|
2000
|
|
|
soildu: lehortu, antzutu;. Anicusi ziriansein bagacoandraacerabatera soil duta, amaizatecoustiacgalduta? (Icas II, 47).//. Ichileguijezcampuacsoilduta,
|
guztiz
galduta, gatz emonda, nocnegareguinez dauqueela, guerraguinascoc, esatendanez, alcarrengorrotozeguindaveenleguez? (Icas III, 293).
|
|
|
uzan: izaina, odol xurgatzaileadenharedozizaremotabat;. Codicijacnai euquianbestiaiodolaceta munac, uzanacleguez, chupauta, balijo
|
guztia
bere poltsaaneuquitia? (Icas II, 18).
|
|
|
zetaca: mantxa, lohia;. Ordubangueratutendacristinaubarrijarenarimia pecatubarenzetacabagaric, illunedoarretasunbagaric,
|
guztia
gracijazzurituta, loratuta, arguituta, santa eguinda. Icas III, (37).
|
|
|
ona galduezquero, ez daucacristinaubacmunduban, nocjasoandiric, cegazpoztuandiric, ezcergalduandiric.Augaitidagauza
|
guztiz
mingarrija, erruba garicguzurragaztaembusterijagazinori ondriagaldutia. () Icas I, 245
|
|
|
tapusca batgorachuagosaldu eutsala.Zenbaketaetaprogresioabikaindarabiltza hurrengoesaldian: Pisuba taneurrija, precijuataverbetia,
|
guztia
daengainuzcua alacotratalarijenechian. Honahementestu atalabereosotasunean:
|
|
|
Christiana;? [Titulua erderaz izan arren, beste
|
guztia
euskeraz, bizkaieraz idatzia da]; Silvain
|
|
|
Jesucristoc bere Eleizeari utzi ciozcan Zazpi Sacramentuen gañean Eracusaldiac, Tolosa, 1850; Jaungoicuaren legueco amar Aguinteen gañean Eracusaldiac, Tolosa, 1850 Hemen aipa genezake Jose Ignacio GUERRICO ren liburua ere, 1805ean idatzia, baina geroago argitaratua: Cristau Doctriña
|
guztiaren
esplicacioaren sayaquera, Tolosa, 1858.
|
|
|
Santanderkoapezpikuak, azaroaren8an, BizkaikoBuruzagiPolitikoariBasamortukokomentuarenaldeidaztenbaitio:. Nopuedodisimularlapenaquemecausa lasupresióncasiinevitabledeeldelCarmelitasdeSestao, conocidoconelnombredeDesiertoqueaunquesehallaeneldistrinodeeseGobiernopolítico, pertenece a midiócesis?; etakomentuhorreniraupenaren aldeko hainbatarrazoi eman zizkion: konstituzioarenaldeko jokaera; udalbatza
|
guztiekin
bakean bizi izana; huraixteakoraindikzailagobihurtukozukeelaapezpikuarenlana372.
|
|
|
403 Akesolo, Lino, Fr.BartolomédeSantaTeresaysuPlauto Bascongado, Boletíndela RealSociedadVascongadadelosAmigosdelPaís24 (1968) 357). (Idazlan
|
guztiak
, LarreaZornotza, 1989,1*. t., 323).
|
|
|
Lanhau izan da FraiBartolomerenidazlan?
|
guztiak
–argitaratzeko saiorik
|
|
|
466 MarkinakoKarmeldarrenbibliotekan Benedicto XIV.arenhainbat liburu daude; hauen artean, idazlan
|
guztiak
liburuki ugaritan (Opera omnia, Venetiis, 1767). Frai Bartolomekondorengo hau aipatzen du bereziki:
|
|
|
Behinedobehinuerabiltzendubokalartean vnahizb renordez: Cristandade
|
guztia
desondreetandaueengachac./ eureengainianverbaeguindaueenac./ besteendesprecijuaeracustendaueenac...
|
|
|
¡ Ojala, mundutarracezautucobalevee eguijaonenindar
|
guztia
! (Euscal errijetaco... 21).
