|
2000
|
|
|
Ez EuskalHerri' ko eremuan edo eremuetan bakarrik:
|
gure
mendietan eta hirietan< norteñotzarkada> bat sor diteke < Euzkadi> izenez. Kasu!
|
|
|
Euskal Herriko adibide ezagunena betizua badugu ere, ez da bakarra. Montxina, betizua bezala, antzinatik
|
gure
mendietan bizi den behi arraza dugu.
|
|
|
Euskal Herriko hegazti handienetakoa den sai arreak ere Raneroko harkaitz labarretan egiten du habia. Sarraskijale honen jatorria lurralde epelagoetan dago, baina antza denez,
|
gure
mendietako abeltzaintzak eskainitako aukera ongi aprobetxatzen jakin du.
|
|
|
Jakinik nik itsasertzera jo nahi nuela berak" bidaia ganorabako" deitzen zuen hartan, eta jakinik Arantxa eta Jean Louis gau hartan autoan Urruñaraino joatekoak zirela,
|
gure
mendi ibilaldia bat batean laburtzeko aukeraz jabetu eta, ni lozorro sakonean murgilduta nengoela baliatuta, Arantxari eta Jean Louisi gu Donostiaraino eramateko eskatu zien, han lagun bat bisitatzeko aukera izango genuela-eta. Arantxak eta Jean Louisek ez zuten ezetzik esan, nahiz eta gu autoan sartzeak ekarriko zuen ondorioetako bat aurretik susmatzeko modukoa izan:
|
|
2001
|
|
|
Ez gaude garapenaren aurka, eta ezta energia eolikoaren aurka ere... Baina eolikoen kontu honekin
|
gure
mendietan urte luzeetan egin den erasorik handiena eragiteko arriskua dago...".
|
|
|
Hara non azaltzen den zehaztu gabeko errosazeoen familia horretako ordezkari ia desagertua. Otsolizarra (Sorbus aucuparia), maspila (Sorbus torminalis) eta hostazuria (Sorbus aria) ia desagerturik daude
|
gure
mendietatik eta honelako punta punta batzuetan besterik ez dira topatzen. Hauen fruituetatik elikatu ziren antzinako bermeotarrak baina gaur, bertako alameda deituriko zuhaizti kosmopolitan, Ameriketara joandako Ertzillatarraren omenez araukaria dago landatua.
|
|
|
Badakizue,
|
gure
mendietako harrizko altxor ezkutu hauek aurkitzeko gogoa baduzue eta bide batez, haren kontserbazioan lagundu, «Hilharriak» taldearekin une interesgarri bezain alaiak igaroko dituzu
|
|
|
Garai batean baso izan ziren eta artzantzaren garapenaren poderioz piskanaka belaze eta larre bilakatu dira
|
gure
mendietako sail asko. Harria ugaria eta eskulana merkea zen tokietan harresiz mugatzen ziren larreak.
|
|
|
" De la celestial Sion/ donde habitas y nos ves,/ Ma dre de Dios de Codes,/ echanos tu bendicion".
|
Gure
mendi talde horri ere La celestial Sion deitzen genion.
|
|
2002
|
|
|
Mundua aldrebes dago, zeharo. Gerra ez du inork maite teorian, baina
|
gure
mendi askok gerra eremua dirudite" ehiza" garaian. San Kristobala igotzen den pistan, erromeria egunean, zaila zen arnas hartzea eta ikustea ere, kotxe eta motoek oinez zihoana halako ke eta hauts laino batean uzten baitzuten.
|
|
|
Gauza horiek guztiak utzi eta
|
guk
mendira jo dugu, Ibantelliren gailur aldea ezkutatzen duen laino artera. Idoiako lepotik ekarri dugun pistan ibili lehenengo metroak eta berehala, eskuinera hartu dugu beste bide bat, maldan gora.
|
|
|
Sara, Bera eta Etxalar. Eskuinean duguna da
|
gure
mendia, Ibantelli. Ezkerrean dugun gain txikia Labeaga deitzen da (617 m).
|
|
|
Askotan harrituta geratzen dira
|
guk
mendira igotzeko dugun joerarekin. Baina gero eta ohituago daude.
|
|
|
Urrengo udaran, Sonia
|
gure
mendi ezeetarantz berriro agertu zanean, ez genion suma aurpegi ta kopetan, are gutxiago begietan, lehengo mardul antxa, lehengo argitasuna, lehengo izaera.
