|
2001
|
|
|
Hautamena egin da, hainbat irizpide praktikoen arabera. Hizkuntzalaritza arloko artikulu teknikoak baino, euskarari eta euskal literaturari buruzko idazki dibulgatzaileagoak hartu ditugu aintzat; Koldo  Mitxelenaren interes ugarien ispilu jokoa egingo zuten lanak ere hautatu ditugu,
|
hara
nola zinema, liburu kritikak, hainbat pertsonaien galeria... Alor bakoitzeko pieza ugarien artean hautamena egiterakoan, berriz, idaz  kiaren gaurkotasuna izan dugu irizpide, ez guztizkoa baina bai garrantzi  tsua.
|
|
2003
|
|
|
Eskerrak Sirakusako gudari irabazleek burua moztu zizutela, ekiak erre harrobi haren maldan, beldur baitziren eskapatzea lortuko zenuela aberatsa izanez. Zure bikoiztasunaz ohartuak ziren; ni Gilipe bezala naiz zurekiko, konfiantza egiten dizut eta
|
hara
nola saritzen nauzun: burla karatsaz!
|
|
2009
|
|
|
Baina txorimalo horiek arriskutsuagoak dituk.
|
Hara
nola amaitu duten. Zer ideia nazkagarri eta paranoikoak.
|
|
|
Han nonbait omen zen infernu latz hura ezabatu genuenean,
|
hara
nola ugaldu ditugun infernu ttikiak alde guztietan. Atzoko Bagdadekoa ez da hain kaxkarra, baina, infernu/ lari/ gile/ sorle gehiegi ameti ote ditugun...
|
|
2010
|
|
|
Beste batean, berriz ere Tarbe jauna bitarteko zela, Andoaingo hauspogile batek erabili zuen istilu franko, Elamarako egin zituen hauspo lanak ezin kobratuz.
|
Hara
nola jaso zuen auziaren laburpena Martin Goizueta eskribauak 1739ko uztailaren 8an [402]:
|
|
|
Izan ere, diru faltsu egitearen delitu horren aurretik, bestea ere bai baitzuten egina Lesakan, eta haren atzeaurreak ere gure Zabaletak eraman zituen kontuan.
|
Hara
nola ageri diren Goizuetako Udal Artxiboan [305]:
|
|
|
Gaixoa, Errekaundiko baxter batean, betiko txokora joanda harropa garbitzen ari zela, bertan hila harrapatu baitzuten, Zubiaundiz goiko putxulo batean.
|
Hara
nola jaso zuen Tobereneko eskribauak, heriotz haren berri, testiguek esandakoa [306]:
|
|
|
|
Hara
nola ageri den gure Errateta zorionekoa, 1891ko burilaren 13an, beintenakoek hartutako erabaki batean [312]: Se adjudican cuarenta robles solicitados el pasado 5 de sept por D Juan Navarro para construir un molino en Errateta al precio acostumbrado, de ellos 20 en Alcasoaldea, diez en Ocalar y diez an Alcainzurian.
|
|
|
Handik sei urtera,
|
hara
nola bildu ziren Berdabion bertan, bitartean gertatutako heriotza, ezkontze eta haserretze frankoren ondotik, elkarrekin izandako auziak konpontzera [438]:
|
|
|
Hala, errege edo jauntxoen mendea ahituxe zenean, zuzen zuzenean Orreagarekin sinatuko zuen akordioa Goizuetako herriak 1406an.
|
Hara
nola hasten den:
|
|
|
Berdabiok aldiz Oiartzungoan, baina, ez berez etxeari zegokiona Malen Makatzagak erosia baizik.
|
Hara
nola aipatzen dituen 1697an egindako testamentuan [465]:
|
|
|
Baina lehenagotik bazuen Berdabiok bere hilobia Goizuetako elizan.
|
Hara
nola ageri den Iruñeko Eliz Barrutiko Katalogoan, Goizuetan 1629an sortu zen auzi batean, zortzigarren ilaran [466]: Ytem en la otaba:
|
|
|
(Lehendik sekulako istiluak ibiliak baitzituzten ditxosozko ahuntzekin.
|
Hara
nola egin zuten, ahuntzak galarazi eta ardiak ugaritzeko hitzarmena [471]:
|
|
|
Eta hantxe daude oraindik, berriz eraikitako artzain etxolaren orubeak Udiko kaskoan.
