|
2003
|
|
|
Kontraste gizona zenik ezin uka: seigarren agindua ez bazuen askorik errespetatzen eta moral kontuetan lasai samarra bazen ere,
|
hainbat
apaiz euskaltzaleren adiskidea izan zen (Pascual Iturriaga, Lardizabal...); bestetik, euskal tradizio zaharra eta baserritarraren bizimodu umila mila eratara goretsi bazituen ere, liberalismoak eta hiriko bizimoduak ikaragarri erakartzen zuten.
|
|
|
Espainian, eliz hierarkia, kleroa eta horien inguruko erakunde guztiak altxamendu militarraren alde jarri ziren; Euskal Herrian, berriz, apaiz eta fededun ugarik batasun hori hautsi egin zuen, neutral agertuz edo zuzenean errepublikarren alde azalduz. Euskal probintziak bereganatzean, irabazleek apaiz nazionalista horien kontra errepresio bortitza jarri zuten martxan(
|
hainbat
apaiz hil, kartzelaratu edo desterratu egin zituzten), Mateo Mujika ere elizbarrutitik egotzi egin zuten eta Gasteizko Seminarioa itxita egon zen. Euskal eliztar  horien egoera petralak agertu zuen ondoen bere burua Guru  tzada erlijioso bateko garailetzat aurkezten zuen estatu frankistaren kontraesana:
|
|
2007
|
|
|
Horrekin batera, Broussainek Azkueri hitz egin zion Martin Guilbeau Akademiakide izendatzearen egokitasunaz, errepublikazalea izan arren. Aita Sainduaren Errepublikaren aldeko Entziklikaren ondorioz,
|
hainbat
apaiz errepublikar zeuden?; Maurice Harriet eta Emmanuel Inchauspe akademiakide komenigarritzat ere jo zituen Broussainek285.
|
|
2008
|
|
|
Nelly Arrobo Fundacion Pueblo Indio del Ecuador eko kide da, hogei urtez herri indigenen eskubide eta duintasunaren alde lan egin duen taldea. Xede horrekin sortu zuen Leonidas Proaño apezpikuak, eliza katolikoaren korronte nagusiekin bat ez zetozen beste
|
hainbat
apaizek ere Latinoamerikako hainbat herritan egin duten moduan. Erronka hori Nelly Arrobok hartu zuen bere gain, beste lau kiderekin batera, eta urte hauetan guztietan hamaika proiektu gauzatzeaz gain, Ekuadorren bizi izan diren indigenen mugimendu politikoak lagundu dituzte.
|
|
|
«Gure erriaren oitura zar ta oberenen esirik itxiena ta esi onetan idekitzen diren ataka guziak euskalerriaren ta euskalerriko oitura garbienen galbidea euskera dala oartu gabe nonbait, errez samar utzi diote[
|
hainbat
apaizek] erderari beren erri ta elizetan sartzen»212.
|
|
2010
|
|
|
hobetsiz; esan ere, esango didazu, nola gutxiets ditzakedan Elizaren dogmak, baina Elizaren barruan beti egon izan dira bi eliza: bata arauzalea, gehiengo batek osatua eta Erromarekin guztiz lotua; bestea, ebanjelioari atxikiagoa eta libreagoa; nire bilakaera, berriz, batetik besterainokoa izan da, muturretik muturrera, alegia?, ez nire buruhausteak izan gabe, bolada batean. Euskal Herriko
|
hainbat
apaiz eta fraidek karta ezagun hura sinatu genuèn garaian, non Zamorako espetxean preso zeudèn apaizei geure baldintzarik gabeko elkartasuna adierazten baikenien, zalantzan ibili bainintzen, Eliza utzi ez utzi?
|
|
|
ezkutuko gaizkile organizazioa. Ba, Munillak izen horren pean emanik zituen Gipuzkoako hainbat eta
|
hainbat
apaiz; ez naiz sartuko apaizetako bakoitzari zer leporatzen zion esaten. Baina mafia izenpean sartzea bera aski larria da.
|
|
|
Gainera —zer arraio! —, zure izkribuak ere eragin dizkit barre txiki batzuk, baita barre handiak ere aldika, hala nola Jauna hartzen duten emakumeak bigamo edo poligamotzat jotzen dituzunean, baita gizonak homosexualtzat ere, ez nolanahiko argudioekin... baina kontzilio berriarekin gauza asko aldatu dira, eta jakizu eliztar askok eta askok geure egiten ditugula Berengario Tours-ekoaren ideiak, Elizak bere garaian kondenatu zituenak, eukaristia sinbolikoa baztertuz eta haragizkoa —kanibalismoa, ondorioz— hobetsiz; esan ere, esango didazu, nola gutxiets ditzakedan Elizaren dogmak, baina Elizaren barruan beti egon izan dira bi eliza: bata arauzalea, gehiengo batek osatua eta Erromarekin guztiz lotua; bestea, ebanjelioari atxikiagoa eta libreagoa; nire bilakaera, berriz, batetik besterainokoa izan da —muturretik muturrera, alegia—, ez nire buruhausteak izan gabe, bolada batean —Euskal Herriko
|
hainbat
apaiz eta fraidek karta ezagun hura sinatu genuèn garaian, non Zamorako espetxean preso zeudèn apaizei geure baldintzarik gabeko elkartasuna adierazten baikenien— zalantzan ibili bainintzen, Eliza utzi ez utzi...
