|
2010
|
|
|
Hala ere, Zumthorren salaketa aukerakoa da alfabetatzearekin eta gramatikatzearekin beste balio batzuk galdu egin direla ez ahazteko eta balio horietatik batzuk errekuperatzeko.
|
Hainbat
idazlek konprenitu du gertaera hori, Juan Goytisolok esate baterako, 1034 Mendebaldeko begiz baina belarri sentiberekin entzun dituenean Marrakexeko azokako kontalarien arabiera, amazigera edo banbara oihartzunak.
|
|
2012
|
|
|
Liburua al da ona eta telebista al da txarra? Morenoren liburuak hainbat ideia, zuzen ala oker, ematen dizkigu ezagutzera eta hainbat eta
|
hainbat
idazlek eta kritikok esandakoak ere jartzen dizkigu begien aurrean. Dudarik ez, azkarrak eta ospe handiko omen diren idazleek ere tontakeria ugari bota izan dituzte, inolako gogoetarik gabe, inolako beldurrik gabe, beren irakurleen aurrean.
|
|
|
Gerra zibila dela eta, nahikoa da irakurtzea Barojak 1938an (hots, gerra zibila indar betean zegoenean) idatzi zuen artikulua, bertan esaten diren astakeriak, ikusteko askotan esan den" barojiar neutraltasun" hori guztiz gezurra eta faltsua dela. Gerra zibilaren hasieran, 1936an,
|
hainbat
idazle eta intelektualek Errepublikaren aldeko manifestua sinatu zutenean, Barojak ez zuen ezer jakin nahi izan. Morenok erakusten dizkigun agiriek ez dute dudarako tarterik uzten, esate baterako, guztiz beldurgarria suertatzen da irakurleak topo egiten duenean Pio Baroja guztiz erreakzionario eta arrazista batekin, halako miresmena erakusten duena, inolako lotsarik gabe gainera, Adolf Hitler deitzen zen indibiduo batekiko.
|
|
|
Literaturaren munduan aspalditik ari garenok ez gara ni ez behintzatbatere harritu hura irakurtzean.
|
Hainbat
idazlerekin eta hainbat libururekin egin eta egiten diren injustiziak kontaezinak baitira. Eta berdina da kritika latza eta aurkakoa denean, alderantzizkoak ere maiz suertatzen baitira.
|
|
|
70.000 bat liburu kaleratzen badira eta ikusita zenbat kritika egiten zaizkien
|
hainbat
idazle eta libururi, bada, esango didazue non geratzen diren milaka eta milaka autore eta obra.
|
|
|
Mito horri sinesmen ezetik nola heldu, ez zen Asierren kezka soilik: hainbat eta
|
hainbat
idazlek onartu zuten desafio hori, hala nola Normal Mailer ipar-amerikarrak, Ebanjelioa semearen arabera idatzi zuenean, edo Jose Saramago portugaldarrak, Ebanjelioa Jesukristoren arabera lanean. Originaltasun gutxi, beraz, eta berez.
|
|
2015
|
|
|
Xabier Amuriza ez dut gustukoa izan 1996ko azarora arte. Ohikoa duenez, Jakin aldizkariak urteko azken zenbakian errepasoa egin zion joandako urteari, horretarako
|
hainbat
idazleren iritziak bilduz. Tartekoa izan zen Xabier Amuriza, zeinak opetsi baitzigun" Bi euskal hiztegi berri batera" artikulu klaribidentea.
|
|
|
Iraultza kultural bat suertatzen ari den zantzuak ditugu. Nire iritziz, neurri batean bederen, erreakzio hutsez abiatu da iraultza hura, euskal identitate berezko eta beregainekoa goitik behera deuseztatu nahian aritu diren
|
hainbat
idazle eta pentsalarik xaxatuta erreakzionatu baitute euskal Zeraren jarraitzaileek. Deuseztatze eta eraiste haren kontra, eta hark eraginda, euskal Zeraren funts berriak topatzen aritu da euskaltzale masa, sarritan zuzen zuzenean kontrara jotzeko asmoz eta berezko eta bere baitan den Izaki horren objektibotasun egiazkoa defendatzeko asmoz.
|
|
|
Iraultza kultural bat suertatzen ari den zantzuak ditugu. Nire iritziz, neurri batean bederen, erreakzio hutsez abiatu da iraultza hura, euskal identitate berezko eta beregainekoa goitik behera deuseztatu nahian aritu diren
|
hainbat
idazle eta pentsalarik xaxatuta erreakzionatu baitute euskal Zeraren jarraitzaileek. Deuseztatze eta eraiste haren kontra, eta hark eraginda, euskal Zeraren funts berriak topatzen aritu da euskaltzale masa, sarritan zuzen zuzenean kontrara jotzeko asmoz eta berezko eta bere baitan den Izaki horren objektibotasun egiazkoa defendatzeko asmoz.