|
Hara
nola oroitzen dituen Karlos Eskudero 98 urteko aitona Berdabioko izanduak ere: " Berdabik terreno puska aundik zittun:
|
|
|
Zena zela,
|
hara
nola bukatu zen Berdabioren izaera berexi haren kontua, 1860an ateratako kopiaren faksimilean:
|
|
|
Horrek esan nahi du Agustina Arrayoaga bizi zen etxea, eta Klarak ostatutzat hartzen zuena, nolabaiteko denda ere bazela.
|
Hara
nola ageri den 1726ko errolda batean: Agustina de Arraioaga provinziana vibe en un quarto bajo de la casa nombrada en el nº 56 de los propietarios, en el qual vibe bendiendo mercaduria sin ogar distinto.
|
|
|
Trabuco izengoitia bazter ohar gisan azaldu ordez, testu barrenean idatzirik ageri zaizula.
|
Hara
nola [234]:
|
|
|
Hamar urteko alaba bat itsua, gainera. Haietako senide batek, hain juxtu gure kantako protagonista printzipala den Joxepe Etxagaraik,
|
hara
nola gogoratzen duen umetako famili giro hura, amaz urrikaldua bezala, kartzelan sartu aurretxoan [433]:
|
|
|
|
Hara
nola esan dizun lehen, Antonio Eskudero oiartzuarrak ere: " Nik aittu izandu nion gurasuai, diru paltsua itten zuten kueba ori, Berdabioko oillarran kukurrukua aitzen zen tokiyan prepatu zutela".
|
|
|
Beste datua, orain arte nik inori aditu gabea, Trabukok hildako haren izengoitia da.
|
Hara
nola kontatu zidan 2009ko buruilaren 10ean, Berdabion bertan bizi izandako aitona Karlos Eskudero 97 urtekoak: " Trabuko lesakarra men tzen, ta Elaman ill emen tzun Tontótxo deitzen ziten gizonen bat".
|
|
|
Baina, betirakorik ez omen da izaten inor, eta alduntzindar haiek ere hondoa jo atzenerako.
|
Hara
nola aditzen omen zuten orduko goizuetarrek Alduntzingo ola zaharren agonia. Aitari etxean ikasia dizut nik.
|
|
|
Aurretxo hartan bereganatua baitzuen herritar izaera, amak egindako oinordekotzari esker.
|
Hara
nola hartu zen kontuan, 1746ko abuztuaren 10eko udal batzarrean [115]:
|
|
|
Handik hiru hilabetera, azaroaren hamahiruko batzarrean, eskatuko zuen, berriz, herriko eskribau izenda zezaten.
|
Hara
nola defendatu zituen bere merituak:
|
|
|
Leitza, Ihaben [139], Otsakar (edo Antsoain).
|
Hara
nola egina zizuten Goizuetatik Iruñerako bidea:
|
|
|
Gure kantako gaizkileak kartzelaratu zituzteneko gastuen zerrendan, kontu eztiak ageri ez badira ere, ezti kontuak behintzat aipatu dira atzenaldera.
|
Hara
nola:
|
|
|
Prozeso de Joseph Quillaberri y consortes contra el señor Fiscal y los Curiales sobre pobreza. Eta horren ondotik,
|
hara
nola hasten den eskuizkribua aurreneko orrian:
|
|
|
Hurrena berriz, Iruñetik agindu bezala, 1748ko otsailaren 16an, Goizuetako Herriko Etxean bilduko ziren zortzi testigu, lau akusatuok pobre hutsak zirela aitortzera, Aranibar alkateorde berriaren eta alkate izatez gainera eskribau ere bazen J.A. Huarte jaunaren aurrean.