|
|
|
Kristau sustraiak alde guztietan ageri dira hemen, eta elizak berak asko egin du herri honen hizkuntza, kultura eta artearen alde. Direla urte batzuk, eliza osoan oso estimatuak ziren hemendik joaten ziren
|
hainbat
apaiz, eta gizon emakume erlijiosoak. Eta asko dira, gaur egun oraindik, mundu osora joan diren euskaldun misiolariak.
|
|
|
Pelikularen estreinako egun berean, Erroman, Aita Santuak Apaizen Jubileuko Urtearen amaiera ospatu du, mundu osotik joandako hamabost mila apaizekin batera. Eta paradoxa bada, Apaizen Jubileuko Urte horretan zehar hain juxtu, han eta hemen
|
hainbat
apaizek egindako bekatu larriak argitara eman izana.
|
|
2011
|
|
|
Hortik, Salmoak kanta liburuak eta ondoko bertsioek zabalkunde eta erabilera mugatua izatea aldi labur baterako izan zirelako. Beharbada, musika aldeko egituraketa bera ere zailegia gertatzen zen
|
hainbat
apaiz eta eliztar erabiltzailerentzat.
|
|
|
Bai.
|
Hainbat
apaiza kontrabandista izanak ditugu, bai kostaldeko herrietakoak baita mendi aldekoak ere.
|
|
|
Bestalde, 1888an Fleury Hottot izendatu zutenean Baionako apezpiku, haren osasun eskasa zela-eta, askoren ustea izan zen ezin izango ziela aurre egin zituen ardura guztiei. Orduan, Lavigerie kardinala, hain justu Kanbora egonaldi baterako etorria, saiatu egin zen Arnaut Abadia apezpikuaren laguntzaile izendatzen,
|
hainbat
apaiz eminenteen zirikaldiak tarteko. Kontua da indiskrezioren batek proiektua jakinarazi ziola Fleury Hottot apezpikuari, eta Arnaut Abadiak harengana joan behar izan zuen bere burua zuritu eta desenkusak aurkeztera.
|
|
2012
|
|
|
Lapurdiko mugaldeko herrixketan ere deportazioak jasan behar izan zituzten.
|
Hainbat
apaiz Hegoaldera atzerriratu zen ez zeudelako prest apaizgoaren konstituzio zibila zin egiteko eta onartzeko, hau da, Erromako Aita Santuaren agintaritza guztien gain zegoelako. Baina aurrerantzean, nazio estatu liberaletan agintaritza zibilaren nagusitza, hau da aginte sekularra baino ez zen onartzen.
|
|
2014
|
|
|
M. Azkue(), herri musikaren bilketan jardundakoa (etako) eta aldi berean musikagilea bere opera eta bestelakoekin (gogorarazi izan denez, oso maitea zuen Azkuek bere musika sorkuntza). Parrokien inguruetan sortu ziren abesbatzak eta
|
hainbat
apaizek herrietan eskainitako musika hezkuntza, maitatuak izan dira gure artean.
|
|
2015
|
|
|
Nolabaiteko orokortasuna ahalbidetzen duten euskal forma femenino eta maskulinoetara itzuliz, hiru mende igaro ondoren, haien aurkako gerra izugarria jasan izan dutela ikus dezakegu. Haien aurka borrokatu ziren
|
hainbat
apaiz gramatikari XVIII. XIX. mendeetan, Añibarro beste beste (Alberdi Larrizgoitia, 1969).
|
|
2017
|
|
|
Edo hor hasi zen biraren hasiera, behintzat. Aita Santu izendatu zutenerako, urteak eman zituen Fedearen Doktrinarako Kongregazioan lanean, eta
|
hainbat
apaiz abusatzaileren kasuak ezagutu zituen han lehen eskutik. Macielena, tartean.
|
|
|
MARKEL JONTXUrekin doa, oinez.
|
Hainbat
apaizekin gurutzatzen dira.
|
|
|
Hori zela eta, Callejak debekatu zuen izen horren erabilera. Mexikoko independentisten mugimendua zapuztu nahian, Elizako apezpikuek eta
|
hainbat
apaiz eta fraidek ere bereak eta bost egin zituzten insurjenteak gaitzetsiz; baina emaitzak ez ziren izan espero zituztenak. Izan ere, Eliza izan zen hitz madarikatu horri zabalkunderik handiena eman ziona, gogoz kontra eman bazion ere, ‘insurjente’ hitza iraintzat hartuta hizpide baitzuten behin eta berriz elizkizunetan, erreboltarien maltzurkeriak salatzeko eta gaitzesteko.