|
|
|
“Eski estazioen ingurumen inpaktua” izenburua duen lan honen arabera, espazio horiek lurzorua higatzen dute eta landaredia suntsitzen dute; paisaia aldatzen dute pistekin, aparkalekuekin eta igogailuekin; mendia urbanizatzen dute; uraren zikloa aldatzen dute elur artifizialaren biltegiaren bidez; eta ingurunea kutsatzen dute, eski denboraldia iristean kolapsatzen diren zarataren eta errepideen bidez. Espainiak, gaur egun, 1.205,95 kilometro eskiagarri ditu, 33 eski alpinoko (Andorrako eski estazioetakoak barne) 952 pistatan banatuta. Kopuru hori, erakunde ekologistaren iritziz, “nahikoa da
|
gure
mendien altitude urrirako, ez baitu elurra erortzen edo haietan egoten laguntzen”. Ekologistak Martxan taldeak, gainera, arreta berezia jarri du Pirinioetako zortzi haranetan aurreikusitako estazioak handitzeko proiektuetan:
|
|
2003
|
|
|
|
Gure
mendi xoragarrien artean erresumaño bat bezala bildurik zituzken ikusi nahi zazpi probintziak; ikusten ere zituzken ametsetan haren begiek Gernikako arbolaren itzalpe eztian. Aspalditik horrela gogoan zaukan, Eskual Herriaren karialat, lur huntako populu ttipi guzien berez bere jartzea.
|
|
|
Eta Txominek, ustekabean, baloia hartu eta etxean gorde zuen,
|
gurekin
mendira joateko prest, tiragoma poltsikoan, ohi zuen bezala. Txori ehizan ibiltzea ere laket baitzuen!
|
|
2004
|
|
|
Ez Euskal Herri’ko eremuan edo eremuetan bakarrik:
|
gure
mendietan eta hirietan" norteñotzarkada" bat sor diteke" Euzkadi" izenez.
|
|
|
Izanez ere,
|
gure
mendiko suaren gar guztiak ez ziren kolorinetakoak izan: mihi beltz batzuk ere izan genituen tartean.
|
|
|
Konprenitu edo ez konprenitu, ordea, han irauten zuten suaren mihi beltzek, eta gero eta beltzago, gainera.
|
Gure
mendiko bigarren urtean sartu ginenerako, ia eguneroko kontua izaten zen bere petralkeria. Mementoren batean, goizean ez bazen arratsaldean eta arratsaldean ez bazen gauean, muturra jarri eta zapuztu egiten zen nirekin.
|
|
2005
|
|
|
Hainbeste egitasmo aurrera bultzatu beharrean, hurrengo galderaren inguruan gogoeta egitea ez litzateke gaizki etorriko. Gure lurraldeko ibarrak, industrializatu eta gizatartu direnean, merezi al du orain
|
gure
mendiak desitxuratu eta industrializatzea, trukean, urtez urte handitzen doan kontsumo energetikoaren %10a soilik lortzeko?
|
|
|
H errialde orotan jendeak funditu, Bainan Eskual H erria sendo da gelditu,
|
Gure
mendi gainetan indarrik ez baitu.
|
|
|
Artzaintza aspaldiko jarduera da Euskal Herrian, neolitikoaz geroztik egiten baita
|
gure
mendietan, hau da, 6.000 urteko tradizioa du.
|
|
|
Hala ere,
|
gure
mendietako eta basoetako sasitza kentzeko, beste metodo batzuen bila dabil Gipuzkoako Aldundia. Esaterako, basogintza eta artzaintza batzen dituen teknika berria txit interesgarria da suteak prebenitzeari begira.
|
|
|
Baina artzaintza ordaindu behar den bezala ordainduko balute, eta Europatik datozen babesak horren txikiak ez balira, egoera guztiz desberdina izango litzateke, eta Administrazioak gehiago arduratuko lirateke. Ardia ez da bakarrik gazta lortzeko,
|
gure
mendietako lorezainik onena da, eta horretaz konturatuko balira, artzaintza salbatuko lukete.
|
|
2006
|
|
|
|
Gure
mendi gailurrak ikusteko ehun era
|
|
|
Dagoeneko ez gaitu harritzen eusko labelak; izan ere izugarrizko lorpena izanik guk geuk eskuragai guztiei labela bilatzen baitiegu.
|
Gure
mendiko abelgorriak, ardoak, barazkiak eta arte-lanak merkatura orduko labela behar dute nonbait; labelik ez duenak ez du piperrik ere saltzen, edo, saltzekotan oso susmagarritzat hartu ohi da.