|
|
|
Escatutenduseet
|
guztiai
: au iracurri, noberariezbajuacoleguez, naasteco dantzai beguiratu, tandantzarijacondoondoesaminauartian, eznaijela simple zateuqui (Euscal errijetaco... 11).
|
|
|
TaemoneutseenJaungoicuaconeiguztioi, baita arbola, tabedarraibere, eureenericuacsortuteco, taondorenguetaraatzijairagotecovirtutia, beti mundu baniraundaguijeenvitzidun
|
guztiac
(Icas I, 11).
|
|
|
28);/ soinubarioidarraicodantzia (Euscal errijetaco... 33);/ amaijariduda
|
guztia
, edo, aitutenoiditubeen, achaquijaacquenduteco, esatenda (Euscal errijetaco... 45);/ euracesanoidaveenleguez: ija pusca brdat aauac alegueretuta (Euscal errijetaco... 48);/ nundi, etacelanoidirianpiestaracojantzijac, etagalaacemacumeascorensoinian, sobredaqui mundubac (Euscal errijetaco... 58);/ euracesanoidaveenlegueez, impernucuenvitzitziaechiandirialapiestamada ricatubacgaiti (Euscal errijetac...
|
|
|
(131);/ esandanbaisen pecatuzcuacizanarren, ezdiraquendutenEuscal errijetaco... (137);/ ceimbataleguin eguindanguiza aldi
|
guztietan
, dantza naastaubaccondeneetacoEuscalerrijetaco... (146)(...)
|
|
|
(Hemen, a? hori, azentu marka eta
|
guzti
, argi dago erakuslea dena, artikulua
|
|
|
Oneec dira, neure entzula onac, luxurijaren eguitadiac guiz a aldi
|
guztietan
, ta mundubaren baztar guztietan (Icas II, 53).
|
|
|
Oneec dira, neure entzula onac, luxurijaren eguitadiac guiz a aldi guztietan, ta mundubaren baztar
|
guztietan
(Icas II, 53).
|
|
|
Munduba edu, zabal da. Guiz aaldi
|
guztiac
edu, luzetuten da (Icas II, 17).
|
|
|
ere;, bait, dun beste hitz batzuk bietara idazten ditu, loturik eta bereiz. Hona
|
guztitariko
adibide batzuk:
|
|
|
–
|
Guztia
–maizdarabil, etahorrelaxeidaztendu, zazpitanizanezik;, guztija?
|
|
|
188, 191eta200.orrialdeetan, hurrenezhurren; gainerakoan, ehundakabider
|
?
guztia?. Bestebihitzetanereezdubetibetetzenyoderabiltzekojoerahori: neurria (behin), neurrija (laualdiz): Provincia (bialdiz, bietanGipuzkoaesannahidu):
|
|
|
poltsa: Codicijacnai euquian, bestiaiodolac, eta munac, uzanacleguez, chupauta, balijo
|
guztia
berepoltsaaneuquitia (Icas II, 18).
|
|
|
...na gaztetan, tadomaueijozuzsaijetsacchiquija dan artian, güerogogortutaceurecontralotsagalducotuez dedin, ta arimaco peniaecarri ezdaizunEsku, (239).// Beeratueguijozuumiari iduna gaztetan, ta domaueguijozuzsaijetsac, chiquijadan artian, descuiduangogortuezdedin, ta sinistutiaucatuezdaguizun, etaarimacopeniaizanezdaguizunIcas I, (1).// Ez dinotecer, aracobularrac, idunac, ta besuac aguirijan, edo
|
guztiz
aguirijan baino, araguijarensugarrijago, AndiquijeenBiguirara daruezanandra, edonesca loijacgaiti (Eucal Errijetaco... 117).(...)