|
|
2018
|
|
|
Igande gauean, Antena3en, bigarrenez Spotlight filma ikusten ari nintzela, mugarri berak eman zidan arretan. Massachusetts hiriko
|
hainbat
apaizek egindako sexu erasoak salatzeko lanean ari den kazetari taldeak erabaki bat hartu behar du: mira erasotzaileengan jarriz duten informazioa argitara ematen lehenak izan edo erakundeak gertakariak ezagutu eta babesten zituela frogatzen saiatu, horrek esklusiba galtzea ekar badezake ere.
|
|
|
Txillardegik garaiko joera politiko abertzaleen arabera osatu zuen Baionako Biltzarrerako lantaldea. Beraz, baziren ETAkoak, EAJkoak, Enbatako bat eta
|
hainbat
apaiz. Indar politiko gisa hartu al zuen Eliza. Halaxe da.
|
|
|
Baionan berrogeita hamar urtean aritu eta gero, Intxauspe 1890ean erretiratu zen Onizegainen eraikiarazi zuen etxera. Aurrez aurreko talka gogorra eduki zuen botere zibilarekin, hauteskundeetan
|
hainbat
apaizek errepublikaren kontra adierazitako jarrera beligerantea babestu zuela-eta. Eztabaida horretako partaide sutsuenetako bat Laurent Diharasarri izan zen, Kanboko erretore saratarra, zeinak Aphezen dretchoac eta eginbideac eletzionetan plazaratu baitzuen 1890ean.
|
|
|
|
Hainbat
apaiz zein langile erakunde katolikok iritzi kritikoa azaldu arren, Eliza, oro har, diktadurarekiko leial izan zen. Cantero Cuadrado artzapezpikua, esate baterako, Estatuko Kontseiluan zein Erresumako Kontseiluan egon zen Francoren ondoan azken unera arte, baita ondorengo erregeordetzan ere.
|
|
|
Pixkanaka, diktadurak galdu zuen Eliza katolikoak eskainitako legitimazioa. Diktaduraren azken urteetan, kalean borrokatzen ari zirenen ondoan
|
hainbat
apaiz agertu ziren, protestaldietan parte hartzen. Iruñeko langile auzoetan, sektore borrokalariak Elizaren azpiegituraz baliatu ziren maiz.
|
|
2019
|
|
|
Salbuespena. Marino Aierrak eta bertze
|
hainbat
apaizek frankismoaren errepresioaren aurrean hartu zuten jarrera salbuespena izan zen garai horretako apaizen artean. Gehienek, eta Elizak berak, erakunde gisa, altxamendu militarrarekin egin zuten bat.
|
|
2021
|
|
|
Ikusi zuenean egoera aldatu zela, normaldu nahi izan zuen bere ezkutuko bizimodua. Beste
|
hainbat
apaizekin egin zuten bezala, Euskal Herritik eskatu zioten agintariek, gerraurreko jokabidearen zigor bezala. Orduan berak Calahorra berezi zuen erbesteleku[...] han zeudenez euskal elizaren zati bati zegozkion eliz artxiboak[...] Elizbarrutiko artxiboetan murgildu zen, erbestean, eta noiz arte ez zekiela[...] (J.M. Lekuona, 1995:
|
|
|
Elizgizon klaretarra zen Jose Otano Miqueliz nafarra. 1936ko urriaren 23an fusilatu zuten Hernanin,
|
hainbat
apaiz abertzalerekin bateratsu. Laurogeitaka urte geroago, kongregaziokidearen urratsak berregin ditu Josu Aldai Otxoa de Olanok (Agurain, 1944), Lergan hasi eta Hernaniko kripta izugarriraino.
|
|
|
Etxepare herriko plazan bertan plantatu zen, hain zuzen Xabaño misionistaren aitak 1896an erositako Uhidea etxe mandoaren apartamentu batean. Hala, misionistaren ezteien karietara Xotroeneko nagusiak ospakizunera gonbidatu zituen Etxepare medikua, familiako notarioa, inguruetako
|
hainbat
apaiz, eta makina bat" etxeko jaun azkar, amerikano eta ofiziale gori; laborari xume edo nekazalerik, nehor ez". Guztira, laurogei bat ezteiliar batu ziren oturuntzara.
|
|
|
1970ean sotana betiko erantzi zuenean, ez zuen elizarekin harremana erabat eten, eta 1974an
|
hainbat
apaizek enkargua egin zioten ea Nafarroako fusilatuen zerrenda bat egiten lagunduko zuen. Proposamena eta ideia ez zen ezerezetik sortu, jakina.
|