|
|
|
eta hari ere ez zitzaizkion ardura ez
|
gure
mendiak ez ni
|
|
2007
|
|
|
|
Gure
mendi ibilaldi batean belar gainean etzanda, begiak zeruan eta burua hegan uzten genuenean, bestelako amets eta planak ere ateratzen ziren, aldika. Izan ere, Elvis hil zen urte hartan hamabost urte genituen guk, bete berriak edo aurki betetzekoak, eta munduaren zabala geure aurrean irudikatzen genuen, uda hartan ez bazen hurrengoan edo hurrenagokoan deskubritzeko.
|
|
|
Gaur modan dugun ekologia adibide hartuta, ez da nahikoa
|
gure
mendi, ibai, itsasertzak eta abar nola dauden eta zein arazo dituzten aipatzea. Interesgarria duguoso egoera honetara nola iritsi garen jakitea, izan diren hondamendien zioak etaeragileak ezagutzea, arrazoiak eta ondorengo aterabideak argi gera daitezen.Txernobilgo leherketaren ondorio kaltegarriak edonork dakizki.
|
|
|
Ez al zen aspaldi urratu babes hori, gaur egun modan dagon eraikuntza moduarekin?
|
Gure inguruko
mendi magal guzietan barra barra ari dira agertzen, sekulako desmonte eta eskoilerak eginez, palaziotxo dotoreak, batzuk haundigoak, bertzeak ttikiagoak, zein baino zein horteragoa. Horrek zer ikustekorik du gure ondare eta «memoria visual colectiva»rekin, ebazpen horretan dioen bezala?
|
|
2008
|
|
|
Querido Pio, ciudadano del mundo desde la montaña. Euskara da
|
gure
mendia, baina ez munduko hiritar egingo gaituena. Horrexegatik maite dut nik, behintzat euskara".
|
|
|
Harrobi zaharren errestaurazioa da gehien aipatzen den aukera. Harrobien ustiaketak zulo izugarriak utzi ditu
|
gure
mendi magaletan. Esplotazioek mendia soildu dute, kutsatu eta desitxuratu; orain, horietako batzuk berreskuratzeko prozesuan daude Eusko Jaurlaritzak 28 eskaera jaso ditu.
|
|
|
Euskal Herrian sinbolo horrek bere zaintxoak sartu ditu, hegazti hori
|
gure
mendietan, ikus daitekeelako.> Euskaldun zaharrentzat badirudi, izenak salatzen duen bezala, arranoa, arra txipia zela, artasunaren sinboloa, gainera errespetuz XVIII. Mendeko testu batean ez da esaten* arranoaren urrixa, arranoaren> anderea> baizik, halaber orain ere Baztanen anndera.
|
|
|
Euskaldunak: zorit, sarrean
|
gure
mendiak aspaldion lenagoko indarrik erdia galduta dauke. Zarren zarrez ulegatzen direan agurat, soen antzera, soilduta, erdi biloizik dakusta [guz] geyenok.
|
|
|
Azkeneko mende erdian
|
gure
mendietako errege den insignis pinua Goizuetako paisaiatik desagertu eginen da seguru aski urte gutxiren barrenean. Hurrengo neguan ia 50 Hektarea, 48,28 zehatzago esanda, aldatzeko plangintza egin du Udalak.
|
|
|
Mesedez, zentzudunak izan gaitezen eta ez dezagun
|
gure
mendi maitea zirku bihurtu. Utz ditzagun gure aberriak dituen paisaia ederrak dauden bezala.
|
|
|
Horrenbestez, gaur denak ardi latxari begira egongo dira, «haren esnearekin egindako gazta baita
|
gure
mendiko abeltzaintzaren oinarria». Era berean, Uztarrozek ardi mota hori babestearen garrantzia nabarmendu du:
|
|
|
Jara gainean da arranoa hegalak zabal zabala Haiek ez ditu higitzen bainan beti goratuz doala Gu pentsalari, bizi borrokan, lanak setian gauzkala, Guk ere nahi bakean bizi hori airean bezala
|
Gure
mendietan, dio Katixak, emazte eta gizonen bizi moduak beherekoarena baino airosagoa behar luke izan. Izadi garbiaren soinu aberatsagoan baigara bizitzen.
|
|
2009
|
|
|
Horrek gosearen kalean bizi zirenak lurra lantzera eraman zituen. Milaka eta milaka baserri eraiki zen
|
gure
mendietan. Urtea joan eta urtea etorri, ordea, lodi simaurtuagatik lurrak ezin emari horri eutsi.
|
|
|
erauzi eta berriz hazten da.
|
Guk
mendiko belarrez estaliko dugu mundua".
|
|
|
Alkate jauna esan eutsan, hemen dakartsut
|
gure
mendietako sorgin bat. Herri guztiaren aurrean urkatzea merezidu dau gitxienez.
