezkoa» izango da presoak egindako minaz «gogoeta kritikoa» egitea. Dena dela, berriro esan du kontzeptuan dagoela aldaketa; hau da, gizarteratzea gertatu aurretik presoak Euskal Herriratu edo hurbildu behar direla; izan ere, aipatu du
|
hainbat
ikerketak erakutsi duela urruntzeak ez duela gizarteratzean lagundu. Frantziako Gobernuaren gauza «berdin berdina» proposatu dutela adierazi du.
|
|
|
Izan ere, lan merkatuan posizio hobeagoa dutenen artean etxeko eta zaintza lanak merkantilizatzea kontziliaziorako estrategia izan da.
|
Hainbat
ikerketak erakutsi du merkantilizazioa bikote heterosexualetan sarritan agertzen den gatazkari irtenbidea emateko estrategia izan dela (Agirre Miguelez, 2014; Gonzalez eta Jurado Guerrero, 2009): gizonen inplikazio eza dela-eta eztabaidatzen ibili beharrean, bikote askorentzat lan horiek egingo dituen beste emakume bat kontratatzea bide errazena da.
|
|
2021
|
|
|
behar adina garrantzi eman ez zaion arren, hezkuntza emozionalak tokia izan behar du Euskal Herriko hezkuntza curriculumean. Izan ere,
|
hainbat
ikerketak erakusten dute alderdi emozionala ikasleen garapen prozesuetan eta ikasleen ongizatean garrantzizko faktore bat dela. Hezkuntza emozionalaren helburuak bizitzako erronkei hobeto aurre egiten lagunduko duten gaitasun emozionalak garatzea da, ongizate pertsonal eta soziala edukitzea.
|
|
2022
|
|
|
Hori da.
|
Hainbat
ikerketak erakusten dutenez, eta oso gauza esanguratsua da gure gizarte generizatuei dagokienez, eskala sozialeko sektorerik popularrenetan, emakumeek kudeatzen dute familiako aurrekontua, haiek betetzen dituzte agiri administratiboak eta oro har haiek arduratzen dira etxeko finantzez. Aldiz, hierarkia sozialean gora egin ahala, diru gehiago dagoenean, gizonak arduratzen dira horretaz, eta zer esanik ez optimizazio fiskalari lotutako kontuez ari garenean.
|
|
2023
|
|
|
Buruzagiek segurtatzen dute Lutzerathetik ikatza ateratzea ezinbestekoa dela Europak krisi energetiko larria bizi izanez. Aktibistek kontestatzen dute,
|
hainbat
ikerketek erakustera emaiten dutela berotze globala 1, 5° tara atxikitzeko helburua ez dela bateragarria Lutzerath en funtzionamenduarekin.
|
|
|
Orain arte ordu aldaketaren aldeko argudio nagusia energia ekonomia izan da. Baina gaiari buruzko
|
hainbat
ikerketek erakusten dute ordu aldaketarekin lotu irabazia ez dela hain esanguratsua.
|
|
|
|
Hainbat
ikerketek erakutsi digutenez, musika lasaitzaileak bihotz erritmoa, arnasketa erritmoa eta odol presioa eraisten ditu. Baina musikaren efektuak ez dira iraunkorrak.
|
|
|
|
Hainbat
ikerketek erakutsi digutenez, musika lasaitzaileak bihotz erritmoa, arnasketa erritmoa eta odol presioa eraisten ditu. Baina musikaren efektuak ez dira iraunkorrak.
|
|
|
zahartzeak eztabaidak piztu ditu osasunari eta adinekoei bideratutako arreta eredu instituzionalen inguruan, pertsonarengan eta komunitatean ardaztutako ikuspegi berriei bide emanez (Martmez Bujan, 2019; Nolan et al., 2014).
|
Hainbat
ikerketak erakutsi izan duten moduan, mendekotasun egoerak, zaurgarritasunak eta zaintza beharra izateak zahartzearen alde iluna eta beldurgarria irudikatzen dute (Torres et al., 2015; Wachelke eta Contarello, 2010). Orain aipatutako faktore horiek kontsideratuz, ikerketa honek balio kulturalei, erakundeei eta harremanei dagokienez pertsonek egunerokoan bizi eta kudeatzen dituzten tentsio eta gatazkak azaleratzen ditu.
|