|
2002
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak pisua duen kilogramo eta egun bakoitzeko 0,8 g hartzea gomendatzen du.
|
Gure
osasunari eragin gabe har ditzakegun proteina gehienak are zailagoak dira. Organismoak hazteko edo proteinak aldatzeko behar ez dituen gehiegizko proteinak zeluletan erretzen dira energia sortzeko.
|
|
2004
|
|
|
Barcelók, bere laborategian Bartzelonako Kimikako eta Ingurumeneko Ikerketen Institutuaz (CSIC) hitz egin genuenez, argi dauka kalitatezko edateko ura lortzeko modurik onena hondakin urak hobetzeko neurriak ezartzea dela. Ziklo bereko muturrak omen dira, edozein kutsatzailek gure txorrotari eta
|
gure
osasunari eragiten baitie azkenean.
|
|
2006
|
|
|
Opil industrialen kasuan interesgarria da arreta berezia jartzea koipe motari egiteko erabiltzen du, eta, horrez gain, horien ondorioak ezagutzen ditu.
|
gure
osasunean eragina izan dezakete. Koipe hidrogenatuak, zer dira?
|
|
2007
|
|
|
Ez dago zalantzarik elikadurak garrantzi handia duela bizitzako lehen urteetan. Etapa horretan behar bezala hazi eta garatzeko behar diren elikagaiak emateaz gain (etapa horretan, gainera, elikatze ohiturak landuko dira), elikagaiek beste substantzia batzuk ekar ditzakete, hain gomendagarriak ez direnak,
|
gure
osasunean eragin negatiboa izan dezaketenak. Gero eta ohikoagoa da haurraren bizitzako lehen hilabeteetan esne ernalizatuak eta barazki, fruta edo bestelako osagai pureak dituzten industria prestakinak hartzea.
|
|
2008
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak (OME) 0,8 g gomendatzen du pisu kilogramo eta egun bakoitzeko.
|
Gure
osasunari eragin gabe har ditzakegun proteina gehienak are zailagoak dira. Organismoak hazteko edo proteinak aldatzeko behar ez dituen gehiegizko proteinak zeluletan erretzen dira energia sortzeko.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, janariaz hitz egiten ari gara, eta egunean hainbat aldiz jatea oinarrizko eskubidea da, edo izan luke. Horrek
|
gure
osasunean eragiten du, eta nik uste dut hori ez dela ondasun komertzial bat, besterik gabe. Bestelako irtenbideak bilatu behar dira.
|
|
2011
|
|
|
Lan munduan,
|
gure
osasunari eragin diezaioketen egoerak aurkitu ditzakegu, eta egoera horiek guri kaltea eragitea saihesten ikasi behar dugu.
|
|
|
Lanak
|
gure
osasunari eragin diezaiokeen jakiteko, OMEk (Osasunaren Mundu Erakundea) osasunari buruz ematen duen definizioa ezagutu behar dugu hasteko:
|
|
|
Gure lantokiak
|
gure
osasunari eragin diezaioke, baldin eta neurri egokiak hartzen ez baditugu
|
|
2012
|
|
|
Internet erakusleiho erraldoia da, eta, zenbaitetan, arriskutsua eta ezezaguna ere bai, eta zer esanik ez
|
gure
osasunari eragin diezaioketen produktuak hartzeko bada.
|
|
|
Osasuna hobetzen duten portaerez, besteak beste, osasun zientziak, medikuntza eta osasun publikoa arduratzen dira. Arlo horretan etengabe ikertzen da,
|
gure
osasunean eragina duten portaera berriak barne direla.
|
|
|
Klima aldaketak
|
gure
osasunari eragiten diola bermatzen duten nahiko azterketa daude. Ikerketa epidemiologikoetatik ateratako datu asko daude, polinizazioari eragiten dioten tenperatura aldaketei buruzkoak bereziki, aldakorra baita.