|
|
|
Euskaldunok ere harriari modu desberdinean eman diogu bizia, modu ezberdinetan erabili eta eraldatu izan dugu. Horra hor, harri borobilak, Okabeko harrespilak,
|
gure
mendietako trikuharri eta menhirrak, lanarekin lotutakoak, kirolean bilakaerak, jolaserako erabilpenak edota artearen islada gisa. Ikusgarri honetan horietako hainbat ikusiko ditugu harriari bizia modu ezberdinetan emanez.
|
|
|
Lurralde osoan egingo du euria, eta zaparradak haize zakarrarekin batera helduko dira. Elurrak
|
gure
mendiak bisitatuko ditu; Nafarroan 1.100 metrotik gora botako du, eta EAEn, aldiz, 1.400 metrotik gora. Tenperaturak, berriro, behera egingo du:
|
|
|
Zeri deritzo, ordea, sinestea?
|
Gure
mendiak, errekak, kobazuloak,, ipuinez, beteak daude:
|
|
|
Baina ja jendeak ez izena eta ez harriaren esanahia ulertzen du eta Mugarriaundi deitzen diote leku hari?. Iraganaren memoria ezabatuz doa
|
gure
mendietan ere. –Arantzazuko fraideek mendiei erdarazko izen berriak asmatu ere egin zuten garai batean.
|
|
|
Azken asteotan tematurik zegoen Iratira joateko. Baina ez zen hain ezohikoa Anak
|
gure
mendi ibilbideak prestatzea.
|
|
|
Usoek, urrian hegoalderanzko bidaian
|
gure
mendietatik igarotzeko joera dute, ehiztarien irrikarako.
|
|
|
Euskal Herrian ez da ohikoa izaten halako elurra egitea.
|
Gurean
mendi inguruetan egiten du batez ere, eta botatzen duena elur bustia izan ohi da. Hori izaten dugu buruan.
|
|
|
Mendi elkarteak eta oinarrizko mendizaletasuna bultzatu nahia, horixe da gu hautagai aurkezteko arrazoi nagusia. Ondo ezagutzen dugu mundu hori;
|
gure
mendi elkarteetan urteak daramatzagu lanean. Gure esperientzia aprobetxatuta, mendi taldeen jokamoldea erabiltzen saiatuko gara.
|
|
|
Euskal Herriko koba eta leize asko daude Zezengorriaren babesean, eta honek bertan sartzen direnen aurka jotzen du edo harriak jaurkitzen dizkie. Sinesmen hau Betizurekin lotuta dago, aitzinean
|
gure
mendietan zehar bazkatzen zen behi basatia. Behigorri, aldiz, espresuki Mariren agerpen batekin identifikatzen da.
|
|
|
–Eguraldia da, jauna... Normalean
|
gure
mendietan denboraldiaren amaiera ezin hobea izaten da. Baina aurten, ez duzu zorte onik izan!
|
|
|
" Erramuz kuku, sanpedroz mutu!". Aurten Erramu baino lehen etorriko zela esan nien, eta ez egoteko kalean zain, Afrika aldetik hona hegada luzean iritsi eta
|
gure
mendietan gelditzen zirela, gero pixkanaka, bakoitzak bere kokalekua (kukulekua) topatzen joango zirelarik. Eta, handik 20 ordura, ni kukua entzuten, eta mobilez!
|
|
2010
|
|
|
Bere nahira elikatuta, bere nahira ibilitakoa Ataungo mendi magaletan, eta kapritxoz hazitakoa, hori dugu" Moxolo". Saler arraza frantziarraren pedigria duen idia genuen, arraza handikoa.Gutxi dira
|
gure
mendi magaletan ikusten diren idiak, normalean behiak eta zekorrak izaten dira baserri abereak, eta gure elikaduran erabiltzen ditugunak. Baina oraingoan, idi haragia, eta ez nolanahikoa" oso haragi ona aterako da eta den dena Lasarte Orian salduko da" aipatzen du Xabier Etxezarreta harakinak.Ametsa errepikatzenEtxezarreta harategia, denok jakingo duzuen bezala Hipodromo Etorbideko bigarren zenbakiak aurkitzen da, 1963 urteaz geroztik dago gure artean, eta bertan izango da Idi haragi freskoa erosteko aukera.
|
|
|
Duela urte askotako kontua zen, berrehun baino gehiagokoa.
|
Gure
mendietan orain baino animalia basati gehiago bizi zenekoa. Hartzak, otsoak, eta tigreak artzainei loa galarazi eta ardiak eta ganadua akabatzen zietenekoa.
|
|
|
–Gaiztoa edo ez, azkena bai behintzat; orduz gero inork ez du ikusi tigrerik
|
gure
mendietan.