|
|
|
(Tolosa, 1803) argitaratu ondorengo urteetan, eta ospetsu da gaur egun ere, batez ere bera hil ondoren azaldutako Eracusaldiac (Tolosa, 1850) liburuari esker. Laudorio asko jaso ditu ordudanik, eta Orixerena(" Idaztankera argia du, izkera erraza, garbia, irakurriago ta maitagarriago dena") Koldo Mitxelenak, Luis Villasantek, Antonio Zavalak, Ibon Sarasolak, Enrike Zabalak eta beste
|
hainbat
idazle eta jakitunek berritu dute. Iritzi on guztiak Koldo Izagirrek honela zehaztu zituen, Xabier Mendigurenekin batera egin zuen Euskal Literaturaren Antologia liburuan (Elkar, 1998):
|
|
2016
|
|
|
egundoko balioa dute artikuluok euskal literaturaren historia osatzerako orduan: batetik, Bidadorrek
|
hainbat
idazle eta testu ahanzturatik atera zituelako, edota, zuzenean, ordura arte ezezagun zirenak plazaratu zituelako. Bestetik, eta testuen oparotasunari erreparatuta, euskal literatura izan denaren ikuspegi zabal, aberats eta betea ematen dutelako.
|
|
|
Liburua bere giroan ezarri behar da, Aitzolek, Altubek eta bestek euskara mintzatua eta euskara idatziaren artean orduan atzematen zen nasa sakonari buruz ondutakoen parean. Ibar betiere benetako euskal senaren eta ildo herrikoiaren aldeko sutsua izan zen,
|
hainbat
idazlek zerabilen euskara zaildu eta ulergaitzari aiher:
|
|
2017
|
|
|
2016an egungo nafar narratibaren bilduma bat aurkeztu zekigun,
|
hainbat
idazleren narrazioekin osatua. Euskarazko presentzia bi idazleren lanera mugatzen zen; hots, indarrean dagoenari jarraiki, marginalian eta ikusezin geldituz.
|
|
|
Ekimena aitzina eramateko,
|
hainbat
idazlerekiko kontaktuak lortu behar izan ziren (horretan, Jesus Arana eta Iñaki Azkonaren laguntza ezinago baliosa izan zen). Ondoren, asmoaren berri ematearekin batera Nafarroa Garaiko zein Behereko 40 idazle baino gehiagori, parte hartzeko gonbita luzatu zitzaien (malgu, baina oinarrizko, eta ohiko, baldintzetan:
|
|
2018
|
|
|
Baina, OAren planteamenduko" prosa", nire ustez, antikulturala da errotik. Ez da bakarrik irismen ezinago laburrekoa dela, baizik eta, gainera, ukatzera datorrela prosak aldean daraman eraiketa kulturalaren zentzua,
|
hainbat
idazle belaunaldiren tradizioaren fruitua izatearena. Eta hori, antza, dialektoaren aitzakian.
|
|
|
Halaber, XX. mendeko nafar kazetari euskaldunei buruzko lan bat plazaratu zuen eta beste bat Sakanako idazleen inguruan. Horretaz gainera, Euskaldunon Egunkariaren Nafarkaria gehigarrian euskal literaturaz aritu zen, eta han Tapiaren lanaz gainera, gerra aurreko antzerkiaren egoeraz mintzatu zen, eta halaber
|
hainbat
idazleren lanaz ere; honako hauek esaterako: Blas Alegria, Fernando Urkia, Eladio Espartza eta Jenaro Xabier Vallejos jesulaguna.
|
|
|
Hurbilpen honen bidez, hobeki ulertuko dugu Iruñea nola bilakatu zen euskararen hilobia XIX. mendean zehar, nahiz eta oraindik erabilia izan edo euskararen aldeko mugimendu intelektuala jaio, Asociacion Euskara de Navarraren eskutik, garaiko
|
hainbat
idazle eta intelektual ospetsuk bultzaturik. Geroxeago itzuliko gara elkarte honengana, baina, nahiz eta garrantzi eta balio handiko lana egin, argi dago bere ekinbidearen bidez ezin izan zuela gainditu gazteleraren nagusitasunaren aldeko prozesua (Nieva Zardoya, 1999).
|
|
2019
|
|
|
Lokala eta unibertsala elkarrengandik hurbil samar egotea ez da inondik ere berria. Esate baterako, behin baino gehiagotan gertatu izan da gerora handitzat hartu izan diren hainbat eta
|
hainbat
idazlek euren inguru hurbilenaz idatzi izan dutela.
|
|
2022
|
|
|
Egin dezagun orain jauzi Bilboraino eta eman diezaiogun behako arin bat hiri horretan biltzen zen" Pirinioko Eskola Erromatarra" izeneko lagunarteari,
|
hainbat
idazle maurrasiarrek osatzen zutena Lyon d’Or kafetegiko tertuliaren inguruan eta zeinean askok ikusten baitute faxismo espainiarraren hazia edo aitzindari kulturala. " Pirinioko Eskola Erromatar" horretako kidetzat aipatu ohi dira, besteak beste, Rafael Sanchez Mazas, Pedro Mourlane Mitxelena, Fernando de la Quadra Salcedo, Ramon Basterra, Jose Felix Lekerika, Jazinto Mikelarena, Pedro Egillor, Joakin Zuatzagoitia eta Jose Maria Salaberria.
|
|
|
Baina gogoratzen dut seme alabok gaztetxotan irakurtzen genuen gehiena irakurtzen zuela berak ere: Heidi, Mujercitas, La cabaña del tio Tom, eta Bruguera argitaletxeak kaleraturiko
|
hainbat
idazleren eleberri Jules Verne, Emilio Salgari, Karl May, Robert Louis Stevenson, Jack London, Miguel de Cervantes, Charles Dickens, Alexandre Dumas, Walter Scott eta beste idazle askorenak. Argitalpen politak ziren Bruguerakoak eta oso erakargarriak telebistarik eta irudizko aukera handirik ez zegoen garaietan.
|