|
|
2013
|
|
|
Gehigarrien erabilera defendatzen dutenek diotenez, elikagaiekin irensten dugun gai toxikoen kantitatea ez da nahikoa
|
gure
osasunean eragiteko. Gainera, elikagaietan naturalki aurkitzen dira eta beroarekin lurruntzen omen dira.
|
|
|
Elikagaiekin harreman osasuntsu eta alaia hautemateko gida batek, zazpi gose mota identifikatzen ditu, eta horiek identifikatzen laguntzen digun sailkapen bat da; izan ere, maiz edo gure bizipenen une jakin batzuetan identifikatzen ditugun elikatze jokabideak argitzen laguntzen du. Janariarekin erlazionatzeko gure moduak
|
gure
osasunari eragiten dionez, interesgarria da identifikatzea zein elikadura jokabide mota identifikatzen den. Irudia:
|
|
2016
|
|
|
|
Gure
osasunari eragiten dion faktoreetako bat da elikadura eta, oso garrantzitsua den arren, ez da bakarra.
|
|
|
«Kontua ez da azukrerik ez hartzea, ez eta pastela jatea edo ez jatea ere, baizik eta neurri egokian jartzea. Elikagai horiek etengabe kontsumitzen badira,
|
gure
osasunari eragin diezaiokete», azpimarratu du. Aholku hori oso garrantzitsua da haurrentzat, baita helduentzat ere.
|
|
|
Osasun arloko profesional baten dieta dietetikoa behar dugula adierazten du gurutze horrek, eta kolore bakoitzak, erizainak, nutrizionistak, medikuak eta farmazialariak. «Askotan, pertsonek modu autonomoan kontsumitzen ditugu lagun batek, ahizpek edo bizilagunak esan dizkigun elikagai aberastuak edo osagarriak, eta, horrela,
|
gure
osasunean eragin positiboa izan dezaketen elementuak, edo guztiz kontrakoa, hartzen ditugu.
|
|
2019
|
|
|
Ramón de Cangas dietista nutrizionista eta biologia molekular eta funtzionalean doktore eta dietista nutrizionistak azaltzen duenez, “ez dago bizitza luzatzen duen edo, alderantziz, laburtzen duen elikagairik”. Baina horrek ez du esan nahi elikadura ohiturek
|
gure
osasunean eraginik ez dutenik. Eta horixe da sekretua:
|
|
2020
|
|
|
Esposoma hitza zedarritu da
|
gure
osasunean eragiten duten kanpo faktore guztiak biltzeko: etxebizitzetan zein ingurumenean dauden gai toxikoak, jaten duguna, estresore psikosozialak, emozioak, kirol ohiturak, klima...
|
|
|
Askoz okerragoa litzateke ura ez kloratzea. Javier Puente San Carlos Ospitale Klinikoko Onkologia Institutuko zuzendariak eta tumore urologikoetan adituak azaltzen duenez, “kontsumitzen dugun ura
|
gure
osasunari eragin diezaiokeen edozein mikroorganismo kentzeko prozesatuta dago. Pentsa dezagun euriaren edo iturburuen ura ez dagoela arriskutik salbuetsita (parasitoak, bakterioak, birusak…); beraz, edateko ur bihurtzeko tratatu egin behar da”.
|
|
|
Produktu fitosanitarioak, hala nola plagizidak eta pestizidak, laboreak babesten dituzten substantzia kimikoak dira, baina
|
gure
osasunari eragin diezaiokete?
|
|
|
zabor luizi kutsagarriak, klima aldaketak eragindako hondamendi meteorologikoak edo istripu teknologiko kontrolaezinak...
|
Gure
osasunean eragin zuzena izango duten ustekabeko krisiak pairatuko ditugu etorkizunean, atoan kudeatu beharrekoak. Nola, baina?
|
|
|
Euskal Herriari dagokionez, oso urrutikoak iruditzen zaizkigun herrialdeetako gobernuen elikagaien arloko erabakiek
|
gure
osasunean eragina izan dezaketela argi izan behar dugu, egungo pandemiarekin ikusi ahal izan dugun bezala. Txina, Vietnam, Thailandia edo Birmania bezalako herrialdeek animalia basatien merkatuak ez ixtea erabaki zuten, nahiz eta erabaki horrek ekar zitzakeen ondorio larrien jakitun izan.