|
|
|
Ez bide zen ni bezain inozoa? Haatik inozokeria horrek asko lagundu ninduen, fisikoki ez nuen askatasunetik anitz ekarriz ametsaren hegalez,
|
gure
mendien artera itzuli artean. Soneto bat merezi zuen, ez?
|
|
|
–
|
Gure
mendi malkarretan beera datozen errekatxoak beeko sakonean bildu eta ibai ederra egiten duten bezelaxe, bilduma au ere andik emendik etorritako puska askorekin osatua da, lareun orrialde pasa dituen liburu mardula borobildu arte. Bertso kutxa zabala, mamitsu eta aberatsa degu, zalantzarik gabe?.
|
|
|
Hasieran ez geneukan helburu zehatzik eta gora eta gora ein genduan. Halako batian
|
gure
mendi kuttuna agertu zan, guk bakarrik igotzen deguna, eta horregatik, Chogolisa izena jarri genion. Mendi txuria, gailurra domo txuri batean amaitzen baita, eta bertako elurrak zapaldu gabeak baitira.
|
|
|
Krisiak, baina, arrakala zabaldu du gure goretex dun armaduran.
|
Gure
mendiko jantzi intsumiso cool ak ikaragarri garestiak dira, eta krisi garaiotan badira gero eta euskal herritar gehiago ezin dituztenak haien oinarrizko beharrak bete. Behar identitario estetikoez ari gara, jakina.
|
|
|
Izazpi (967 m.), Irimo (896 m.), Hirukurutzeta (895 m.), Erlo (1.026 m.), Ernio (1075 m.), Txindoki (1346 m.), Ganbo (1.402 m.), Aizkorri (1.528 m.) eta Andraitz (1432 m.), besteak beste. Hortaz, proba gogorra dute aurrez aurre
|
gure
mendi korrikalariek. Distantzia luzeetan laburretan baino hobe moldatzen dira ziurrenik, halako lasterketa batek beste motako planteamenduak eskatzen baititu.
|
|
|
|
Gure
mendiak itun dagoz
|
|
|
|
gure
mendian zan lorerik ederrena,
|
|
|
Hor azaldu zaigu
|
gure
mendiotako unaiek beren guztizko izaten omen zuten mastin arrazako zakurra ere. Eta horko maustin aldaerak ez al dio ederki laguntzen latin herritarreko mansuetinus zaharretik frantsesa barrena omen datorreneko kontuari?
|
|
|
Mendi gainak zuri, zuriaren zuri zabal luzean; haitz kasko eta harkaitz, zuri nabar, koska grix kapritxozkotan; muinoak, xuriantza, lurmenetan... eta gorago ortzi biribila, urdin urdin urdin. Aurtengo neguan ez hainbeste, baina ez da batere ametsetakoa
|
gure
mendi parajeotako ikusmira hain ezaguna: ortzi goi urdinari gerriko zuri zuria lotzen dio negu sasoian sarri euskal paisaia koskatsu argiak.
|
|
|
Garbitasun zurienaren mezu bakezkoa biziemaile, zeru urdin urdin itxaropentsuaren gerriko lazotan inguratua. Bedi bizirik, bai, beste 150 urtez, Lurdesko ur garbietan pozik saltari, itsasoko aitama etxera doan
|
gure
mendi kaskoetako elur txuriaren bizi urdina! Bihoa bakez, itxaropen jostari alai airosoan.
|
|
|
Ez ba. Euskaldunok libratu egin gara arrazoi bakar batengatik;
|
guretzat
mendiak funtzionatu izan duelako aberriaren metafora bezala.
|
|
|
Arjeliako ondoraño sartu giñen gero.
|
Gu
mendiz pasatu giñen kara batetik eta beste karan Arjeliko kabilak ikusten giñuzen. Ango yendek zatar zuri betzuk atera zizkiuen makillen punten.
|
|
|
Iñakirekin harreman berezia izan nuen, eta Annapurnan gogoan izan dugu, bai.
|
Guretzako
mendi berezia izan denez, hari eskaini nahi izan diogu igoera.
|
|
2011
|
|
|
Inguruko 2.500 metroko gailurrek Afganistaneko mendiekin antz handia ei dute.Militarrak oinez eta helikopteroz, beste batzuk Afganistango mendialdeko baserritarrez jantzirik, talibanen eraso bat jasaten duen herrixka zen Zunharre, militarren jolastoki, Maule Kabuletik hurbil. ...dian entzuten ditugun tiro hotsak aski ez, askok obra bateko lanen harrabotsa dela uste du...?, eta orain Estatuko beste kasernetatik heldu zaizkigu Euskal Herrirat.Hautetsiek, herritarrek, ez omen dute deus erraterik «segurtasun nazionaleko» operazioetan.Nafarroan hautetsiek salaketa egin badute ere, Iparraldeko frantses hedabideek okupazioa salatu ordez, harrotasuna agertu dute frantses armada
|
gure
mendietan gerlara prestatzen delako. Bideo eta argazki sorta zabaldu dituzte fier.Azaroaren 11 iragan berri dugun honetan, historiak duen pisua oraindik hor dago.