|
|
|
Adizkiekaurretikezadizlagunadutenean, euskarazaldaketafonikoakegiteko joera bizia dago; gehiago edo gutxiago, euskalki
|
guztietan
gordetzen dena. Aldaketafonikohaueisandhideitzendietehizkuntzalaribatzuek.Horrelakoaldaketafonikoakongiegiteaarauadajendeaurrekomintzaerajasoan; bainaidatziz besteerregelaetakonbentzioakdaude, etaegungoidazkeraarautuanezdiraegitenahozohikoakdirensandhihoriek, gunerikgehienetanbehintzat.Gureidazleakereezdituegiten.Agian, bereeskualdekoeuskaranjoerahorihainmarkatuaez delako.... Garaihartanezzeneuskaraznolaidatzibeharzenesatekoerakunderik eta, horrelakoetan, herriakedoidazlerikhoberenekegitenzutenaimitatzenahalegindukoziren...Euskarazkoahoskeragozoetajasoak, ez dira> eztira; ez da > ezta; ezgara> ezkara; ezbada > ezpada egiteaeskatzendu;, l, eta, n, renaurreanezezluke> eluke; eznator > enator adizlagunaren, z, horigalduegitenda:; bi, z, elkartzean, tz, eginohidu: ez zara> etzaraizanzen >. Aditza etaberelaguntzailearen artekoloturaneregertatzendiraaldaketafonikoak, esaterako,, n, eta, z, lotzen direnean: izantzen...
|
|
|
¡ Ojala, mundutarracezautucobaleveeeguijaonenindar
|
guztia
! Euscal errijetaco... (21).
|
|
|
Sinistu biar dogu, edoceinsacerdoteeguijazcoc,
|
guztiz
gaistuatadeunguia izan arren, eregianai excomulgaubaizan arren, comuninoeco sacramentuba eguitecoustiagazesatenbaditu oguijarennaiardauarengainian, Jesucristocata racoichicitubanverbac, oguijataardauaviurtutendirialaJesusengorputztaodol viciizateraIcas III, (198).
|
|
|
Egintzaberagertatzendenunebakoitzaetaguztiakadierazinahidirenean, hots, gaztelaniazko, siempreque?,, cadavezque, esateko, perpauserlatiboa+ guztianformazbaliatzenda: n+
|
guztian
(betiinesibosingularrean, bizkaierazohi denez, etaezpluralean):
|
|
|
Baitadaeguiija, plazacopiestaratadantzara duazanac,(
|
guztiz
itsubaceta gorracedoumiacezbadira) ondodaquijeelabigarrenjuate aldico, juatendiria n guztian, edopiestaruz, edopiestaan, edopiestiaamaituta, edoobetoesateco, leleengotiazqueneraluxurijaguztiarentestiguizatera duazanaEuscal errijetaco... (
|
|
|
Baitadaeguiija, plazacopiestaratadantzara duazanac, (guztiz itsubaceta gorracedoumiacezbadira) ondodaquijeelabigarrenjuate aldico, juatendiria n
|
guztian
, edopiestaruz, edopiestaan, edopiestiaamaituta, edoobetoesateco, leleengotiazqueneraluxurijaguztiarentestiguizatera duazanaEuscal errijetaco... (
|
|
|
desietia, ezbadabaita pornicacinoeco, seniqueraco, noberagazco, naturaleciaren contraco, sodomijaco, ganadubagazco, verbazco tacantazcopecatuloi
|
guztien
desiuatagurarija bere (Icas II, 269).
|
|
|
leenagoondocompesauzaneti orduraguinocopecatuillgarri
|
guztiac
ziatz gomutatutia, compesoriariesateco (Icas III, 112).
|
|
|
Aste
|
guztia
iragoten jacue ascori, pecatu mortal bat eguin bagaric. Ta jai san
|
|
|
–
|
Guztia
–erakuslearekinerabiltzenduenean, betidarabilerakuslearenondoren, biakdeklinaturik; absolutiboan, erakusleaaurretiketaondoreneraenklitikoan: au guztiau; pluraladenean, pluralhurbilekoformaagertzenda: oneecguztioc.Lehen gradukoerakusleaerabiltzen duenean, gehienetanegitenduenez, hurbiltasuna markatzenduerakusleaezkerreanetaeskuineaneraenklitikoanjarriz; euskalgramatiketan, pluralhurbila, aipatzend...