|
|
2021
|
|
|
Udazkenaren berezko hotzak eta tenperaturen jaitsierak
|
gure
osasunari eragin diezaioketen birus infekziosoak agertzeko labore salda egokia eragiten dute. Gainera, 19 covid a oraindik ere badago, eta inoiz baino beharrezkoagoa da informazioa ematea txertoaren bidez kutsatzea saihesteko moduari buruz.
|
|
2022
|
|
|
Murtxikatzean, askoz denbora gehiago behar dugu jaten eta azukreak irensten zukua edaten dugunean baino. Xurgatze abiadura handia da,
|
gure
osasunean eragina izan baitezake. Azukreak azkar xurgatzen direnean, odoleko glukosa kantitatea bat batean handitzen da, eta, ondorioz, pankreak ahalegin handiagoa egin behar du azukre hori kendu eta maila normalei eusteko.
|
|
|
Hauek dira datu okerrenak dituzten bost hiriak Nitrogeno dioxidoa (NO2) eta partikula lurrunkorrak (PM10 eta PM2, 5) hartu behar dira erreferentzia gisa. ...ren kalitate txarragoa duten hiriak PM10 1 Marbella (Malaga) 2 Coruña 3 Murtzia 4 Guadalajara 5 Las Palmas Airearen kalitate txarreneko hiriak no2 n 1 Leganes (Madril) 2 Mollet del Vallès (Bartzelona) 3 Coslada (Madril) 4 Madril 5 Terrassa (Bartzelona) Airearen kalitate txarragoa duten hiriak PM2, 5 1 Marbella (Malaga) 2 Granada 3 Granollers (Bartzelona) 4 Bartzelona 5 Murtzia Airearen poluzioak
|
gure
osasunean eragiten du Buruko mina eta antsietatea. Sufre dioxidoa arnastearen ondorioz.
|
|
|
Eragina dute gogo aldartean, pisuan, izerdian, arteria presioan, apetituan, lo orduetan, hilekoaren zikloan eta sexu desioan. . Orekan badaude, organismoak erloju gisa funtzionatzen duela ziurtatzen dute; baina ez badaude,
|
gure
osasunari eragin diezaiokeen desoreka bat sortzen da. Lerro hauetan:
|
|
|
Hormonek bultzatu dituzte bizitzan zehar igarotzen ditugun metamorfosi handi guztiak, pubertarotik zahartzaroraino, haurdunaldietatik igarota. Gure sistema endokrinoak egitura konplexu hori orekan mantentzea lortzen duen arren, adi egon behar dugu gorputzak agintzen dituen seinaleei, hormona desoreka orok
|
gure
osasunari eragin baitiezaioke.
|
|
|
Bero boladek
|
gure
osasunari eragiten diote. Kontuan hartu aholku hauek tenperatura altuen ondorioak saihesteko eta bero kolpearen aurrean nola jokatu jakiteko.
|
|
2023
|
|
|
Esaterako, Ekuadorko sukaldaritza munduko gazte berritzaileek zenbait urte daramate landare horietan oinarritutako errezetak garatzen. Beraien xedea da, zapore berrien bidez, landareak eta
|
gure
osasunean eragiten duten onura ezagutzera ematea; hala aipatzen du Ekuadorko prentsak ere: sukaldaritzak eta zientziak bat egiten dute ikerketa akademiko honetan (El Comercio, 2015) 23 Guk honako hau esango genuke:
|
|
|
Zer gaixotasun eragin ditzake aire girotuak? Hain hotza eta bat bateko tenperatura aldaketa, ezen gure gorputzak ez baitu egokitzeko denborarik,
|
gure
osasunean eragina du. Adituen arabera, katarro koadroen, laringitisaren, faringitisaren edo prozesu bronkitikoen %20raino udan gertatzen dira, aire girotua behar bezala ez erabiltzeagatik.
|