|
|
|
Larranoko lepotik Alluitzeko tontorrera doan ertza norabide batean zein bestean zeharkatu duen orok ederki daki naturak ezkutatzen duenaren berri. Ertza zorrotza da zenbait puntutan, eta oso zorrotza,
|
gure
mendiotako puntu beltzetako bat den Infernuko Zubian.
|
|
|
|
Gure
mendietan ez ezik, beste mendikate sonatu eta ezagun askotan ere ohikoa da horrelako kate, iltze eta elementu lagungarriak aurkitzea. Boteprontoan, Aiako Harriko (Gipuzkoa) burdinazko iltzea, Txurrumurru eta Erroilbide gailurren arteko pasabidean lagungarri izango zaizkigunak, edo Peña Carriako (Araba) kate, iltze eta gainerakoak datozkigu gogora.
|
|
|
Ez bakarrik kantitateari begira, kalitateari dagokionez ere bai.
|
Gurea
mendiko laborantza da, laborantza intentsibotik urrun ari dena. Kalitatea sustatzea da aterabidea.
|
|
|
|
Gure
mendiak beti izan al dira orain ezagutzen ditugunak modukoak?
|
|
|
Bat Etxalarko Xanti: " Portuguesak kotxeetan eta kamioietan etortzen ziren eta
|
guk
mendiz pasatzen genitun. Mugairen hartu eta Aixkoli Etxebertzeko borda Mononbordaraino eramaten genitun.
|
|
|
Gerra ondorengo urteetan, Espainian ez zegoen horrelakorik, Frantziatik kontrabandoz pasatua ez bazen.
|
Gure
mendietatik pasatutakoak izanen ote ziren?
|
|
|
Euria ari zuen gelditu gabe.
|
Guk
mendiz mendi pasa nahi genuen, baina esan ziguten ezetz, zubia pasa behar genuela. Espainiatik Perpinyàra autobus bat pasatzen zen goizeko zazpietan eta gertu gelditzen omen zen.
|
|
|
Koronel belgikarra zen bat. Lezok esan zidan taldeak antolatzen ari zirela, sare bat, eremu okupatuan erortzen ari ziren hegazkinlariak Gibraltar aldera eramateko eta
|
guk
mendiz Espainia aldera pasatzeko ardura hartu behar genuela. Eta esan zidan:
|
|
|
Ezin ahaztu hemen jokoan dagoena Utopia dela, gure Paradisu propioa alegia, eta denbora berriotan behingoz ozen aldarrikatzen dela hareazkoak direla gure ustezko zutabeak, eta
|
gure
mendiko baso eta oihanen erdian hareazko hiria eraiki dugula behin betiko; eta batzuetan amesten dugun asaba zaharren baratze hura harrapa ezina dela betidanik, betirako. (" Harea lurrik anonimoena[...].
|
|
2012
|
|
|
Lehenengo alean, Paleolitoari buruzkoan, Lezetxiki, Praileaitz, Irikaitz eta Astigarragako aztarnategietan izan diren azken aurkikuntzak azaldu dituzte idazleek. Gero aurreneko nekazari eta abeltzainen garaia dator, eta
|
gure
mendietan utzi zituzten megalitoen azken aurkikuntzen berri ematen dute. Hirugarren geltokia Burdin Arokoa da, non Intxur, Basagain eta Munoandiren bitartez lehen herrixka harresidunen berri izango dugun.
|
|
|
Euskaldunak oso fisikoak dira, ibiltariak, mendi igotzaileak, kirolari emanak, badirudi kezka espiritualak aparkatuta uzten dituztela gerorako, azken unerako, baina gizaki espiritualak badirela esango nuke, espiritualtasun inkontziente bat bizi dutela.
|
Gure
mendietara igotzen diren askori entzun diot zer sentimen eder izan zituzten egunsenti baten aurrean, edo gailurretik ikusten zuten paisaiaren aurrean. Baso bat udazkenean, Urbitik jaisten ari zireneko udako ilunabar hura, udaberriko txori hotsa?