|
|
|
Eguitadeoneecguztiocdirabostgarrenaguindubarencontra, tamerecidavee cristinaubarenardura
|
guztia
(Icas I, 251).
|
|
|
Bada, cristinaubac, munducojaquiturija
|
guztia
Jaungoicuarenaurrera jaso
|
|
|
|
Guztiz
, chito, enterodarabiltzamailaadberbioenartean; ezezkoperpausetan bapere... (ez) darabil.Haukategoriagramatikalezberdinetakoaizanohida, testuinguruaren arabera: aurrekoakbezala, maila adberbioa, izenondo nahiz aditzondoari dagokiola; aditzondoa, aditzari dagokiola eta azkenez, izenordaina. Maila adberbioak, jakinadenez, izenondoetaaditzondoekinagertzendira.EnteroOso maila adberbioazgain, adberbioedoaditzondoerebadanoizedobehin.roeta chitosobehinbakarrikagertzendiraobra osoanbarrena; azkenhaueskuizkribuko bertsoan.EuskalHerrikomendebaldeangauregunhainbesteerabiliohidenez duerabiltzenbehinerezentzuhorretan.Sobreformakerehonenantzekoerabileradu; maila adberbioizandaitekenahizadberbiosoila:
|
|
|
Ordubanadoreetandau taalaveetandau Jaungoicoona
|
guztiz
(Icas I, 31).
|
|
|
Zenbatzaileorokorrak.Guztia ugariageridaharenobranbarrena, singularreanetapluralean, dagozkionkasu markekin; erakusleezjardunduguneanesana gelditudahaueneskuineankokatzenduelaguztia, batzuetanhonenondorenera enklitikoanerakuslea beraerrepikaturik.Osoa,
|
guztia
renadierazerabiltzendu, bainazatiarikontrajarria.Dana, bereesanahietimologikoanizanezikezduerabiltzen; hau da, Biblian Jahwehagertzen den adieran dakar. Aldebakarra, JainkoakBiblianlehenpertsonanagertzenduelabereizaera, beranorden: Ego sum quisum, ethemeanhirugarrenpertsonandatorrela; hauda, eznazana, dana baizikP.luraleanezduerabiltzendanac, dirianacbaizik.Guztiak etadirianac testuinguruberdintsuetan dtoazbatzuetan; bestebatzuetan, berriz, huraizena ezkerretaraduelaagertzenda, etahaubakarrik.Ikusditzagunadibidebatzuk guztietarik:
|
|
|
Zenbatzaileorokorrak.Guztia ugariageridaharenobranbarrena, singularreanetapluralean, dagozkionkasu markekin; erakusleezjardunduguneanesana gelditudahaueneskuineankokatzenduelaguztia, batzuetanhonenondorenera enklitikoanerakuslea beraerrepikaturik.Osoa, guztia renadierazerabiltzendu, bainazatiarikontrajarria.Dana, bereesanahietimologikoanizanezikezduerabiltzen; hau da, Biblian Jahwehagertzen den adieran dakar. Aldebakarra, JainkoakBiblianlehenpertsonanagertzenduelabereizaera, beranorden: Ego sum quisum, ethemeanhirugarrenpertsonandatorrela; hauda, eznazana, dana baizikP.luraleanezduerabiltzendanac, dirianacbaizik.Guztiak etadirianac testuinguruberdintsuetan dtoazbatzuetan; bestebatzuetan, berriz, huraizena ezkerretaraduelaagertzenda, etahaubakarrik.Ikusditzagunadibidebatzuk
|
guztietarik
:
|
|
|
Escatutendeutseet
|
guztiai
, au iracurri, noberariezbajuacolegueznaasteco dantzai beguiratutadantzarijacondoondoesaminauartian, eznaijela simplezat euqui (Euscal errijetaco... 11).
|
|
|
AinguerubacceinegunetanJaungoicuaccriaducituban, ezdaveebardinera custenmaisu
|
guztiac
(Icas II, 12).