|
Hara
nola azaltzen dizkigun aipatu eskribauak berak, prozesuaren hirugarren orrian:
|
|
|
Eta ez saiatu faltan, ustez benpe. Eta atzenean,
|
hara
nola eman zien sententziaren berri, bati eta besteri, Medina eskribauak [165]:
|
|
|
|
Hara
nola ageri den Trabukoren seme Lorentzo, Goizuetako Elizako Libro de Lagunas zorionekoan:
|
|
|
Gotzaingo olajauna zen Minondo hori, ferron de las herrerias de Goizarin; eta Matias Narbarte, berriz, Goizuetako Aitasemegi auzoan Gogaitelu baserriko nagusi. Eta handik hiru hilabetera,
|
hara
nola eskatu zuen 1738an, gaur, ahoz benpe, Oattoloko ardiborda denekoa egiteko baimena eta zurajea:
|
|
|
Baita ardibordok egin aurretik itxola zirenak ere, Inttozko zelai ederraren bazter banatan eginak ziren.
|
Hara
nola ageri diren 1740an, gero Artantxuko borda izanen zena egiteko baimena eskatzerakoan: Martin de Huizi y Yñarra vezino de esta villa dize que tiene dos chozas o barracas en el sel llamado de Yntoz y desea al lado de la mas baja hacer un cubierto para maior conservación de su ganado, por lo que suplica se le conceda licencia para hazer dicho cubierto y cortar los arboles necesarios para ello.
|
|
|
Baina natorren harira.
|
Hara
nola ageri diren, berriz ere, 1746ko apirilaren 12ko herri batzarrean, gure Joakin" Portolo" eta Matias" Gogaittolo", lehen elkarren alde zirenak, orain elkarren espan:
|
|
|
Eta ezkontza hartatik Portolon sortutako zazpi senidetan zaharrena, goiko zerrendan ikusi bezala, Jose Antonio Eskudero Untxalo zenuen, 1715ean jaioa.
|
Hara
nola ageri den aitaren heriotzako agirian bertan oinordeko:
|
|
|
Aldamenean bertan Escudero nuevo egin baitzioten.
|
Hara
nola ageri diren herriko bi Eskuderook, Portoloko aita Joakinek seme Jose Antoniori 1756an egindako herentzian: Hacen donación de la espresada casa vecinal nombrada Escudero nuevo, su sepultura, de la caserÃa de Portolo sus heredades; y un censo de cien ducados de la casa yntitulada Escudero biejo y su pertenecido.
|
|
|
Urte hartan Goizuetako alkate zena, hain zuzen.
|
Hara
nola hasten den zerrenda:
|
|
|
Portolo, eta hartatik hartu gero etxeak, eta hurrena baserriak.
|
Hara
nola: Bartolome, laburduraz Bartolo,> Bortolo> Portolo.
|
|
|
Ordurako ezkondua zen Txamorako alaba Agustina Yñarrarekin, eta bere senide eta guraso zaharrekin bizi zen Portolon Jose Antonio Eskudero, etxeko heredero berria.
|
Hara
nola ematen duen etxeko eta familiako berri, aita Joakin zaharrak [349]: Que estan gozando y poseiendo dicha caserÃa(...) y mejorado considerablemente con obras de canterÃa y carpinteria que han ejecutado, y rozaduras nuebas de tierra que an echo aumentando asà la eredad antigua.
|
|
|
Frantses hauen aurretik, berriz, Zubietako Garbisutarrak, gizaldiz gizaldi, beste ehun urtetik goiti.
|
Hara
nola aipatzen diren Elamako burdinolen kontuok, elkarren arteko salerosteak direla medio [350]:
|
|
|
Beste aldetik, berriz, Trabukoren emazte Maria Josefa Recartek, aita Manuel, Aranazkoa omen zuen, eta ama Angela Berroeta, berriz, Zubietakoa.
|
Hara
nola ageri den Trabukoren emaztearen familia, garai hartako Goizuetan.
|
|
|
Ez da harritzeko mendian oholak ostuta mintzea gure Manuel, orduan zinbrero eta gaur enkofradore esanen genukeen horietakoa baitzen, eta oholak behar nahitaez bere lanerako.
|
Hara
nola ageri den Goizuetako Herriko Etxeko dirukontuetan [260]:
|
|
|
Goizuetako Herriko Etxeko juzkaduan badira" Ahozko akordio liburuak", eta haietako batean
|
hara
nola ageri zaigun gure Juan Fermin Trabuko, behin eta berriz auzitan sartua [249]:
|
|
|
Hobe duela, aleie, eun pare batekoa esan eta ixilixilik geldittu. Tenporak iruilabetekoak izan ez balia, etzien inoiz hain luze hitzeingo eta
|
haa
nola geldittu dien ipurbixtan.