|
|
|
Katua eta beste hainbat bitxikeria bitarteko, uhartearen barnealde guztia Parke Nazional izendatu dute. Hala eta guztiz,
|
gure
mendi katuek nahiago dute, itxuraz, itsasertzeko lurralde urbanizatuetara hurbildu elikatzera, han hiltzeko arrisku handiagoa badute ere.
|
|
|
Inondik ere, fontzionarioren bat Tiflisera doa auzibideren bat argitzera. Bistan dago ez dituela
|
gure
mendiak ezagutzen! Ba, oker hago, adiskidea:
|
|
|
Euskadin kalitatezko sagardoa ekoiztuko duen industria bat egongo dela ziurtatzen ari gara.
|
Gure
mendietan sagastiak ugaritzeak ekarpen handia egiten dio biodibertsitateari, paisaiari, lehen sektorearen ekonomiari eta hainbat dira produktu honekin lortzen ditugun abantailak. Helburuak, orduan, dirua egitea baino urrutirago doaz.
|
|
|
Gerraren beste ondorio bat galera ekologikoak izan ziren. Nahiz eta gaur egun oso zaila den era honetako galerak neurtzea, kontuan hartu behar da, gerra ia guztietan bezala,
|
gure
mendi, erreka eta basoek kalte asko jasan zituztela. 1937ko otsailaren 7an, adibidez, Saseta batailoikoek su eman zioten Etxebarriako Aulesti eta Kortabitxi baserriaren parean zegoen pinudi bati, aurkarien mugimenduak hobeto ikusteko.
|
|
|
Maiz erabiltzen badira, oso eraginkorrak dira. Pertsonei arkakusoak eta akainak saihestea Parasito horiek ez dira gure maskota bidez bakarrik transmititzen; aitzitik, jauzi egin dezakete
|
gugana
mendian ibiltzean. Gaixotasun larri batzuk inokulatzeko arriskua dela eta, prebentzioa garrantzitsua da; beraz, neurri hauek har ditzakegu:
|
|
|
Aipatzea ere, bertzaldetik, Larun eta Larun ttiki hamabost egunero antolatzen dituztela mendi irteerak
|
gure inguruko
mendietara. Larun ttiki haur txikiagoei zuzendua eta Larun, koxkorragoak direnentzat.
|
|
|
|
Gure
mendiak, urtea ongi bukatu eta hasteko toki paregabeak
|
|
|
Eta azal fereka minez minbera nituen hatz mamiekin hainbeste poema artikulu ipuin antzerki idatzi zituen teklatua ferekatu nuen atsegalez, atzerriratuz geroztiko antzutasunari amaiera emanez idazten hasi nintzen: " Azal zurikoa zen
|
gure
mendietako betiereko elurraren zuriaren pareko arroz hautsen beharrik ez zeukan haren bisaiak arrosarantz lerratzen zen zuritasun hartan ezpain haragitsu gorrikarak sortzen ziren eta begietan esmeralda bi zituela pentsatu nuen segituan inori grisez tindatzea otu zitzaion esmeralda parea urre zaharraren koloreko ile adats luzeak mototsa single batez lotzen zituen eserita bizkarra zut ikusi nuen le...
|
|
|
Euskal Herria ixilik dago gazten irriak ixildurik
|
gure
mendiak husten gure Herriak ez du irririk udan baizik arrotz irriak euskalduna bere xilotik lurrak saldurik same alabak saldurik gure mendiak husten euskalduna ttette bezala arrotz hexur muña jastaturik oihartzunak erranik mendian ihintz pean ur xirripa nigarrez hain jasankor hain herabe hain zozo jartzeko zer egin ote daukute, gizon mozkorrak emaztea jotzen gazteak pestaz pesta arrailtzen semeak aitari erdaraz tu egiten alabak arrotz herrietan emagaltzen bizkitartean xuxen bezain fier euskal mendek moldatu aurpegi zorrotzetan boneta beltz ile xurietan zahar suhar sendoak hamalaueko gerlan egin balentriez eliza ama sainduaren alabaren laudan errepublikak pixatoki berriak eraiki ondoan haatik hemengo idi eder maltsoen akulariek baitakite ez baldin badu iduri ere gorderik atxiki daukuten egiak noizbait auzitegiratuko dituela zaude zaude gurekin zaude hemen mendien itzalean badakit han bertze mendiak badirela eta hango mendiak izarretarik hemen baino hurbilagokoak eta heien itzalean zure bihotzaren zabala zure maitasunaren neurria duten herriak bainan zaude emanen derauzkitzut nehungo erregeek ukan ez dituzten iguzkizko loreak eta aments irudizkoak emanen derauzkitzut nigarrez busti harri xuriak erranen derauzkitzut