|
|
|
h) Orregaitinojuntagailuadbertsatiboarekin (halaeta
|
guzti
ere... edoantzeko adiera du): TaorregaitinobereesquerandijaczorcogueuntsazanJesusgueure Salvazaile maitiari, zanmodubanzala, costetanzanacostetanzalatabere, sal vetacovidiacprestaueuscuzalacotacerucoatesantubacedeguieuscuzalaco (Icas
|
|
|
emonta eguitade
|
guztietan
, dira chito nasaijaceuren olganzaco dantzeetan
|
|
|
Bitzubacuts eguitendavee.Bada, ez olgueetaguztiacdira onac, ez
|
guztiac
dirachaarracedopecatuzcuacEuscal errijetaco... (17).
|
|
|
Sovervijacmunduguztia imini gura euquianandituta, aixaatuta, arrotuta. Codicijac nai euquianbestiaiodolaceta munac, uzanacleguez, chupauta, balijo
|
guztia
berepoltsaaneuquitia (Icas II, 18).
|
|
|
Guztiacgaiti eguinaldaiguna,
|
guztiai
zordeutseegu (Icas I, 92).
|
|
|
neco, barre, chistu, gueitu, zabaldu ta sacerdote
|
guztiai
ezarri (Icas I, 215).
|
|
|
tzaraduazanac,(
|
guztiz
itsubaceta gorracedoumiacezbadira) ondo daquijeelabigarrenjuate aldico, juatendirian guztian, edopiestaruz, edopiestaan, edopies tiaamaituta, edoobetoesateco, leleengotiazqueneraluxurijaguztiarentestiguiza teraduazana (Euscal errijetaco... 99).
|
|
|
tzaraduazanac, (guztiz itsubaceta gorracedoumiacezbadira) ondo daquijeelabigarrenjuate aldico, juatendirian
|
guztian
, edopiestaruz, edopiestaan, edopies tiaamaituta, edoobetoesateco, leleengotiazqueneraluxurijaguztiarentestiguiza teraduazana (Euscal errijetaco... 99).
|
|
|
alizate: ahalmena;. OnetaracoJaungoicuacemondeuscu
|
guztioi
, seinac batiatutecoalizatia? (Icas III, 62).
|
|
|
asetasun: neurria, nahikotzea, konformeizatea; (templanza, conformidad, satisfacciónitzuliohidutehiztegiekadierahonetan);. Guztiaonestidadia,
|
guztia
asetasunataguztia juicijozcua. Icas III, (338).// moduona, gehiegikeriarikgabea;. Soinian prestaera andi bagaco jasotasuna, asetasuna, zintzotasunata bere goguantavijotziandaucanvirginidadiataJesusenamodijuaberecautanautor davena? (Icas II, 91).
|
|
|
dirianac:
|
guztiak
;. Tadirianactopaucodituzu Jangoicuagan, dirianacdau cazJangoicuacbereztadirianacdaucazameetandavenarentzaco. Esku, (52).
|
|
|
entzute: ospe, izenona, fama;. Andiarija, burubareneichijatanoberacedu ondosun, jaquiturija edo entzuteezdauqueenacdesprecijetiataalacuequinberba contaubacbañoez eguitiada,
|
guztiai
enpadubaemoten deutseen soberbijata vanidadia. Esku, (63).// arreta, esatendenajasotzekoadiegotea; (hurrengoesaldian, egonzaitezadi, esannahidu);. Egonzaitezentzuteonagaz? (Icas I, 49).
|
|
|
izurtura: izurra, zimurra;. Pecatubaren izurtura, loi edomanchabagaric
|
guztia
santia, ederra, garbija tagracijazapaindubaeracusteco. Icas III, (37).
|
|
|
lotsagalducoquerija: egintzalotsagarria;. Guztiamaldadia,
|
guztia
liberta
|
|
|
brubarena,
|
guztia
mundubarena, guztia araguijarena. Esku, (258).
|
|
|
brubarena, guztia mundubarena,
|
guztia
araguijarena. Esku, (258).
|