|
|
2011
|
|
|
Apokalipsiak dio goi goikoak ez dituela epelak maite, okaztagarriak egiten zaizkiola ez hotz ez beroak, eta bere ahotik botako dituela. Eta
|
hara
nola diren kontuak: diru eske bidali zizuten gutunaren eraginez hasi naiz uzten epel izateari, inguruan ikusten nuena bost axola balitzait bezala jokatzeari.
|
|
|
idatzi behar hioke, esaten zidaten harrok, usteltzen ari duk infernu puta hartan. Baina kartzelatako araudiak zioen izen deiturekin idatzi behar zirela gutunak, eta,
|
hara
nola, ezeren premiarik gabe, arriskuan jar nezakeen neure burua: Gorriyarekin harremanen bat nuela poliziari aitortzea zen!
|
|
|
Hau da, kontrabandoa murrizteko asmoarekin, produktuak nondik norako bide zehatzak izaten zituzten.
|
Hara
nola, Nafarroatik Donostiarat eramaten zen artilea adibidez, Gorriti eta Goizuetatik bakarrik igarotzerik zuen horrela Frantzia alderat tablak ordaindu gabe ezin zen desbideratu.
|
|
|
Bazegoen hainbat produktu portoriumetik, aduana zergetatik, kanpo gelditzen zirenak.
|
Hara
nola, bidaiarien gauza pertsonalak (suo usu) esklaboak barne, baita garraio animaliak eta orgak ere (instrumenta itineris).
|
|
|
Egia da sistema honek gehiago funtzionatu zuela Inperioko barne mugetan, Inperiotik kanpo egindako kontrabandoak askoz ere zigor handiagoak edukitzen baitzituen.
|
Hara
nola [5]:
|
|
|
|
Hara
nola Europako lurraldeen mugak aldatuz joan diren. Batez ere, gerrak zirela medio edo ezkontzen bidez, Erdi Aroan zehar Europako mapan mugak aldatuz joan ziren.
|
|
|
Kontrabandoz egiten zen.
|
Hara
nola, Ainhoako baserritar bat hegoaldetik aziendak pasatzen ari zela harrapatua izan zen. Urte bete espetxean zeramala, bere askatasuna aldarrikatzen du eta baita erantzuna jaso ere:
|
|
2018
|
|
|
Eta gaztetasuna goresten den gizarte batean, modu naturalean, berez, zabaltzen dira gizarte osora gazteek bereganatzen dituzten balio eta jokabideak.
|
Hara
nola elikatzen zen munstroa.
|
|
2019
|
|
|
Ez dira elkar konpontzen, eta, normalean, trumoi eta tximist, ezin sosegatuz amaitzen dute bien artean. Eguraldi bakeoso eta tankera onekoa, berez, aldatzeko gogo handirik ez duena, baina zorioneko bero depresio horrek, fronte apartekorik gabe, baina bere aziotxoa
|
hara
nola ekartzen digun hegoaldeko lur erre labegoritutik.
|
|
2020
|
|
|
" Eta
|
hara
nola aurkitu nuen nire salbamena! Hura nirekin errukitu izan ez balitz ni galdua nintzen, galera batetik ihes egindakoa bainintzen, galera espainiar krudel hartatik.
|
|
2021
|
|
|
Egia zen. Ume garaiaz geroztik ez nuen herri fantasma hura zapaldu, eta ez nekien oso argi
|
hara
nola heldu ere. Aldiz, banekien aitaitak nire unitate osoak baino sen handiagoa zuela eta, hortaz, kopilotu etortzen utzi, eta bere hatz luzeak seinalatzen zidan norabidean abiatu nintzen.
|
|
|
Baina dena hain nahasia eta iluna zen, ezinezkoa baitzen zer gertutako ote zen asmatzea. Eta paseatzen zebilela, eta
|
hara
nola iritsi zen jakin gabe, LucÃaren etxetik hurbil zegoela konturatu zen. Eta orduan bertan erabaki zuen poltsikoan gordeta zeraman musikako cda LucÃari emango ziola âarlotearen musika zen, aitak cdra kopiatu zionaâ.
|
|
2022
|
|
|
|
Hara
nola izaten den idazketa ikasgai bat:
|