|
|
|
Euskal Herria ixilik dago gazten irriak ixildurik gure mendiak husten gure Herriak ez du irririk udan baizik arrotz irriak euskalduna bere xilotik lurrak saldurik same alabak saldurik
|
gure
mendiak husten euskalduna ttette bezala arrotz hexur muña jastaturik oihartzunak erranik mendian ihintz pean ur xirripa nigarrez hain jasankor hain herabe hain zozo jartzeko zer egin ote daukute, gizon mozkorrak emaztea jotzen gazteak pestaz pesta arrailtzen semeak aitari erdaraz tu egiten alabak arrotz herrietan emagaltzen bizkitartean xuxen bezain fier euskal mendek moldatu aurpegi zorrotzetan boneta beltz ile xurietan zahar suhar sendoak hamalaueko gerlan egin balentriez eliza ama sainduaren alabaren laudan errepublikak pixatoki berriak eraiki ondoan haatik hemengo idi eder maltsoen akulariek baitakite ez baldin badu iduri ere gorderik atxiki daukuten egiak noizbait auzitegiratuko dituela zaude zaude gurekin zaude hemen mendien itzalean badakit han bertze mendiak badirela eta hango mendiak izarretarik hemen baino hurbilagokoak eta heien itzalean zure bihotzaren zabala zure maitasunaren neurria duten herriak bainan zaude emanen derauzkitzut nehungo erregeek ukan ez dituzten iguzkizko loreak eta aments irudizkoak emanen derauzkitzut nigarrez busti harri xuriak erranen derauzkitzut
|
|
2013
|
|
|
Izatez, mendixken gainean eraikitzeko eskubidea aldarrikatzen du Al Masrik. " Kolono juduak
|
gure
mendi magaletan eraikitzen ari dira. Berdin egiteak zergatik izan behar du okerra?
|
|
|
Bai eta ez.
|
Gu
mendi txiki eta gertukoetan hasten ginen, eta pixkanaka egiten genuen mendi garai eta urrunetara. Egungo mendizaleek ongi eskalatzen dute, eta berehala joaten dira Himalaiara.
|
|
|
|
Gure
mendiek badute zoin bere moldea; horra zertako diren begien choragarri, batetik bertzera itchura berrian jarriak baitira, batzu kaskoa chut, harroka idor jauntzian, bertze batzu pisuago, lurraren mamiaz aski gizen, arthalde leku hautak, orok hain ederki zeru gaina pikatzen dutela, nun iduri bailuke norbeitek lantuak dituela bere eskuz gure egoitzaren edergailu. Nehun baino minago hemen dugu bihotzaren deia entzuten; hemendik bihotzak dio:
|
|
|
Arbolen artean ez dut entzun Eskual Herriko haizearen hichtua; ithurrietan, erreketan ura geldi geldia,
|
gure
mendietako mazelak behera, jauzika, kantuz hain polliki doalarik! Errege eta erreginen demborako jaun andre buluziak ichil ichila dagozi, Baigorri-ko harria bezen tente.1381
|
|
|
Gora, lokarri gabeko
|
gure
mendi gañera,
|
|
|
Julen Urdaibaik berak esandakoa da, herriko mendizale elkarteak antolatutako hitzaldian: " Nik asko disfrutatzen dut
|
gure inguruko
mendietan korrika. Paisaia harrigarriak eta leku zoragarriak ikusi ditut:
|
|
|
Bide ondoko mezquita multzo baten atzean babestu eta haien kontra tiro egiteko agindua eman nuen. Zaldiek ihes egin zuten tiro hotsarekin, baina terreno ona zen, eta
|
guk
mendia utzi orduko indioak gelditu egin ziren, eta zaldiak berreskuratu ahal izan ziren. Interpreteetako bati jara batek mahukan eman zion, eta animaliarik zauritu zuten ez dakit; badakit, ordea, zoritxarrez, kaporaletako bat erori eta dezenteko bidean arrastaka eraman zuela zaldiak.
|
|
2014
|
|
|
Eta bukatzeko, 4X4 autoak ere ohikoak dira
|
gure
mendietako pistetan. Makina bat ehiztari eta bestelako ibiltzen dira milaka euro balio dituen jostailu geldiezinarekin jolasean.
|
|
|
Ez zen lehendabiziko aldia Arestik topo egiten zuela harriaren indar sinbolikoarekin. trikuharriak; durangoko Mikeldi;
|
gure
mendietako harria, oteiza eta Muñoz inspiratu zituen granitoa Arantzazuko baselizan obratu zuten lan artistikorako. Baina hori guztia baino lehenago eta hurbilago, Arestik hizkuntzan dauka, herri eta harri hitzen arteko hoskidetzak bideratzen duen uztarketan?
|